Εορτολόγιο: Δαμασκηνός, Δαμασκηνή Χρυσόστομος, Χρυσοστόμης, Χρυσοστόμη, Χρυσοστομία, Χρυσοστομίτσα.
13 Νοεμβρίου: Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινούπολης – Ο μεγάλος αυτός πατέρας και διδάσκαλος της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας γεννήθηκε στην Αντιόχεια το 347 μ.Χ.(κατά άλλους το 354 μ.Χ.).
Πατέρας του ήταν ο στρατηγός Σεκούνδος και μητέρα του η Ανθούσα. Γρήγορα έμεινε ορφανός από πατέρα, και η μητέρα του – χήρα τότε 20 ετών – τον ανέθρεψε και τον μόρφωσε κατά τον καλύτερο χριστιανικό τρόπο. Ήταν ευφυέστατο μυαλό και σπούδασε πολλές επιστήμες στην Αντιόχεια – κοντά στον τότε διάσημο ρήτορα Λιβάνιο – αλλά και στην Αθήνα, μαζί με τον αγαπημένο του φίλο Μέγα Βασίλειο (βλέπε 1 Ιανουαρίου).
ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟ ΕΔΩ ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
Όταν αποπεράτωσε τις σπουδές του, επανήλθε στην Αντιόχεια και αποσύρθηκε στην έρημο για πέντε χρόνια, όπου ασκήτευε προσευχόμενος και μελετώντας τις Άγιες Γραφές. Ασθένησε όμως και επέστρεψε στην Αντιόχεια, οπού χειροτονήθηκε διάκονος – το 381 μ.Χ., σε ηλικία 34 ετών – από τον Αρχιεπίσκοπο Αντιοχείας Μελέτιο. Αργότερα δε από τον διάδοχο του Μελετίου Φλαβιανό πρεσβύτερος σε ηλικία 40 ετών.
Κατά την Ιερατική του διακονία ανέπτυξε όλα τα ψυχικά του χαρίσματα, πύρινο θείο ζήλο και πρωτοφανή ευγλωττία στα κηρύγματα του. Έσειε και συγκλόνιζε τα πλήθη της Αντιόχειας και συγκινούσε τις ψυχές τους βαθύτατα. Η φήμη του αυτή έφτασε μέχρι τη βασιλεύουσα και έτσι, την 15η Δεκεμβρίου 397 μΧ., με κοινή ψήφο βασιλιά Αρκαδίου και Κλήρου, έγινε Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης, κάτι που ο ίδιος δεν επεδίωξε ποτέ. Και από την θέση αυτή ο Ιερός Χρυσόστομος, εκτός άλλων, υπήρξε αυστηρός ασκητής και δεινός ερμηνευτής της Αγίας Γραφής, όπως φαίνεται από τα πολλά συγγράμματα του (διασώθηκαν 804, περίπου, ομιλίες του). Έργο επίσης του Χρυσοστόμου είναι και η Θεία Λειτουργία, που τελούμε σχεδόν κάθε Κυριακή, με λίγες μόνο, από τότε μετατροπές.
Ο ιερός Χρυσόστομος κατά τη διάρκεια της πατριαρχείας του υπήρξε αδυσώπητος ελεγκτής κάθε παρανομίας και κακίας. Αυτό όμως έγινε αιτία να δημιουργήσει φοβερούς εχθρούς, και μάλιστα αυτήν την αυτοκράτειρα Ευδοξία, επειδή ήλεγχε τις παρανομίες της. Αυτή μάλιστα, σε συνεργασία με τον τότε Πατριάρχη Αλεξαδρείας Θεόφιλο (ενός μοχθηρού και ασεβούς ανθρώπου), συγκάλεσε σύνοδο (παράνομη) από 36 επισκόπους (όλοι τους πνευματικά ύποπτοι και δυσαρεστημένοι από τον άγιο) στο χωριό Δρυς της Χαλκηδόνας και πέτυχε την καθαίρεση και εξορία του Αγίου σ’ ένα χωριό της Βιθυνίας. Η απόφαση αυτή όμως, τόσο εξερέθισε τα πλήθη, ώστε αναγκάστηκε αυτή η ίδια η Ευδοξία να τον ανακαλέσει από την εξορία και να τον αποκαταστήσει στο θρόνο με άλλη συνοδική αθωωτική απόφαση (402 μ.Χ.). Αλλά λίγο αργότερα, η ασεβής αυτή αυτοκράτειρα, κατάφερε και πάλι να εξορίσει τον Άγιο (20 Ιουνίου 404 μ.Χ.) στην Κουκουσό της Αρμενίας και από κει στα Κόμανα, όπου μετά από πολλές κακουχίες και άλλες ταλαιπωρίες πέθανε το 407 μ.Χ.
