Εορτολόγιο: Αρχοντής, Αρχοντίων, Αρχοντίωνας, Αρχοντία, Αρχοντή, Αρχοντούλα, Αρχόντισσα, Αρχόντω * Μαύρος, Μαυρουδής, Μαυροειδής, Μαυρέτα Χρυσή, Χρύσα, Χρυσαλία, Χρυσαυγή, Χρυσούλα, Σήλια, Χρυστάλλα, Χρυσταλλία * Αύρα.
30 Ιανουαρίου: Άγιοι Τρεις Ιεράρχες – Η αιτία για την εισαγωγή της εορτής των Τριών Ιεραρχών στην Εκκλησία είναι το εξής γεγονός:
Κατά τους χρόνους της βασιλείας του Αλεξίου του Κομνηνού (1081 – 1118 μ.Χ.), ο οποίος διαδέχθηκε στη βασιλική εξουσία τον Νικηφόρο Γ’ τον Βοτενειάτη (1078 – 1081 μ.Χ.), έγινε στην Κωνσταντινούπολη φιλονικία ανάμεσα σε λόγιους και ενάρετους άνδρες. Άλλοι θεωρούσαν ανώτερο τον Μέγα Βασίλειο (βλέπε 1 Ιανουαρίου), χαρακτηρίζοντάς τον μεγαλοφυΐα και υπέροχη φυσιογνωμία. Άλλοι τοποθετούσαν ψηλά τον ιερό Χρυσόστομο (βλέπε 13 Νοεμβρίου) και τον θεωρούσαν ανώτερο από τον Μέγα Βασίλειο και τον Γρηγόριο και, τέλος, άλλοι, προσκείμενοι στον Γρηγόριο τον Θεολόγο (βλέπε 25 Ιανουαρίου), θεωρούσαν αυτόν ανώτερο από τους δύο άλλους, δηλαδή από τον Βασίλειο και τον Χρυσόστομο. Η φιλονικία αυτή είχε σαν αποτέλεσμα να διαιρεθούν τα πλήθη των Χριστιανών και άλλοι ονομάζονταν «Ιωαννίτες», άλλοι «Βασιλείτες» και άλλοι «Γρηγορίτες».
ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟ ΕΔΩ ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
Στην έριδα αυτή έθεσε τέλος ο Μητροπολίτης Ευχαΐτων, Ιωάννης ο Μαυρόπους. Αυτός, κατά την διήγηση του Συναξαριστή, είδε σε οπτασία τους μέγιστους αυτούς Ιεράρχες, πρώτα καθένα χωριστά και στη συνέχεια και τους τρεις μαζί. Αυτοί του είπαν: «Εμείς, όπως βλέπεις, είμαστε ένα κοντά στον Θεό και τίποτε δεν υπάρχει που να μας χωρίζει ή να μας κάνει να αντιδικούμε. Όμως, κάτω από τις ιδιαίτερες χρονικές συγκυρίες και περιστάσεις που βρέθηκε ο καθένας μας, κινούμενοι και καθοδηγούμενοι από το Άγιο Πνεύμα, γράψαμε σε συγγράμματα και με τον τρόπο του ο καθένας, διδασκαλίες που βοηθούν τους ανθρώπους να βρουν τον δρόμο της σωτηρίας. Επίσης, τις βαθύτερες θείες αλήθειες, στις οποίες μπορέσαμε να διεισδύσουμε με το φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, τις συμπεριλάβαμε σε συγγράμματα που εκδώσαμε. Και ανάμεσά μας δεν υπάρχει ούτε πρώτος, ούτε δεύτερος, αλλά, αν πεις τον ένα, συμπορεύονται δίπλα του και οι δύο άλλοι. Σήκω, λοιπόν, και δώσε εντολή στους φιλονικούντες να σταματήσουν τις έριδες και να πάψουν να χωρίζονται για εμάς. Γιατί εμείς, και στην επίγεια ζωή που είμασταν και στην ουράνια που μεταβήκαμε, φροντίζαμε και φροντίζουμε να ειρηνεύουμε και να οδηγούμε σε ομόνοια τον κόσμο. Και όρισε μία ημέρα να εορτάζεται από κοινού η μνήμη μας και καθώς είναι χρέος σου, να ενεργήσεις να εισαχθεί η εορτή στην Εκκλησία και να συνταχθεί η ιερή ακολουθία. Ακόμη ένα χρέος σου, να παραδόσεις στις μελλοντικές γενιές ότι εμείς είμαστε ένα για τον Θεό. Βεβαίως και εμείς θα συμπράξουμε για τη σωτηρία εκείνων που θα εορτάζουν τη μνήμη μας, γιατί έχουμε και εμείς παρρησία ενώπιον του Θεού».
