Εορτολόγιο: Διοσκουρίδης, Διοσκορίδης, Διόσκορος.
28 Μαΐου: Άγιος Ανδρέας ο διά Χριστόν σαλός – Ο βίος του Αγίου Ανδρέου συντάχθηκε από τον πρεσβύτερο Νικηφόρο της Αγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως, περί τα μέσα του 10ου αιώνος μ.Χ. (956 – 959 μ.Χ.), επί βασιλείας του Κωνσταντίνου Ζ’ Πορφυρογέννητου.
Ο Άγιος Ανδρέας, ο διά Χριστόν σαλός, καταγόταν από την Σκυθία και έζησε κατά τους χρόνους του αυτοκράτορα Λέοντος ΣΤ’ του Σοφού (886 – 912 μ.Χ.). Από παιδική ηλικία είχε πουληθεί ως δούλος σε κάποιον πρωτοσπαθάριο και στρατηλάτη της Ανατολής, ονομαζόμενο Θεόγνωστο, άνδρα ενάρετο και ευσεβή, ο οποίος τόσο αγάπησε τον μικρό Ανδρέα, ώστε τον μεταχειρίστηκε ως υιό του, φροντίζοντας για την επιμελή και θεοσεβή μόρφωση αυτού.
ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟ ΕΔΩ ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
Τον Ανδρέα είλκυαν περισσότερο από κάθε άλλο τα ιερά γράμματα και ιδιαίτερα οι Βίοι και τα Μαρτύρια των αγωνιστών της Χριστιανικής πίστεως. Τέτοιος δε υπήρξε ο ζήλος του προς αυτά, ώστε αποκλήθηκε «σαλός» (μωρός), διότι ο ζήλος του αυτός τον ωθούσε πολλές φορές στο να υπομένει εμπαιγμούς, ταπεινώσεις και βαριές ύβρεις και να προβαίνει σε διαβήματα που κρίνονται ως ανισόρροπα και εκκεντρικά. Αλλά εκείνος υπέμενε τους εξευτελισμούς, παρηγορούμενος από το ότι πολλές φορές πετύχαινε να επαναφέρει στην ευθεία οδό παραστρατημένες υπάρξεις.
Αλλά ο Άγιος Ανδρέας διακρινόταν και για την φιλανθρωπία και την αγαθοποιία του. Όχι μόνο μοιραζόταν τα υπάρχοντά του με τους φτωχούς, αλλά προσέφερε ότι είχε και ο ίδιος έμενε νηστικός και γυμνός. σε εκείνους που τον παρατηρούσαν για τις υπερβολικές αγαθοεργίες του, υπενθύμιζε τους λόγους του Κυρίου «ἐφ’ ὅσον ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοὶ ἐποιήσατε», και τους έλεγε ότι στο πρόσωπο κάθε ανθρώπου, και μάλιστα του πάσχοντος αδελφού, έβλεπε τον Χριστό.
Ο Άγιος, σε μία ολονύκτια Ακολουθία στο ναό των Βλαχερνών είδε τη Θεοτόκο στον ουρανό προσευχόμενη και σκέπουσα το λαό με το τίμιο ωμοφόριό της (1 και 28 Οκτωβρίου).
