ΑΚΡΟΔΕΞΙΑ: Μια μερίδα του γερμανόφωνου Τύπου δείχνει να μετράει «αθόρυβα» τις αντιδράσεις από την «νομιμοποίηση» της επιχειρηματολογίας ακραίων κύκλων στο όνομα της πολυφωνίας.
Σχόλιο του Κώστα Αργυρού.Όταν πριν από δύο εβδομάδες περίπου μια 39χρονη με ψυχικά προβλήματα ορμούσε στον σταθμό του Αμβούργου οπλισμένη με μαχαίρι σε όποιον έβρισκε μπροστά της, τραυματίζοντας 18 ανθρώπους, έδινε άθελά της το έναυσμα όχι μόνο για ένα κλασικό «breaking news» αλλά και για μια ομοβροντία fake news. Στο διαδίκτυο κυκλοφορούν ακόμα θεωρίες της συνομοταξίας «τι μας κρύβουν», που υποστηρίζουν ότι η συλληφθείσα δεν ήταν γυναίκα και Γερμανίδα, αλλά ένας νεαρός αλλοδαπός. Ακολούθησαν και άλλα ψέματα σε σχέση με τον 19χρονο Σύρο που όπως αποδείχτηκε προσπάθησε να σταματήσει την επιτιθέμενη.
«Δείτε το πριν το κατεβάσουν»
Σε αυτή τη «σύγχυση» βοήθησε πάντως πολύ και ένα παραδοσιακό Μέσο. Περίπου μια ώρα μετά το συμβάν και ενώ ήταν ακόμα ασαφές τι είχε ακριβώς συμβεί και πόσο σοβαρά τραυματισμένα ήταν τα θύματα της επίθεσης, ο ρεπόρτερ της Welt TV, της τηλεοπτικής εκδοχής της παραδοσιακής συντηρητικής εφημερίδας αναπαρήγαγε μια «πληροφορία» από κάποιον «αυτόπτη μάρτυρα», ότι η αστυνομία είχε συλλάβει δήθεν έναν νεαρό, που φορούσε ζακέτα με κουκούλα και έδειχνε ατημέλητος.
Το βίντεο αυτής της ανταπόκρισης, διάρκειας μόλις 44 δευτερολέπτων έγινε viral από ακροδεξιούς χρήστες στο διαδίκτυο, που έπλασαν στα γρήγορα μια θεωρία ισλαμιστικής επίθεσης. Και αν το εν λόγω Μέσο προέβη αργότερα σε «διόρθωση» της ψευδούς είδησης, για κάποιους αυτό δεν ήταν παρά η επιβεβαίωση των συνωμοσιολογικών θεωριών τους. «Δείτε το πριν το κατεβάσουν» όπως λένε συχνά και οι ομοϊδεάτες τους στην Ελλάδα. Υπάρχουν προφανώς ακόμα κάποιοι που εξακολουθούν να πιστεύουν ότι ανυποψίαστοι πολίτες στο Αμβούργο μαχαιρώθηκαν από κάποιον φανατικό ισλαμιστή. Είτε γιατί δεν έτυχε να ακούσουν για την «αποκατάσταση», είτε γιατί την εξέλαβαν ως την επιβεβαίωση για τη φίμωση της «δικής τους αλήθειας».
Η ιστορία φυσικά εγείρει πολλά ζητήματα. Δεν χρειάζεται να μιλήσουμε για το τι έκανε λάθος ο δημοσιογράφος. Ούτε ανακαλύπτουμε την Αμερική αν πούμε ότι το ίντερνετ μοιάζει συχνά με ένα απέραντο χωράφι, όπου ο καθένας βρίσκει χώρο να καλλιεργήσει από λουλούδια και φρούτα μέχρι δηλητηριώδη αγριόχορτα.
Ένα απλό αφελές ατόπημα;
Εδώ υπάρχει όμως και μια ουσιαστικότερη υποψία. Ήταν τελικά ένα άνευ δόλου ατόπημα ενός αφελούς, άπειρου δημοσιογράφου; Δεν είχε ενημερώσει τον αρχισυντάκτη του πριν βγεί «στον αέρα», για μια τόσο σημαντική και σίγουρα ανεπιβεβαίωτη πληροφορία, για την οποία μπορούσε να σκεφτεί ότι θα επιφέρει κύματα αντιδράσεων; Ήταν μόνο βιασύνη που οδήγησε στη λάθος πληροφόρηση ή η επίγνωση ότι κάθε τρομολαγνικός, αντιμουσουλμανικός υπαινιγμός φέρνει κλικ;
Η απορία είναι δικαιολογημένη, γιατί στην περίπτωση της Welt πρόκειται για την εφημερίδα που λίγο πριν τις γερμανικές εκλογές αποφάσισε να δημοσιεύσει την «προκήρυξη» του Ίλον Μασκ, ο οποίος πρακτικά συκοφαντούσε Γερμανούς πολιτικούς και ζητούσε από τους πολίτες να ψηφίσουν την ακροδεξιά ΑfD. O επικεφαλής του ομίλου δικαιολογήθηκε αργότερα για την επιλογή, επικαλούμενος την ελευθερία του λόγου αλλά και υποστηρίζοντας ότι το κείμενο του Μασκ ήταν τόσο αστήριχτο και χαοτικό που κανείς δεν θα το πίστευε. Επιχείρημα μάλλον ανίσχυρο, αφού θα πρέπει να γνωρίζει ότι υπάρχουν άνθρωποι που είναι πρόθυμοι να πιστέψουν ότι μας κυβερνούν… ανδρείκελα σταλμένα από εξωγήινους και ότι μέσα στα εμβόλια κρύβονται τσιπάκια, που ελέγχουν όχι μόνο τι κάνουμε αλλά και το τι σκεπτόμαστε.
