Η Τουρκική προπαγάνδα δεν αντιμετωπίζεται επαρκώς. Αντίθετα σύνδρομα ηττοπάθειας, σύνδρομα κατευνασμού του τουρκικού αναθεωρητισμού και η ανυπαρξία ουσιαστικά επικοινωνιακής στρατηγικής οδηγούν σε ακινησία και τουρκικό προπαγανδιστικό μονοπώλιο.
Γράφει ο Παναγιώτης Ήφαιστος
Χαρακτηριστική περίπτωση είναι το Κυπριακό ζήτημα όπου δεν υπερασπιζόμαστε τα συμφέροντάς μας, ιδιαίτερα εάν ληφθούν υπόψη κριτήρια και παράγοντες όπως ο παράνομος χαρακτήρας των Τουρκικών επιθετικών ενεργειών, οι σχετικές αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας για το κυπριακό –ιδιαίτερα του 1983 όταν ανακηρύχθηκε το παράνομο ψευτοκρατίδιο στα κατεχόμενα– και το γεγονός ότι η Ελλάδα και η Κύπρος είναι μέλη της ΕΕ.
Αφορμή για το παρόν είναι Τουρκικό προπαγανδιστικό βίντεο για την παράνομη εισβολή στην Μεγαλόνησο Κύπρο το 1974. Προσπάθησα να το δω ξανά και γράφει: «Αυτό το βίντεο καταργήθηκε επειδή παραβαίνει την πολιτική του YouTube σχετικά με το βίαιο ή περιγραφικό περιεχόμενο». Προφανώς για ποικίλους λόγους αφαιρέθηκε αλλά σίγουρα είναι αναρτημένο κάπου αλλού.
Η ουσία είναι το βίντεο αυτό όπως και άλλα προπαγανδιστικά Τουρκικά βίντεο περιέγραφε την παράνομη, εγκληματική και βάρβαρη εισβολή ως και να ήταν μια περίπου απελευθερωτική στρατιωτική πράξη που οδήγησε σε μια περίπου ανθόσπαρτη προέλαση. Τους Έλληνες τους εμφάνιζε ως περίπου δειλούς οι οποίοι παραδίδονταν αμαχητί ο ένας μετά τον άλλο. Πρόκειται για μια απόλυτη διαστρέβλωση της αλήθειας που θα ζήλευαν και ναζί προπαγανδιστές.
Παρά το γεγονός ότι πολλοί Έλληνες που γεννήθηκαν μετά το 1974 ελάχιστα γνωρίζουν για το πραξικόπημα, την εισβολή και τα αποτελέσματά τους, δεν θα μας απασχολήσει εδώ. Υπάρχουν αναρίθμητες αναλύσεις και ο ενδιαφερόμενος μπορεί εύκολα να βρει βιβλία και αναρτήσεις στο διαδίκτυο για να αποκτήσει μια σωστή και αληθή εικόνα.
Για παράδειγμα, για το γεγονός:
ότι η χούντα εκτελώντας το πραξικόπημα υποκινήθηκε από εξωτερικές δυνάμεις
ότι η Βρετανία είτε δήλωσε ουδέτερη είτε συνεργάστηκε με τις παράνομες Τουρκικές στρατιωτικές ενέργειες
ότι σε κάθε περίπτωση η Τουρκική στρατιωτική δράση έπρεπε να τερματιστεί και τα Τουρκικά στρατεύματα να αποχωρήσουν λίγες μέρες μετά την πτώση της ξενοκίνητης Χούντας των Αθηνών και όταν πλέον η συνταγματική τάξη στην Κύπρο είχε αποκατασταθεί.
Είναι εξάλλου πολύ γνωστό το γεγονός ότι το παρανοϊκό πραξικόπημα της ξενοκίνητης χούντας δεν στρεφόταν κατά των Τουρκοκυπρίων και για πολλούς λόγους ούτε θα μπορούσε να στραφεί. Αναμφίβολα, η Τουρκική προπαγάνδα για το 1974 δεν είναι εκτός λογικής εάν κανείς την θεωρήσει μέρος της εθνικής Τουρκικής στρατηγικής και των σκοπών της ως προ τα Ελληνοτουρκικά διακρίνονται από αναθεωρητική συνέχεια και συνέπεια.
