Μητσοτάκης για «θραύσμα Fagan»: «Η προσπάθεια της Ελληνικής Κυβέρνησης για μόνιμη επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα συνεχίζεται αμείωτη»
«Το σημαντικό βήμα το οποίο γίνεται σήμερα πιστεύω ότι ανοίγει τον δρόμο έτσι ώστε και άλλα μουσεία να μπορέσουν να κινηθούν στην αντίστοιχη κατεύθυνση. Με πιο σημαντικό, φυσικά, το Βρετανικό Μουσείο, το οποίο θα πρέπει πια να αντιληφθεί ότι έχει έρθει ο καιρός τα μάρμαρα του Παρθενώνα τα οποία έφυγαν από την Ελλάδα σε συνθήκες που λίγο-πολύ είναι όλες γνωστές, να επιστρέψουν πια εδώ, στο φυσικό τους σπίτι», δήλωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά την εκδήλωση για την παράδοση και τοποθέτηση του παρθενώνειου «θραύσματος Fagan» στο Μουσείο της Ακρόπολης.
Το θραύσμα δόθηκε στο Μουσείο της Ακρόπολης από το Μουσείο Antonino Salinas του Παλέρμο με τη μέθοδο της κατάθεσης, όχι ως δάνειο, και θα εκτίθεται στην Αθήνα για τα επόμενα οκτώ χρόνια (4+4).
Η περιφερειακή διοίκηση της Σικελίας επιδιώκει το ιστορικό κειμήλιο να παραμείνει σε μόνιμη βάση στην Ελλάδα και έχει ζητήσει από την κεντρική κυβέρνηση στη Ρώμη τη νομική διευθέτηση του ζητήματος μέσω του Κώδικα περί της Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Το θέμα εξετάζεται στο πλαίσιο της Επιτροπής Ανάκτησης και Αποκατάστασης Πολιτιστικής Κληρονομιάς που έχει συσταθεί στο Υπουργείο Πολιτισμού της Ιταλίας.
«Η προσπάθεια της Ελληνικής Κυβέρνησης προκειμένου να επιτευχθεί η μόνιμη επανένωση όλων των Γλυπτών του Παρθενώνα συνεχίζεται αμείωτη», επισήμανε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ενώ σημείωσε ότι η λύση η οποία βρέθηκε στην προκειμένη περίπτωση «αποδεικνύει ότι όταν υπάρχει διάθεση μεταξύ των μουσείων, μεταξύ των πολιτιστικών αρχών δύο χωρών, μπορεί να βρεθεί μία λύση η οποία είναι αμοιβαία αποδεκτή».
Το «θραύσμα Fagan» αποτελεί απότμημα του λίθου VI της ανατολικής ζωφόρου του Παρθενώνα, όπου αναπαρίστανται ολύμπιοι θεοί ενώ παρακολουθούν την πομπή των Παναθηναίων και την παράδοση του πέπλου στην πολιούχο θεά Αθηνά. Στο θραύσμα έχουν διασωθεί τα κάτω άκρα θεάς, πιθανότατα της Άρτεμης. Tο αριστερό τμήμα της λίθου VI βρίσκεται στο Μουσείο της Ακρόπολης, ενώ το δεξιό τμήμα φιλοξενείται στο Βρετανικό Μουσείο, στο Λονδίνο.
Το θραύσμα -με ύψος 0,355 μέτρα, πλάτος 0,31 μέτρα και πάχος 0,105 μέτρα- ανήκε στη συλλογή του Robert Fagan, Βρετανού Πρόξενου στη Σικελία και στη Μάλτα, η οποία αγοράστηκε από το Πανεπιστήμιο του Παλέρμο μεταξύ 1818-1820. Περιήλθε στην κατοχή του Μουσείου Antonino Salinas το 1836. Το θραύσμα είχε εκτεθεί στο Μουσείο της Ακρόπολης για σύντομο χρονικό διάστημα το 2008, μέσω δανεισμού, στο πλαίσιο της περιοδικής έκθεσης «Νόστοι».
Η κατάθεση του «θραύσματος Fagan» στο Μουσείο της Ακρόπολης αποτελεί καρπό των επαφών ανάμεσα στην Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη και την περιφερειακή διοίκηση της Σικελίας, ειδικά τον Περιφερειακό Σύμβουλο Alberto Samonà, οι οποίες ξεκίνησαν τον Νοέμβριο του 2020.
