ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΣΙΝΑ: Πολιτικό κενό και αναμονή χωρίς πυξίδα
Ρεπορτάζ: Γιώργος Θεοχάρης
Η υπόθεση της Μονής της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα διπλωματικά ζητήματα των τελευταίων ετών ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αίγυπτο, και ωστόσο η ελληνική κυβέρνηση συνεχίζει να δίνει την εικόνα ενός παρατηρητή και όχι πρωταγωνιστή.
Παρά την πολιτική σημασία του θέματος και τη μαζική κινητοποίηση φορέων, Εκκλησιών και πανεπιστημίων σε Ευρώπη και Αμερική, το Μέγαρο Μαξίμου δεν έχει μέχρι σήμερα διατυπώσει επίσημη, δημόσια και τεκμηριωμένη θέση.
Η αποστολή του Υπουργού Εξωτερικών στο Κάιρο με επικεφαλής τον Γιώργο Γεραπετρίτη, έδωσε ένα πρόσκαιρο σήμα κινητικότητας. Σύμφωνα όμως με πληροφορίες του tilegrafimanews.gr, η ελληνική αποστολή δεν κατάφερε να αποσπάσει ούτε ρητή διαβεβαίωση από την αιγυπτιακή πλευρά για αναστολή της εφαρμογής της αμφισβητούμενης δικαστικής απόφασης, ούτε συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για τη διευθέτηση της κρίσης.
Οι Κόπτες, το εσωτερικό παρασκήνιο και το βαθύ κράτος
Αναλυτές της περιοχής εκτιμούν ότι η στάση της Αιγύπτου δεν είναι απλώς απόρροια εθνικισμού, αλλά προκύπτει από ένα πολύπλοκο δίκτυο εσωτερικών ανταγωνισμών. Το δικαστικό σύστημα της Αιγύπτου, σε μεγάλο του βαθμό επηρεάζεται από τους Κόπτες, οι οποίοι, αν και αποτελούν θρησκευτική μειονότητα, έχουν ισχυρά ερείσματα στη Δικαιοσύνη. Οι καθυστερήσεις, οι αλλεπάλληλες προσφυγές, αλλά και η επιμονή του υπουργείου Δικαιοσύνης στη σκληρή γραμμή, καταδεικνύουν ότι η κυβέρνηση Σίσι δεν έχει απόλυτο έλεγχο στο εσωτερικό της.
Ακόμη πιο προβληματικό είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση φαίνεται να παρακολουθεί αμήχανα την εξέλιξη, επιλέγοντας ρόλο μεσολαβητή αντί για σταθερού υπερασπιστή των δικαιωμάτων της Μονής. Η στάση αυτή, όσο κι αν παρουσιάζεται ως “χαμηλών τόνων διπλωματία”, στην πράξη αποδυναμώνει την ελληνική θέση.
Η διπλωματία των χλιαρών διατυπώσεων
Παρά την αρχική απόπειρα να διατηρηθεί το ζήτημα σε διμερές επίπεδο, η κρίση έχει πλέον διεθνοποιηθεί. Η UNESCO έχει δεχτεί ενημέρωση για τις εξελίξεις, ενώ ευρωβουλευτές φέρνουν το θέμα στο Στρασβούργο, με ερωτήματα για την τύχη της πολιτιστικής κληρονομιάς. Την ίδια ώρα, διεθνή ακαδημαϊκά και εκκλησιαστικά ιδρύματα συνυπογράφουν ψηφίσματα υπέρ της διατήρησης του ιστορικού καθεστώτος της Μονής.
Και όμως, το επίσημο ελληνικό κράτος περιορίζεται σε σποραδικές επαφές, σιωπηρές δηλώσεις και διαρροές «καλής θέλησης». Στο μεταξύ, η μοναστική αδελφότητα βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο να στερηθεί της κυριότητας της Μονής στην οποία ζει επί 15 αιώνες. Η πρόσφατη απόφαση του εφετείου της Ισμαηλίας – σύμφωνα με την οποία η Μονή ανήκει στο αιγυπτιακό κράτος και η αδελφότητα έχει απλώς νομή – ουσιαστικά μετατρέπει τους μοναχούς σε προσωρινούς φιλοξενούμενους.
