Εορτολόγιο: Ανδρέας, Αντρέας, Ανδρίκος, Αντρίκος, Ανδριάνα, Ανδρούλα, Ανδριανή, Άντρια.
30 Νοεμβρίου: Άγιος Ανδρέας ο Απόστολος, ο Πρωτόκλητος – Ο Ανδρέας, ψαράς στο επάγγελμα και αδελφός του Αποστόλου Πέτρου, ήταν από τη Βηθσαϊδά της Γαλιλαίας και τον πατέρα του τον έλεγαν Ιωνά. Επειδή κλήθηκε από τον Κύριο πρώτος στην ομάδα των μαθητών, ονομάστηκε πρωτόκλητος.
Ο Ανδρέας (μαζί με τον Ιωάννη τον ευαγγελιστή) υπήρξαν στην αρχή μαθητές του Ιωάννου του Προδρόμου. Κάποια μέρα μάλιστα, που βρισκόντουσαν στις όχθες του Ιορδάνη κι ο Πρόδρομος τους έδειξε τον Ιησού και τους είπε «ἴδε ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου», οι δύο απλοϊκοί εκείνοι ψαράδες συγκινήθηκαν τόσο πολύ, που χωρίς κανένα δισταγμό κι επιφύλαξη αφήκαν αμέσως τον δάσκαλο τους κι ακολούθησαν τον Ιησού.
ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟ ΕΔΩ ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
Η ιστορία της ζωής του Ανδρέα μέχρι την Σταύρωση, την Ανάσταση και την Ανάληψη, υπήρξε σχεδόν ίδια με εκείνη των άλλων μαθητών. Μετά το σχηματισμό της πρώτης Εκκλησίας, ο Ανδρέας κήρυξε στη Βιθυνία, Εύξεινο Πόντο (μάλιστα ο Απόστολος, είναι ο ιδρυτής της Εκκλησίας του Βυζαντίου αφού εκεί εγκατέστησε πρώτο επίσκοπο, τον απόστολο Στάχυ (βλέπε 31 Οκτωβρίου) κι αυτού διάδοχος είναι ο Οικουμενικός Πατριάρχης), Θράκη, Μακεδονία και Ήπειρο. Τελικά, κατέληξε στην Αχαΐα.
Στην Αχαΐα, η διδασκαλία του καρποφόρησε και με τις προσευχές του θεράπευσε θαυματουργικά πολλούς ασθενείς. Έτσι, η χριστιανική αλήθεια είχε μεγάλες κατακτήσεις στο λαό της Πάτρας. Ακόμα και η Μαξιμίλλα, σύζυγος του ανθύπατου Αχαΐας Αιγεάτου, αφού τη θεράπευσε ο Απόστολος από τη βαρειά αρρώστια που είχε, πίστεψε στο Χριστό. Το γεγονός αυτό εκνεύρισε τον ανθύπατο και με την παρότρυνση ειδωλολατρών ιερέων συνέλαβε τον Ανδρέα και τον σταύρωσε σε σχήμα Χ. Έτσι, ο Απόστολος Ανδρέας παρέστησε τον εαυτό του στο Θεό «δόκιμον ἐργάτην» (Β΄ προς Τιμόθεον, 2: 15). Δηλαδή δοκιμασμένο και τέλειο εργάτη του Ευαγγελίου.
Οι χριστιανοί της Αχαΐας θρήνησαν βαθιά τον θάνατο του. Ο πόνος τους έγινε ακόμη πιο μεγάλος, όταν ο ανθύπατος Αιγεάτης αρνήθηκε να τους παραδώσει το άγιο λείψανο του, για να το θάψουν. Ο Θεός όμως οικονόμησε τα πράγματα. Την ίδια μέρα, που πέθανε ο άγιος, ο Αιγεάτης τρελάθηκε κι αυτοκτόνησε. Οι χριστιανοί τότε με τον επίσκοπο τους τον Στρατοκλή, πρώτο επίσκοπο των Πατρών, παρέλαβαν το σεπτό λείψανο και το ‘θαψαν με μεγάλες τιμές.
