Υπάρχουν μεγάλοι πολιτικοί, συγγραφείς και φιλόσοφοι που έχουν αφήσει μια σημαντική κληρονομιά πίσω τους. Οχι μόνο για τα έθνη και τα κράτη τους, αλλά και για όλες τις χώρες του κόσμου. Ο σπουδαίος μεσαιωνικός ποιητής και φιλόσοφος του Αζερμπαϊτζάν, ο Seyyid Imadeddin Nesimi, ήταν μία από τις εξέχουσες φιγούρες, του οποίου η κληρονομιά διαφωτίζει το σημερινό κόσμο.
Ο Nesimi ήταν ο ιδρυτής μιας σχολής φιλοσοφικής ποίησης στην Αζερική γλώσσα. Ήταν ένας διαδότης και κορυφαίος θεωρητικός του χουρουφισμού, ενός μυστικιστικού δόγματος που εμφανίστηκε στο Αζερμπαϊτζάν την αυγή του 15ου αιώνα.
Το έργο του Nasimi αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό στάδιο στην ανάπτυξη της ποίησης όχι μόνο στην Αζερική γλώσσα, αλλά και στην ποιητική παράδοση του Oriental Divan.
Πολύ λίγα είναι γνωστά για τη ζωή του Nasimi. Η γενέτειρα του Nasimi είναι τυλιγμένη στο μυστήριο: κάποιοι ισχυρίζονται ότι γεννήθηκε σε μια επαρχία που ονομάζεται Nesim – που βρίσκεται είτε κοντά στο Αλέππο, στη σημερινή Συρία ή κοντά στη Βαγδάτη, στο σημερινό Ιράκ, αλλά καμία τέτοια επαρχία δε βρέθηκε μέχρι σήμερα. Υπάρχουν επίσης σοβαροί ισχυρισμοί ότι γεννήθηκε στην επαρχία Shamakhi του Αζερμπαϊτζάν – κάτι που είναι πιθανό, επειδή ο αδελφός του είναι θαμμένος σε αυτήν την περιοχή.
Nesimi – ισχυρός υποστηρικτής του κινήματος Hurufi
Από την ποίησή του είναι φανερό ότι ο Nasimi ήταν σύμμαχος του κινήματος Ḥurufi και οι ιδέες του κινήματος εξαπλώθηκαν σε μεγάλο βαθμό μέσω της ποίησης του.
Ο χουρουφισμός θεωρούσε γραπτές επιστολές ως τη βάση πίσω από ολόκληρη τη συλλογή των ιερών γραφών και ότι ακόμη και ο ίδιος ο Θεός εκδηλώθηκε στο πρόσωπο του ανθρώπου. Στα ποιήματα του Nasimi βρίσκουμε συχνά ρητές δηλώσεις αυτών των απόψεων.
Ένα από τα πιο διάσημα ποίηματα του Nasimi είναι το gazel που αρχίζει με τις ακόλουθες γραμμές:
Και οι δύο κόσμοι μπορούν να χωρέσουν μέσα μου, αλλά σε αυτόν τον κόσμο δεν μπορώ να χωρέσω
Είμαι ο τόπος χωρίς ουσία, αλλά στην ύπαρξη δεν μπορώ να χωρέσω
Το ποίημα αποτελεί ένα εξαιρετικό παράδειγμα της ποιητικής Hurufism του Nasimi στη μυστικιστική του μορφή. Υπάρχει μια αντίθεση ανάμεσα στο φυσικό και τον πνευματικό κόσμο, ο οποίος τελικά ενώνεται στον άνθρωπο. Ως εκ τούτου, ο άνθρωπος φαίνεται να συμμετέχει στην ίδια πνευματική ουσία με το Θεό: η φράση lâ-mekân ή ” άπατρις”, στη δεύτερη γραμμή, είναι ένας όρος Sufi που χρησιμοποιείται για ορισμό του Θεού.
Η Ποίηση του Νασίμι
Ο Nasimi έγραψε δύο divans (Ποιητικές συλλογές), μία στην περσική και μία στην Τουρκική, και μια σειρά από ποιήματα στα αραβικά. Το τουρκικό Divan θεωρείται το σημαντικότερο έργο του. (Στην πραγματικότητα, τα τουρκικά που χρησιμοποιεί σε αυτό το divan είναι κοντά στην Αζερική γλώσσα). Εκφράζει στην ποίησή του τόσο τα αισθήματα του Σούφι όσο και του Hurufi.