Το οριακό δεκαπενθήμερο – Η ευθύνη δεν είναι μοιρασμένη
Η προσεχής περίοδος των δύο εβδομάδων θεωρείται καθοριστική. Αν δεν υπάρξει σαφής και σθεναρή στάση από την ελληνική κυβέρνηση, το έδαφος θα χαθεί οριστικά. Επί του παρόντος, ο Αρχιεπίσκοπος του Σινά Δαμιανός και ο εκπρόσωπος της Μονής, αρχιμανδρίτης Πορφύριος Φραγκάκος, έχουν σηκώσει σχεδόν μόνοι τους το βάρος της μάχης, ζητώντας ηθική και πολιτική στήριξη.
Σε δήλωσή του, ο Φραγκάκος σημειώνει:
«Από τους μοναχούς αφαιρείται η ιδιοκτησία στη Μονή που παραδόθηκε από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό. Ορατός είναι ο κίνδυνος να μην μπορούν ούτε να διαμένουν εκεί, αν περάσει η απόφαση». Πρόκειται για μια εξέλιξη που θα συνιστά πολιτικό και διπλωματικό ναυάγιο.
Η αποστασιοποίηση της ελληνικής κυβέρνησης, η οποία προτιμά την τακτική της υπομονής, μοιάζει περισσότερο με πολιτική εθελοτυφλίας. Η προσδοκία ότι η Αίγυπτος θα δώσει λύση χωρίς δημόσια πίεση είναι, σύμφωνα με έμπειρους διπλωμάτες, αφελής.
Μονή Σινά: Οικουμενικός φάρος ή τουριστικό αξιοθέατο;
Υπάρχουν υπόνοιες ότι πίσω από τη δικαστική απόφαση βρίσκεται σχέδιο τουριστικής εμπορευματοποίησης της περιοχής. Η χερσόνησος του Σινά, λόγω της γειτνίασης με τη Γάζα αλλά και της τουριστικής της ανάπτυξης, έχει μετατραπεί σε κρίσιμο γεωπολιτικό κόμβο. Εάν η Μονή αποσπαστεί πλήρως από την ελληνική εκκλησιαστική εποπτεία, θα ακολουθήσει μουσειοποίηση και εμπορική αξιοποίηση.
Όμως η Μονή της Αγίας Αικατερίνης δεν είναι απλώς ένα μνημείο· είναι ο παλαιότερος εν λειτουργία μοναστικός θεσμός της Χριστιανοσύνης. Από τον 6ο αιώνα μέχρι σήμερα, υπήρξε σημείο αναφοράς για Ορθόδοξους, Καθολικούς, Μουσουλμάνους και Εβραίους. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο εσωτερικό της Μονής υπάρχει τέμενος, ενώ ο Σαλαντίν και ο Μωχάμεντ Άλι θεωρούσαν τιμή τους να προσεύχονται εκεί.
Εθνική αξιοπρέπεια και κυβερνητική ευθύνη
Η κυβέρνηση έχει την ευθύνη να αντιμετωπίσει αυτή την κρίση όχι με όρους τεχνικής διεκπεραίωσης, αλλά με σαφή διπλωματική γραμμή. Οι επιλογές που θα γίνουν το επόμενο δεκαπενθήμερο θα κρίνουν όχι μόνο την τύχη της Μονής, αλλά και την αξιοπιστία της Ελλάδας ως χώρας που σέβεται την Ιστορία της και υπερασπίζεται την πολιτιστική της κληρονομιά.
Η Μονή Σινά δεν είναι απλώς ένας ναός. Είναι το πρόσωπο της Ελλάδας στην Ανατολή. Και η σιωπή της κυβέρνησης, όταν αμφισβητείται αυτό το πρόσωπο, δεν είναι ουδέτερη· είναι ενοχική.
