Γράφει ο Δρ. Ανδρέας Γ.Μπανούτσος, Ιδρυτής & Πρόεδρος Δ.Σ. ΚΕΔΙΣΑ
Πριν μερικούς μήνες κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί πόσο ραγδαίες και κατακλυσμικές θα ήταν οι εξελίξεις που θα επηρέαζαν άμεσα την καθημερινότητα όλων των ανθρώπων και το παγκόσμιο γεωπολιτικό και γεωοικονομικό περιβάλλον.
Και όμως τον Δεκέμβριο του 2019 καταγράφηκε επίσημα στην επαρχία Wuhan της Κίνας το πρώτο κρούσμα του νέου κορονοϊού SARS-CoV-2 που προκαλεί την ασθένεια COVID-19 και έκτοτε εξαπλώθηκε με ραγδαίους ρυθμούς σε όλες σχεδόν τις χώρες του πλανήτη. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) σήμανε το συναγερμό ήδη από τα τέλη Ιανουαρίου 2020 και στις 12 Μαρτίου κήρυξε τον πλανήτη σε κατάσταση πανδημίας. Συνεπεία αυτού καθώς και μίας πρωτοφανούς εκστρατείας κατατρομοκράτησης της παγκόσμιας κοινής γνώμης από τα ΜΜΕ οι περισσότερες κυβερνήσεις στον κόσμο μιμούμενες το παράδειγμα της Κίνας προέβησαν σε λιγότερο ή περισσότερο εκτεταμένα Lockdowns στις χώρες τους. Το αποτέλεσμα είναι να τεθεί για πρώτη φορά στην ιστορία σε καραντίνα ο υγιής πληθυσμός, δεδομένου ότι η καραντίνα (ιστορικά) επιβαλλόταν σε αρρώστους προκειμένου να μην μεταδώσουν την ασθένεια σε υγιείς.
Πέραν της αμφιβόλου αποτελεσματικότητας πολιτικής της γενικής καραντίνας αναφορικά με την ανάσχεση της εξάπλωσης του ιού (έχει αμφισβητηθεί από διακεκριμένους παγκοσμίου εμβέλειας ειδικούς επιστήμονες) οι συνέπειες για την οικονομία είναι καταστροφικές και αυτό το γεγονός είναι πέραν πάσης αμφιβολίας. Με αφορμή λοιπόν την πανδημία COVID-19 έχει ξεσπάσει ένας παγκόσμιος πόλεμος, τον οποίο θα τον χαρακτήριζα ως τον Α’ Μεταμοντέρνο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ανεξάρτητα από το πώς ξεκίνησε ο νέος κορονοϊός, αν δηλαδή ήταν μία φυσική μετάλλαξη ενός παλαιότερου ιού ή αν ήταν κατασκευασμένος σε εργαστήριο βιολογικού πολέμου των ΗΠΑ ή της Κίνας (οι δύο υπερδυνάμεις αλληλοκατηγορούνται για αυτό) η ουσία είναι ότι έχει δράσει ως καταλύτης εξελίξεων κοσμοϊστορικού χαρακτήρα.
Η πανδημία COVID-19 δεν είναι απλά μία σοβαρή παγκόσμια υγειονομική κρίση όπως θέλουν να μας την παρουσιάσουν τα ΜΜΕ. Αποτελεί πλέον ένα γεγονός με πολύ σοβαρές γεωπολιτικές και γεωοικονομικές διαστάσεις. Στον παγκόσμιο αυτό πόλεμο εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα όλα τα γεωπολιτικά μπλοκ (ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία, Ευρωπαϊκή Ένωση) καθώς και ισχυρά ιδιωτικά οικονομικά συμφέροντα (πολυεθνικές επιχειρήσεις παρασκευής φαρμάκων και νέων τεχνολογιών, πολυεθνικοί χρηματοπιστωτικοί όμιλοι κλπ).
Στην αρχική φάση αυτού του μεταμοντέρνου παγκοσμίου πολέμου φαίνεται να κερδίζει έδαφος η Κίνα καθώς σχετικά γρήγορα έλεγξε το πρόβλημα με την εξάπλωση της πανδημίας στο εσωτερικό της χώρας και στη συνέχεια έκανε μία επίθεση ήπιας ισχύος εργαλειοποιώντας την λεγόμενη «διπλωματία της μάσκας» με άλλα λόγια την αποστολή υγειονομικού υλικού σε πολλές χώρες που επλήγησαν από την πανδημία με αποτέλεσμα να επεκτείνει την επιρροή της. Φυσικά η Κίνα θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί και με έναν άλλο τρόπο την πανδημία. Δεδομένης της πολύ ισχυρής οικονομίας της και της μεγάλης ρευστότητας που διαθέτει και το πολύ χαμηλό ποσοστό Δημοσίου Χρέους/ΑΕΠ σε αντίθεση με τις ΗΠΑ είναι αναμενόμενο να προχωρήσει σε εξαγορά πολλών υποτιμημένων assets (περιουσιακών στοιχείων) λόγω της οικονομικής ύφεσης που έχει προκληθεί τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη προκειμένου να ενισχύσει έτι περαιτέρω τη θέση της στην παγκόσμια γεωπολιτική και γεωοικονομική σκακιέρα.
