Ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών καλεί τους πολίτες να πάρουν μέτρα προφύλαξης από τον καύσωνα ειδικά εάν ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού.
Όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος ξεπεράσει τα ανώτερα ανεκτά όρια και σε συνδυασμό με ορισμένους άλλους παράγοντες (υγρασία, άπνοια, νηνεμία, παρατεταμένοι χαμηλοί άνεμοι μιας κατεύθυνσης κ.λπ.), μπορεί να δημιουργηθούν συνθήκες που δεν είναι ανεκτές από τον ανθρώπινο οργανισμό. Οι παθολογικές καταστάσεις που δημιουργούνται μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρές επιπλοκές και να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή του ασθενή.
«Καλούμε τους πολίτες να τηρούν σχολαστικά τα μέτρα προφύλαξης από τις υψηλές θερμοκρασίες, που μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο την υγεία, ειδικά όσων ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού. Οφείλουμε να αναλαμβάνουμε την ατομική ευθύνη για την προστασία της υγείας μας και να ακολουθούμε τις συστάσεις της επιστημονικής κοινότητας. Έχουμε χρέος τόσο απέναντι στον εαυτό μας όσο και απέναντι στο κοινωνικό σύνολο», σχολίασε ο πρόεδρος του ΙΣΑ, Γιώργος Πατούλης.
Η σημαντικότερη εξέλιξη των διαταραχών του οργανισμού από τις υψηλές θερμοκρασίες είναι η θερμοπληξία, που εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο κυρίως σε περίοδο καύσωνα και εκδηλώνεται με αιφνίδια αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος (>40-41οC), με ερυθρότητα και ξηρότητα του δέρματος, με έντονο αίσθημα δίψας, συγχυτική συμπεριφορά, με σπασμούς του σώματος και τέλος με απώλεια συνείδησης και κωματώδη κατάσταση. Ειδικά τα άτομα που πάσχουν από καρδιαγγειακές παθήσεις και άλλα νοσήματα, όπως σακχαρώδη διαβήτη, νεφρική ανεπάρκεια, πνευμονοπάθειες κ.λπ., ανήκουν στις ιδιαίτερα ευπαθείς πληθυσμιακές ομάδες και πρέπει να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα τους θερινούς μήνες για την αποφυγή των παραπάνω νοσηρών καταστάσεων.
Οδηγίες προφύλαξης:
Αποφυγή έκθεσης στον ήλιο και παραμονή σε σκιασμένους και δροσερούς χώρους. Σε περίπτωση αναγκαστικής έκθεσης στον ήλιο πρέπει να χρησιμοποιείται καπέλο και σκουρόχρωμα γυαλιά. Η ένδυση να αποτελείται κατά προτίμηση από λεπτά, ευρύχωρα, ανοιχτόχρωμα, κυρίως βαμβακερά ενδύματα.
Αποφυγή, κατά το δυνατό, σωματικής κόπωσης και εργασίας τις θερμές ώρες της ημέρας.
Άφθονη λήψη δροσερού νερού ή φυσικών χυμών. Αποφυγή σακχαρούχων, ανθρακούχων ποτών.
Λήψη ελαφράς, μη λιπαρής, αλατισμένης τροφής, κατανεμημένης σε μικρά συχνά γεύματα. Αποφυγή οινοπνευματωδών ποτών.
Συχνά δροσερά λουτρά, τοποθέτηση ψυχρών επιθεμάτων.
Οι ευρισκόμενοι σε φαρμακευτική αγωγή και ιδίως όσοι λαμβάνουν διουρητικά, ηρεμιστικά, αντιυπερτασικά, αντιισταμινικά, Β’ αναστολείς κ.λπ. φάρμακα πρέπει να βρίσκονται σε διαρκή επαφή με τους θεράποντες γιατρούς τους προκειμένου να λαμβάνουν τις ανάλογες οδηγίες.
Επίσης, σε διαρκή επαφή με τους γιατρούς τους πρέπει να βρίσκονται όσοι πάσχουν από νοσήματα του καρδιαγγειακού, κεντρικού νευρικού και αναπνευστικού συστήματος, οι διαβητικοί, νεφροπαθείς, αλκοολικοί καθώς και οι πάσχοντες από πάσης φύσεως βαρέα νοσήματα.
Οι κάτοικοι του κέντρου της Αθήνας να περιορίσουν τις μετακινήσεις τους στις περιοχές του κέντρου που διακρίνονται από υψηλή ατμοσφαιρική ρύπανση και αυξημένη κυκλοφορία. Οι μόνιμοι κάτοικοι του κέντρου της Αθήνας είναι προτιμότερο τις θερμές ώρες της ημέρας να παραμένουν στο σπίτι τους.
