Η Συνθήκη Σένγκεν δεν πρέπει να είναι μπαμπούλας για την Ελλάδα

Γράφει ο Περικλής Νεάρχου
Πρέσβυς ε.τ.

Η Ελλάδα μπήκε στη Συνθή­κη Σένγκεν, κινούμενη από τον στόχο να είναι στον κεντρι­κό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ενώσεως και ειδικότερα να κα­ταστήσει τα ανατολικά της σύ­νορα με την Τουρκία Ευρωπαϊ­κά επίσης σύνορα. 

Η Συνθήκη λει­τούργησε ως τροχο­πέδη για τον τουρισμό προς την Ελλάδα από τρίτες χώρες, ιδίως… α­πό τη Ρωσική τουρι­στική αγορά. Δεν είναι τυχαίο ότι ο μεγάλος όγκος του Ρωσικού
του­ρισμού κατευθύνθηκε προς την Τουρκία, παρά τους δεσμούς που υ­πάρχουν με την Ελλά­δα. Η Τουρκία έσπευσε να κα­ταργήσει τη βίζα με τη Ρωσία. Δεν το έκανε, άλλωστε, μόνο μ’ αυτήν. Κατάργησε τη βίζα και με χώρες της Αφρικής, της Ασίας και ειδικότερα της Βορείου Α­φρικής και αυτό είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους λαθρομετανάστες από την πε­ριοχή αυτή επιλέγουν την Τουρ­κία για να επιχειρήσουν από τις ακτές της την εί­σοδό τους στην Ευρώ­πη. Μεταβαίνουν στην Κωνσταντινούπολη με πτήσεις χαμηλού κόστους και από εκεί με λεωφορείο μέχρι τις α­κτές του Αιγαίου.

Η διαδικασία Σένγκεν για την έγκριση βίζας σε πρόσωπα τρίτων χωρών ήταν στην αρχή πολύ περίπλοκη και δύ­σκολη και περνούσε υποχρεω­τικά από τις Βρυξέλλες, εφό­σον η είσοδος ενός ξένου υπη­κόου σε μια χώρα του έδινε αυτομάτως πρόσβαση σε όλες τις χώρες-μέλη της Συνθήκης Σένγκεν. Υπό την πίεση της α­νάγκης, η διαδικασία αυτή α­πλοποιήθηκε αρκετά με τη διά­κριση μεταξύ εθνικής και Ευ­ρωπαϊκής βίζας, ώστε να διευ­κολύνονται οι τουριστικές με­τακινήσεις. Εισήχθη επίσης η ηλεκτρονική βίζα, η οποία βοή­θησε να αντιμετωπισθούν πολλά προβλήματα. Δεν έπαψε ό­μως ποτέ να αποτελεί σοβαρό εμπόδιο στην ανάπτυξη του τουρισμού από τρίτες χώρες.

Η ελεύθερη διακίνηση στον χώρο Σένγκεν επέτρε­ψε επίσης την είσοδο στη χώρα μεγάλου αριθμού λα­θρομεταναστών από χώρες κυρίως της Αφρικής και τη μόνιμη εγκατάστασή τους στην Ελλάδα. Ο κυριότερος όμως στόχος, για τον οποίο, όπως α­ναφέρθηκε, εισήλθε η Ελλά­δα στη Συνθήκη αυτή, η ταύ­τιση δηλαδή των εθνικών της συνόρων με τα Ευρωπαϊκά, έμεινε δυστυχώς στα χαρτιά. Χειρότερα ακόμη, επιχειρείται σήμερα να χρησιμοποιη­θεί ως όπλο εναντίον της. Η Τουρκική πλευρά αντέδρασε μεθοδευμένα από την αρχή σε οποιαδήποτε Ευρωπαϊκή ενέρ­γεια που θα καθιστούσε πράξη την αναγνώριση ως Ευρωπαϊ­κών των Ελληνικών συνόρων. Χρησιμοποιεί, παγίως, ως πρόσχημα για τον σκοπό αυτό τον ισχυρισμό ότι δήθεν δεν είναι οριοθετημένα τα θαλάσσια σύ­νορα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Απορρίπτει ως βάση την αρχή της μέσης γραμμής, που προβλέπεται από το διε­θνές δίκαιο. Η αλλεργία της Άγκυρας για το διεθνές θαλάσ­σιο δίκαιο είναι γενικότερη, γιατί απορρίπτει και την ισχύουσα σήμερα Διεθνή Σύμβαση για το θαλάσσιο Δίκαιο του Montego Bax. Με βάση την τελευταία, η Ελλάδα έχει δικαίω­μα να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα σε 12 μιλιά και να οριο­θετήσει την υφαλοκρηπίδα της και την ΑΟΖ, με βάση την αρχή ότι και όλα τα κατοικημένα νη­σιά έχουν δικαίωμα υφαλοκρηπίδος και ΑΟΖ.

Σε πρακτικό επίπεδο, η Άγκυρα αντετάχθη σε διάφορες αποστολές της Frontex, οι οποίες είχαν συμφωνηθεί και εγκριθεί από την Ελληνική πλευρά, στο πλαίσιο της Ευρω­παϊκής αλληλεγγύης και της κοινής πολιτικής για τον έλεγ­χο των εξωτερικών συνόρων της Ευρωπαϊκής Ενώσεως.

Η Frontex, αντί να επιμείνει στις αποστολές της και να ζητή­σει από την Ευρωπαϊκή Ένωση να ασκήσει πιέσεις στην Τουρ­κία για να μην παρεμβάλλει ε­μπόδια στο έργο της, υπεχώρησε στις Τουρκικές αντιδράσεις και αιτιάσεις με το σκεπτικό ότι δεν είναι αυτή αρμόδια να πά­ρει θέση και να επιλύσει «διαφορές» μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας σε ό,τι αφορά τα θα­λάσσια σύνορά τους στο Αιγαίο.

Αυτή ήταν η πρώτη ρωγμή στον ρόλο της Frontex στο Αι­γαίο. Η συνέχεια δεν ήταν, δυ­στυχώς, καλύτερη. Ήρθε με τα αιτήματα από Ευρωπαϊκή πλευρά, με προεξάρχουσα τη Γερμανία, η Ελλάδα να «μοιρασθεί» τον ρόλο του ελέγχου των συνόρων της, που είναι και Ευρωπαϊκά σύνορα, με την Τουρκία, για να αντιμετωπισθούν οι ροές των προσφύγων και λαθρομεταναστών.

Φτάσαμε, με απλά λόγια, στην αντιστροφή του ρόλου της Συνθήκης Σένγκεν. Αντί να ενισχύει τα Ελληνικά σύ­νορα, με την Ευρωπαϊκή τους διάσταση, να χρησιμο­ποιείται ως Δούρειος Ίππος κατά της Ελλάδος. Η Ελληνι­κή πλευρά δεν είναι άμοιρη ευθυνών γι’ αυτό. Πλειοδο­τώντας στο θέμα των προ­σφύγων και λαθρομετανα­στών θέτει σε κίνδυνο ζωτικά εθνικά της συμφέροντα. Η Συνθήκη Σένγκεν δεν πρέπει να είναι μπαμπούλας για την Ελληνική πλευρά. Η τελευταία όμως πρέπει κατεπειγόντως να επανεξετάσει την πολιτική της για τους πρόσφυγες και λα­θρομετανάστες.