Ο Μ. Ι. Γαλανός στον Συναξαριστή του, μεταξύ των άλλων, αναφέρει για τον Ιερό Χρυσόστομο, ότι υπήρξε και αναγνωρίζεται ως ο πιο άριστος και δημοφιλής διδάσκαλος της Χριστιανικής Εκκλησίας. Κανένας δεν εξήγησε όπως αυτός, με τόσο πλούτο και τόση σαφήνεια τα νοήματα των θείων Γραφών, ούτε δε υπήρξε εφάμιλλός του στην ετοιμολογία, την απλότητα, αλλά και στη φλόγα και τη δύναμη της ρητορείας. Υπήρξε ρήτορας θαυμαστός, λογοτέχνης απαράμιλλος, βαθύτατος και διεισδυτικότατος, ψυχολόγος και καταπληκτικός κοινωνιολόγος με αίσθημα χριστιανικής ισότητας, χωρίς προνομιούχους, με καθολική αδελφότητα. Ανήκει σ’ αυτούς που φαίνονται «ὡς φωστῆρες ἐν κόσμῳ» (Προς Φιλιππησίους, 6′ 15.). Δηλαδή σαν φωτεινά αστέρια μέσα στον κόσμο.
Να σημειώσουμε εδώ, ότι ο ιερός Χρυσόστομος πέθανε την 14η Σεπτεμβρίου, αλλά λόγω εορτής της υψώσεως του Τιμίου Σταυρού μετατέθηκε η εορτή της μνήμης του την 13η Νοεμβρίου. Επίσης την 15η Δεκεμβρίου εορτάζουμε την χειροτονία του σε Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, την 27η Ιανουαρίου την ανακομιδή των λειψάνων του, αλλά η μνήμη του εορτάζεται και την 30η Ιανουαρίου μαζί με τον Μέγα Βασίλειο και τον Άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο. Και τέλος την 26η Φεβρουαρίου εορτάζουμε την μνήμη της χειροτονίας του σε πρεσβύτερο.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. δ’.
Ἡ τοῦ στόματός σου καθάπερ πυρσός ἐκλάμψασα χάρις, τὴν οἰκουμένην ἐφώτισεν, ἀφιλαργυρίας τῷ κόσμῳ θησαυροὺς ἐναπέθετο, τὸ ὕψος ἡμῖν τῆς ταπεινοφροσύνης ὑπέδειξεν. Ἀλλὰ σοῖς λόγοις παιδεύων, Πάτερ, Ἰωάννη Χρυσόστομε, πρέσβευε τῷ Λόγῳ Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ’. Τὴν ὑπὲρ ἡμῶν.
Ἐκ τῶν οὐρανῶν ἐδέξω τὴν θείαν χάριν, καὶ διὰ τῶν σῶν χειλέων, πάντας διδάσκεις, προσκυνεῖν ἐν Τριάδι τὸν ἕνα Θεόν, Ἰωάννη Χρυσόστομε, παμμακάριστε Ὅσιε, ἐπαξίως εὐφημοῦμέν σε· ὑπάρχεις γὰρ καθηγητής, ὡς τὰ θεῖα σαφῶν.
Ὁ Οἶκος
Τῷ τῶν ὅλων Ποιητῇ κλίνω τὸ γόνυ, τῷ προαιωνίῳ Λόγῳ χεῖρας ἐκτείνω, λόγου ζητῶν χάρισμα, ἵνα ὑμνήσω τὸν Ὅσιον, ὃν αὐτὸς ἐμεγάλυνε· φησὶ γὰρ τῷ Προφήτῃ, ὁ ζῶν εἰς τοὺς αἰῶνας, Δοξάζω τοὺς ἐν πίστει δοξάζοντάς με· Ὁ οὖν ἐν τοῖς πάλαι τὸν Σαμουὴλ ἀνυψώσας, ἐδόξασε νῦν τὸν Ἱεράρχην· τὸ τάλαντον γὰρ ὃ ἐπιστεύθη, καλῶς ἐμπορευσάμενος, τῷ Βασιλεῖ προσήγαγε· διὸ καὶ ὑπερύψωσεν αὐτὸν ὁ ὑπερούσιος. Τούτου χάριν αἰτῶ ὁ ἀνάξιος ἐγὼ λόγον δοθῆναί μοι, ἵνα ἰσχύσω εὐσεβῶς ἀνυμνῆσαι αὐτόν. Τῶν περάτων γὰρ ὑπάρχει καθηγητής, ὡς τὰ θεῖα σαφῶν.