Οι ΗΠΑ από τη δική τους πλευρά δεν έχουν καταφέρει ακόμα να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την εξάπλωση της πανδημίας στο εσωτερικό της χώρας ενώ λόγω των προβλημάτων που οι ίδιες αντιμετωπίζουν δεν έχουν προβεί στην υλοποίηση ενός μεταμοντέρνου σχεδίου Μάρσαλ που θα βοηθούσε να σταθούν όρθιες Ευρωπαϊκές χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία οι οποίες έχουν χτυπηθεί περισσότερο από οποιεσδήποτε άλλες από την πανδημία.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και τα κράτη-μέλη της ως αποτέλεσμα της πανδημίας και της υιοθέτησης του Κινεζικού μοντέλου του Lockdown βρίσκονται μπροστά στο φάσμα μίας μεγάλης οικονομικής ύφεσης παρόμοιας όχι με εκείνης του 2008 αλλά του 1929. Είναι σχεδόν βέβαιο σύμφωνα με οικονομικές εκθέσεις που έχουν εκπονήσει μεγάλοι διεθνείς οργανισμοί ότι η ύφεση στην ευρωζώνη θα αγγίξει ή και θα ξεπεράσει το 20% του ΑΕΠ στο τέλος του 2020. Οικονομίες όπως η Ιταλική που είναι η τρίτη μεγαλύτερη σε μέγεθος οικονομία της ευρωζώνης εκτιμάται ότι θα έχουν ύφεση που θα αγγίξει ενδεχομένως και το 30% και κάτι τέτοιο πέρα από την οργή του Ιταλικού λαού για την ολιγωρία της ΕΕ στην παροχή υγειονομικής βοήθειας μπορεί να οδηγήσει την Ιταλική πολιτική ηγεσία (εκτιμώ σε χρονικό ορίζοντα διετίας) στην απόφαση για έξοδο από την ευρωζώνη δεδομένου ότι με σκληρό νόμισμα όπως το ευρώ και με την άρνηση των Γερμανών και Ολλανδών για έκδοση ευρωομολόγου-κορονοομολόγου η Ιταλική οικονομία που εξαρτάται από τις εξαγωγές της και τον τουρισμό θα είναι πολύ δύσκολο να ανακάμψει οικονομικά. Μία έξοδος της Ιταλίας από την ευρωζώνη(ενδεχομένως και από την ΕΕ) θα έχει πολύ σοβαρές συνέπειες για τη συνοχή τόσο της ευρωζώνης όσο και της ΕΕ ειδικά σε μία περίοδο που έχει προηγηθεί το Brexit.
Η Ρωσία από την πλευρά της μέχρι τώρα δείχνει να έχει θέσει υπό έλεγχο την εξάπλωση της πανδημίας αν και η μεγάλη μείωση της ζήτησης για ενεργειακούς πόρους λόγω της ύφεσης που θα προκληθεί στην Ευρώπη θα πλήξει τον κρατικό προϋπολογισμό της που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές ενέργειας (πετρέλαιο, φυσικό αέριο). Ήδη οι τιμές του πετρελαίου παρά την πρόσφατη συμφωνία του OPEC+ για μείωση της παραγωγής βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα και το μόνο για το οποίο θα μπορούσαν οι Ρώσοι (όπως και οι Σαουδάραβες) να είναι ικανοποιημένοι είναι ότι οι χαμηλές τιμές πετρελαίου απειλούν την επιβίωση των ιδιωτικών εταιρειών σχιστολιθικού πετρελαίου (Shale Oil) των ΗΠΑ. Επιπλέον η Ρωσία όπως και η Κίνα έχει αποδυθεί σε μία σχετικά επιτυχημένη εκστρατεία άσκησης ήπιας ισχύος με την αποστολή υγειονομικού υλικού (σε πιο περιορισμένη κλίμακα απ’ ότι η Κίνα) σε χώρες όπως η Ιταλία με προφανή στόχο να προκαλέσει ρήγμα (όπως έκανε και με την Τουρκία) στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ.
Οι γεωπολιτικές και γεωοικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 είναι τεράστιες και επηρεάζουν αρνητικά όλο τον πλανήτη. Περιττό ίσως να αναφέρουμε τις καταστροφικές επιπτώσεις που θα υπάρξουν για μία αδύναμη οικονομία όπως η Ελληνική με τις εκτιμήσεις για την ύφεση στο τέλος του 2020 να κυμαίνονται μεταξύ του 5% και του 20% ανάλογα με το πώς θα εξελιχθεί η τουριστική περίοδος του καλοκαιριού που συνεισφέρει σε ποσοστό 25% στο ΑΕΠ.
Συμπερασματικά, η πανδημία COVID-19 έχει δράσει ως καταλύτης για το ξέσπασμα του Α’ Μεταμοντέρνου Παγκοσμίου Πολέμου ο οποίος προσώρας έχει εντείνει τον οικονομικό ανταγωνισμό των μεγάλων παικτών στο διεθνές σύστημα αλλά λόγω της μεγάλης ύφεσης που θα προκληθεί (αντίστοιχης με το 1929 σύμφωνα με το ΔΝΤ) είναι πιθανό να οδηγήσει σε βάθος χρόνου (όπως οδήγησε η μεγάλη ύφεση του 1929) και σε ένα παγκόσμιο πόλεμο παλαιάς κοπής «εμπλουτισμένου» και με νέα χαρακτηριστικά. Ας ελπίσουμε το απευκταίο αυτό ενδεχόμενο να μην συμβεί και οι ελίτ της ανθρωπότητας να διδαχθούν από τα λάθη του παρελθόντος.
