ΚΥΠΡΟΣ: Σε κομβικό σταυροδρόμι βρίσκεται η ενεργειακή στρατηγική της Ανατολικής Μεσογείου, με την Κύπρο να καθυστερεί την υλοποίηση του καλωδίου Ελλάδας – Κύπρου (Great Sea Interconnector – GSI), ενώ την ίδια ώρα η Τουρκία επιταχύνει τη δική της ηλεκτρική σύνδεση με τα κατεχόμενα.
Ρεπορτάζ: Παντελής Χαριτάκης – Μιλούν διεθνείς αναλυτές στο tilegrafimanews.gr
Οι εξελίξεις πυροδοτούν σοβαρές γεωπολιτικές εντάσεις και αποκαλύπτουν έναν αόρατο πόλεμο διασυνδέσεων, με φόντο την ενεργειακή ανεξαρτησία και τα εθνικά συμφέροντα Ελλάδας και Κύπρου.
Η Λευκωσία “τραβά την πρίζα” του GSI – Νέα σύσκεψη με Κομισιόν
Στις 30 Ιουλίου πραγματοποιείται η τέταρτη σύσκεψη μέσα σε ένα μήνα για το μέλλον του GSI, με τη συμμετοχή των ΡΑΑΕΥ (Ελλάδα), ΡΑΕΚ (Κύπρος), του ΑΔΜΗΕ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Παρά τις πιέσεις, η ΡΑΕΚ παραμένει επιφυλακτική ως προς την έγκριση του ρυθμιζόμενου εσόδου που απαιτείται για να χρηματοδοτηθεί το έργο.
Δείτε την τελευταία ανακοίνωση της ΡΑΕΚ για το GSI και τις τεχνικές παραμέτρους που βρίσκονται υπό αξιολόγηση.
Η Λευκωσία, σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, δεν εγκρίνει τη μετακύλιση του κόστους στους Κύπριους καταναλωτές ρεύματος, παρότι το έργο θεωρείται «εμβληματικό» για την ΕΕ και εντάσσεται στον χάρτη ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης.
Η κατασκευάστρια εταιρεία Nexans αναμένει τις αποφάσεις για να ξεκινήσει την πόντιση του καλωδίου των 1.000 χιλιομέτρων, έργο που έχει καθυστερήσει ήδη λόγω τουρκικών παρεμποδίσεων και τεχνικών ενστάσεων από τη Λευκωσία.
Ο Ερντογάν προχωρά ακάθεκτος: Σύνδεση 300 MW με τα κατεχόμενα ως το 2028
Την ώρα που η Λευκωσία διστάζει, η Τουρκία προχωρά το δικό της σχέδιο διασύνδεσης. Ο Ταγίπ Ερντογάν, στις 20 Ιουλίου 2025, ανακοίνωσε την αποφασιστικότητά του να προχωρήσει την ηλεκτρική ένωση Τουρκίας – κατεχομένων, με στόχο να ολοκληρωθεί έως το 2028.
Το σχέδιο περιλαμβάνει υποθαλάσσιο και χερσαίο καλώδιο υψηλής τάσης συνεχούς ρεύματος (HDVC) ισχύος 300 MW, με εκκίνηση από τη Μερσίνα και κατάληξη στον Άγιο Επίκτητο, κοντά στην Κερύνεια. Η απόσταση εκτιμάται από 80 έως 110 χιλιόμετρα.
Η προεργασία για το έργο ξεκίνησε από το 2016, ενώ μεταξύ 2017 και 2019 ολοκληρώθηκαν οι τεχνικές και γεωφυσικές μελέτες. Το 2023 υπογράφηκε και η διμερής συμφωνία Τουρκίας – ψευδοκράτους για την υλοποίηση του έργου.
Η εξέλιξη αυτή καταγράφεται από το Υπουργείο Ενέργειας της Τουρκίας, το οποίο χαρακτηρίζει το έργο ως «στρατηγικής σημασίας υποδομή επανένωσης».
Ηλεκτρική αποκοπή των κατεχομένων από την Κύπρο – Παγίδα πλήρους ενσωμάτωσης
Διεθνείς αναλυτές που μίλησαν στο tilegrafimanews.gr εξηγούν πως η ενεργειακή ένωση με την Τουρκία θα σημάνει τον πλήρη απογαλακτισμό των κατεχομένων από το δίκτυο της ελεύθερης Κύπρου. Στρατηγικά, αυτό συνιστά de facto ενσωμάτωση των κατεχομένων στην Τουρκία, ακολουθώντας το προηγούμενο του αγωγού νερού, των τηλεπικοινωνιακών δικτύων και του τραπεζικού συστήματος, που είναι ήδη υπό τουρκικό έλεγχο.