Κάθισμα
Ἦχος πλ. δ’. Τὴν Σοφίαν καὶ Λόγον.
Τὴν σοφίαν ἐξ ὕψους καταμαθών, καὶ τὴν χάριν τῶν λόγων παρὰ Θεοῦ, τοῖς πᾶσιν ἐξέλαμψας, ὡς χρυσὸς ἐν καμίνῳ, καὶ τὴν Ἁγίαν Τριάδα, Μονάδα ἐκήρυξας, τήν φιλάργυρον πλάνην, τοξεύσας τοῖς λόγοις σου· ὅθεν καὶ πρὸς ζῆλον, Βασιλίδα ἐλέγξας, ἀδίκως τῆς ποίμνης σου, ἀπελάθης μακάριε, Ἰωάννη Χρυσόστομε· πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι, τοῖς ἑορτάζουσι πόθῳ, τὴν ἁγίαν μνήμην σου.
Έτερον Κάθισμα
Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Σκεῦος ἔνθεον τῆς Ἐκκλησίας, πλοῦτος ἄσυλος τῆς εὐσεβείας, ἀνεδείχθης Ἱεράρχα Χρυσόστομε, ἐν ἀπαθείᾳ φαιδρύνας τὸν βίον σου, τοῖς δεομένοις ἐπαντλήσας τόν ἔλεον, Πάτερ Ὅσιε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.
Έτερον Κάθισμα
Ἦχος δ’. Ἐπεφάνης σήμερον.
Τοῖς χρυσέοις λόγοις σου, ἡ Ἐκκλησία, ἀρδομένη ἅπαντας, ποτίζει νάματα χρυσᾶ, καὶ ἰατρεύει νοσήματα, τῶν σὲ ὑμνούντων, παμμάκαρ Χρυσόστομε.
Έτερον Κάθισμα
Ἦχος πλ. δ’. Τὴν Σοφίαν καὶ Λογον.
Τῆς ἀρρήτου σοφίας θεοπτικῶς, ἐξαντλήσας τὸν πλοῦτον τὸν γνωστικόν, πᾶσιν ἐθησαύρισας, ὀρθοδοξίας τὰ νάματα, τῶν μὲν πιστῶν καρδίας, ἐνθέως εὐφραίνοντα, τῶν δὲ ἀπίστων ἀξίως, βυθίζοντα δόγματα· ὅθεν δι’ ἀμφοτέρων, εὐσεβείας ἱδρῶσιν, ἐδείχθης ἀήττητος, τῆς Τριάδος ὑπέρμαχος, Ἰωάννη Χρυσόστομε, πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι, τοῖς ἑορτάζουσι πόθῳ, τὴν ἁγίαν μνήμην σου.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ
1002 – Ο Άγγλος βασιλιάς Έθελρεντ του Ουέσσεξ διατάσσει τη θανάτωση όλων των Δανών στην Αγγλία.
1093 – Οι Άγγλοι νικούν τους Σκωτσέζους στη μάχη του Άνικ. Ο Μάλκολμ Γ΄ της Σκωτίας και ο γιος του, Εδουάρδος, σκοτώνονται.
1160 – Ο Λουδοβίκος Ζ´ της Γαλλίας παντρεύεται την Αδέλα της Καμπανίας.
1646 – Οι Οθωμανοί υπό τον Ντελή Χουσεΐν Πασά καταλαμβάνουν το Ρέθυμνο από τους Ενετούς.
1775 – Αμερικανική Επανάσταση: Οι επαναστατικές δυνάμεις καταλαμβάνουν το Μόντρεαλ.
1857 – Παραιτείται η κυβέρνηση του Δημητρίου Βούλγαρη και σχηματίζεται νέα κυβέρνηση υπό τον Αθανάσιο Μιαούλη.
1887 – Ματωμένη Κυριακή: Στο Λονδίνο, η αστυνομία συγκρούεται με ριζοσπάστες και Ιρλανδούς διαδηλωτές.
1918 – Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος: Συμμαχικά στρατεύματα καταλαμβάνουν την Κωνσταντινούπολη, πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
1940 – Κάνει πρεμιέρα στη Νέα Υόρκη η μουσική ταινία κινουμένων σχεδίων του Γουώλτ Ντίσνεϋ Φαντασία.