Έτσι ο Επίσκοπος Ευχαΐτων Ιωάννης ανέλαβε τη συμφιλίωση των διαμαχόμενων μερίδων, συνέστησε την εορτή της 30ης Ιανουαρίου και συνέγραψε και κοινή Ακολουθία, αντάξια των τριών Μεγάλων Πατέρων.
Η εορτή αυτής της Συνάξεως του Μεγάλου Βασιλείου, του Γρηγορίου του Θεολόγου και του Ιωάννου του Χρυσοστόμου, αποτελεί το ορατό σύμβολο της ισότητας και της ενότητας των Μεγάλων Διδασκάλων, οι οποίοι δίδαξαν με τον άγιο βίο τους το Ευαγγέλιο του Χριστού. Είναι εκείνοι, οι οποίοι εξ’ αιτίας της ταπεινώσεώς τους μπροστά στην αλήθεια, έχουν λάβει το χάρισμα να εκφράζουν την καθολική συνείδηση της Εκκλησίας και ότι διδάσκουν δεν είναι απλώς δική τους σκέψη ή προσωπική τους πεποίθηση, αλλά είναι επιπλέον η ίδια η μαρτυρία της Εκκλησίας, γιατί μιλούν από το βάθος της καθολικής της πληρότητας.
Περί τις αρχές του 14ου αιώνα μ.Χ. ανεγέρθη ναός των Τριών Ιεραρχών κοντά στην Αγία Σοφία Κωνσταντινούπολης, δίπλα σχεδόν στη μονή της Παναχράντου.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος α’.
Τούς τρεῖς μεγίστους φωστῆρας τῆς Τρισηλίου θεότητος, τούς τήν οἰκουμένην ἀκτῖσι δογμάτων θείων πυρσεύσαντας, τούς μελιῤῥύτους ποταμούς τῆς σοφίας, τούς τήν κτίσιν πᾶσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας, Βασίλειον τόν μέγαν, καί τόν Θεολόγον Γρηγόριον, σύν τῷ κλεινῷ Ἰωάννη, τῷ τήν γλῶτταν χρυσοῤῥήμονι, πάντες οἱ τῶν λόγων αὐτῶν ἐρασταί, συνελθόντες ὕμνοις τιμήσωμεν· αὐτοί γάρ τῇ Τριάδι, ὑπέρ ὑμῶν ἀεί πρεσβεύουσιν.
Κοντάκιον
Ἦχος β’. Τούς ἀσφαλεῖς.
Τούς Ἱερούς καί θεοφθόγγους Κήρυκας, τήν κορυφήν τῶν Διδασκάλων Κύριε, προσελάβου εἰς ἀπόλαυσιν τῶν ἀγαθῶν σου καί ἀνάπαυσιν· τούς πόνους γάρ ἐκείνων καί τόν κάματον, ἐδέξω ὑπέρ πᾶσαν ὁλοκάρπωσιν, ὁ μόνος δοξάζων τούς Ἁγίους σου.
Μεγαλυνάριον
Ρήτορες σοφίας θεοειδεῖς, στῦλοι Ἐκκλησίας, οὐρανίων μυσταγωγοί, Βασίλειε πάτερ, Γρηγόριε θεόφρον, καὶ θεῖε Ἰωάννη, κόσμῳ ἐδείχθητε.
