Τι διαφορά μπορεί να κάνει ένα γράμμα – το όμικρον, για παράδειγμα; Μπορείτε να στοχαστείτε δύο λέξεις, κατά τα άλλα ίδιες (και ομόηχες) – η μία γράφεται με γιώτα και η άλλη με όμικρον γιώτα.
Για παράδειγμα Λιμός (με γιώτα) και Λοιμός (με όμικρον γιώτα).
Του Θανάση Κ.
Ο “Λοιμός” είναι μια μολυσματική ασθένεια που μεταδίδεται στον πληθυσμό. Και προκαλεί φόβο και θάνατο
Κι από τον άλλη “Λιμός” σημαίνει γενικευμένη Πείνα στον πληθυσμό – από πλήρη έλλειψη των στοιχειωδών.
Και τα δύο μπορεί να αποδεκατίσουν πληθυσμούς. Όπως έχει συμβεί πολλές φορές στον παρελθόν…
Γιατί τα αναφέρω όλα αυτά;
Γιατί, απλούστατα, η ξαφνική πανδημία (Λοιμός) του κορονοϊού, έχει ήδη προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στην παγκόσμια Οικονομία, τα οποία μπορεί να οδηγήσουν σε γενική κατάρρευση και σε γενικευμένη ανέχεια, η οποία σε κάποιες περιστάσεις μπορεί να πάρει και τις διαστάσεις αληθινού Λιμού.
Υπάρχουν ήδη οι πρώτες προειδοποιήσεις. “Διακριτικές” αρχικά. Πιο απειλητικές μετά – ήδη αρχίζουν να γίνονται εφιαλτικές…
* Στις πιο πλούσιες χώρες – κυρίως της Δύσης και της Ασίας, στο Βόρειο Ημισφαίριο επί του παρόντος – όπου παράγεται πάνω από το 66% του παγκόσμιου εισοδήματος, ήδη έχουν επιβληθεί μέτρα γενικευμένες καραντίνας και παράλυσης.
Η παράλυση αυτή έχει ξεπεράσει τα δύο τρίτα των τοπικών οικονομιών.
(Τα ποσοστά αυτά είναι ενδεικτικά, για να πάρετε μια εικόνα “τάξης μεγέθους” της ύφεσης που έρχεται σε παγκόσμια κλίμακα).
Έτσι πλέον, κάθε μέρα χάνεται το 66% του 66% του παγκόσμιου παραγόμενου ημερήσιου εισοδήματος. Δηλαδή το (0,66×0,66=) κοντά στο 44,5%,του παγκόσμιου ΑΕΠ κάθε μέρας!
* Κι αυτό επηρεάζει αρνητικά και όλον τον υπόλοιπο κόσμο, οπότε η προβλεπόμενη επιβάρυνση είναι της τάξης του 50% τουλάχιστον! Του παγκόσμιου ΑΕΠ κάθε μέρα!
* Αν αυτά τα μέτρα παραταθούν επί 8 εβδομάδες διεθνώς (για δύο μήνες περίπου) δηλαδή στο 15,4% ολόκληρου του χρόνου, τότε η απώλειά υπολογίζεται αρχικά στο (15,4×50%=) 7,7% του παγκόσμιου ΑΕΠ σε ετήσια βάση (απ’ ό,τι αναμενόταν, αν δεν υπήρχε η πανδημία).
* Αλλά επειδή οι μήνες στη διάρκεια των οποίων επιβλήθηκε η καραντίνα στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου (κυρίως στις πιο ενεργές οικονομίες) είναι οι πιο “παραγωγικοί” του έτους (όχι καλοκαιρινές διακοπές κλπ.) η αναμενόμενη πραγματική επιβράδυνση θα είναι μεγαλύτερη: πιθανότερα γύρω στο 8,4% διεθνώς…
* Κι επειδή μετά το πέρας της καραντίνας, αποκλείεται οι οικονομίες να αρχίσουν αμέσως, από την επόμενη μέρα, να δουλεύουν όπως πριν – θα υπάρξει δηλαδή σταδιακή προσαρμογή – ένα μέρος της υποχώρησης θα “προεκταθεί” και στους επόμενους μήνες.