Κάποια ημέρα συνέβη κάτι παράδοξο στο θεράποντα του Κυρίου. Κατά την συνήθειά του, για να μην γνωρίζει κανείς την εργασία του στους προθάλαμους των εκκλησιών, όπου προσευχόταν, πορευόταν κρυφά προς το ναό της Πανυμνήτου Θεοτόκου, στην αριστερά στοά της αγοράς του Μεγάλου Κωνσταντίνου. Έτυχε, τότε, κάποιο παιδί να διέρχεται τη λεωφόρο, εκτελώντας διαταγή του κυρίου του. Ο Όσιος πήγαινε προς το ναό για να προσευχηθεί· το παιδί τάχυνε το βήμα του και τον πρόφθασε, χωρίς ο Όσιος να το αντιληφθεί. Όταν έφθασε προ των πυλών του ναού ο Ανδρέας, Θεού θέλοντος, εξέτεινε τη δεξιά του χείρα και αφού σφράγισε με το σημείο του τιμίου Σταυρού τις πύλες, αυτές ευθύς υποχώρησαν. Εισήλθε στο ναό και άρχισε τις προσευχές, μη γνωρίζοντας ότι κάποιος τον παρακολουθούσε. Το παιδί, το οποίο ακολουθούσε τον Όσιο, γνώριζε ότι ο άνθρωπος ήταν σαλός. Όταν τον είδε να ανοίγει αυτομάτως τις πύλες του ναού, έφριξε και κυριεύθηκε από τρόμο· έλεγε, λοιπόν, στον εαυτό του: «Ποιόν δούλο του Θεού οι κατά αλήθειαν μωροί σαλό ονομάζουν! Πόσο μεγάλος άγιος είναι, και εμείς οι ανόητοι αγνοούμε! Πόσους κρυφούς δούλους έχει ο Θεός και ουδείς γνωρίζει τα περί αυτών!».
Αυτά λογιζόταν το παιδί και πλησίασε, για να μάθει τί κάνει ο Άγιος εντός του ναού· βλέπει, λοιπόν, αυτόν προ του άμβωνος να κρέμεται στον αέρα και να προσεύχεται. Κατεπλάγη από το παράδοξο τούτο θέαμα και αναχώρησε, για να εκτελέσει την διαταγή του κυρίου του. Ο Όσιος τελείωσε την προσευχή του και έφυγε. Εξερχόμενος από το ναό, ασφάλισε πάλι τις θύρες με το σημείο του Σταυρού. Τότε αντιλήφθηκε την παρουσία του παιδιού και λυπήθηκε, επειδή κάποιος οικέτης έγινε θεατής των συμβάντων· ανέμενε την επιστροφή του παιδιού, για να του παραγγείλει να μην αποκαλύψει τα περί του Οσίου. Συνάντησε το παιδί και είπε: «Φύλαξε, τέκνον, όλα όσα είδες στον τόπο τούτο και θα έχεις το έλεος του Κυρίου του Θεού».
Μία ημέρα, προς το τέλος της αγίας Τεσσαρακοστής, ο λαός της βασιλευούσης των πόλεων, της Κωνσταντινουπόλεως, επευφημούσε τον Δεσπότη Χριστό μετά βαΐων και ύμνων. Βλέπει, τότε, ο μακάριος Ανδρέας, κάποιον γέροντα, ωραίο κατά την εξωτερική εμφάνιση, να εισέρχεται στο ναό της του Θεού Σοφίας. Πλήθος λαού τον ακολουθούσε, με βάια και σταυρούς, οι οποίοι έλαμπαν ως αστραπή· μελωδούσαν μέλος τερπνό, ηδύ και σωτήριο. Ο ένας στον άλλο παραχωρούσε το προβάδισμα και όλοι κατευθύνονταν προς τον άμβωνα. Ο γέροντας εκείνος κατείχε κινύρα και έκρουε τις χορδές συνοδεύοντας τους ψάλτες. Ο μακάριος ετέρπετο από το θέαμα και την ψαλμωδία· σκίρτησε και είπε: «Μνήσθητι Κύριε τοῦ Δαβὶδ καὶ πάσης τῆς πραότητος αὐτοῦ. Ἰδού, ἀκούσαμε τὴν Κυρία τὴν Κυριοπρεσβεύτρια καὶ τὴν εὑρήκαμε ὅμοια πρὸς τὴ Σοφίαν τὴν τερπνή».
Αυτά έλεγε ο Άγιος. Κάποιοι από τους παρευρισκόμενους σοφούς έλεγαν: «Πώς, σαλέ; Αναφέρεται στο στίχο αυτό του ψαλμού η Παναγία; Τί είναι αυτά τα οποία λέγεις;». και εξ αιτίας της άγνοιάς τους γέλασαν και αναχώρησαν. Ο μακάριος τα έλεγε αυτά επειδή είδε τον Δαβίδ με άλλους Προφήτες να έχουν έλθει εκεί.