Ὁ Οἶκος
Τὶς ἱκανὸς τὰ χείλη διᾶραι, καὶ κινῆσαι τὴν γλῶσσαν πρὸς τοὺς πνέοντας πῦρ, δυνάμει Λόγου καὶ Πνεύματος; ὅμως τοσοῦτον εἰπεῖν θαρρήσω, ὅτι πᾶσαν παρῆλθον τὴν ἀνθρωπίνην φύσιν οἱ τρεῖς, τοῖς πολλοῖς καὶ μεγάλοις χαρίσμασι, καὶ ἐν πράξει καὶ θεωρίᾳ, τοὺς κατ᾿ ἄμφω λαμπροὺς ὑπεράραντες· διὸ μεγίστων δωρεῶν τούτους ἠξίωσας, ὡς πιστούς σου θεράποντας, ὁ μόνος δοξάζων τούς Ἁγίους σου.
Κάθισμα
Ἦχος πλ. δ’. Τὴν Σοφίαν καὶ Λόγον.
Τοὺς μεγάλους φωστῆρας τοὺς φεραυγεῖς, Ἐκκλησίας τοὺς πύργους τοὺς ἀρραγεῖς, συμφώνως αἰνέσωμεν, οἱ τῶν καλῶν ἀπολαύοντες, καὶ τῶν λόγων τούτων, ὁμοῦ καὶ τῆς χάριτος· τὸν σοφὸν Χρυσορρήμονα, καὶ τὸν μέγαν Βασίλειον, σὺν τῷ Γρηγορίῳ, τῷ λαμπρῷ θεολόγῳ· πρὸς οὓς καὶ βοήσωμεν, ἐκ καρδίας κραυγάζοντες· Ἱεράρχαι τρισμέγιστοι, πρεσβεύσατε Χριστῷ τῷ Θεῷ, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι, τοῖς ἑορτάζουσι πόθῳ, τὴν Ἁγίαν μνήμην ὑμῶν.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ
1018 – Η Πολωνία και η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία υπογράφουν τη Συνθήκη του Μπάουτσεν.
1607 – Περίπου 200 τετραγωνικά μίλια (51.800 εκτάρια) κατά μήκος των ακτών του Καναλιού του Μπρίστολ και των εκβολών του ποταμού Σέβερν στο Βασίλειο της Αγγλίας καταστρέφονται από πλημμύρες, με απολογισμό περίπου 2.000 νεκρούς.
1648 – Ογδοηκονταετής Πόλεμος: Υπογράφεται η συνθήκη του Μύνστερ, δίνοντας τέλος στη σύγκρουση μεταξύ της Ολλανδίας και της Ισπανίας.
1649 – Εκτελείται δι’ αποκεφαλισμού ο βασιλιάς Κάρολος Α΄ της Αγγλίας.
1661 – Το σώμα του Όλιβερ Κρόμγουελ εκταφιάζεται και υποβάλλεται σε μεταθανάτια εκτέλεση, κατά τη 12η επέτειο από την εκτέλεση του βασιλιά Καρόλου Α΄ της Αγγλίας από τον Κρόμγουελ.
1703 – Σαράντα επτά Ρόνιν, με επικεφαλής τον Οΐσι Κουρανοσούκε, εκδικούνται το θάνατο του αφέντη τους.
1822 – Οι Έλληνες, υπό την αρχηγία του Γερμανού φιλέλληνα Καρλ φον Νόρμαν-Έρενφελς, αποκρούουν τις οθωμανικές επιθέσεις στο Νεόκαστρο.
1823 – Ανεύρεση της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας της Τήνου.
1826 – Ανοίγει η Κρεμαστή Γέφυρα του Μενάι, η οποία θεωρείται η πρώτη σύγχρονη κρεμαστή γέφυρα του κόσμου, που συνδέει το νησί Άνγκλεσι με τη βορειοδυτική ακτή της Ουαλίας.
1827 – Οι Έλληνες νικούν τις οθωμανικές δυνάμεις του Κιουταχή στη μάχη της Καστέλλας.
