Νέα Υόρκη: Η φετινή Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ βρίσκει Αθήνα και Άγκυρα σε μία εύθραυστη ισορροπία ισχύος. Διεθνείς αναλυτές που μίλησαν στο tilegrafimanews.gr περιγράφουν μια εβδομάδα «διαχείρισης ρίσκου» όπου το παρασκήνιο μετρά περισσότερο από τις φωτογραφίες.
Ρεπορτάζ: Παντελής Χαριτάκης
Το αφήγημα της Άγκυρας ότι «επιστρέφει» στον δυτικό εξοπλιστικό κορμό, αλλά και η επιμονή της Αθήνας στη γραμμή του Διεθνούς Δικαίου, φτιάχνουν ένα πυκνό διπλωματικό κάδρο που θα κριθεί στις λεπτομέρειες.
Στο μέτωπο της ενημέρωσης, μεγάλοι διεθνείς οργανισμοί ΜΜΕ ρίχνουν φως στις πραγματικές γραμμές τριβής. Το Reuters επιμένει στον ρόλο του Κογκρέσου ως τελικού «ρυθμιστή» για κάθε κίνηση στα F-35, υπενθυμίζοντας ότι οι ρήτρες CAATSA και ο φάκελος S-400 παραμένουν ενεργοί. Το BBC News βλέπει ευρύτερα: η Νότια Πτέρυγα του ΝΑΤΟ αναζητά προβλέψιμους εταίρους ενόψει Ουκρανίας, Γάζας και ενεργειακής μετάβασης, άρα η σταθερότητα στο Αιγαίο αποκτά υπεραξία. Η POLITICO, πιο «οργανωσιακά», γράφει για το πώς οι ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις άμυνας και υποδομών (ενεργειακά και θαλάσσια) συνδέονται με πολιτικούς όρους συμπεριφοράς. Το Al Jazeeraπροβάλλει το τουρκικό επιχείρημα περί «συνεκμετάλλευσης» και ρόλου-γέφυρας, ενώ οι Financial Times εστιάζουν στο βιομηχανικό σκέλος: μεταφορά τεχνογνωσίας, offsets και συμμετοχή σε αλυσίδες αξίας είναι τα πραγματικά «έπαθλα».
Τι λένε στο tilegrafimanews.gr οι διεθνείς αναλυτές
1) F-16 τώρα, F-35 «αύριο» – αν και όταν ξεμπλοκάρει ο S-400. Η Άγκυρα εξασφάλισε το πακέτο F-16V (νέα αεροσκάφη και αναβαθμίσεις), «αγορά χρόνου» για να κλείσει επιχειρησιακά κενά. Τα F-35, μας λένε, δεν είναι τεχνική απόφαση αλλά πολιτικονομική: χωρίς ορατή λύση στον S-400, η Ουάσινγκτον δύσκολα θα προχωρήσει, όσο «θερμός» κι αν εμφανιστεί ο Λευκός Οίκος.
2) Η Ελλάδα «ποντάρει» στη θεσμική γραμμή. Με επιμελημένη ρητορική στον ΟΗΕ και συντονισμό με ΥΠΕΞ και ΥΠΕΘΑ, η Αθήνα προβάλλει το τρίπτυχο: Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, αποτροπή τετελεσμένων, τεχνικά ΜΟΕ που μειώνουν τον κίνδυνο ατυχήματος. Το μήνυμα «κανένα έργο στην Ανατολική Μεσόγειο χωρίς σεβασμό δικαιωμάτων» απευθύνεται και στις εταιρείες ενέργειας, και στις πρωτεύουσες.
3) «Μικρά βήματα, μεγάλα κέρδη». Στο τραπέζι αναζητείται πρακτικός οδικός χάρτης: τηλεφωνικές «κόκκινες γραμμές» στρατιωτικών, πλαίσιο για θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, αποφυγή δηλώσεων που «κλειδώνουν» ακρότητες. Οι αναλυτές χαρακτηρίζουν πιθανή μια «λιτή» κοινή διατύπωση αποκλιμάκωσης, εφόσον δεν μπει στο κάδρο η αποστρατιωτικοποίηση νησιών ή «συνεκμετάλλευση» με πολιτική σφραγίδα.
Πού «σφίγγει» το παιχνίδι
• Ενέργεια – Θαλάσσιες Ζώνες. Οι παρεμβολές στην πόντιση καλωδίων και η επίμονη αναφορά της τουρκικής πλευράς σε «Γαλάζια Πατρίδα» κρατούν υψηλά την ένταση. Η Αθήνα θα ζητήσει, μας λένε, σαφή διαχωρισμό τεχνικών έργων από νομικές αμφισβητήσεις, με ομπρέλα Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και νατοϊκή ενημέρωση στο NATO.
