Εορτολόγιο: Αρτέμιος, Αρτέμης, Άρτεμις, Αρτέμη, Αρτέμιδα, Αρτεμία, Αρτεμισία Γεράσιμος, Μάκης, Μικές, Μίκης, Γερασιμούλα * Διάνα, Ντιάνα Ενόη Ματρώνα, Ματρόνα * Κερασιά, Κερασία.
20 Οκτωβρίου: Άγιος Αρτέμιος ο Μεγαλομάρτυρας – Ο Άγιος Αρτέμιος ήταν διακεκριμένος πολιτικός του Βυζαντίου και ευσεβέστατος χριστιανός. Ο Μέγας Κωνσταντίνος, εκτιμώντας τα ηθικά και πολιτικά του χαρίσματα, του έδωσε το αξίωμα του πατρικίου και τον διόρισε Δούκα και Αυγουστάλιο της Αλεξανδρείας.
Το 357 μ.Χ. πηγαίνει στην Πάτρα, κατ’ εντολή του Αυτοκράτορα Κωνσταντίου, γιου του Μεγάλου Κωνσταντίνου, για να παραλάβει τα σεπτά λείψανα του Αγίου Ανδρέα και να τα ανακομίσει στον νεόκτιστο Ναό των Αγίων αποστόλων στην Κωνσταντινούπολη (3 Μαρτίου 357 μ.Χ.).
ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟ ΕΔΩ ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
Κατά την διαμονή του στην Πάτρα και με την επίβλεψη του κατασκεύασε υδραγωγείο. Στρατοπεδευμένος στην περιοχή της Μονής Γηροκομείου ελεούσε και βοηθούσε πλήθος αναξιοπαθούντων και κυρίως γερόντων, γεγονός που δικαιολογεί την τοπωνυμία Γηροκομείο.
Όταν, το 363 μ.Χ., ο Αρτέμιος άκουσε ότι ο Ιουλιανός ο Παραβάτης βασάνιζε τους χριστιανούς στην Αντιόχεια, ήλθαν στα χείλη του τα λόγια του ψαλμωδού Δαβίδ προς το Θεό: «Κύριε, πνεύματι ἡγεμονικῷ στήριξόν με» (Ψαλμός Ν’ (50), στ. 14). Κύριε, στήριξε με με σκέψεις σταθερές και θέληση ισχυρή, που να κυριαρχεί μέσα μου και να με κατευθύνει στην υπεράσπιση του αγαθού με θάρρος.
Πράγματι, ο Αρτέμιος, με τη δύναμη που του έδωσε ο Θεός, πήγε αμέσως στην Αντιόχεια και με παρρησία ήλεγξε ευθέως τον Ιουλιανό για τις παρανομίες του κατά των χριστιανών. Ο Ιουλιανός, που δεν περίμενε τέτοια στάση από αξιωματούχο, τον συνέλαβε και τον μαστίγωσε αλύπητα. Έπειτα του έσπασε τα κόκαλα με πέτρες, και τελικά τον αποκεφάλισε. Το Ιερό λείψανο του Αρτεμίου παρέλαβε κάποια διακόνισσα, η Αρίστη, που το μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη, στο ναό του προφήτου Προδρόμου.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Εὐσέβειας τοῖς τρόποις καλλωπιζόμενος, ἀθλητικῆς ἀγλαΐας ὤφθης σοφὲ κοινωνός, πρὸς ἀγῶνας ἀνδρικοὺς παραταξάμενος· ὅθεν ὡς λύχνος φωταυγής, τῶν θαυμάτων τὰς βολάς, ἐκλάμπεις τῇ οἰκουμένῃ, Ἀρτέμιε Ἀθλοφόρε, πρὸς σωτηρίαν τῶν ψυχῶν ἡμῶν.
Έτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον λόγον.
Εὐσεβείας ἐμπρέπων τοῖς κατορθώμασι, τῆς τῶν Μαρτύρων εὐκλείας ὤφθης σοφὲ κοινωνός, ἐναθλήσας ἀνδρικῶς Μάρτυς Ἀρτέμιε· ὅθεν πηγάζων δαψιλῶς, ἰαμάτων δωρεάς, τὸ πάθος ἐντεροκήλης, ὡς συμπαθὴς θεραπεύεις, τῶν προστρεχόντων τῇ πρεσβείᾳ σου.
Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ’. Τῇ ὑπερμάχῳ.
Ὡς ἀριστέα τοῦ Σωτῆρος πολυθαύμαστον Καὶ παροχέα ἰαμάτων πλουσιόδωρον Ἀνυμνοῦμέν σε προφρόνως Μεγαλομάρτυς. Ἀλλ’ ὡς πέλων ἰατὴρ τῆς κήλης ἄριστος, Ἀσινῆ με ἐκ τῆς βλάβης ταύτης φύλαττε, Ἵνα κράζω σοι, χαίροις Μάρτυς Ἀρτέμιε.
Έτερον Κοντάκιον
Ἦχος β΄. Τοὺς ἀσφαλεῖς.
Τὸν εὐσεβῆ καὶ στεφηφόροv Μάρτυρα, τὸν κατ’ ἐχθρῶν νίκης ἀράμενον τρόπαια, συvελθόντες ἐπαξίως vῦν, ἐν ὑμνωδίαις εὐφημήσωμεv, Ἀρτέμιον τὸν μέγιστον ἐν Μάρτυσι, θαυμάτων τε δοτῆρα πλουσιώτατον, πρεσβεύει γὰρ Κυρίῳ ὑπὲρ πάντων ἡμῶν.
Μεγαλυνάριον
Δόξαν ὑπατείας ὑπεριδών, τὸ ὕπατον κλέος, ἐπορίσω τῶν ἀρετῶν, ὡς ἀνδραγαθήσας, Ἀρτέμιε ἐνδόξως· διὸ παντοίας βλάβης, ῥύου τοὺς δούλους σου.
Έτερον Μεγαλυνάριον
Τὸν μεγαλομάρτυρα τοῦ Χριστοῦ, καὶ τῶν ἰαμάτων, τὸν πολλύρρυτον ποταμόν, τῆς ἐντεροκήλης, τὸν θεῖον ἰατῆρα, Ἀρτέμιον τὸν μέγαν, ὕμνοις τιμήσωμεν.
Ὁ Οἶκος
Τὶς τοὺς ἀγῶνας ἐξαρκέσει ἐξειπεῖν Ἀθλοφόρε, ἢ τοὺς πόνους τοὺς σούς, οὓς περ ἀνδρείως ὑπέμεινας, διὰ τῆς πίστεως τοῦ Κυρίου, καὶ τῆς χάριτος ἧς περ κατηξιώθης; οὐκ ἐξαρκεῖ διηγήσασθαι στόμα ἀνθρώπινον· σοφίαν γὰρ ἐνδεδυμένος καὶ ἀνδρείαν, τὸν πλοῦτον ἐμίσησας καὶ τὴν ἀξίαν τὴν πρόσκαιρον, στρατιώτης φανεὶς γνησιώτατος. Καὶ νῦν πρεσβεύεις Κυρίῳ ὑπὲρ πάντων ἡμῶν.
Κάθισμα
Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθεὶς.
Τὸν στρατιώτην τοῦ Χριστοῦ τὸν ἀήττητον, καὶ καθαιρέτην τοῦ ἐχθροῦ γενναιότατον, τὸν ἐν μεγίστοις τέρασιν ἐκλάμψαντα, ἅπαντες Ἀρτέμιον, εὐφημήσωμεν πίστει· βρύει γὰρ ἰάματα, τοῖς προστρέχουσι πόθῳ, καὶ καταπαύει πάθη χαλεπά, καὶ τῶν ἐν θλίψει ἀνθρώπων προΐσταται.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ
202 π.Χ. – Β΄ Καρχηδονιακός Πόλεμος: Οι ρωμαϊκές λεγεώνες με επικεφαλής τον Σκιπίωνα τον Αφρικανό νικούν στη μάχη της Ζάμας τον Αννίβα, αρχηγό του στρατού της Καρχηδόνας.
439 – Οι Βάνδαλοι, με επικεφαλής το βασιλιά Γιζέριχο, καταλαμβάνουν την Καρχηδόνα στη Βόρεια Αφρική.
1216 – Ο βασιλιάς Ιωάννης της Αγγλίας πεθαίνει στο Νιούαρκ-ον-Τρεντ. Τον διαδέχεται ο εννιάχρονος γιος του, Ερρίκος Γ΄ της Αγγλίας.