Το λυρικό και κομψό στυλ του τον καθιστά έναν από τους σημαντικότερους ποιητές του ντιβάν, ένα σημαντικό κομμάτι στην Αζέρικη και την Ανατολική λογοτεχνική ιστορία. Ένα μεγάλο μέρος της ποίησης Bektashi και Alevi αποδίδεται επίσης στον Nasimi, κυρίως ως αποτέλεσμα της επιρροής των ιδεών του Hurufi στις δύο αυτές ομάδες.
Το έργο του Nasimi αντικατοπτρίζει την πλούσια πολιτιστική και πνευματική κληρονομιά του ανατολικού κόσμου και τα ποιήματά του είναι πραγματικά πολύτιμα μαργαριτάρια της ποιητικής τέχνης. Η φιλοσοφική και λογοτεχνική κληρονομιά που άφησε πίσω του ο Nasimi είναι βαθιά ριζωμένη στην ιστορία.
Εκτός αυτού, εξήρε επίσης την ανθρωπιά, τη δικαιοσύνη, την καλοσύνη και την ομορφιά. Μπορεί να θεωρηθεί ως ο ιδρυτής ενός μεγάλου λογοτεχνικού και φιλοσοφικού κινήματος που επαινεί τις ανθρώπινες αξίες.
Τα ποιήματα του Nasimi επαινούν την ειλικρίνεια του ανθρώπου και την ευγένεια και ομορφιά της ανθρώπινης καρδιάς και ψυχής – και έτσι πήρε τη θέση του στην ιστορία ως ήρωας, που θυσίασε τη ζωή του για ένα συνάνθρωπο και για το θρίαμβο της δικαιοσύνης.
Αντανάκλαση σύγχρονων ανθρωπιστικών ιδεών στα έργα του Nasimi.
Στα ποιήματά του ο Nasimi καλεί τον άνθρωπο να γνωρίσει τον εαυτό του και τη δική του θεϊκή φύση. Πιστεύει ότι μόνο ο άνθρωπος μπορεί να καταλάβει όλα τα μυστικά της Δημιουργίας. Εκθειάζει την ομορφιά και την εξουσία του ανθρώπου, αφού ο Nasimi θεωρεί τον άνθρωπο ως δημιουργό όλων των πραγμάτων:
Επειδή είμαι πρωταρχικός και αιώνιος, είμαι ο Δημιουργός και το δημιούργημα του σύμπαντος.
Τα διακριτικά χαρακτηριστικά της ποίησής του είναι οι συνδυασμοί των στίχων και της φιλοσοφικής σκέψης, οι πλούσιοι και τολμηροί ρυθμοί, οι αρμονίες, οι αλλοιώσεις και οι εσωτερικοί του λόγοι. Ακόμη και στα ποιήματα αγάπης του ο Nasimi αντιτάχθηκε τολμηρά στο θρησκευτικό σχολαστικισμό και δήλωσε τη δική του φιλοσοφία.
Ο Nasimi θεωρείται επίσης υπέροχος ποιητής αγάπης και τα ποιήματά του εκφράζουν την ιδέα της αγάπης τόσο στο προσωπικό όσο και στο πνευματικό επίπεδο. Πολλά από τα gazels του, για παράδειγμα, έχουν ένα υψηλό επίπεδο συναισθηματικότητας, καθώς επίσης εκφράζουν μια μεγάλη γνώση της γλώσσας.
Ο Nasimi επαινεί τις ομορφιές της φύσης, τη δύναμη της ανθρωπότητας, με την ευγένεια και το μεγαλείο της λογικής. Ο Nasimi έφερε τις ιδέες του ανθρωπισμού στην Ανατολική ποίηση σε νέο ύψος. Η ελευθερία και η ευτυχία, η αξιοπρέπεια και η μεγαλοπρέπεια του ανθρώπου είναι το κύριο στοιχείο των ποιημάτων του Nasimi.
Η ποίηση του Nasimi βασίζεται στην κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική ανάπτυξη των χωρών της Εγγύς και Μέσης Ανατολής και ιδιαίτερα της πατρίδας του, του Αζερμπαϊτζάν.