• SAFE/ΕΕ και casus belli. Το αίτημα για άρση του casus belli συνδέεται με την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση αμυντικών προγραμμάτων: «Δεν γίνεται να μπαίνεις σε κοινά ταμεία και να κρατάς απειλή πολέμου», λέει πηγή με γνώση του φακέλου. Εδώ κρίνεται η πολιτική βούληση της Άγκυρας, όχι απλώς η διπλωματική φόρμουλα.
• Πτήσεις και επικοινωνιακά «σήματα». Το τελευταίο δίμηνο, καταγράφονται κύκλοι έντασης/ηρεμίας. Η ελληνική πλευρά επιδιώκει να παγιωθεί η «ήρεμη» φάση με μηχανισμό έγκαιρης προειδοποίησης.
Πώς «διαβάζουν» οι ξένοι τίτλοι τις συναντήσεις
– Το Reuters περιμένει «χειροπιαστό» αποτέλεσμα μόνο στο χαμηλό-μεσαίο επίπεδο (τεχνικές ομάδες, ημερολόγιο επαφών), όχι σε «βαριά» ζητήματα.
– Το BBC News θέτει την ελληνοτουρκική εξίσωση μέσα στην αρχιτεκτονική της ΝΑ Ευρώπης: ασφάλεια θαλάσσιων διαδρόμων, ενεργειακή διαφοροποίηση, πίεση μεταναστευτικών ροών.
– Η POLITICO υπογραμμίζει ότι οι Βρυξέλλες θέλουν «ήσυστη Μεσόγειο» για να τρέξουν επενδύσεις και πράσινες υποδομές – άρα θα επιβραβεύσουν τον εταίρο που προσφέρει προβλεψιμότητα.
– Το Al Jazeera αναδεικνύει το τουρκικό αφήγημα περί «δικαίου ισχύος» σε αμφισβητούμενες ζώνες, κάτι που η Ελλάδα απορρίπτει κατηγορηματικά.
– Οι Financial Times ρωτούν το «μετά»: ποιος θα ελέγχει την αλυσίδα αξίας στα μεγάλα έργα, ποια χώρα θα γίνει κόμβος και ποια θα μείνει «διάδρομος».
Τι επιδιώκει η Αθήνα, τι η Άγκυρα
Η Ελλάδα, λένε οι συνομιλητές μας, στοχεύει σε πλαισίωση της σχέσης: να μπουν ράγες που αποτρέπουν παρεκτροπές και, παράλληλα, να κατοχυρωθεί ότι το Δίκαιο της Θάλασσας και η κυριαρχία νησιών δεν «μπαίνουν στο ζύγι». Θέλει επίσης να «δέσει» ευρωπαϊκές-νατοϊκές στηρίξεις, ώστε οι τεχνικές λύσεις να αποκτήσουν πολιτικό βάρος.
Η Τουρκία επιδιώκει αναβάθμιση – εξοπλιστική, βιομηχανική, γεωπολιτική. Θέλει να ανατρέψει το αφήγημα της «προβληματικής συμμάχου» και να πετύχει ανοχές σε θαλάσσιες φιλοδοξίες. Το αν θα το καταφέρει θα εξαρτηθεί από το αν θα εμφανίσει «δείγματα καλής θέλησης» που να αντέχουν στον έλεγχο ΗΠΑ/ΕΕ.
Το ρεαλιστικό αποτέλεσμα της εβδομάδας
1. Ένας σύντομος χάρτης επαφών έως το τέλος του έτους (ομάδες εργασίας, επόμενα βήματα ΜΟΕ).
2. Λιτή διατύπωση αποκλιμάκωσης, με τρόπο που να ικανοποιεί τους εταίρους χωρίς να αγγίζει «κόκκινες γραμμές».
3. Καμία ριζική μετατόπιση στα F-35 – μόνο πολιτικά «σήματα» και επιβεβαίωση ότι ο S-400 παραμένει κλειδί.
Γιατί «μετρά» η εικόνα της Ελλάδας τώρα
Σε μια συγκυρία όπου οι συμμαχίες κρίνονται στην πράξη, η χώρα επιδιώκει να είναι ο προβλέψιμος παίκτης: θεσμικός λόγος στον ΟΗΕ, επιχειρησιακή σοβαρότητα μέσω ΥΠΕΘΑ, συνεκτικότητα της γραμμής από το ΥΠΕΞ έως τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, και ενημέρωση συμμάχων στο NATO. Όσο αυτό εδραιώνεται, τόσο δυσκολεύει επικοινωνιακά η προσπάθεια της Άγκυρας να «γκριζάρει» δικαιώματα.