1469 – Ο Φερδινάνδος Β΄ της Αραγωνίας παντρεύεται την Ισαβέλλα Α΄ της Καστίλης, γεγονός που ανοίγει το δρόμο για την επανένωση της Αραγονίας και της Καστίλης σε μία χώρα, την Ισπανία.
1781 – Λήγει η Πολιορκία του Γιόρκταουν. Οι αντιπρόσωποι του Βρετανού διοικητή Λόρδου Κορνγουόλις επιδίδουν το ξίφος του και παραδίδονται επίσημα στον Τζορτζ Ουάσινγκτον και τον κόμη ντε Ρασαμπώ.
1812 – Ο Ναπολέων Α΄ της Γαλλίας εγκαταλείπει τη Μόσχα.
1813 – Ολοκληρώνεται η Μάχη της Λειψίας με συντριπτική ήττα του Ναπολέοντα Α΄ της Γαλλίας.
1822 – Στην Παρναΐμπα της Βραζιλίας ανακηρύσσεται η ανεξαρτησία της πολιτείας Πιαουί.
1866 – Στο ξενοδοχείο Europa στη Βενετία, η Αυστρία παραδίδει το Βένετο στη Γαλλία, η οποία το παραδίδει αμέσως στην Ιταλία.
1912 – Α΄ Βαλκανικός πόλεμος: Αρχίζει η μάχη των Γιαννιτσών με τον ελληνικό στρατό να επιτίθεται κατά των τουρκικών δυνάμεων. Την ίδια μέρα απελευθερώνεται η Σαμοθράκη.
1912 – Η Ιταλία παίρνει στην κατοχή της την Τρίπολη (Λιβύη) από την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
1922 – Οι βουλευτές του βρετανικού Συντηρητικού Κόμματος αποφασίζουν τη διάλυση της κυβέρνησης συνασπισμού με τον Ντέιβιντ Λόιντ Τζορτζ του Φιλελεύθερου Κόμματος.
1925 – Ελληνοβουλγαρικό μεθοριακό επεισόδιο που θα εξελιχθεί στο γνωστό επεισόδιο του Πετριτσίου κατόπιν προέλασης τμημάτων ελληνικού στρατού εντός του βουλγαρικού εδάφους.
1933 – Η Γερμανία αποσύρεται από την Κοινωνία των Εθνών.
1960 – Ψυχρός πόλεμος: Η κυβέρνηση των Η.Π.Α. επιβάλλει εμπορικό εμπάργκο κατά της Κούβας.
1970 – Καραντίνα επιβάλλεται στον Πειραιά προκειμένου να αποφευχθεί η είσοδος της επιδημίας χολέρας, που πλήττει τη γειτονική Τουρκία με πάνω από 2.000 θύματα και 150 νεκρούς έως τώρα. Δύο μέρες αργότερα, κλείνουν τα σύνορα με την Τουρκία και επιβάλλεται γενικός αντιχολερικός εμβολιασμός στον Έβρο και τα νησιά.
1974 – Το Νιούε γίνεται αυτοδιοικούμενη αποικία της Νέας Ζηλανδίας.
1981 – Ο Γεώργιος Ράλλης παραιτείται από πρωθυπουργός της Ελλάδας μετά την ήττα του στις βουλευτικές εκλογές της προηγούμενης ημέρας.
2003 – Η Μητέρα Τερέζα αγιοποιείται από τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β΄.