Αργότερα, όταν στον θρόνο του Βυζαντίου ανέβηκε ο Κωνστάντιος, που ήταν γιος του Μεγάλου Κωνσταντίνου, μέρος του ιερού λειψάνου μεταφέρθηκε από την πόλη των Πατρών στην Κωνσταντινούπολη και κατατέθηκε στον ναό των αγίων Αποστόλων «ένδον της Αγίας Τραπέζης». Η αγία Κάρα του Πρωτοκλήτου φαίνεται πως απέμεινε στην Πάτρα.
Όταν όμως οι Τούρκοι επρόκειτο να καταλάβουν την πόλη το 1460 μ.Χ., τότε ο Θωμάς Παλαιολόγος, αδελφός του τελευταίου αυτοκράτορας Κωνσταντίνου του Παλαιολόγου και τελευταίος Δεσπότης του Μοριά, πήρε το πολύτιμο κειμήλιο και το μετέφερε στην Ιταλία. Εκεί, αφού το παρέλαβε ο Πάπας Πίος ο Β, το πολύτιμο κειμήλιο εναποτέθηκε στον ναό του αγίου Πέτρου της Ρώμης.
Τον Νοέμβριο του 1847 μ.Χ. ένας Ρώσος Πρίγκηπας, ο Ανδρέας Μουράβιεφ δώρησε στην πόλη της Πάτρας ένα τεμάχιο δακτύλου του χεριού του Αγίου. Ο Μουράβιεφ είχε λάβει το παραπάνω ιερό Λείψανο από τον Καλλίνικο, πρώην Επίσκοπο Μοσχονησίων, ο οποίος μόναζε τότε στο Άγιο Όρος.
Στην πόλη της Πάτρας, επανακομίσθηκαν και φυλάσσονται από την 26η Σεπτεμβρίου 1964 μ.Χ. η τιμία Κάρα του Αγίου και από την 19ην Ιανουαρίου 1980 μ.Χ. λείψανα του Σταυρού, του μαρτυρίου του. Η αγία Κάρα του Πρωτοκλήτου ύστερα από ενέργειες της Αρχιεπισκοπής Κύπρου μεταφέρθηκε και στην Κύπρο το 1967 μ.Χ. για μερικές μέρες κι εξετέθηκε σε ευλαβικό προσκύνημα.
Όπως αναφέρει μια Κυπριακή παράδοση, σε μια περιοδεία του, ο Απόστολος Ανδρέας, πήγε και στην Κύπρο. Το καράβι, που τον μετέφερε στην Αντιόχεια από την Ιόππη, λίγο πριν προσπεράσουν το γνωστό ακρωτήρι του αποστόλου Ανδρέα και τα νησιά, που είναι γνωστά με το όνομα Κλείδες, αναγκάστηκε να σταματήσει εκεί σ’ ένα μικρό λιμανάκι, γιατί κόπασε ο άνεμος. Τις μέρες αυτές της νηνεμίας τους έλειψε και το νερό. Ένα πρωί, που ο πλοίαρχος βγήκε στο νησί κι έψαχνε να βρει νερό, πήρε μαζί του και τον απόστολο. Δυστυχώς πουθενά νερό. Κάποια στιγμή, που έφτασαν στη μέση των δύο εκκλησιών, που υπάρχουν σήμερα, της παλαιάς και της καινούργιας, που ‘ναι κτισμένη λίγο ψηλότερα, ο άγιος γονάτισε μπροστά σ’ ένα κατάξερο βράχο και προσευχήθηκε να στείλει ο Θεός νερό. Ποθούσε το θαύμα, για να πιστέψουν όσοι ήταν εκεί στον Χριστό. Ύστερα σηκώθηκε, σφράγισε με το σημείο του Σταυρού τον βράχο και το θαύμα έγινε. Από τη ρίζα του βράχου βγήκε αμέσως μπόλικο νερό, που τρέχει μέχρι σήμερα μέσα σ’ ένα λάκκο της παλαιάς εκκλησίας κι απ’ εκεί προχωρεί και βγαίνει από μια βρύση κοντά στη θάλασσα. Είναι το γνωστό αγίασμα. Το ευλογημένο νερό, που τόσους ξεδίψασε, μα και τόσους άλλους, μυριάδες ολόκληρες, που το πήραν με πίστη δρόσισε και παρηγόρησε. Και πρώτα-πρώτα το τυφλό παιδί του καπετάνιου.
