Ο “Προσωπικός Αριθμός” μπήκε στις ζωές μας – αλλά με τι αντίτιμο;
Ρεπορτάζ: Παντελής Χαριτάκης
Πάνω από 337.000 πολίτες έχουν ήδη εκδώσει τον Προσωπικό Αριθμό (Π.Α.), ένα εργαλείο που το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης παρουσιάζει ως εμβληματική καινοτομία.
Όμως, η ψηφιακή αυτή ταυτότητα – που υποτίθεται ότι απλοποιεί τη σχέση του πολίτη με το κράτος – γεννά ερωτήματα και ενδυναμώνει τους προβληματισμούς πολλών για το πού τελειώνει η εξυπηρέτηση και πού ξεκινά ο έλεγχος.
Η πλατφόρμα myInfo επιτρέπει σε κάθε πολίτη να βλέπει τι “ξέρει” το κράτος γι’ αυτόν: ΑΦΜ, ΑΜΚΑ, ΑΔΤ, ημερομηνία γέννησης, γονείς, ονόματα. Όμως, από πότε ο πολίτης πρέπει να επιβεβαιώνει τα δικά του δεδομένα σε μια κρατική βάση;
❗ 96.297 λάθη σε βασικά στοιχεία – Ποιος ελέγχει την ακρίβεια;
Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι χάρη στο νέο σύστημα εντοπίστηκαν πάνω από 96.000 περιπτώσεις διαφορών, κυρίως στο ΑΜΚΑ, ΑΦΜ και ΑΔΤ. Ενδεικτικά:
• 🔹 45.369 διαφορές στο Μητρώο ΑΜΚΑ
• 🔹 30.814 σε ΑΦΜ
• 🔹 20.114 σε ΑΔΤ
Το ερώτημα όμως είναι απλό: αν υπάρχουν τέτοια λάθη σε πυρηνικά δεδομένα ταυτοποίησης, τι σημαίνει αυτό για την ποιότητα των ψηφιακών αρχείων του κράτους;
Και ποιος ελέγχει τι μπορεί να προκύψει από τις “διασταυρώσεις”;
📍 Από την ευκολία στην επιτήρηση – Πού τελειώνει η «διαλειτουργικότητα»;
Ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου, δηλώνει πως ο Π.Α. “βάζει τάξη” στα μητρώα και διευκολύνει τις συναλλαγές του πολίτη. Ωστόσο, η έννοια της διαλειτουργικότητας έχει και σκοτεινές πτυχές. Μέσα από μία ενιαία πλατφόρμα, το κράτος:
• Συνδέει όλα τα στοιχεία του πολίτη σε κάθε βάση δεδομένων
• Αποκτά μία πλήρη, ψηφιακή εικόνα, σχεδόν real-time
• Ενισχύει τη δυνατότητα παρακολούθησης και ελέγχου, όχι μόνο εξυπηρέτησης
Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, αν και δεν έχει εκδώσει πλήρη τοποθέτηση για την εφαρμογή αυτή, έχει στο παρελθόν εκφράσει ανησυχίες για την υπερσυγκέντρωση ταυτοποιητικών δεδομένων σε ενιαία κανάλια χωρίς διαφάνεια.
🧠 Οι πολίτες διχάζονται – «Φοβάμαι το “όλα σε ένα”», λένε κάποιοι
Ενώ 9.700 πολίτες έχουν ήδη παραλάβει τις νέες ταυτότητες που φέρουν τον Π.Α., αρκετοί επιλέγουν να μην τον εκδώσουν ακόμα. Όπως επισημαίνουν ανεξάρτητες ομάδες νομικών και πολιτών:
• Η κρατική υπερσυγκέντρωση πληροφοριών θέτει σε κίνδυνο την ιδιωτικότητα
• Η διασύνδεση φορολογικών, ασφαλιστικών και προσωπικών μητρώων σε έναν αριθμό διευκολύνει την ψηφιακή παρακολούθηση
• Η χρήση του Π.Α. από οποιοδήποτε Δημόσιο Φορέα, χωρίς ρητή συναίνεση, παραβιάζει τον πυρήνα της προστασίας προσωπικών δεδομένων
Στην πραγματικότητα, οι πολίτες που διατηρούν επιφυλάξεις στηρίζονται σε θεσμικά επιχειρήματα. Ο ίδιος ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός GDPR απαγορεύει την υπερβολική συγκέντρωση προσωπικών πληροφοριών χωρίς ρητή και διακριτή συγκατάθεση.
🏛️ Μία ψηφιακή πρόοδος με κενά διαφάνειας;
Η τεχνολογική πρόοδος δεν αμφισβητείται. Ο Προσωπικός Αριθμός είναι πράγματι ένα τεχνικά προηγμένο εργαλείο. Όμως η πολιτική, θεσμική και ηθική διάστασή του παραμένει θολή. Δεν έχει υπάρξει πλήρης ενημέρωση των πολιτών, ούτε νομοθετική διασφάλιση για το πού, πότε και από ποιον μπορεί να χρησιμοποιηθεί ο Π.Α..
Το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης δεν έχει δημοσιεύσει αναλυτική λίστα χρήσεων του Π.Α. ούτε έχει περάσει έλεγχο εκτίμησης αντικτύπου (DPIA), όπως προβλέπεται από την Αρχή για έργα μεγάλης κλίμακας που επεξεργάζονται προσωπικά δεδομένα.
💡 Το κράτος “γνωρίζει” — ο πολίτης όμως “έχει άγνοια”
Ο πολίτης βλέπει το myInfo. Βλέπει και επιβεβαιώνει. Αλλά τι βλέπει το κράτος πίσω από αυτόν;Ποια συστήματα συνδέονται; Ποιοι έχουν πρόσβαση στα δεδομένα αυτά;
Η απάντηση παραμένει ασαφής. Και όσο το κράτος επιμένει να “ενημερώνει” με δελτία τύπου και όχι με σαφείς εγγυήσεις θεσμικής προστασίας, τόσο περισσότεροι πολίτες θα επιλέγουν να μην εμπιστεύονται ούτε τον Π.Α. ούτε τη διαδικασία που τον γέννησε.
Ο Προσωπικός Αριθμός υπόσχεται λιγότερη γραφειοκρατία και πιο “έξυπνες” δημόσιες υπηρεσίες. Αλλά μέχρι να υπάρξει σαφής και πλήρης νομική προστασία των πολιτών, συνοδευόμενη από θεσμική διαφάνεια, το εργαλείο αυτό θα γεννά περισσότερα ερωτήματα από όσα απαντά.