1835 – Στην πρώτη απόπειρα δολοφονίας κατά προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, ο Ρίτσαρντ Λόρενς αποτυγχάνει να δολοφονήσει τον Αμερικανό πρόεδρο Άντριου Τζάκσον και ακινητοποιείται από το πλήθος, συμπεριλαμβανομένων μερικών μελών του Κογκρέσου καθώς και του ίδιου του Τζάκσον.
1862 – Καθελκύεται το USS Monitor, η πρώτη αμερικανική θωρακοβάρις.
1880 – Ο Ιωακείμ Γ΄ Μεγαλοπρεπής θέτει τα θεμέλια του νέου οικοδομήματος της Μεγάλης του Γένους Σχολής στο λόφο του Φαναρίου.
1889 – Ο αρχιδούκας Ροδόλφος, πρίγκιπας της Αυστρίας και διάδοχος του αυστροουγγρικού στέμματος, βρίσκεται νεκρός με την ερωμένη του, βαρόνη Μαρία Βετσέρα, στο Μάγιερλινγκ.
1902 – Υπογράφεται στο Λονδίνο η πρώτη αγγλο-ιαπωνική συμμαχία.
1925 – Η κυβέρνηση της Τουρκίας απελαύνει τον Πατριάρχη Κωνσταντίνο ΣΤ΄ από την Κωνσταντινούπολη.
1933 – Ο Αδόλφος Χίτλερ ορκίζεται καγκελάριος της Γερμανίας.
1945 – Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος: Το Βίλχελμ Γκούστλοφ, γεμάτο με Γερμανούς πρόσφυγες, βυθίζεται στη Βαλτική Θάλασσα μετά τον τορπιλισμό του από σοβιετικό υποβρύχιο, σκοτώνοντας περίπου 9.500 ανθρώπους.
1948 – Δολοφονείται ο Μαχάτμα Γκάντι από Ινδουιστή εξτρεμιστή.
1964 – Σε ένα αναίμακτο πραξικόπημα στο Νότιο Βιετνάμ, ο στρατηγός Γκιέν Χαν ανατρέπει τη στρατιωτική χούντα του στρατηγού Βαν Μινχ.
1965 – Περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι παρευρίσκονται στην κηδεία του πρώην πρωθυπουργού Ουίνστον Τσώρτσιλ, τη μεγαλύτερη μέχρι τότε στο Ηνωμένο Βασίλειο.
1968 – Πόλεμος του Βιετνάμ: Οι δυνάμεις των Βιετκόνγκ και του στρατού του Βορείου Βιετνάμ εξαπολύουν ευρύτατη αιφνιδιαστική επίθεση εναντίον θέσεων του Νοτίου Βιετνάμ, των Αμερικανών και των συμμάχων τους.
1972 – Σύγκρουση στη Βόρεια Ιρλανδία: Ματωμένη Κυριακή. Βρετανοί αλεξιπτωτιστές ανοίγουν πυρ εναντίον διαδηλωτών στο Ντέρρυ της Βόρειας Ιρλανδίας, σκοτώνοντας 13 άτομα. Άλλο ένα άτομο πεθαίνει αργότερα υποκύπτοντας στους τραυματιστούς του.
2004 – Δημιουργείται η Ουκρανική Βικιπαίδεια.
Γεννήσεις
58 π.Χ. – Λιβία, Ρωμαία αυτοκράτειρα
1544 – Τζόρτζο Μπάστα, Ιταλός στρατηγός
1697 – Γιόχαν Γιόακιμ Κβαντς, Γερμανός φλαουτίστας και συνθέτης
1882 – Φραγκλίνος Ρούζβελτ, 32ος πρόεδρος των Η.Π.Α.