Έτσι θεοφιλώς έζησε ο διά Χριστόν σαλός Άγιος Ανδρέας και κοιμήθηκε με ειρήνη σε ηλικία εξήντα έξι ετών. Ευθύς ευωδίασαν μύρα και θυμιάματα στον τόπο εκείνο, όπου άφησε το πνεύμα του ο Άγιος. Μία γυναίκα φτωχή, η οποία διέμενε πλησίον οσφράνθηκε την ηδύπνοο και ασύγκριτη ευωδία. την ακολούθησε, λοιπόν, αυτή και έφθασε στον τόπο εκείνο όπου έκειτο ο Άγιος. Βρήκε τον μακάριο νεκρό· ήδη δε ανέβλυζε μύρο από το τίμιο λείψανό του. Έτραξε, λοιπόν, και ανήγγειλε το θαύμα, επικαλούμενη με όρκο ως μάρτυρα τον Θεό. Πολλοί συγκεντρώθηκαν τότε, αλλά δεν βρήκαν το τίμιο λείψανο του Αγίου. Τους προκαλούσε κατάπληξη, όμως, η ευοσμία του μύρου και των θυμιαμάτων. Ο Κύριος, ο Οποίος γνωρίζει τα κρίματα εκάστου και τα απόκρυφα κατορθώματα του Αγίου, μετέθεσε το λείψανο του Αγίου.
Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης αναφέρει ότι ο Άγιος Ανδρέας έγραψε πολλές προφητείες οι οποίες δεν εκδόθηκαν ποτέ και βρίσκονται στην Μονή Iβήρων.
Προσευχή του Αγίου Ανδρέου προ της μακαρίας κοιμήσεώς του
«Ο Πατέρας, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα, Τριάς η ζωοποιός και ομοούσιος, σύνθρονος και αμέριστος, παρακαλούμέν Σε οι πένητες, οι ξένοι, οι πτωχοί και γυμνοί· οι μη έχοντες που την κεφαλήν κλίναι· ένεκεν του ονόματός Σου κλίνομεν το γόνυ της ψυχής και του σώματος, της καρδίας και του πνεύματος και δεόμεθά Σου και ικετεύομέν Σε, τον Θεόν, το φοβερόν όνομα Σαβαώθ· αγαθέ και άγιε Δέσποτα, πλαστουργέ, ποιητά, παντοκράτωρ κλίνον το ούς σου και πρόσδεξε ευμενώς την ικετήριον δέησιν ημών των ταπεινών και αξίωσόν μας να αγιασθώμεν, εν τη δυνάμει και τω ονόματί Σου, Κύριε, οικτίρμον, ελεήμον, μακρόθυμε και πολυέλεε. Ελθέ, Πατέρα, Υιέ και Πνεύμα Άγιο· ελθέ, το όνομα του Πατρός του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, μετά συμπαθείας διά τα παραπτώματά μας, τα εν λόγω η έργω η εν ενθυμήσει η διανοία. Πάριδε και άφες ταύτα αγαθέ, εύσπλαχνε, ελεήμον, πολυέλεε. Και μη μας καταισχύνης· μη μας απορρίψης από του προσώπου Σου· Συ, ο Οποίος από αγάπην υπερβολικήν και γλυκυτάτην φιλανθρωπίαν, κάμπτεσαι από τας προσευχάς των φίλων Σου».
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ´. Ταχὺ προκατάλαβε.
Μωρίαν ἑκούσιον διὰ Χριστὸν τὸν Θεόν, ἐπόθησας Ὅσιε, τὸν σοφιστὴν ἀληθῶς, μωράνας καὶ ἤνυσας, μέσον πολλῶν θορύβων, τὸν ἀγῶνα Ἀνδρέα· ὅθεν σε ὁ Δεσπότης, Παραδείσου πρὸς πλάτος, ἐσκήνωσε πρεσβεύειν ὑπὲρ τῶν τιμώντων σε.
Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ´. Τῇ ὑπερμάχῳ.
Τὸν ἑκουσίως κακουχούμενον, πενόμενον, ἐμπαροινούμενον ἑκάστοτε, τυπτόμενον, λιθαζόμενον καὶ θέατρον ἐποφθέντα κόσμῳ μέλψωμεν Ἀνδρέαν ὁσιώτατον, ὥσπερ σαλὸν διὰ Χριστὸν πολιτευσάμενον, πόθῳ κράζοντες· Χαίροις, Πάτερ θεόληπτε.
Έτερον Κοντάκιον
Ἦχος α´. Χορὸς ἀγγελικός.
Τὸν βίον εὐσεβῶς, ἐκτελέσας θεόφρον, δοχεῖον καθαρόν, τῆς Τριάδος ἐδείχθης, Ἀνδρέα μακάριε, καὶ Ἀγγέλων ὁμόσκηνος· ὅθεν αἴτησαι τὸν ἱλασμὸν καὶ εἰρήνην, τοῖς τιμῶσί σε, καὶ ἐκτελοῦσι σὴν μνήμην, δοθῆναι πρεσβείαις σου.
Μεγαλυνάριον
Σοῦ ἡ ὑπὲρ ἄνθρωπον βιοτή, ἐξέπληξε νόας, καὶ δαιμόνων τοὺς ζοφερούς, πῶς γυμνὸς Ἀνδρέα, καὶ ἔξηχον τὸν τρόπον, λαθὼν ἐπολιτεύσω· διὸ τιμῶμέν σε.
Ὁ Οἶκος
Ἄγγελοι προσποιήσεις τὰς μωράς σου, Ἀνδρέα, ἐθαύμασαν, πανόσιε πάτερ, ὅτι πέλων σοφὸς ἀληθῶς ὡς σαλὸς ἐβίως, δαιμόνων, ἔξηχος καὶ ἀνο μος· διόπερ νῦν βοῶμέν σοι ἀξιόχρεως·Χαῖρε, ἀπαύγασμα ἐγκρατείας·χαῖρε, θησαύρισμα ἀπαθείας.Χαῖρε, τοῦ Χριστοῦ ἐν σαρκὶ φέρων στίγματα·χαῖρε, τοῦ ἐχθροῦ ὁ συντρίψας φρυάγματα.Χαῖρε, πάτερ, ἐνδιαίτημα προσποιήσεων μωρῶν·χαῖρε, ἄνερ, καλλιέργημα προσφερθεὶς διὰ Χριστόν.Χαῖρε, ὅτι κατεῖδες Παραδείσου τὸ κάλλος·χαῖρε, ὅτι ἀνεῖλες ἀρχεκάκου τὸ μένος.Χαῖρε, αὐτόπτης τῆς Σκέπης Παρθένου·χαῖρε, ὁ λάτρης τοῦ Λόγου Ὑψίστου.Χαῖρε, σοφῶς σὺν κυσὶν ὁ βιώσας·χαῖρε, σαφῶς ὡς σαλὸς διαπρέψας.Χαίροις, Πάτερ θεόληπτε.
Κάθισμα
Ἦχος γ´. Τὴν ὡραιότητα.
Σταυρὸν ἐπ᾿ ὤμων σου, ἀναλαβόμενος, προθύμως ὅσιε κατηκολούθησας, τῷ σταυρωθέντι δι᾿ ἡμᾶς, ἀδίκως μαστιζόμενος, λίθοις τε βαλλόμενος, δαιμόνων προσποιούμενος, ζήσας ὑπὲρ ἄνθρωπον, μάκαρ βίον ἰσάγγελον διὸ καὶ σὺν ἀγγέλοις χορεύων, μέμνησο μάκαρ τῶν τιμώντων σε.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ
585 π.Χ. – Κατά τη διάρκεια μάχης στον ποταμό Άλυ, μεταξύ του Αλυάττη Β΄ και του Κυαξάρη, συμβαίνει έκλειψη Ηλίου την οποία είχε προβλέψει ο Θαλής.