Ο Δρ. Γιάννης Χαραλαμπίδης, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, προειδοποιεί με άρθρο του στην εφημερίδα «Σημερινή» της Κύπρου ότι «το καλώδιο αυτό αποτελεί παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας», ενώ προτείνει νομικά βήματα κατά της υλοποίησής του.
Το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) προστατεύει την κυριαρχία κρατών όπως η Κύπρος από τέτοιου τύπου παρεμβάσεις.
Ο ρόλος του ENTSO-E και η παράδοξη τουρκική “διείσδυση”
Παρά το γεγονός ότι η Τουρκία δεν είναι μέλος της ΕΕ, ο διαχειριστής της (TEIAS) από το 2022 συμμετέχει ως παρατηρητής στον Ευρωπαϊκό Διαχειριστή Συστημάτων Μεταφοράς Ενέργειας – ENTSO-E. Αυτό σημαίνει ότι έχει δυνατότητα προώθησης σχεδίων ακόμα και σε ευρωπαϊκά φόρα, παρά τις αντιρρήσεις Ελλάδας και Κύπρου.
Το 2019, με παρέμβαση της Ελλάδας και του ΑΔΜΗΕ, η τουρκική συμμετοχή είχε παγώσει, αλλά το 2022, η κυπριακή κυβέρνηση δεν άσκησε βέτο, αφήνοντας ανοιχτό τον δρόμο για τη γεωστρατηγική διείσδυση της Άγκυρας ακόμα και σε ευρωπαϊκούς ενεργειακούς θεσμούς.
Ο ρόλος του ΑΔΜΗΕ κρίνεται κομβικός, καθώς είναι ο κύριος φορέας υλοποίησης του GSI και θα πρέπει να εξασφαλίσει χρηματοδότηση και πολιτική υποστήριξη.
Τι διακυβεύεται – Γιατί η Λευκωσία δεν πρέπει να υποχωρήσει
Η αναστολή του GSI αποτελεί στρατηγικό λάθος κατά τους αναλυτές, καθώς η Κύπρος απομονώνεται ενεργειακά, ενώ η Τουρκία ενισχύει την επιρροή της στα κατεχόμενα. Το GSI μπορεί να προσφέρει ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού, μείωση τιμών για τους καταναλωτές και γεωπολιτική αναβάθμιση της Κύπρου μέσω του ευρωπαϊκού ενεργειακού χάρτη.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εκφράσει τη σαφή στήριξή της στο έργο, κατατάσσοντάς το στα Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI) της Ε.Ε., με προτεραιότητα χρηματοδότησης από τα ταμεία του Μηχανισμού «Connecting Europe Facility» (CEF).
Το GSI περιλαμβάνεται στον επίσημο κατάλογο των PCI Projects της Κομισιόν.
Η επόμενη μέρα: Κρίσιμη η στάση της ΡΑΕΚ και της κυβέρνησης Κύπρου
Η αυριανή σύσκεψη της 30ής Ιουλίου αναμένεται να κρίνει το μέλλον του GSI. Εάν η ΡΑΕΚ επιμείνει στην άρνησή της, το έργο ενδέχεται να “παγώσει” επ’ αόριστον, με σοβαρές συνέπειες για την ενεργειακή αυτονομία της Κύπρου.
Διπλωματικές πηγές ανέφεραν στο tilegrafimanews.gr ότι οι πιέσεις από Βρυξέλλες προς τη Λευκωσία είναι έντονες, ενώ η ελληνική πλευρά επιδιώκει επιτάχυνση των διαδικασιών ώστε να ξεκινήσει η υλοποίηση το 2026 και να ολοκληρωθεί έως το 2030.
Ο χρόνος κυλά αντίστροφα. Εάν η Κύπρος δεν δράσει τώρα, η Τουρκία θα έχει κερδίσει ακόμα ένα κρίσιμο γεωπολιτικό έδαφος – αυτή τη φορά με ένα καλώδιο.
Σύμφωνα με πληροφορίες του tilegrafimanews.gr, διεθνείς αναλυτές έχουν προειδοποιήσει ότι αν υλοποιηθεί το σχέδιο της Τουρκίας για διασύνδεση με τα κατεχόμενα πριν προχωρήσει το GSI, τότε η Ε.Ε. κινδυνεύει να χάσει έδαφος και επιρροή στην Ανατολική Μεσόγειο για τουλάχιστον μία δεκαετία.
Τελική σημείωση: Η Κύπρος δεν καλείται απλώς να πάρει θέση για ένα τεχνικό έργο. Καλείται να επιλέξει αν θέλει να είναι πυλώνας ενεργειακής αυτονομίας ή παθητικός παρατηρητής μιας νέας γεωπολιτικής ήττας.