1941 – Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος: Το βρετανικό αεροπλανοφόρο HMS Ark Royal τορπιλίζεται από ένα γερμανικό υποβρύχιο U-81 και βυθίζεται την επόμενη μέρα.
1941 – Εκτελούνται από τους Ναζί στη Θεσσαλονίκη οι αντιστασιακοί φοιτητές του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Σωκράτης Διορινός από την Επτάλοφο Θεσσαλονίκης και Ηλίας Καπέσης, αποτελώντας τους πρώτους εκτελεσμένους φοιτητές στη διάρκεια της Κατοχής.
1954 – Η Εθνική Μεγάλης Βρετανίας στο ράγκμπι ανδρών νικά στο Παρίσι την Εθνική Γαλλίας και κατακτά το πρώτο της Παγκόσμιο Κύπελλο Ράγκμπι Λιγκ μπροστά σε περίπου 30.000 θεατές.
1956 – Το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών κηρύσσει παράνομους τους νόμους στην Αλαμπάμα που απαιτούν τον φυλετικό διαχωρισμό στα λεωφορεία, δίνοντας έτσι τέλος στο μποϋκοτάζ των λεωφορείων στο Μοντγκόμερυ.
1985 – Το ηφαίστειο Νεβάδο ντελ Ρουίς εκρήγνυται και λιώνει έναν παγετώνα, προκαλώντας λαχάρ (ηφαιστειακή κατολίσθηση λάσπης) που θάβει την πόλη Αρμέρο στην Κολομβία, σκοτώνοντας περίπου 25.000 ανθρώπους.
1988 – Στο Πόρτλαντ των ΗΠΑ ομάδα Νεοναζί χτυπά μέχρι θανάτου τον φοιτητή από την Αιθιοπία, Μουλουγκέτα Σεράβ.
1990 – Δημιουργείται η πρώτη ιστοσελίδα στο Διαδίκτυο.
1991 – Την κατάπαυση του πυρός στο Ντουμπρόβνικ αποφασίζουν ο ομοσπονδιακός στρατός και οι κροατικές δυνάμεις.
1992 – Η Ολλανδία επικυρώνει τη συνθήκη του Μάαστριχ.
1994 – Οι Σουηδοί ψηφίζουν σε δημοψήφισμα με 52,20% υπέρ της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
1995 – Η πόλη Τζενίν είναι η πρώτη πόλη της Δυτικής Όχθης που παραδίδεται στους Παλαιστίνιους, ύστερα από 28 χρόνια ισραηλινής κατοχής.
1997 – Πολυμερείς επαφές για το Κυπριακό έχει στις Βρυξέλλες ο προεδρικός απεσταλμένος των ΗΠΑ, Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ.
2000 – Αναστέλλεται η λειτουργία της Δυτικοευρωπαϊκής Ένωσης. Είχε συσταθεί το 1948 με τη συνθήκη των Βερσαλιών, με σκοπό την κοινή άμυνα των μη σοσιαλιστικών ευρωπαϊκών κρατών.
2001 – Οι Ταλιμπάν εγκαταλείπουν αμαχητί την πρωτεύουσα του Αφγανιστάν Καμπούλ, επιτρέποντας την κατάληψη της από τις υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ δυνάμεις της «Βόρειας Συμμαχίας».
2002 – Τεράστια οικολογική καταστροφή στις ακτές της Ισπανίας προκαλεί η βύθιση του ελληνικής ιδιοκτησίας δεξαμενόπλοιου “Prestige”, που μετέφερε 70.000 τόνους πετρελαίου. Το ρήγμα μήκους 35 μέτρων επιτρέπει τη διαρροή 20.000 τόνων πετρελαίου. Οι ακτές που έχουν ρυπανθεί ξεπερνούν τα 300 χιλιόμετρα, ενώ περισσότερες από 90 παραλίες της Γαλικίας έχουν μολυνθεί.
2015 – Μία σειρά συγχρονισμένων τρομοκρατικών επιθέσεων πλήττει το Παρίσι, όπου περιλαμβάνονται εκρήξεις, πυροβολισμοί και μία κατάσταση ομηρίας στο 10ο και στο 11ο διαμέρισμα της πόλης. Σκοτώνονται τουλάχιστον 128 άνθρωποι και τραυματίζονται περισσότεροι από 180.