Οι ευπαθείς κατηγορίες πληθυσμού (βρέφη, παιδιά προσχολικής ηλικίας, υπερήλικες, έγκυες, παχύσαρκοι κ.λπ.) να τηρούν με σχολαστικότητα τα μέτρα προφύλαξης και να επικοινωνήσουν άμεσα με το γιατρό τους εφόσον εμφανίσουν σύμπτωμα το οποίο ενδεχομένως είναι αποτέλεσμα των καιρικών συνθηκών όπως ζάλη, κεφαλαλγία, ίλιγγο, υπνηλία, διαταραχές συμπεριφοράς, ναυτία, εμετούς, κράμπες κ.λπ.
Για περισσότερες πληροφορίες και οδηγίες αυτοπροστασίας από τις υψηλές θερμοκρασίες, οι πολίτες μπορούν να επισκεφθούν την ιστοσελίδα της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.civilprotection.gr και την ιστοσελίδα του υπουργείου Υγείας: https://www.moh.gov.gr/articles/health/dieythynsh-dhmosias-ygieinhs/metadotika-kai-mh-metadotika-noshmata/c388-egkyklioi/7184-prolhpsh-twn-epiptwsewn-apo-thn-emfanish-ypshlwn-thermokrasiwn-kai-kayswna και http://www.moh.gov.gr/articles/heaIth/agogiygeίas/596-Ρrostateytika-metra-gia-ton-kayswna
Άσκηση εν μέσω καύσωνα- Τι πρέπει να γνωρίζουμε
H Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας (www.civilprotection.gr) του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη έχει ενημερώσει τις αρμόδιες υπηρεσιακά εμπλεκόμενες κρατικές υπηρεσίες, καθώς και τις περιφέρειες και τους δήμους της χώρας, ώστε να βρίσκονται σε αυξημένη ετοιμότητα πολιτικής προστασίας, προκειμένου να αντιμετωπίσουν άμεσα τις επιπτώσεις από την επικράτηση των υψηλών θερμοκρασιών.
Παρ’ όλες τις ευεργετικές για την υγεία ιδιότητες της άσκησης, οι πρόσφατες μελέτες του Εργαστηρίου Περιβαλλοντικής Φυσιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας αναδεικνύουν τις πολύ σημαντικές επιπτώσεις των περιβαλλοντικών συνθηκών, όπως της θερμοκρασίας και της ηλιακής ακτινοβολίας, στη φυσιολογική καταπόνηση που βιώνουν οι άνθρωποι που ασκούνται σε εξωτερικό χώρο.
«Είναι απαραίτητη η ενημέρωση των αθλουμένων σχετικά με την επίδραση της ζέστης στη φυσιολογική καταπόνηση που βιώνουν κατά την άσκηση, καθώς επίσης και για τα μέτρα που μπορούν να λάβουν για να μετριάσουν τις επιπτώσεις της σώμα τους»εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο Δρ. Λεωνίδας Ιωάννου, ο οποίος είναι μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Φυσιολογίας FAME Lab του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Όπως επίσης τονίζει ο ίδιος, «η καλή ενυδάτωση, η χρήση ελαφρού και ανοιχτόχρωμου ρουχισμού, η επιλογή της σωστής ώρας για άσκηση, καθώς επίσης και η προσαρμογή των χαρακτηριστικών της προπόνησης, αποτελούν απλές αλλά βασικές πτυχές των μέτρων για την προάσπιση της υγείας όσων ασκούνται στη ζέστη».
Όπως αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Δρ. Ιωάννου «το ανθρώπινο σώμα έχει στη φαρέτρα του μία σειρά από φυσιολογικούς μηχανισμούς που του επιτρέπουν να ασκηθεί ακόμη και στα πιο ακραία περιβάλλοντα. Παρ’ όλα αυτά, η άσκηση στη ζέστη συνοδεύεται από αυξημένη καρδιαγγειακή καταπόνηση που ελλοχεύει κινδύνους για την ίδια τη ζωή του ασκούμενου. Για παράδειγμα, αν ένας αθλητής τρέχει με ταχύτητα 4 χλμ/ώρα έχοντας μία μέση καρδιακή συχνότητα τους 140 παλμούς το λεπτό κατά τη διάρκεια μίας κρύας μέρας του χειμώνα, για να τρέξει με την ίδια ταχύτητα στη ζέστη του καλοκαιριού η καρδιακή του συχνότητα αναμένεται ότι θα αυξηθεί από 20 έως 40 παλμούς, φτάνοντας πολλές φορές μέγιστα επίπεδα».