1533 – Ο Αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπερι, Τόμας Κράνμερ, δηλώνει έγκυρο το γάμο του βασιλιά Ερρίκου Η΄ της Αγγλίας και της Άννας Μπολέυν.
1588 – Η Ισπανική Αρμάδα, με 130 πλοία και 30.000 άνδρες, σαλπάρει από τη Λισαβόνα της Πορτογαλίας για τη Μάγχη.
1754 – Γαλλοϊνδιανικός Πόλεμος: Η πολιτοφυλακή της Βιρτζίνια υπό τον 22χρονο αντισυνταγματάρχη Τζορτζ Ουάσινγκτον νικά μία γαλλική αναγνωριστική δύναμη στη μάχη του Ζάμονβιλ Γκλεν στη νοτιοδυτική Πενσυλβάνια.
1802 – Στη Γουαδελούπη, ο Λουί Ντελγκρέ και οι 300 σύντροφοί του αυτοκτονούν με εκρηκτικά για να μην υποταχθούν στα στρατεύματα του Ναπολέοντα.
1830 – Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Άντριου Τζάκσον υπογράφει νόμο με τον οποίο μετακινεί τους ιθαγενείς Αμερικανούς.
1871 – Πέφτει η Παρισινή Κομμούνα.
1905 – Ρωσοϊαπωνικός Πόλεμος: Η ναυμαχία της Τσουσίμα λήγει με την καταστροφή του ρωσικού στόλου της Βαλτικής από το αυτοκρατορικό ιαπωνικό ναυτικό.
1918 – Η Λαϊκή Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν και η Πρώτη Δημοκρατία της Αρμενίας ανακηρύσσουν την ανεξαρτησία τους.
1926 – Πραξικόπημα της 28ης Μαΐου 1926: Επιβάλλεται δικτατορία στην Πορτογαλία για να καταστείλει τις ταραχές της Πρώτης Δημοκρατίας.
1932 – Ολοκληρώνεται η κατασκευή του Άφσλεϊτνταϊκ και ο κόλπος του Ζέιντερζεε μετατρέπεται σε λίμνη γλυκού νερού που θα ονομαστεί Άισελμεερ.
1934 – Γεννιούνται στο Οντάριο του Καναδά τα πεντάδυμα Ντιόν, τα πρώτα πεντάδυμα που θα επιβιώσουν της βρεφικής ηλικίας.
1937 – Ιδρύεται η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία Volkswagen.
1940 – Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος: Το Βέλγιο παραδίνεται στη Ναζιστική Γερμανία δίνοντας τέλος στη μάχη του Βελγίου.
1940 – Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος: Νορβηγικές, γαλλικές, πολωνικές και βρετανικές δυνάμεις ανακαταλαμβάνουν το Νάρβικ στη Νορβηγία. Αυτή είναι η πρώτη νίκη του συμμαχικού πεζικού στον πόλεμο.
1969 – Ανακοινώνεται ότι την αρχηγία του βορειοηπειρωτικού αγώνα αναλαμβάνει ο μητροπολίτης Ιωαννίνων Σεραφείμ.
1979 – Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής υπογράφει τη συμφωνία πλήρους ένταξης της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (Ε.Ο.Κ.)