Ήταν κι αυτό ένα από τα πρόσωπα του καραβιού που μετέφερε ο πατέρας. Γεννήθηκε τυφλό και μεγάλωσε μέσα σε ένα συνεχές σκοτάδι. Ποτέ του δεν είδε το φως. Δένδρα, φυτά, ζώα αγωνιζόταν να τα γνωρίσει με το ψαχούλεμα. Εκείνη την ήμερα, όταν οι ναύτες γύρισαν με τα ασκιά γεμάτα νερό κι εξήγησαν τον τρόπο που το βρήκαν στο νησί, ένα φως γλυκιάς ελπίδας άναψε στην καρδιά του δύστυχου παιδιού. Μήπως το νερό αυτό, σκέφτηκε, που βγήκε από τον ξηρό βράχο ύστερα απ’ την προσευχή του παράξενου εκείνου συνεπιβάτη τους, θα μπορούσε να χαρίσει και σ’ αυτόν το φως του που ποθούσε; Αφού με θαυμαστό τρόπο βγήκε, θαύματα θα μπορούσε και να προσφέρει. Με τούτη την πίστη και τη βαθιά ελπίδα ζήτησε και το παιδί λίγο νερό. Διψούσε. Καιγόταν απ’ τη δίψα. Ο απόστολος, που ήταν εκεί, έσπευσε κι έδωσε στο παιδί ένα δοχείο γεμάτο από το δροσερό νερό. Όμως το παιδί προτίμησε, αντί να δροσίσει με το νερό τα χείλη του, να πλύνει πρώτα το πρόσωπο του. Και ω του θαύματος! Μόλις το δροσερό νερό άγγιξε τους βολβούς των ματιών του παιδιού, το παιδί άρχισε να βλέπει!
Κι ο απόστολος, που τον κοίταζαν όλοι με θαυμασμό, άρχισε να τους μιλά και να τους διδάσκει τη νέα θρησκεία. Το τέλος της ομιλίας πολύ καρποφόρο. Όσοι τον άκουσαν πίστεψαν και βαφτίστηκαν. Την αρχή έκανε ο καπετάνιος με το παιδί του, που πήρε και το όνομα Ανδρέας. Κι ύστερα όλοι οι άλλοι επιβάτες και μερικοί ψαράδες που ήσαν εκεί. Πίστεψαν όλοι στον Χριστό που τους κήρυξε ο απόστολος μας και βαφτίστηκαν. Φυσικά το θαύμα της θεραπείας του τυφλού παιδιού, ακολούθησαν κι άλλα, κι άλλα. Στο μεταξύ ο άνεμος άρχισε να φυσά και το καράβι ετοιμάστηκε για να συνεχίσει το ταξίδι του. Ο απόστολος, αφού κάλεσε κοντά του όλους εκείνους που πίστεψαν στον Χριστό και βαφτίστηκαν, τους έδωκε τις τελευταίες συμβουλές του και τους αποχαιρέτησε.
Αργότερα, μετά από χρόνια, κτίστηκε στον τόπο αυτόν που περπάτησε και άγιασε με την προσευχή, τα θαύματα και τον ιδρώτα του ο Πρωτόκλητος μαθητής, το μεγάλο μοναστήρι του Αποστόλου Ανδρέα, που με τον καιρό είχε γίνει παγκύπριο προσκύνημα. Κάθε χρόνο χιλιάδες προσκυνητές απ’ όλα τα μέρη της Κύπρου, ορθόδοξοι και ετερόδοξοι κι αλλόθρησκοι ακόμη, συνέρεαν στο μοναστήρι, για να προσκυνήσουν τη θαυματουργό εικόνα του αποστόλου, να βαφτίσουν εκεί τα νεογέννητα παιδιά τους και να προσφέρουν τα δώρα τους, για να εκφράσουν τα ευχαριστώ και την ευγνωμοσύνη τους στον θείο απόστολο. Κολυμβήθρα Σιλωάμ ήταν η εκκλησία του για τους πονεμένους. Πλείστα όσα θαύματα γινόντουσαν εκεί σε όσους μετέβαιναν με πίστη αληθινή και συντριβή ψυχής.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’.