Στο χαιρετισμό της στην τελετή η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη δήλωσε μεταξύ άλλων: «Το δημιούργημα του Φειδία εκπέμπει ασύγκριτη δύναμη, τελειότητα και ομορφιά. Αυτή τη μοναδική σύνθεση της Δημιουργίας, της Ελευθερίας, της Δημοκρατίας δικαιούται να δει στην ολότητά της η Ανθρωπότητα. Η διεθνής κοινότητα δικαιούται και απαιτεί να δει το αριστουργηματικής τέχνης δημιούργημα στο σύνολό του, επανενωμένο, εδώ, στο Μουσείο της Ακρόπολης, και όχι διαμελισμένο ανάμεσα στην Αθήνα και το Λονδίνο. Όμως την επανένωση των παρθενωνείων γλυπτών δεν την απαιτεί μόνον η παγκόσμια κοινή γνώμη. Το ίδιο το χάσκον και ακρωτηριασμένο μνημείο αξιώνει την επιστροφή των αρχιτεκτονικών γλυπτών μελών του, προκειμένου να επανακτήσει την ενιαία και αδιαίρετη φυσική, αισθητική και νοηματική οντότητά του».
«Η επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα», κατέληξε η Λ. Μενδώνη, αποτελεί ηθική υποχρέωση για όλη την Ευρώπη, στο πλαίσιο της προστασίας της κοινής πολιτισμικής της κληρονομιάς. Και η μεγαλύτερη δύναμη για την επανένωσή τους είναι η πίστη των ίδιων των Ευρωπαίων, όπως και των Βρετανών, πολιτών για τη σημασία του Παρθενώνα, του μέγιστου αυτού μνημείου για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό».
Ο πρόεδρος του Μουσείου της Ακρόπολης, Δημήτρης Παντερμαλής, υπογράμμισε ότι «το γλυπτό φαίνεται ότι έπεσε από τη θέση του και βρέθηκε στον πρόποδα του Παρθενώνα με τους βομβαρδισμούς του Μοροζίνι ή με τους βομβαρδισμούς της πολιορκίας των Αθηνών. Αν το συγκρίνουμε με τα υπόλοιπα κομμάτια της ζωφόρου, αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι έχει την καλύτερα σωζόμενη επιφάνεια. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις η επιφάνεια είναι ελαφρώς τριμμένη. Εδώ έχει τη φρεσκάδα που είχε το ίδιο το αρχαίο και γι’ αυτό είμαστε υπερήφανοι. Ο τρίτος λόγος είναι η φιλική διάθεση του Assessore και της Εφορείας στη διαχείριση αυτού του λεπτού ζητήματος. Χαίρομαι ιδιαίτερα γιατί αντί να συναντήσουμε κλειστές πόρτες, βρήκαμε φίλους στη Σικελία – και η αρχαία Σικελία ήταν κομμάτι της αρχαίας Ελλάδας. Με πολλή χαρά θα συνεχίσουμε τις επαφές και νομίζω ότι τα μάρμαρα αντί να είναι ένα σημείο σύγκρουσης μπορούν να γίνουν ένα σημείο προόδου, μελέτης και προβολής».
Ο γενικός διευθυντής του Μουσείου της Ακρόπολης, Νίκος Σταμπολίδης, δήλωσε ότι «το κομμάτι που κατατίθεται σήμερα εδώ για να προσαρμοστεί στη θέση που αιώνια ανήκε, φέρει πάνω του το πόδι της Αρτέμιδας, ώστε αυτό να επανενωθεί με το υπόλοιπο σώμα της θεάς.
Η συνένωση αυτή του θεϊκού σώματος εξυψώνει σε ανάλογο επίπεδο την ανθρώπινη επιθυμία και πράξη των Σικελών φίλων μας να αποδώσουν σήμερα εδώ το θραύσμα από το Μουσείο Antonino Salinas του Παλέρμο».