2005 – Ξεκινά στην Βαγδάτη η δίκη του Σαντάμ Χουσεΐν για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Γεννήσεις
1433 – Μαρσίλιο Φιτσίνο, Ιταλός φιλόσοφος
1582 – Δημήτριος Β΄, τσάρος της Ρωσίας
1784 – Θεόφιλος Καΐρης, Έλληνας ιερέας και φιλόσοφος
1814 – Θεόδωρος Βρυζάκης, Έλληνας ζωγράφος
1841 – Νικόλαος Α΄, βασιλιάς του Μαυροβουνίου
1862 – Ωγκύστ Λυμιέρ, Γάλλος κινηματογραφιστής
1882 – Ουμπέρτο Μποτσιόνι, Ιταλός ζωγράφος και γλύπτης
1883 – Θεόδωρος Γ. Αγγελόπουλος, Έλληνας πανεπιστημιακός
1899 – Μιγκέλ Άνχελ Αστούριας, Γουατεμαλανός δημοσιογράφος και συγγραφέας
1910 – Σουμπραμανιάν Τσαντρασεκάρ, Ινδός αστροφυσικός
1913 – Βάσκο Πρατολίνι, Ιταλός συγγραφέας
1917 – Αλέκα Κατσέλη, Ελληνίδα ηθοποιός και χορεύτρια
1919 – Γουίλφρεντ Τζέικομπς, γενικός κυβερνήτης στην Αντίγκουα και Μπαρμπούντα
1929 – Λίτσα Φωκίδου, Ελληνίδα δημοσιογράφος
1931 – Τζον Λε Καρρέ, Άγγλος συγγραφέας
1936 – Ανδρέας Ντούζος, Έλληνας ηθοποιός
1936 – Μίμης Στεφανάκος, Έλληνας ποδοσφαιριστής
1943 – Τάκης Οικονομόπουλος, Έλληνας ποδοσφαιριστής
1944 – Βασίλης Μποτίνος, Έλληνας ποδοσφαιριστής
1946 – Φίλιπ Πούλμαν, Άγγλος συγγραφέας
1947 – Τζόρτζιο Καβατσάνο, Ιταλός εικονογράφος
1952 – Χάρης και Πάνος Κατσιμίχας, Έλληνες τραγουδοποιοί
1958 – Πάνος Καπετανίδης, Έλληνας καλλιτέχνης του θεάτρου σκιών
1966 – Δημήτρης Λυάκος, Έλληνας συγγραφέας
1978 – Ενρίκε Μπερνόλντι, Βραζιλιάνος οδηγός αγώνων
1979 – Βάσω Λασκαράκη, Ελληνίδα ηθοποιός
1981 – Χέικι Κοβαλάινεν, Φινλανδός οδηγός αγώνων
1998 – Δημοσθένης Μιχαλεντζάκης, Έλληνας Παραολυμπιονίκης της κολύμβησης
Θάνατοι
1216 – Ιωάννης, βασιλιάς της Αγγλίας
1287 – Βοημούνδος Ζ΄, κόμης της Τρίπολης
1587 – Φραγκίσκος Α΄ των Μεδίκων, μέγας δούκας της Τοσκάνης
1745 – Τζόναθαν Σουίφτ, Ιρλανδός συγγραφέας
1780 – Σωφρόνιος, Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως
1851 – Μαρία Θηρεσία, βασίλισσα της Γαλλίας
1909 – Τσέζαρε Λομπρόζο, Ιταλός ιατρός
1916 – Ιωάννης Φραγκούδης, Έλληνας στρατιωτικός
1937 – Έρνεστ Ράδερφορντ, Νεοζηλανδός φυσικός
1943 – Καμίλ Κλοντέλ, Γαλλίδα γλύπτρια
1945 – Αβραάμ Κ. Γρηγοριάδης, Έλληνας δικηγόρος και πολιτικός
1950 – Έντνα Βίνσεντ Μιλέυ, Αμερικανίδα συγγραφέας
1955 – Εζέν Ντελπόρτ, Βέλγος αστρονόμος
1957 – Βηρ Γκόρντον Τσάιλντ, Αυστραλός αρχαιολόγος
1964 – Γιώργος Ριζόπουλος, Έλληνας συγγραφέας
1981 – Χρήστος Ρίμπας, Έλληνας ποδοσφαιριστής
1984 – Ανρί Μισώ, Γάλλος συγγραφέας και ζωγράφος
1985 – Αντώνης Χριστοφορίδης, Έλληνας πυγμάχος
1986 – Σαμόρα Ματσέλ, πρόεδρος της Μοζαμβίκης
1986 – Παύλος Σαντορίνης, Έλληνας φυσικός
1988 – Σον Χάουζ, Αμερικανός τραγουδιστής και κιθαρίστας
1997 – Γεώργιος Κοΐνης, Έλληνας πολιτικός
2003 – Αλίγια Ιζετμπέγκοβιτς, Βόσνιος πολιτικός
2004 – Ασημάκης Γιαλαμάς, Έλληνας δημοσιογράφος και θεατρικός συγγραφέας
2005 – Γιώργος Ανεμογιάννης, Έλληνας σκηνογράφος και ενδυματολόγος
2015 – Δημήτρης Νιάνιας, Έλληνας πολιτικός
2017 – Ουμπέρτο Λέντσι, Ιταλός σκηνοθέτης