Πιο συγκεκριμένα, ως προς την Κύπρο οι στρατηγικοί σκοποί της Τουρκίας ήταν ήδη γνωστοί, μεταξύ άλλων, στις θέσεις του Νιχάτ Ερίμ (κλικ εδώ για στοιχειώδεις αναφορές). Επίσης σε ένα πολύ κατατοπιστικό βιβλίο που διατίθεται δωρεάν από την «Κίνηση για Δικαιοσύνη και Ελευθερία στην Κύπρο». Οι Τουρκικοί αυτοί στόχοι έγιναν ακόμη πιο σαφείς στο βιβλίο του πρώην Τούρκου πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου «Το Στρατηγικό βάθος της Τουρκίας» όπου και με σαφήνεια δηλώνει ότι και να μην υπήρχε έστω και ένας Τουρκοκύπριος στο νησί για την Άγκυρα είναι στρατηγικός χώρος που θεωρεί αναγκαίο να ελέγχει.
Επίσης, όπως όλοι οι υπηρετούντες την εποχή εκείνη αξιωματικοί υπέβαλαν έκθεση στο ΓΕΕΘΑ. Στην έκθεση του τον Δεκέμβριο 1974 ο τότε Ταγματάρχης και σήμερα αντιστράτηγος ε.α. Δημήτρης Αλευρομάγειρος του οποίου το Τάγμα μαζί με άλλες μονάδες αντιμετώπισε τους εισβολείς στην Πράσινη Γραμμή Λευκωσίας επισημαίνει το μη αξιόμαχο των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων. [Βλ. και σχετική ανάρτηση στην Αεροπορική Επιθεώρηση Δεκ. 2009 σελ. 32 εδώ. Επίσης κείμενό του στο περιοδικό NEXUS Ιούλιος 2017].
Εδώ με συντομία θα θίξω και θα αντικρούσω την προπαγάνδα του προαναφερθέντος τουρκικού βίντεο αναφορικά με το γεγονός ότι οι Τούρκοι εμφανίζουν την Ελληνική πλευρά ως συνονθύλευμα δειλών οι οποίοι έντρομοι παραδίδονταν ο ένας μετά τον άλλο. Δεν θα αναφερθώ σε πρωτογενείς προσωπικές εμπειρίες καθότι το 1974 ήμουν επιστρατευμένος στον πόλεμο αλλά σε γνωστά γεγονότα που καταμαρτυρούν ότι παρά τα μεγάλα μας προβλήματα η αντίσταση ήταν τέτοιας έντασης και τόσο μεγάλου κόστους για την Τουρκία ούτως ώστε να θεωρείται από κάποιους στρατιωτικό μυστήριο και μεγάλη ήττα για τον μεγάλο Τουρκικό στρατό.
Αναφέρω μόνο χαρακτηριστικά ότι δέκα χρόνια μετά, το 1984, υπηρετώντας στην διπλωματική αποστολή στις Βρυξέλλες, συναντήθηκα σε δεξίωση με ισραηλινό διπλωμάτη ο οποίος το 1974 υπηρετούσε στην Λευκωσία.
«Αφού ήσουν εκεί μπορείς να μου πεις, τι συνέβη το 1974», με ρώτησε εμφατικά και με νόημα.
Και συνέχισε: «Μια δεκαετία μετά, όλοι οι στρατοί του κόσμου προσπαθούν να καταλάβουν πως είναι δυνατό μια χούφτα σκόρπιων και ασυντόνιστων στρατιωτών να νικήσουν τον τρίτο ισχυρότερο στρατό του κόσμου! Στρατιώτες μάλιστα οι οποίοι λίγες μέρες πριν βρίσκονταν σε εμφύλιο πόλεμο και των οποίων τα όπλα μεταφέρθηκαν νότια για τις ανάγκες του πραξικοπήματος, ενώ γνωρίζουμε ότι οι δικές σας πληροφορίες ήταν μηδέν. Οι αντίπαλοί σας επιπλέον γνώριζαν ότι εσείς λέγατε και ότι αποφασίζατε. Πως γίνεται με αυτή την δύναμη πυρός της Τουρκίας να χρειαστούν ενάμιση μήνα για να προχωρήσουν μόνο 15 χιλιόμετρα ενώ οι απώλειές τους ήταν δυσανάλογες με τις δικές σας!»