Γεννήσεις
354 – Αυγουστίνος Ιππώνος, επίσκοπος και θεολόγος
1312 – Εδουάρδος Γ΄, βασιλιάς της Αγγλίας
1453 – Χριστόφορος Α’, μάργραβος του Μπάντεν
1493 – Γουλιέλμος Δ’, δούκας της Βαυαρίας
1559 – Αλβέρτος Ζ’, αρχιδούκας της Αυστρίας
1572 – Κύριλλος Λούκαρις, Πατριάρχης Αλεξανδρείας και Κωνσταντινουπόλεως
1595 – Γεώργιος Γουλιέλμος, εκλέκτορας του Βρανδεμβούργου
1831 – Τζέιμς Κλερκ Μάξγουελ, Σκωτσέζος φυσικός και μαθηματικός
1848 – Αλβέρτος Α΄, πρίγκιπας του Μονακό
1850 – Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον, Σκωτσέζος συγγραφέας
1869 – Αύγουστος Χάιζενμπεργκ, Γερμανός βυζαντινολόγος
1888 – Αντώνιος Σώχος, Έλληνας γλύπτης
1913 – Αλέκος Σακελλάριος, Έλληνας σεναριογράφος και σκηνοθέτης
1913 – Δημήτρης Χατζής, Έλληνας συγγραφέας
1914 – Ανρί Λανγκλουά, Γάλλος αρχειοθέτης ταινιών
1915 – Χάουαρντ Κουκ, Τζαμαϊκανός πολιτικός
1934 – Γκάρυ Μάρσαλ, Αμερικανός σκηνοθέτης
1937 – Βαγγέλης Πλοιός, Έλληνας ηθοποιός
1955 – Γούπι Γκόλντμπεργκ, Αμερικανίδα ηθοποιός
1956 – Άννα Βερούλη, Ελληνίδα ακοντίστρια
1957 – Τζον ντε Γιονγκ, κυβερνήτης των αμερικανικών Παρθένων Νήσων
1963 – Ανδρέας Μπονόβας, Έλληνας ποδοσφαιριστής
1969 – Τζεράρντ Μπάτλερ, Σκωτσέζος ηθοποιός
1976 – Ελισάβετ Μουτάφη, Ελληνίδα ηθοποιός
1978 – Χάρης Ασημακόπουλος, Έλληνας ηθοποιός
1980 – Μίλος Βούγιανιτς, Σέρβος καλαθοσφαιριστής
1981 – Κίρστεν Πράις, Αμερικανίδα πορνογραφική ηθοποιός
1999 – Λάντο Νόρις, Βρετανός οδηγός αγώνων
Θάνατοι
867 – Πάπας Νικόλαος Α΄
1009 – Ντέντο Α΄, κόμης του Βέττιν
1093 – Μάλκολμ Γ΄, βασιλιάς της Σκωτίας
1143 – Φούλκων, βασιλιάς της Ιερουσαλήμ
1175 – Ερρίκος της Ρενς, Γάλλος αρχιεπίσκοπος
1359 – Ιβάν Β΄, μέγας πρίγκιπας της Μόσχας
1440 – Ιωάννα Μπωφόρ (κόμισσα του Γουέστμορλαντ)
1460 – Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος, Πορτογάλος εξερευνητής
1849 – Ουίλιαμ Έτυ, Άγγλος ζωγράφος
1866 – Ουΐλιαμ Πάρκερ, Άγγλος ναύαρχος
1868 – Τζοακίνο Ροσσίνι, Ιταλός συνθέτης
1903 – Καμίλ Πισαρό, Γάλλος ζωγράφος
1951 – Κωνσταντίνος Σπυρίδης, Έλληνας πολιτικός
1974 – Βιττόριο ντε Σίκα, Ιταλός σκηνοθέτης
1975 – Ευάγγελος Τομαράς, Έλληνας πολιτικός
1979 – Γιάννης Μαρής, Έλληνας συγγραφέας
1979 – Μιχάλης Σινάκος, Έλληνας κομμουνιστής
1979 – Δημήτρης Ψαθάς, Έλληνας θεατρικός συγγραφέας
1984 – Κωνσταντίνος Χατζηγρηγοριάδης, Έλληνας πολιτικός
1991 – Γεώργιος Δοξόπουλος, Έλληνας πολιτικός
1999 – Χρήστος Κολοκοτρώνης, Έλληνας στιχουργός
2005 – Έντι Γκερέρο, Αμερικανός παλαιστής
2010 – Άλαν Σάντατζ, Αμερικανός αστρονόμος
2014 – Αλεξάντερ Γκρότεντικ, Γερμανός μαθηματικός
2017 – Γιάννης Καψής, Έλληνας δημοσιογράφος