Ο πειρασμός ενός κοινού χωρίς εκπροσώπηση
Όποιος προσέξει τον γερμανόφωνο Τύπο, ειδικά τον συντηρητικό παρατηρεί ότι μεγαλώνει ο πειρασμός να δοθεί περισσότερος χώρος σε ακραίες θέσεις, να τεθούν υποτίθεται στο μικροσκόπιο, πριν καταλήξουν μέρος μιας κανονικότητας του πολιτικού διαλόγου. Ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό της Neue Zürcher Zeitung, της ελβετικής συντηρητικής εφημερίδας, που θαύμαζε πριν από δεκαετίες ο Αυστριακός συγγραφέας Τόμας Μπέρνχαρντ, εκφράζοντας ζήλεια για το γεγονός ότι δεν υπήρχε αντίστοιχο φύλλο στην πατρίδα του.
Η ΝΖΖ όλο και πιο θαρραλέα ζητά να μην αντιμετωπίζεται ως πολιτικός παρίας η ΑfD, αλλά ως ένα κόμμα που έχει απλώς διαφορετικές θέσεις από τις συνηθισμένες, με πολλές από τις οποίες οι αρθρογράφοι της εφημερίδας μοιάζουν πάντως μερικές φορές να συμφωνούν.
Η είδηση είναι προϊόν
Οι πιο κυνικοί θα πουν ότι όλα αυτά δεν αποτελούν έκπληξη. Η πληροφορία, η είδηση είναι ένα ακόμα προϊόν, που πρέπει να πουληθεί για να επιβιώσει η επιχείρηση που το παράγει. «Όπως ένα απορρυπαντικό» έλεγε πριν από δεκαετίες o Βόλφγκανγκ Λάνγκενμπούχερ, Γερμανο-Αυστριακός καθηγητής επικοινωνίας στους φοιτητές του. Όταν σε όλη την Ευρώπη έχεις ένα ποσοστό 20-25% ανθρώπων, που υιοθετούν ή μοιάζουν έτοιμοι να μοιραστούν ακραίες θέσεις, ακόμα και θεωρίες συνωμοσίας, έχεις ένα μεγάλο καταναλωτικό κοινό, που για καιρό έμενε «ανεκμετάλλευτο» από τα παραδοσιακά Μέσα και περιοριζόταν να αυτοεπιβεβαιώνεται μέσα στη δική του διαδικτυακή φούσκα.
Τα σύγχρονα «σούπερ μάρκετ της ενημέρωσης» δείχνουν να προσπαθούν έστω και διστακτικά να προσεγγίσουν αυτό το κοινό και να βολιδοσκοπήσουν αντιδράσεις από τα υπόλοιπα τμήματα της κοινωνίας, που απαξιώνουν αυτού του είδους την «ενημέρωση». Στην πράξη ωστόσο, περισσότερο αθόρυβα από ότι ίσως ήταν η πρακτική πριν από μερικές δεκαετίες ο ακραίος, «αντισυστημικός» λόγος κανονικοποιείται όλο και περισσότερο, η ακροδεξιά προπαγάνδα διαπερνά όλο και πιο εύκολα τα φίλτρα ελέγχου της αξιοπιστίας και μεταμορφώνεται σε «είδηση». Σταδιακά άλλωστε έχουμε εγκαταλείψει την εποχή που ακροδεξιές επιτυχίες σόκαραν τους «διαμορφωτές της κοινής γνώμης». Τώρα όλο και συχνότερα λειτουργούν σαν άλλοθι για την μεγαλύτερη δική τους ελαστικότητα, απέναντι σε θέσεις που παλιότερα επέκριναν και τώρα απλώς «παραθέτουν», στο όνομα μιας πολυφωνίας, που συχνά θυμίζει περισσότερο οχλοβοή.
Πηγή: Deutsche Welle