Δεν ξενίζει βέβαια η ακρίβεια με την οποία μιλούσε ο Ισραηλινός διπλωμάτης γιατί είναι γνωστή η σιδερένια εθνική στρατηγική των Ισραηλινών και το απέραντο σύστημα πληροφοριών. Για το τελευταίο, ο πρώην πρόεδρος Νίξον στα απομνημονεύματά του γράφει ότι η CIA μπροστά στην Μοσσάντ είναι περίπου παιδική χαρά. Οι ισραηλινοί πάντα ενδιαφέρονταν όπως και σήμερα για την Τουρκία και παρακολουθούν όσο κανένα άλλο κράτος τα περιφερειακά στρατηγικά δρώμενα.
Θα πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη ότι το 1974 εν μέσω Ψυχρού Πολέμου ήταν πολύ λογικό τα εκατέρωθεν κράτη του Ψυχρού Πολέμου να ενδιαφέρονταν για την αποτελεσματικότητα των Ενόπλων Δυνάμεων των αντιπάλων τους. Η Τουρκική βασικά ήττα στην Κύπρο λογικό ήταν να προκαλέσει πολλά ερωτήματα για την ικανότητα των δυνάμεων της Νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ που παραδοσιακά λειτουργούσαν ως ανάχωμα σε κάθε εκδήλωση ενδιαφέροντος της Σοβιετικής Ένωσης να κατέβει στα θερμά νερά της Μεσογείου και του κόλπου.
Για μια σειρά λόγους σε μερικούς από τους οποίους θα μπορούσαμε να αναφερθούμε η Τουρκική προπαγάνδα διαστρέφει την πραγματικότητα και την αλήθεια:
Ο πρώτος και κύριος είναι το γεγονός ότι λόγω εμφυλίου οι Ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις ήταν σκόρπιες, η διοίκησή τους εμφύλια και διχασμένη και για την συντριπτική πλειονότητα της κοινωνίας αμφιλεγόμενες λόγω του παρανοϊκού πραξικοπήματος και των εγκλημάτων που διαπράχθηκαν (πρωτίστως από στελέχη της ΕΟΚΑ Β). Ο καθείς που βρέθηκε εκεί γνωρίζει ότι ο δρόμος προς το μέτωπο ήταν γεμάτος με μπλόκα της ΕΟΚΑ Β το δε πρωί της εισβολής σε αυτά τα μπλόκα και ενώ τα τουρκικά αεροπλάνα έχοντας το μονοπώλιο των αέρων σφύριζαν δαιμονισμένα στον ουρανό κάποιοι μουρμούριζαν ότι η εισβολή της Τουρκίας είναι … διασπορά ψευδών ειδήσεων.
Στο σημείο αυτό να πούμε ότι σε κάθε πόλεμο Ελληνικό ή όχι, αυτοί που πολεμάνε ηρωικά υπερασπιζόμενοι την πατρίδα τους, τον τόπο τους, την οικογένειά τους και ότι άλλο τους ανήκει, δεν είναι οι φωνακλάδες. Οι φωνακλάδες, εάν ιδιαίτερα έχουν έστω και προσωρινά το πάνω χέρι, είναι στα μετόπισθεν.
Αυτοί που πολεμάνε και συχνά πεθαίνουν εάν χρειαστεί είναι αυτοί που έχουν υψηλό αίσθημα φιλοπατρίας (και αυτό καλλιεργείται πριν ένα πιθανό πόλεμο τον οποίο ο αμυνόμενος προσπαθεί να αποτρέψει) και αυτοί που όντας υπηρετώντας την κανονική θητεία τους η τύχη τους φέρνει στην πρώτη γραμμή χωρίς δυνατότητα διαφυγής. Παρά το γεγονός ότι δεν πρέπει να γενικεύουμε καθότι δεν υπάρχει μεζούρα για να μετρήσει κανείς τον πατριωτισμό, το θάρρος των ανθρώπων και τις εκδηλώσεις αυτοθυσίας, η πλειονότητα των ανθρώπων που η τύχη τους έταξε να βρεθούν στην πρώτη γραμμή στην Κύπρο το 1974, αγωνίστηκαν σαν λιοντάρια απέναντι σε ένα ασύγκριτα ισχυρότερο στρατό.