1894 – Μπορίς Γ΄, βασιλιάς της Βουλγαρίας
1895 – Βίλχελμ Γκούστλοφ, Γερμανός ναζιστής
1899 – Μαξ Τάιλερ, Νοτιοαφρικανός βακτηριολόγος
1911 – Αμπντεραχμάν Φαρές, Αλγερινός πολιτικός
1911 – Ρόυ Έλντριτζ, Αμερικανός μουσικός
1920 – Μάικλ Άντερσον, Άγγλος σκηνοθέτης
1927 – Ούλωφ Πάλμε, Σουηδός πολιτικός
1930 – Τζιν Χάκμαν, Αμερικανός ηθοποιός
1935 – Τούμπι Χέις, Άγγλος μουσικός
1937 – Βανέσα Ρεντγκρέιβ, Αγγλίδα ηθοποιός
1937 – Μπορίς Σπάσκι, Ρώσος σκακιστής
1938 – Ισλάμ Καρίμοφ, πρόεδρος του Ουζμπεκιστάν
1941 – Ντικ Τσένεϊ, Αμερικανός πολιτικός
1951 – Φιλ Κόλινς, Άγγλος μουσικός
1953 – Λαουρεντίνο Κορτίσο, πολιτικός του Παναμά
1962 – Αμπντάλα Β΄, βασιλιάς της Ιορδανίας
1968 – Φίλιππος ΣΤ΄, βασιλιάς της Ισπανίας
1972 – Γιάννης Καψάλης, Έλληνας τραγουδιστής
1974 – Κρίστιαν Μπέιλ, Άγγλος ηθοποιός
1980 – Γιώργος Βακουφτσής, Έλληνας ποδοσφαιριστής
1981 – Ντίμιταρ Μπερμπάτοφ, Βούλγαρος ποδοσφαιριστής
1987 – Αρντά Τουράν, Τούρκος ποδοσφαιριστής
1998 – Γρηγόρης Κάστανος, Ελληνοκύπριος ποδοσφαιριστής
2002 – Χρήστος Τζόλης, Έλληνας ποδοσφαιριστής
Θάνατοι
969 – Πέτρος Α’, τσάρος της Βουλγαρίας
1039 – Σοφία Α΄, Ηγουμένη του Γκάντερσχαϊμ
1314 – Νικόλαος Γ΄ Σαιντ Ομέρ, άρχοντας της Θήβας
1384 – Λουδοβίκος Β΄, κόμης της Φλάνδρας
1608 – Φερδινάνδος, Γερμανός στρατιωτικός
1629 – Κάρλο Μαντέρνο, Ελβετός αρχιτέκτονας
1649 – Κάρολος Α΄, βασιλιάς της Αγγλίας
1730 – Πέτρος Β΄, τσάρος της Ρωσίας
1889 – Ροδόλφος, πρίγκιπας της Αυστρίας
1920 – Κωνσταντίνος Έσσλιν, Έλληνας πολιτικός
1942 – Γεώργιος Σωτηριάδης, Έλληνας αρχαιολόγος
1948 – Μαχάτμα Γκάντι, Ινδός αγωνιστής και ειρηνιστής
1948 – Όρβιλ Ράιτ, Αμερικανός αεροπόρος
1951 – Φέρντιναντ Πόρσε, Αυστριακός μηχανικός αυτοκινήτων
1954 – Ιωάννης Μακρόπουλος, Έλληνας δικηγόρος και πολιτικός
1963 – Φρανσίς Πουλένκ, Γάλλος συνθέτης
1969 – Δημήτριος Β. Χατζόπουλος, Έλληνας βιομήχανος και πολιτικός
1976 – Στυλιανός Σκανδάλης, Έλληνας στρατιωτικός
1982 – Λάιτνινγκ Χόπκινς, Αμερικανός μουσικός
1991 – Τζον Μπαρντίν, Αμερικανός φυσικός
1993 – Αλεξάνδρα της Ελλάδας (Βασίλισσα της Γιουγκοσλαβίας)
1995 – Τζέραλντ Ντάρελ, Βρετανός φυσιοδίφης και τηλεοπτικός παρουσιαστής
1996 – Γεώργιος Ρωμανός, Έλληνας δικηγόρος
2005 – Κλεάνθης Ζερβός, Έλληνας πολιτικός
2006 – Κορέττα Σκοτ Κινγκ, Αμερικανίδα ακτιβίστρια
2007 – Νίκος Κούρκουλος, Έλληνας ηθοποιός
2007 – Σίντνεϋ Σέλντον, Αμερικανός συγγραφέας
2011 – Τζον Μπάρι, Άγγλος συνθέτης