Η διευθύντρια του Μουσείου Antonino Salinas, Κατερίνα Γκρέκο, σημείωσε ότι «η σημερινή μέρα είναι ιδιαίτερα σημαντική, τόσο για τον πολιτισμό όσο και για μένα προσωπικά. Η επανασύνδεση της ”πλάκας Fagan” με τα υπόλοιπα φειδιακά θραύσματα που εκτίθενται σε αυτό το μεγαλειώδες μουσείο επισφραγίζει κατ’ αρχάς, στον υπέρτατο αντιπροσωπευτικό βαθμό, τα αισθήματα αδελφοσύνης και πολιτισμικής ταυτότητας που εδώ και αιώνες συνδέουν τη Σικελία με την Ελλάδα. Όπως έχει ήδη ειπωθεί, ελπίζουμε αυτή η “επιστροφή” στην Ελλάδα, στην Αθήνα, να γίνει σύντομα οριστική και, από τη στιγμή αυτή που βιώνουμε όλοι σήμερα, να διατηρηθεί για πάντα η ανάμνηση μιας χειρονομίας που θέλει να είναι κίνηση φιλίας και αμοιβαίας αναγνώρισης».
Όπως δήλωσε ο Αλμπέρτο Σαμονά, σύμβουλος επί των Πολιτισμικών Αγαθών και της Σικελικής Ταυτότητας, «πρόθεση της περιφερειακής κυβέρνησης της Σικελίας, όπως ξέρετε, είναι να παραμείνει επ’ αόριστον το θραύσμα στην Αθήνα, και ακριβώς γι’ αυτό, κατόπιν αιτήματος της Σικελικής Περιφέρειας στο ιταλικό υπουργείο Πολιτισμού, έχει ανοίξει εδώ και πάνω από έναν χρόνο ο φάκελος με τον οποίο ζητούμε να υλοποιηθεί αυτή μας η πρόθεση. Τα λόγια εκτίμησης και υποστήριξης που εξέφρασαν τις προηγούμενες ημέρες ο υπουργός Πολιτισμού Dario Franceschini και η υφυπουργός Πολιτισμού Lucia Borgonzoni κάνουν να ευελπιστούμε για την οριστική θετική έκβαση του σχεδίου αυτού. Τις επόμενες ημέρες θα γιορτάσουμε στη Σικελία την άφιξη από την Αθήνα του περιώνυμου αγάλματος της θεάς Αθηνάς, που θα έρθει κοντά μας για να το θαυμάσει ο κόσμος στο Μουσείο Salinas. Πολύ παραπάνω από μια ανταλλαγή, πρόκειται για μια συμβολική χειρονομία μεταξύ των δύο χωρών μας: εξ ονόματος του Προέδρου τη Σικελίας Nello Musumeci, της σικελικής κυβέρνησης, ολόκληρης της Σικελίας και εμού προσωπικώς, θέλω να ευχαριστήσω την υπουργό Λίνα Μενδώνη, η οποία ευθύς εξαρχής διέσχισε μαζί μας το δρόμο αυτόν που μας οδήγησε μέχρι το σημείο όπου βρισκόμαστε σήμερα».
Ολόκληρη η δήλωση του Πρωθυπουργού
«Σήμερα είναι μία πολύ σημαντική μέρα, όχι μόνο για το Μουσείο της Ακρόπολης, για την Ελλάδα, για τον παγκόσμιο πολιτισμό, καθώς το «θραύσμα Fagan» επιστρέφει στο σπίτι του, επιστρέφει στην Ελλάδα, επιστρέφει στο Μουσείο της Ακρόπολης.
Έλειπε από την Ελλάδα για περισσότερα από 200 χρόνια. Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά το Μουσείο Antonino Salinas του Παλέρμο αλλά και την περιφερειακή διοίκηση της Σικελίας που μέσα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα ανταποκρίθηκαν στο αίτημα του Μουσείου της Ακρόπολης έτσι ώστε σήμερα το «θραύσμα Fagan» να επιστρέψει στην φυσική του θέση, εδώ, στην ανατολική ζωφόρο του Παρθενώνα.
Θέλω να τονίσω ότι η επιστροφή αυτή γίνεται με τη μορφή της κατάθεσης για 8 χρόνια με προοπτική το θραύσμα αυτό να παραμείνει μόνιμα στο Μουσείο της Ακρόπολης και αυτή η λύση η οποία βρέθηκε αποδεικνύει ότι όταν υπάρχει διάθεση μεταξύ των μουσείων, μεταξύ των πολιτιστικών αρχών δύο χωρών, μπορεί να βρεθεί μία λύση η οποία είναι αμοιβαία αποδεκτή.
Θέλω να τονίσω επίσης το γεγονός ότι η Ελληνική Κυβέρνηση, το Υπουργείο Πολιτισμού, αποστέλλει στο μουσείο Salinas δύο πολύ σημαντικά εκθέματα, ως ένδειξη αναγνώρισης αυτής της πολύ σημαντικής κίνησης η οποία έγινε από το ιταλικό μουσείο.