Στη συνέχεια ο Δρ. Ιωάννου προσθέτει: «Επιπλέον, ο αυξημένος ρυθμός εφίδρωσης που παρουσιάζουν οι ασκούμενοι στη ζέστη οδηγεί πολλές φορές στην αφυδάτωση πέραν του άτυπου ορίου του 2% της συνολικής μάζας σώματος, το οποίο είναι γνωστό ότι αυξάνει κατακόρυφα τον κίνδυνο για ασκησιογενή θερμοπληξία» και συνεχίζει, «ο κίνδυνος δε, μεγεθύνεται εκθετικά όταν η άσκηση στη ζέστη συνοδεύεται από έκθεση σε υψηλά επίπεδα ηλιακής ακτινοβολίας, όπως έχουν δείξει οι πρόσφατες μελέτες του Εργαστηρίου μας». Ο ερευνητής επιπλέον αναφέρει ότι «είναι δυστυχές το γεγονός ότι πυκνώνουν οι αναφορές μοιραίων περιπτώσεων ασκησιογενούς θερμοπληξίας στην Ελλάδα. Ο κίνδυνος αυτός είναι πολλαπλάσια αυξημένος κατά τη διάρκεια αθλητικών δρώμενων, καθώς φαίνεται ότι περίπου τρεις στου χίλιους αθλητές υψηλών επιδόσεων βιώνουν συμπτώματα ασκησιογενούς θερμοπληξίας κατά ή μετά το πέρας ενός αγώνα στη ζέστη».
Η έκθεση στη ζέστη κατά την άσκηση έχει σημαντικές προεκτάσεις και στο κομμάτι της αθλητικής απόδοσης και επίδοσης, όπως αναλύει στη συνέχεια ο Κωνσταντίνος Μάντζιος, ο οποίος είναι ερευνητής στο Εργαστήριο και υποψήφιος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Ο κ. Μάντζιος εξηγεί ότι «περίπου ένας στους τέσσερις αγώνες υψηλού επιπέδου διεξάγεται σε ζεστό ή πολύ ζεστό περιβάλλον με αποτέλεσμα να μειώνεται η αθλητική επίδοση μέχρι και 8% της μέγιστης δρομικής ικανότητας ενός αθλητή. Μεταφράζοντας αυτό το ποσοστό, ένας δρομέας που έχει πετύχει ατομικό ρεκόρ τρεις ώρες στο Μαραθώνιο σε φυσιολογικές συνθήκες, θα χρειαστεί επιπλέον δέκα λεπτά για να τερματίσει σε ένα Μαραθώνιο που διεξάγεται σε περιβάλλον 30 °C».
Ο ερευνητής συνεχίζει, «οι αρνητικές αυτές επιπτώσεις παρατηρούνται σε επαγγελματίες και μη, αθλητές που συμμετέχουν σε αγώνες αποστάσεων μεγαλύτερες των πέντε χιλιομέτρων. Αν υποθέσουμε πως ένας μαραθωνοδρόμος υψηλών επιδόσεων με ατομικό ρεκόρ τις δύο ώρες και πέντε λεπτά (02:05:00) πρόκειται να τρέξει στους επερχόμενους Ολυμπιακούς αγώνες του Τόκιο στους οποίους προβλέπεται ότι η θερμοκρασία διεξαγωγής του αγώνα θα είναι 21 °C. Ο αθλητής αυτός προβλέπεται ότι θα τερματίσει τέσσερα περίπου λεπτά αργότερα, έχοντας χρόνο τερματισμού τις δύο ώρες και εννέα λεπτά (02:09:11).».
Σύμφωνα με τον κ. Μάντζιο, «στο πιο πρόσφατο άρθρο του Εργαστηρίου μας που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό του Αμερικανικού Κολεγίου Αθλητιατρικής, οι ιδανικότερες περιβαλλοντικές συνθήκες διεξαγωγής των αγώνων αντοχής κυμαίνονται από 10 έως 17.5 °C. Στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων, στις συνθήκες αυτές οι αθλητές πετυχαίνουν τις μέγιστες επιδόσεις τους.»
Συμπερασματικά, ο ερευνητής αναφέρει: «Οι διοργανωτές αγώνων θα πρέπει να αξιολογήσουν τις περιβαλλοντικές συνθήκες και να υιοθετήσουν οδηγίες που θα συμβάλουν στη μεγιστοποίηση της απόδοση των αθλητών. Ταυτόχρονα, οι αθλητές και οι προπονητές θα πρέπει να εκπαιδεύονται σχετικά με τις επιπτώσεις της ζέστης στην υγεία και την απόδοση των αθλητών και να προετοιμάζονται χρησιμοποιώντας ανάλογες στρατηγικές».
