Μια ιστορία αμέλειας που έγινε κατηγορία για «ενδεχόμενο δόλο»-Ο 27χρονος στρατιώτης Νίκος Γκάτσης μπήκε στο χειρουργείο για αφαίρεση θυρεοειδούς και βγήκε… για να πεθάνει δύο ώρες μετά, πνιγμένος από το ίδιο του το αίμα.
Ρεπορτάζ: Παντελής Χαριτάκης
Οι καταγγελίες της οικογένειας και όσα αναδύονται από τη δικογραφία συνθέτουν ένα ωμό αφήγημα εγκατάλειψης: μια ιατρική ομάδα άφαντη, ένα τηλέφωνο έκτακτης ανάγκης «νεκρό», νοσηλευτές που αποχώρησαν πριν τη λήξη βάρδιας, πρακτικό χειρουργείου με αλλοιώσεις και, το χειρότερο, μια βοηθός νοσηλεύτρια που –όπως η ίδια κατέθεσε– ζητούσε από ασθενείς να βοηθήσουν ή και να κάνουν ΚΑΡΠΑ. Αν όλα αυτά ισχύουν, δεν μιλάμε για «ατυχία», μιλάμε για θεσμική κατάρρευση μέσα σε δημόσιο στρατιωτικό νοσοκομείο.
Άφαντοι γιατροί, «βουβές» γραμμές: όταν το σύστημα παραδίδει πνεύμα
Στα κρίσιμα λεπτά, ο νεαρός δεν μπορούσε να αναπνεύσει. Η βοηθός κάλεσε τον εφημερεύοντα χειρουργό – καμία απάντηση. Κάλεσε τη γραμμή έκτακτης ανάγκης – σιωπή. Επέστρεψε στον θάλαμο, προσπάθησε να ξεκινήσει ΚΑΡΠΑ, και ρώτησε τους διπλανούς ασθενείς αν ξέρουν. Κάποιοι έτρεξαν στους ορόφους να βρουν γιατρό. Η περιγραφή θυμίζει νοσοκομείο σε διάλυση, όχι δομή που υπάγεται σε αυστηρή ιεραρχία. Το επιτελικό κράτος της υγείας αποδείχθηκε χάρτινος πύργος την ώρα μηδέν.
Ακόμη χειρότερα: σύμφωνα με καταθέσεις, λίγα λεπτά πριν τις αλλεπάλληλες κλήσεις για τον Νίκο, η γραμμή “έπιανε” και απαντήθηκε «άσκοπη κλήση». Το «τυχαίο» σταματά να πείθει όταν η αστοχία γίνεται αλληλουχία: απουσίες, πρόχειρες βάρδιες, ανεπαρκής επίβλεψη μετεγχειρητικού ασθενούς υψηλού κινδύνου.
Η ευθύνη δεν είναι «ανώνυμη» – είναι θεσμική και ιεραρχική
Η υπόθεση δεν αφορά απλώς έναν (ή περισσότερους) γιατρούς που δεν εμφανίστηκαν. Αφορά τις αλυσίδες διοίκησης: ποιος οριοθετεί και ελέγχει τις βάρδιες; Ποιος διασφαλίζει ότι ο μετεγχειρητικός ασθενής παρακολουθείται στενά; Ποιος ελέγχει ότι τα πρωτόκολλα τηρούνται; Στις Ένοπλες Δυνάμεις, όπου η πειθαρχία είναι δομικό στοιχείο, η εξαΰλωση ευθύνης είναι ακόμη πιο αδικαιολόγητη. Το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας και το Γενικό Επιτελείο Στρατού οφείλουν να απαντήσουν δημόσια: ποια πρωτόκολλα μετεγχειρητικής φροντίδας ισχύουν στα στρατιωτικά νοσοκομεία; Πόσα άτομα υπηρεσίας βρίσκονται ανά όροφο; Ποια εκπαίδευση ΚΑΡΠΑ έχουν οι νοσηλευτικές βάρδιες; Ποιος ελέγχει τη λειτουργία των εσωτερικών γραμμών «κόκκινου συναγερμού»;
«Δεν ήταν καρκίνος» – και τι σημαίνει αυτό;
Η οικογένεια πληροφορήθηκε ότι δεν υπήρχε κακοήθεια. Η επέμβαση, λένε, έπρεπε να γίνει· αλλά το διακύβευμα αλλάζει: αν η κατάσταση ήταν χειρουργικά δύσκολη αλλά όχι ογκολογικά επείγουσα, τα περιθώρια προετοιμασίας, στελέχωσης και ασφαλιστικών δικλείδων ήταν ακόμη μεγαλύτερα. Όταν ειδικοί αναφέρουν ότι μια έγκαιρη τραχειοστομία θα έσωζε τον Νίκο, η συζήτηση παύει να είναι θεωρητική: υπήρξε διαθέσιμος χειρουργός στο κτίριο; Αν ναι, πού ήταν; Αν όχι, ποιος επέτρεψενα μείνει τέτοιος ασθενής χωρίς κάλυψη;
Ιατροδικαστικά ευρήματα και «ελαστικά» έγγραφα
Η ιατροδικαστής μιλά για αιμάτωμα τραχηλικής χώρας από ρήξη αγγείων· τεχνικός σύμβουλος αναφέρει διπλοραμμένη φλέβα και κομμένη-αράμωτη αρτηρία. Αυτά δεν είναι «ψίχουλα»· είναι κόμβοι ευθύνης. Και έρχεται το πρακτικό χειρουργείου με διαφορετικές διατυπώσεις μεταξύ αντιγράφων. Δεν είμαστε σε γκρίζα ζώνη: είμαστε στη σκληρή περιοχή της ποινικής αξιολόγησης. Η στρατιωτική δικαιοσύνη οφείλει να ελέγξει εξονυχιστικά τυχόν παραποίηση ιατρικού εγγράφου. Η εποπτεύουσα πολιτική ηγεσία του χώρου της υγείας οφείλει να διασφαλίσει ότι τέτοιες πρακτικές δεν θα «κουκουλώνονται». Το Υπουργείο Υγείας έχει εργαλεία ελέγχου ποιότητας· ας φανούν.