Γεννήσεις
1369 – Τζάκομο Αττεντόλο Σφόρτσα, Ιταλός κοντοτιέρος
1371 – Ιωάννης, δούκας της Βουργουνδίας
1524 – Σελίμ Β΄, Οθωμανός σουλτάνος
1738 – Ζοζέφ Ινιάς Γκιγιοτέν, Γάλλος ιατρός
1759 – Ουίλιαμ Πιτ ο νεότερος, Άγγλος πολιτικός
1853 – Καρλ Λάρσον, Σουηδός ζωγράφος
1858 – Καρλ Ρίκαρντ Νίμπεργκ, Σουηδός εφευρέτης
1879 – Μιλουτίν Μιλάνκοβιτς, Σέρβος γεωφυσικός
1884 – Έντουαρντ Μπένες, Τσέχος πολιτικός
1892 – Ζεπ Ντίτριχ, Γερμανός στρατιωτικός
1908 – Ίαν Φλέμινγκ, Άγγλος συγγραφέας
1910 – Τι-Μπόουν Γουόκερ, Αμερικανός μουσικός
1912 – Πάτρικ Γουάιτ, Αυστραλός συγγραφέας
1916 – Γουόκερ Πέρσυ, Αμερικανός συγγραφέας
1923 – Γκιέργκι Λίγκετι, Ούγγρος συνθέτης
1925 – Μάρθα Βίκερς, Αμερικανίδα ηθοποιός
1925 – Μπουλέντ Ετζεβίτ, Τούρκος πολιτικός
1943 – Έλενα Σουλιώτη, Ελληνίδα υψίφωνος
1944 – Ζαν-Πιερ Λεό, Γάλλος ηθοποιός
1956 – Χάλεντ Μασάλ, Παλαιστίνιος πολιτικός
1961 – Ομέρ Ασάν, Τούρκος λαογράφος και φωτογράφος
1968 – Κάιλι Μινόγκ, Αυστραλή τραγουδίστρια και ηθοποιός
1969 – Γιώργος Λιάγκας, Έλληνας παρουσιαστής
1971 – Μάρκο Ρούμπιο, Αμερικανός πολιτικός
1985 – Κάρεϊ Μάλιγκαν, Αγγλίδα ηθοποιός
1985 – Κώστας Μενδρινός, Έλληνας ποδοσφαιριστής
1986 – Σεθ Ρόλινς, Αμερικανός παλαιστής
1999 – Κάμερον Μπόις, Αμερικάνος ηθοποιός.
Θάνατοι
1357 – Αλφόνσος Δ΄, βασιλιάς της Πορτογαλίας
1427 – Έρικ, πρίγκιπας του Γκρουμπενχάγκεν
1509 – Αικατερίνη Σφόρτσα, Ιταλίδα ευγενής
1849 – Αν Μπροντέ, Αγγλίδα συγγραφέας
1870 – Δημήτριος Μπερναρδάκης, Έλληνας έμπορος και ευεργέτης
1888 – Κωνσταντίνος Ισχόμαχος, Έλληνας πολιτικός
1924 – Ιωάννης Πολέμης, Έλληνας συγγραφέας
1937 – Άλφρεντ Άντλερ, Αυστριακός ψυχολόγος
1940 – Φρειδερίκος Κάρολος της Έσσης, βασιλιάς της Φινλανδίας
1972 – Εδουάρδος Η΄, βασιλιάς του Ηνωμένου Βασιλείου
1974 – Μιχάλης Τόμπρος, Έλληνας γλύπτης
1975 – Λουνγκ Τσεν, Κινέζος σκηνοθέτης
1980 – Ρολφ Νεβάνλινα, Φινλανδός μαθηματικός
1981 – Γιώργος Καρατζόπουλος, Έλληνας καλαθοσφαιριστής και προπονητής
1989 – Θεόδωρος Καλκάνης, Έλληνας πολιτικός
2003 – Ιλιά Πριγκόζιν, Ρώσος χημικός
2007 – Γιεργκ Ίμεντορφ, Γερμανός ζωγράφος
2013 – Φώτης Πολυμέρης, Έλληνας τραγουδιστής
2014 – Μάγια Αγγέλου, Αμερικανίδα συγγραφέας
2018 – Ντικ Κουάξ, Νεοζηλανδός αθλητής
2018 – Γιενς Κρίστιαν Σκόου, Δανός ιατρός