Οπότε θα υπάρξει κι ένα πρόσθετο υφεσιακό αποτέλεσμα το υπόλοιπο της χρονιάς της τάξης του 2,8% στην ετήσια ύφεση.
Που έτσι θα φτάσει στο (8,4%+2,8%=) 11,2%
* Αλλά τέτοιας κλίμακας απότομη εξωγενής ύφεση έχει και πολλαπλασιαστικό χαρακτήρα στην παγκόσμια ζήτηση – και ο πολλαπλασιαστής το πρώτο εξάμηνο φτάνει περίπου το 1,6. Δηλαδή η παγκόσμια ύφεση θα είναι τουλάχιστον μιάμιση φορά παραπάνω (σε ετήσιο ρυθμό).
Και έτσι η σωρευτική ύφεση για τη χρονιά ολόκληρη – το 2020 – θα αγγίζει το (11,2*1,6=) 18%!
* Ταυτόχρονα, όμως η διεθνής ζήτηση επηρεάζεται σημαντικά όχι μόνο από τα παραγόμενα εισοδήματα αλλά και από την συνολική αξία του συσσωρευμένου Πλούτου (Wealth effect), καθώς και από την επικρατούσα αβεβαιότητα (uncertainty).
— Ως προς το “συσσωρευμένο πλούτο”, λόγω της παράλληλης κατάρρευσης και των χρηματιστηρίων και των κεφαλαιαγορών γενικότερα, αλλά και της αξίας των ακινήτων (real estate), η αποκατάσταση της παγκόσμιας περιουσίας σε επίπεδα προ κρίσης θα αργήσει πολύ. Κι αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξει πρόσθετη υποχώρηση της ζήτησης από αυτό, της τάξης του 3-4% κατά μέσον όρο, που θα επεκταθεί, πιθανότατα και στον επόμενο χρόνο.
Άρα, μιλάμε για ετήσια ύφεση που ξεπερνά το 21% τουλάχιστον.
–Και τέλος, προστίθεται και η αβεβαιότητα! Που επηρεάζει επιπροσθέτως τις επενδύσεις, πέρα από την τρέχουσα μείωση της ζήτησης. Για τους επενδυτές σημασία δεν έχει μόνο πού βρίσκεται η οικονομία σήμερα, αλλά πού θα πάει αύριο και πόσο θα κάνει για να αποκατασταθεί.
Δεδομένου ότι θα υπάρχει πάντα ο φόβος ενός επόμενου “κύματος” αυτής της πανδημίας, ή ενός επόμενου κύματος άλλης πιθανής πανδημίας, η αρνητική ψυχολογία θα έχει επιπρόσθετες επιπτώσεις πάνω στις παγκόσμιες επενδύσεις και θα προσθέσει τουλάχιστον 4 ακόμα μονάδες ύφεσης Κι έτσι φτάνουμε στο 26%!
* Προσθέστε ακόμα και το γεγονός ότι τεράστιος αριθμός μικρομεσαίων επιχειρήσεων θα καταστραφούν (γιατί δεν θα αντέξουν δύο μήνες “λουκέτο” και μετά επαναλειτουργία με χαμηλότερο τζίρο για καιρό, ενώ εξακολουθούν να τρέχουν τα “πάγια”)…
Προσθέστε ακόμα ότι και όσες μικρομεσαίες επιχειρήσεις καταφέρουν να επιβιώσουν, θα επαναλειτουργήσουν με λιγότερο προσωπικό – τουλάχιστον αρχικά – και με δρακόντειες περικοπές λειτουργικών εξόδων.