Η προσπάθεια της Ελληνικής Κυβέρνησης προκειμένου να επιτευχθεί η μόνιμη επανένωση όλων των Γλυπτών του Παρθενώνα συνεχίζεται αμείωτη και το σημαντικό βήμα το οποίο γίνεται σήμερα πιστεύω ότι ανοίγει τον δρόμο έτσι ώστε και άλλα μουσεία να μπορέσουν να κινηθούν στην αντίστοιχη κατεύθυνση. Με πιο σημαντικό, φυσικά, το Βρετανικό Μουσείο, το οποίο θα πρέπει πια να αντιληφθεί ότι έχει έρθει ο καιρός τα μάρμαρα του Παρθενώνα τα οποία έφυγαν από την Ελλάδα σε συνθήκες που λίγο-πολύ είναι όλες γνωστές, να επιστρέψουν πια εδώ, στο φυσικό τους σπίτι. Να επανενωθούν με τα υπόλοιπα μάρμαρα τα οποία εκτίθενται σε αυτό το θαυμάσιο μουσείο έτσι ώστε ο κάθε επισκέπτης να μπορεί να θαυμάσει αυτό το μοναδικό μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς στην ολότητά του όπως τού αξίζει εδώ στην Αθήνα υπό το φως του Αττικού ουρανού».
Σε ερώτηση διεθνούς πρακτορείου, σχετικά με την εξέλιξη που μπορεί να έχει το αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα, ο κ. Μητσοτάκης είπε: «Πρόκειται για πολύ σημαντικό βήμα διότι μιλάμε για το πρώτο θραύσμα που επιστρέφεται από μουσείο του εξωτερικού στο Μουσείο της Ακρόπολης, μέσω μιας αμοιβαία αποδεκτής διευθέτησης. Και πιστεύω ότι ανοίγει τον δρόμο ώστε και το Βρετανικό Μουσείο να προχωρήσει σε σοβαρή συζήτηση με τις Ελληνικές αρχές, ώστε να βρεθεί μία κοινώς αποδεκτή λύση. Όντως έθεσα το ζήτημα όταν επισκέφθηκα τον Πρωθυπουργό Johnson και με ενθάρρυνε η δήλωση του Πρωθυπουργού ότι η Βρετανική κυβέρνηση δεν θα αντιτεθεί σε μία πιθανή συμφωνία που θα μπορούσε να επιτευχθεί ανάμεσα στις Ελληνικές αρχές και το Βρετανικό Μουσείο. Και σίγουρα σκοπεύουμε να προωθήσουμε περαιτέρω το ζήτημα.
Για το λόγο αυτό θεωρώ πως η σημερινή εκδήλωση για την επιστροφή του θραύσματος είναι ένα τόσο σημαντικό γεγονός στη συνεχιζόμενη μάχη που δίνουμε για την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα.
Για όποιον συνεχίζει να τρέφει αμφιβολίες για την ορθότητα του αιτήματος μας, θα τον καλούσα να επισκεφτεί αυτό το εξαιρετικό μουσείο ώστε να μπορέσει και ο ίδιος να συνειδητοποιήσει πως όντως μιλάμε για ένα μοναδικό μνημείο που διαμελίστηκε με βίαιο τρόπο πριν από 200 χρόνια και το οποίο «καλεί» για την επανένωσή του υπό το Αττικό φως, για να μπορεί έτσι να επικοινωνήσει με τον Παρθενώνα. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο σε αυτό το υπέροχο σημείο, στο Μουσείο της Ακρόπολης.
Επίσης, με ενθαρρύνει ιδιαίτερα το γεγονός ότι η πλειονότητα των Βρετανών φαίνεται να στηρίζει το αίτημά μας. Αυτό αποτελεί ένδειξη πως οι καιροί αλλάζουν και ότι τα επιχειρήματα του Μουσείου της Ακρόπολης και της Ελληνικής Κυβέρνησης αναγνωρίζονται σαφώς από την κοινή γνώμη στη Βρετανία.
Όταν υπάρχει διάθεση, υπάρχει και τρόπος. Και αυτό θα συμβεί. Αργά ή γρήγορα θα συμβεί. Και προσβλέπουμε σε έναν εποικοδομητικό διάλογο με το Βρετανικό Μουσείο ώστε να βρεθεί μία αμοιβαία αποδεκτή λύση».