Απέναντί τους ήταν ένας σύγχρονος στρατός των τριών όπλων, ναυτικό, αεροπορία και πεζικό, συν πληροφορίες που συχνά καταμαρτυρήθηκε ότι κατείχαν γνωρίζοντας έτσι τις κινήσεις μας και παγιδεύοντας πολλούς στρατιώτες. Στην Ελληνική πλευρά ελάχιστα όπλα απέμειναν ενεργά μετά το πραξικόπημα. Κάποιες μονάδες δεν πρόλαβαν να πάνε στις προγραμματισμένες τους θέσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η μοίρα πυροβολικού 253 στον Καραβά μερικά χιλιόμετρα από το σημείο απόβασης η οποία εάν βρισκόταν έγκαιρα στα υπάρχοντα παράκτια πυροβολεία δύσκολα θα ανέβαιναν στην Κύπρο τα τουρκικά αποβατικά στρατεύματα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η μοίρα αυτή αποδεκατίστηκε από την τουρκική αεροπορία στον παραλιακό δρόμο (πρωτογενής πληροφόρηση) και 3-4 πυροβόλα που απέμειναν κάτω από ελιές και χαρουπιές μαζί με ηρωικούς μαχητές στο σημείο απόβασης που κρατούσαν όπλα του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου –ή οι ειδικές δυνάμεις που συνήθως έχουν μόνο πιστόλια κα μαχαίρια– κράτησαν την απόβαση για τρεις ολόκληρες μέρες.
Πρέπει να πούμε εδώ, επίσης, ότι κατά την διάρκεια των πρώτων ημερών της Τουρκικής εισβολής μερικά λεωφορεία επιστρατευμένων που όδευαν προς την απόβαση στον ίδιο παραλιακό δρόμο κτυπήθηκαν από την Τουρκική αεροπορία και πολλοί αγνοούνται (ένας εξ αυτών ήταν και συγκάτοικός μου συμφοιτητής μου στο Παγκράτι το ράφι των βιβλίων του οποίου φύλαξα και έχω αυτή την στιγμή απέναντί μου).
Τις επόμενες μέρες και ενώ η Ελληνική πλευρά μετά τον αιφνιδιασμό άρχισε να ανασυντάσσεται –βασικά όσες στρατιωτικές μονάδες δεν αποσυναρμολογήθηκαν πλήρως και άλλες που διαμορφώνονταν τάχιστα στην πρώτη γραμμή– οι πολεμιστές μας στις πρώτες γραμμές επί εβδομάδες έγραψαν μια από τις ενδοξότερες σελίδες της Ελληνικής ιστορίας.
[irp posts=”141217″ name=”Έτσι θα σώσετε τα χωράφια σας από τους δασικούς χάρτες”]
Η πλειοψηφία ξέχασε τον καταραμένο εμφύλιο και κυριολεκτικά με νύχια και με δόντια συχνά έτρεπε τον υπερσύγχρονο και πάνοπλο Τουρκικό στρατό σε φυγή. Οι Τουρκικές οπισθοχωρήσεις τον ενάμιση μήνα των μαχών είναι μνημειώδεις. Θα ήταν άσκοπο και όχι ορθό να δώσουμε εξιστόρηση των μαχών για τις οποίες είχαμε άμεση αντίληψη καθότι υπήρξαν πολλές άλλες μάχες και ασταμάτητες επί ενάμιση μήνα. Πολλές μάχες έχουν εξάλλου καταγραφεί –βλ. και πιο πάνω μερικές βιβλιογραφικές αναφορές–, όπως έχουν επίσης τύχει περιγραφής ηρωικές στάσεις μεμονωμένων στρατιωτών η μαχητικότητα των οποίων δεν οφειλόταν σε κάποιο θρησκευτικό ή εθνικιστικό φανατισμό αλλά σε γνήσια φιλοπατρία.
Με καθαρά στρατιωτικούς όρους είναι ακριβές να ειπωθεί πως ο υπερσύγχρονος Τουρκικός στρατός λόγω απρόσμενης σθεναρής και ηρωικής αντίστασης όσων Ελλήνων βρέθηκαν στα πεδία των μαχών, προέλαυνε με ρυθμούς χελώνας. Οι απώλειές τους ήταν εξαιρετικά μεγάλες και δυσανάλογες με τα στρατιωτικά μέσα που διέθετε η Ελληνική πλευρά. Δεν γνωρίζω εάν έγινε ποτέ γνωστός ο ακριβής αριθμός των απωλειών τους αλλά ήταν σίγουρα πολλές χιλιάδες.
Ο Παναγιώτης Ήφαιστος ειναι Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, Στρατηγικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Πειραία.