Οπότε, από αυτές τις “πηγές” προκύπτει περαιτέρω μείωση άλλων 2-3 ποσοστιαίων μονάδων.
* Προσθέστε και την παράλυση του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος από τον τεράστιο όγκο των δανείων που θα “κοκκινίσουν” μετά από δύο μήνες “λουκέτο” στην οικονομική δραστηριότητα και την υπολειτουργία που θα ακολουθήσει μερικούς μήνες μετά…
Προσθέστε και τους λογαριασμούς που δεν θα πληρώνονται (και, στην καλύτερη, θα “διακανονίζονται”), εμποδίζοντας τις παραγωγικές επενδύσεις για αρκετό χρόνο μετά, και φέρνοντας τις μεγάλες εταιρίες παροχής υπηρεσιών (ηλεκτρικού, νερού, τηλεφώνου, ενέργειας) κι αυτές σε δύσκολη θέση…
Προκύπτει, απ’ όλα αυτά ένα τεράστιο “αρχικό σοκ” (impact shock) που αγγίζει το 30% σε ετήσια βάση, ΑΝ δεν παρθούν άμεσα μέτρα ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗΣ!
Αν λάβουμε υπ’ όψιν ότι πριν την κρίση προβλεπόταν ανάπτυξη της τάξης του 2% για την παγκόσμια οικονομία (που είχε ήδη αρχίσει να αναθεωρείται προς τα κάτω), το αρχικό σοκ, λοιπόν, είναι ενδεχομένως κάτω από το 30%, αλλά πάνω από 25%!
Κι όλα αυτά με υποθέσεις όχι ιδιαίτερα απαισιόδοξες. Θα μπορούσε σε πολλές περιπτώσεις τα επιμέρους σενάρια να είναι αρκετά πιο απαισιόδοξα…
* Για να έχετε ένα μέτρο σύγκρισης, η Μεγάλη Κρίση του 1929 οδήγησε σε βαθμιαία υποχώρηση του ΑΕΠ (στις ΗΠΑ τουλάχιστον) κατά 25% μέσα σε τριάμισι χρόνια. Και αντίστοιχη στην Ευρώπη τότε…
Τώρα ίδιας τάξης παγκόσμια υποχώρηση θα την έχουμε τους πρώτους έξη μήνες!
Και θα ανακτήσουμε μόνο μέρος από το χαμένο έδαφος το επόμενο εξάμηνο (μέχρι το τέλος του χρόνου).
Η ύφεση θα είναι μεγάλη και ήλθε για να μείνει!
Εκτός κι αν…
* Εκτός κι αν, υπάρξει τεράστια “ένεση φρέσκου χρήματος”!
Πόσο μεγάλη; Τόσο, ώστε να απορροφήσει (μαζί με τους πολλαπλασιαστές) το αρχικό σοκ!
Δηλαδή αν το σοκ της πρώτης χρονιάς είναι γύρω στο 20% του παγκόσμιου ΑΕΠ, δηλαδή γύρω στα 18 ΤΡΙΣεκατομμύρια δολάρια, χρειάζεται μια “ένεση φρέσκου χρήματος” της τάξης των 12 τρισεκατομμυρίων, για να μπορέσει (με βραχυχρόνια πολλαπλασιαστή 1,5) να απορροφήσει το αρχικό σοκ των 18 τρισεκατομμυρίων.
12 τρισεκατομμύρια σε λίγους μήνες είναι κάτι που δεν έχει ξαναγίνει ποτέ!
* Και βεβαίως, πώς; Και από πού;
–Ο Τραμπ ήδη υποσχέθηκε να ρίξει στην Αμερικανική Οικονομία γύρω στα 2,2 – που μπορούν να φτάσουν ως τα 6 τρισεκατομμύρια.
–Η Εν. Ευρώπη ακόμα μιλάει… για πενταροδεκάρες.