Εκπαίδευση ΚΑΡΠΑ και επιχειρησιακή ετοιμότητα: όχι άλλη «ηρωική αυτοσχέδια λύση»
Το να ζητάς από ασθενείς να βοηθήσουν σε ΚΑΡΠΑ είναι ένδειξη απόγνωσης – και επιχειρησιακού μηδενισμού. Η βασική αναζωογόνηση δεν είναι ειδικότητα· είναι υποχρεωτική δεξιότητα για κάθε προσωπικό βάρδιας. Η επίκληση «φιλότιμου» δεν καλύπτει την ελλιπή εκπαίδευση. Το ΕΚΑΒ και οι πιστοποιημένοι φορείς εκπαίδευσης οφείλουν, μαζί με τις Διοικήσεις νοσοκομείων, να κάνουν μαζικά refreshers σε ΚΑΡΠΑ/ALS, με καταγραφή, πιστοποίηση και επανεξέταση. Χωρίς αυτό, η επόμενη τραγωδία είναι θέμα τύχης.
Πειθαρχικές και ποινικές ευθύνες: να τελειώνουμε με την «κουλτούρα του κανενός»
Η οικογένεια ζητά δίωξη για ανθρωποκτονία από πρόθεση με ενδεχόμενο δόλο. Η δικαιοσύνη θα κρίνει. Αλλά το διοικητικό σκέλος δεν χρειάζεται να περιμένει ετυμηγορία για να κινηθεί: ΕΔΕ με πλήρη δημοσιοποίηση πορισμάτων, αναστολή καθηκόντων όπου υπάρχει ένδειξη βαριάς παράβασης, συστήματα «μαύρου κουτιού» (ως προς κλήσεις/ηχητικά στα κέντρα), monitoring βημάτων στις κλινικές, υποχρεωτική παρουσία αναισθησιολόγου on call με καταγραφή. Η Συνήγορος του Πολίτη μπορεί και πρέπει να μπει θεσμικά ως παρατηρητής σε παρόμοιες υποθέσεις, για να διασφαλίζεται η διαφάνεια για τις οικογένειες.
Στρατιωτικό νοσοκομείο: δεν αρκεί η στολή – απαιτείται πρότυπο ασφάλειας
Το 424 είναι στρατιωτικό νοσοκομείο. Αυτό σημαίνει πρότυπα, πειθαρχία, τεκμηρίωση, όχι «καθημερινότητα του ΕΣΥ στο πιο κακό της». Η στρατιωτική ιεραρχία είναι φτιαγμένη για να μην καταρρέουν οι κρίσιμες αλυσίδες. Εδώ, κατά τα καταγγελλόμενα, κατέρρευσαν όλες μαζί. Το ΓΕΕΘΑοφείλει να δημοσιοποιήσει αναλυτικό after-action report: χρονόμετρα κλήσεων, ποιος απάντησε, ποιος όχι, ποιος ήταν πού, πού χάθηκε ο χρόνος. Διαφορετικά, μιλάμε για σιωπή συνενοχής.
Το ελάχιστο που χρωστά η Πολιτεία: αλήθεια, λογοδοσία, αλλαγή
Η υπόθεση Γκάτση δεν είναι «δικαστικό ρεπορτάζ». Είναι μέτρηση αξίας ζωής σε ένα σύστημα που όφειλε να την προστατεύει. Η Πολιτεία οφείλει τρία πράγματα:
1. Αλήθεια – πλήρη πρόσβαση της οικογένειας σε κάθε έγγραφο, log, κλήση.
2. Λογοδοσία – πειθαρχικές και ποινικές συνέπειες για όσους απέτυχαν.
3. Αλλαγή – δεσμευτικό πλάνο πρόληψης επανάληψης με χρονοδιάγραμμα και δημόσιο έλεγχο.
Ο Νίκος δεν «έφυγε» επειδή «έτυχε». Κάποιοι έλειπαν. Κάποιοι δεν έκαναν. Κάποιοι συγκάλυψαν. Αυτό δεν είναι ιατρική· είναι κυνισμός με ρόμπα. Κι απέναντί του, δεν φτάνει να «λυπηθούμε». Χρειάζεται να τελειώσουμε με την κουλτούρα του «κανενός υπεύθυνου». Αν δεν το κάνουμε τώρα, πόσοι ακόμη;