Μερικές φορές οργίζεται, παρατηρώντας ότι οι ανάξιοι ανόητοι κρατούν τα ηνία της εξουσίας, ενώ οι άνθρωποι της μάθησης και της ευγένειας δεν έχουν λόγο. Παρ’ όλα αυτά, ο ποιητής δε χάνει ελπίδα και πιστεύει ότι η δικαιοσύνη θα θριαμβεύσει:
Αηδόνι, μην θλίβεσαι για το χωρισμό με το τριαντάφυλλο! Κάνε υπομονή!
Ο χειμώνας θα περάσει, ο κήπος θα γεμίσει με άνθη και θα έρθει η άνοιξη.
Η Αναπόφευκτη μοίρα για τις ιδέες – Τα Βασανιστήρια και η θανατική ποινή
Σύμφωνα με τα σύγχρονα χρονικά, ο Nasimi πέρασε τις τελευταίες μέρες της ζωής του στη Χαλέπι. Είναι γνωστό, ότι ένας από τους μαθητές του βρέθηκε να απαγγέλλει τους περσικούς ghazal του Nasimi στους δρόμους της πόλης:
Για να δείτε το πρόσωπό μου χρειάζεστε ένα μάτι που μπορεί να αντιληφθεί τον Αληθινό Θεό.
Πώς μπορεί το μάτι που είναι κοντόφθαλμο να δει το πρόσωπο του Θεού;
Όταν οι θρησκευτικοί φανατικοί άκουσαν αυτό το GHAZAL, συνέλαβαν το νεαρό και τον διέταξαν να ονομάσει το συγγραφέα του ποιήματος. Ο νεαρός είπε ότι ήταν δικό του ποίημα – και αμέσως καταδικάστηκε σε θάνατο. Ο Nasimi άκουσε τι είχε συμβεί και πήγε στον τόπο εκτέλεσης, ζητώντας την απελευθέρωση του νεαρού – τους είπε ότι αυτός είναι ο συγγραφέας του προσβλητικού ποιήματος. Oi κληρικοί αποφάσισαν να γδαρθεί ζωντανός ο Nasimi. Αντιμετώπισε τον τρομερό θάνατό του με εντυπωσιακή αξιοπρέπεια. Κατά τη διάρκεια των βασανιστηρίων ένας από τους κληρικούς ρώτησε το Nasimi: “Λες ότι είσαι Θεός. Τότε γιατί έγινες χλομός καθώς στάζει το αίμα σου;” Και ο Nasimi απάντησε: “Είμαι ο ήλιος της αγάπης στον ορίζοντα της αιωνιότητας. Ο ήλιος πάντα παραμονεύει στο ηλιοβασίλεμα.” Ο τάφος του Nasimi στο Χαλέπι παραμένει ένας τόπος προσκυνήματος μέχρι σήμερα.
Ο Nasimi λατρεύεται στη σύγχρονη Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν και μια από τις συνοικίες της πρωτεύουσας, του Μπακού, φέρει το όνομά του. Υπάρχει επίσης ένα μνημείο στην πόλη, που δημιουργήθηκε απο τους T. Mamedov και I. Zeynalov το 1979. Επίσης, το Ινστιτούτο Γλωσσολογίας της Ακαδημίας Επιστημών του Αζερμπαϊτζάν πήρε το όνομά του και υπήρξε επίσης μια Αζέρικη ταινία του 1973 για τη ζωή του Nasimi. Η 600η επέτειος του Nasimi γιορτάστηκε παγκοσμίως το 1973 με απόφαση της UNESCO και εκπρόσωποι από πολλές χώρες έλαβαν μέρος στους εορτασμούς που πραγματοποιήθηκαν τόσο στο Αζερμπαϊτζάν όσο και στη Μόσχα της Ρωσίας. Ένα συνέδριο αφιερωμένο στη 600η επέτειο του θανάτου του Nasimi έλαβε χώρα στο Παρίσι, στην έδρα της UNESCO, το Μάιο του 2017. Αφιερωμένο στην 650η επέτειο από τη γέννηση του ποιητή, το έτος 2019 έχει κηρυχθεί ως το «Έτος του Nasimi» στο Αζερμπαϊτζάν από τον πρόεδρο Ιλχάμ Αλίγιεφ.