–Η Γερμανία είναι πολύ πιο “γενναιόδωρη” στη στήριξη της δικής της οικονομίας, που θα έχει κάποια “διάχυση” βέβαια, στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές…
–Μένουν οι Κινέζοι με τα πολύ μεγάλα αποθέματα ξένου συναλλάγματος που έχουν – και, βεβαίως, οι πετρελαιοπαραγωγοί του Κόλπου…
Ήδη οι Αμερικανοί προτίθενται να δώσουν περίπου τα μισά απ’ όσα απαιτούνται διεθνώς…
* Έχετε ήδη το χάρτη της επόμενης ανακατανομής ισχύος που θα γίνει στον κόσμο, ΑΝ τα πράγματα πάνε καλά και αποφασίσουν – και συμφωνήσουν – να σώσουν την παγκόσμια Οικονομία από τον Αρμαγεδδώνα!
–Μπορεί, όμως, τα πράγματα να μην πάνε “καλά”…
–Μπορεί να χρειαστούν πολύ περισσότερα…
Αυτό το τελευταίο θα εξαρτηθεί από τις – μη ποσοτικοποιημένες και μη μετρήσιμες αυτή τη στιγμή – διαρθρωτικές συνέπειες της παγκόσμιας κατάρρευσης…
–Μπορεί να μην τα βρούνε στην συμφωνία – όχι μόνο για το τι θα δώσει καθένας, αλλά για το τι θα πάρει ως “αντάλλαγμα” σε διεθνή επιρροή.
Μπορεί να “τσακωθούν και στη μοιρασιά” – οπότε θα έχουμε τεράστια γεωπολιτική αποσταθεροποίηση…
* Και φυσικά παραμένει το τελευταίο ερώτημα:
Η σωτηρία με φρέσκο χρήμα θα έχει και “τοξικές παρενέργειες”: Θα γίνει με έξω-οικονομικά κριτήρια (εξαγορά παγκόσμιας επιρροής-επιβολής) και θα επιφέρει αναπόφευκτα νέες στρεβλώσεις…
Θα υπάρξει κούρεμα χρέους, που λέει και ο Ντράγκι; Και πώς;
Μόνο ιδιωτικού χρέους;
Και δημοσίου;
Με τι όρους; και με ποιά “ανταλλάγματα”;
Πράγμα που σημαίνει ότι πέρα απ’ όλα τα άλλα, θα χρειαστούν και τεράστιες μεταρρυθμίσεις για να αποφύγουμε το “φάρμακο” να είναι χειρότερο από την “αρρώστια”!
Ποιός θα τις αποφασίσει αυτές τις μεταρρυθμίσεις;
Ποιός θα τις κάνει;
Και πώς θα επιβληθούν;
Τέτοια πράγματα δεν τα έχουμε ξαναδεί…
Για την ακρίβεια μοιάζουν χειρότερα από το τα…χειρότερα που έχουμε ξαναδεί στην “κολασμένη δεκαετία” του 1930 – δηλαδή του Μεσοπολέμου – που προετοίμασε το δρόμο για τη σφαγή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Μόνο που τώρα τα μεγέθη θα είναι πολύ μεγαλύτερα…
Πάμε σε εντελώς αχαρτογράφητα ύδατα!
ΥΓ. Οι αριθμοί που παρατίθενται ανωτέρω είναι μόνον ενδεικτικοί για το τι μπορεί να συμβεί. Βέβαια, αν υπάρξουν κολοσσιαίες παρεμβάσεις έγκαιρα, μεγάλο μέρος της προεξοφλούμενης ύφεσης μπορεί να “απορροφηθεί”. Αλλά μπορεί τα πράγματα να είναι και χειρότερα…
Το μόνο βέβαιο, είναι ότι κάθε οικονομική πρόβλεψη που έρχεται στο φώς είναι αρκετά χειρότερη από την προηγούμενη.
Οδηγούμαστε σε κάτι που δεν έχουμε ξαναδεί!
Και για το οποίο είμαστε εντελώς απροετοίμαστοι…