Ὡς τῶν Ἀποστόλων Πρωτόκλητος, καὶ τοῦ Κορυφαίου αὐτάδελφος, τῷ Δεσπότῃ τῶν ὅλων Ἀνδρέα ἱκέτευε, εἰρήνην τῇ οἰκουμένῃ δωρήσασθαι, καὶ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν τὸ μέγα ἔλεος.
Κοντάκιον
Ἦχος β’. Τὴν ἐν πρεσβείαις.
Τὸν τῆς ἀνδρείας ἐπώνυμον θεηγόρον, καὶ μαθητῶν τὸν πρωτόκλητον τοῦ Σωτῆρος, Πέτρου τὸν σύγγονον εὐφημήσωμεν· ὅτι ὡς πάλαι τούτῳ, καὶ νῦν ἡμῖν ἐκέκραγεν· Εὑρήκαμεν δεῦτε τὸν ποθούμενον.
Μεγαλυνάριον
Πρώτος προσπελάσας τω Ιησού, Πρωτόκλητος ώφθης, και ακρότης των Μαθητών, Ανδρέα θεόπτα, εντεύθεν διανύεις, παθών τας αναβάσεις της αναστάσεως.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ
1718 – Ο βασιλιάς Κάρολος ΙΒ΄ της Σουηδίας σκοτώνεται κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Φρέντρικστεν στη Νορβηγία.
1782 – Αμερικανική Επανάσταση: Συνθήκη των Παρισίων. Αντιπρόσωποι από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και το Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας υπογράφουν στο Παρίσι τα προκαταρκτικά άρθρα της συνθήκης ειρήνης, η οποία θα επισημοποιηθεί το 1783.
1786 – Το Μεγάλο Δουκάτο της Τοσκάνης, υπό τον Λεοπόλδο, γίνεται το πρώτο σύγχρονο κράτος που καταργεί τη θανατική ποινή.
1803 – Στη Νέα Ορλεάνη, Ισπανοί αντιπρόσωποι παραχωρούν επίσημα την περιοχή της Λουιζάνας σε Γάλλο αντιπρόσωπο. Είκοσι ημέρες αργότερα, η Γαλλία παραχωρεί την ίδια γη στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής κατά την αγορά της Λουιζιάνας.
1822 – Ελληνική Επανάσταση: Απελευθερώνεται το Ναύπλιο από τον Στάικο Σταϊκόπουλο
1853 – Κριμαϊκός Πόλεμος: Ναυμαχία της Σινώπης. Το αυτοκρατορικό ρωσικό ναυτικό καταστρέφει τον οθωμανικό στόλο στη Σινώπη.
1868 – Πραγματοποιούνται στη Στοκχόλμη τα αποκαλυπτήρια του αγάλματος του βασιλιά Καρόλου ΙΒ΄ της Σουηδίας.
1872 – Διεξάγεται στη Γλασκώβη ο πρώτος διεθνής ποδοσφαιρικός αγώνας, μεταξύ της Σκωτίας και της Αγγλίας.
1939 – Σοβιετοφινλανδικός πόλεμος του 1939: Οι σοβιετικές δυνάμεις διασχίζουν τα φινλανδικά σύνορα και βομβαρδίζουν το Ελσίνκι και αρκετές άλλες φινλανδικές πόλεις, ξεκινώντας τον πόλεμο.
1943 – Λαμβάνει χώρα στην Αθήνα το Πογκρόμ κατά των αναπήρων από τα κατοχικά τάγματα ασφαλείας, με κατάληξη την εκτέλεση 283 Ελλήνων αναπήρων πολέμου.
1954 – Στη Σιλικόγκα, στην Αλαμπάμα των Ηνωμένων Πολιτειών, ο μετεωρίτης Χότζες πέφτοντας περνάει μέσα από μία στέγη και χτυπά μία γυναίκα που έπαιρνε τον απογευματινό της ύπνο. Αυτή είναι η μόνη τεκμηριωμένη περίπτωση στο δυτικό ημισφαίριο ενός ανθρώπου που τον χτύπησε βράχος από το διάστημα.
1966 – Τα Μπαρμπάντος αποκτούν την ανεξαρτησία τους από το Ηνωμένο Βασίλειο.
1966 – Εγκαινιάζεται το Πανεπιστήμιο Πατρών.
1967 – Η Νότια Υεμένη αποκτά την ανεξαρτησία της από το Ηνωμένο Βασίλειο.
1967 – Ιδρύεται το Λαϊκό Κόμμα του Πακιστάν από τον Ζούλφικαρ Άλι Μπούτο, ο οποίος γίνεται ο πρώτος πρόεδρός του.
1981 – Ψυχρός Πόλεμος: Εκπρόσωποι από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και τη Σοβιετική Ένωση αρχίζουν να διαπραγματεύονται στη Γενεύη τη μείωση των πυρηνικών όπλων μεσαίου βεληνεκούς στην Ευρώπη (οι συναντήσεις θα λήξουν στις 17 Δεκεμβρίου χωρίς να καταλήξουν σε απόφαση).
1982 – Κυκλοφορεί παγκοσμίως ο έκτος σόλο δίσκος του Μάικλ Τζάκσον, Thriller. Θα γίνει ο δίσκος με τις περισσότερες πωλήσεις στην ιστορία.
Γεννήσεις
539 – Γρηγόριος Τουρώνης, Γαλάτης ιστορικός και επίσκοπος
1310 – Φρειδερίκος Β’, μάργραβος του Μάισσεν
1340 – Ιωάννης, δούκας του Μπερί
1466 – Αντρέα Ντόρια, Ιταλός ναύαρχος
1485 – Βερόνικα Γκαμπάρα, Ιταλίδα ποιήτρια
1508 – Αντρέα Παλλάντιο, Ιταλός αρχιτέκτονας
1602 – Ότο φον Γκέρικε, Γερμανός φυσικός και εφευρέτης
1623 – Νεσατί, Οθωμανός ποιητής
1667 – Τζόναθαν Σουίφτ, Ιρλανδός συγγραφέας
1817 – Τέοντορ Mόμσεν, Γερμανός νομικός και ιστορικός
1825 – Ουιλιάμ-Αντόλφ Μπουγκερώ, Γάλλος ζωγράφος
1835 – Μαρκ Τουαίην, Αμερικανός συγγραφέας
1869 – Νιλς Γκούσταφ Νταλέν, Σουηδός φυσικός
1874 – Ουίνστον Τσώρτσιλ, Άγγλος πολιτικός
1882 – Ιωάννης Δεμέστιχας, Έλληνας στρατιωτικός και πολιτικός
1885 – Άλμπερτ Κέσσελρινγκ, Γερμανός στρατάρχης
1903 – Μαντάμ Γκρε, Γαλλίδα σχεδιάστρια μόδας
1919 – Παρθένιος Γ΄, Πατριάρχης Αλεξανδρείας
1926 – Ρίτσαρντ Κρένα, Αμερικανός ηθοποιός
1927 – Ρόμπερτ Γκιγιόμ, Αμερικανός ηθοποιός
1927 – Μάρθα Τσέις, Αμερικανίδα γενετίστρια
1934 – Λανσάνα Κοντέ, πρόεδρος της Γουινέας
1936 – Άμπι Χόφμαν, Αμερικανός ακτιβιστής
1943 – Τέρενς Μάλικ, Αμερικανός σκηνοθέτης και σεναριογράφος
1944 – Τζόζεφ Μποακάι, Λιβεριανός πολιτικός
1945 – Ρότζερ Γκλόβερ, Ουαλός μπασίστας (Deep Purple, Episode Six και Rainbow)
1946 – Μαρίνα Αμπράμοβιτς, Σέρβα καλλιτέχνις
1947 – Σέρχιο Μπαδίγια Καστίγιο, Χιλιανός ποιητής
1949 – Βλάσσης Μπονάτσος, Έλληνας τραγουδιστής και ηθοποιός
1950 – Γιάννης Σπάθας, Έλληνας κιθαρίστας
1955 – Κονστάνς Μόνεϊ, Αμερικανίδα πορνογραφική ηθοποιός
1960 – Γκάρι Λίνεκερ, Άγγλος ποδοσφαιριστής
1965 – Αλνταΐρ, Βραζιλιάνος ποδοσφαιριστής
1965 – Μπεν Στίλερ, Αμερικανός ηθοποιός
1973 – Κρίστιαν, Καναδός παλαιστής
1978 – Γκαέλ Γκαρσία Μπερνάλ, Μεξικανός ηθοποιός
1982 – Ελίσα Κάθμπερτ, Καναδή ηθοποιός
1985 – Κέιλι Κουόκο, Αμερικανίδα ηθοποιός
1989 – Βλάντιμιρ Βάις, Σλοβάκος ποδοσφαιριστής
1990 – Μάγκνους Κάρλσεν, Νορβηγός σκακιστής
1990 – Λευτέρης Πετρούνιας, Έλληνας αθλητής
Θάνατοι
912 – Όθων Α΄, δούκας της Σαξονίας
1016 – Έντμουντ ο Σιδηρόπλευρος, βασιλιάς της Αγγλίας
1526 – Τζοβάνι ντάλε Μπάντε Νέρε, Ιταλός στρατιωτικός
1647 – Τζοβάνι Λανφράνκο, Ιταλός ζωγράφος
1718 – Κάρολος ΙΒ΄, βασιλιάς της Σουηδίας
1761 – Τζον Ντόλοντ, Άγγλος οπτικός
1830 – Πάπας Πίος Η΄
1866 – Τζον Μέρσερ, Άγγλος χημικός και βιομήχανος
1892 – Δημήτριος Βάλβης, Έλληνας πολιτικός
1900 – Όσκαρ Ουάιλντ, Ιρλανδός συγγραφέας
1935 – Φερνάντο Πεσσόα, Πορτογάλος ποιητής
1938 – Κορνήλιος Κοντρεάνου, Ρουμάνος πολιτικός
1944 – Όουεν Ο΄ Ντάφι, Ιρλανδός πολιτικός
1947 – Ερνστ Λιούμπιτς, Γερμανός σκηνοθέτης
1953 – Φράνσις Πικαμπιά, Γάλλος ζωγράφος και ποιητής
1954 – Βίλχελμ Φούρτβενγκλερ, Γερμανός διευθυντής ορχήστρας
1977 – Τέρενς Ράττιγκαν, Άγγλος θεατρικός συγγραφέας
1989 – Αχμαντού Αχιτζό, Καμερουνέζος πολιτικός
1990 – Σώτος Βασιλειάδης, Έλληνας μουσικός
1994 – Γκυ Ντεμπόρ, Γάλλος συγγραφέας
1996 – Τάινι Τιμ, Αμερικανός μουσικός
2003 – Γερτρούδη Έντερλε, Αμερικανίδα κολυμβήτρια
2011 – Καρλ Ρόμπι, Αμερικανός κολυμβητής
2013 – Πολ Γουόκερ, Αμερικανός ηθοποιός
2013 – Τάκης Συνετόπουλος, Έλληνας ποδοσφαιριστής
2015 – Φατίμα Μερνίσι, Μαροκινή κοινωνιολόγος και συγγραφέας
2015 – Μηνάς Χατζησάββας, Έλληνας ηθοποιός
2017 – Κόλιν Γκρόουβς, Άγγλος βιολόγος
