ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ: Το «σταυροδρόμι» του 2027 – Η Ελλάδα μπαίνει σε μια οριακή τριετία για το Ασφαλιστικό.
Ρεπορτάζ: Παντελής Χαριτάκης
Διαβάστε όλες τις ειδήσεις από το tilegrafimanews.gr
News: Ως τα τέλη του 2026 η κυβέρνηση οφείλει –με βάση το ισχύον πλαίσιο– να αξιολογήσει τις μεταβολές στο προσδόκιμο ζωής και να αποφασίσει αν από 1/1/2027 θα τροποποιηθούν τα γενικά όρια συνταξιοδότησης (σήμερα, 67 για πλήρη και 62 με 40 έτη). Επισήμως, η υπουργός Εργασίας Νίκη Κεραμέως δηλώνει ότι «δεν υπάρχει καμία συζήτηση για αλλαγή στα ηλικιακά όρια».
Όμως το πολιτικό μήνυμα δεν ακυρώνει την τεχνική διαδικασία που «τρέχει» στο φόντο: αναθεώρηση με βάση τα δημογραφικά δεδομένα και το προσδόκιμο ζωής.
Την ίδια στιγμή, οι δείκτες γερνούν: ο δείκτης εξάρτησης ηλικιωμένων στην Ελλάδα κινήθηκε γύρω στο 40% το 2024, σημαίνοντας λιγότερα από τρία άτομα σε ηλικία εργασίας για κάθε πολίτη 65+. Το βάρος μεταφέρεται αναγκαστικά στις εισφορές και στον προϋπολογισμό, όπως ήδη καταγράφουν ο e-ΕΦΚΑ και οι προβλέψεις βιωσιμότητας.
Σενάριο Α: Αυτόματη προσαρμογή με το προσδόκιμο ζωής
Το πρώτο σενάριο είναι μια κλιμακωτή αύξηση ορίων, «δεμένη» με το προσδόκιμο ζωής, ευθυγραμμισμένη με τη διεθνή πρακτική. Ο ΟΟΣΑ περιγράφει τρεις βασικές αναλογίες σύνδεσης:
- 1 προς 1: κάθε +1 έτος στο προσδόκιμο → +1 έτος στα όρια ηλικίας.
- 1 προς 2/3: κάθε +12 μήνες στο προσδόκιμο → +8 μήνες στα όρια.
- 1 προς 1/3: κάθε +12 μήνες → +4 μήνες στα όρια (ηπιότερη τροποποίηση).
Για την Ελλάδα θεωρείται πιθανότερη –θεωρητικά– η αναλογία 1:1, καθώς «κλειδώνει» τη μακροπρόθεσμη ισορροπία του συστήματος, ειδικά αν επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις για σταδιακή άνοδο του προσδόκιμου ως το 2030 (άνδρες 65+: ~20 έτη, γυναίκες 65+: ~22,9 έτη). Τι θα σήμαινε αυτό πρακτικά; Ότι όσοι σήμερα «στοχεύουν» τα 62 (με 40ετία) ή τα 67, θα μπορούσαν να δουν τα όρια να μετακινούνται κατά 4–12 μήνες στον πρώτο κύκλο αναπροσαρμογών 2027–2030, με περαιτέρω μικρές αναβαθμίσεις σε επόμενες τριετίες, εφόσον οι στατιστικοί δείκτες συνεχίσουν ανοδικά.
Ποιοι επηρεάζονται περισσότερο:
- Οι σημερινοί 50–55 ετών: βρίσκονται πιο κοντά στα 62/67 και είναι πιθανότερο να «πιάσει» μία ή και δύο αυξήσεις ορίων.
- Οι 35–50 ετών: θα «κουβαλήσουν» δύο ή τρεις διαδοχικές μικρές αναπροσαρμογές έως τη συνταξιοδότησή τους.
- Οι νεότεροι: θα σχεδιάσουν καριέρα/εισφορές με πιο ρεαλιστική προσδοκία εξόδου μετά τα 64 (και με 42 έτη για πλήρη), αν δεν συμπληρώνεται 40ετία εγκαίρως.
Υπέρ του σεναρίου Α: βελτιώνει την αναλογιστική ισορροπία, μειώνει μελλοντικές πιέσεις στις συντάξεις και στην υγεία, «αποπολιτικοποιεί» μέρος της απόφασης (κανόνας αντί για έκτακτο μέτρο).
Κατά: κοινωνική αντίδραση, κίνδυνος άνισης επιβάρυνσης κλάδων με βαριά/επισφαλή εργασία, πιθανή «τιμωρία» ασφαλισμένων με διακεκομμένη καριέρα.
Σενάριο Β: «Πάγωμα» έως το 2029–2030
Το δεύτερο σενάριο προβλέπει αναστολή κάθε αύξησης έως 2029–2030. Επιχείρημα πρώτο: οι επιπτώσεις της πανδημίας στο προσδόκιμο ζωής «θολώνουν» την εικόνα και δεν συντρέχει λόγος πρόωρων αλλαγών από το 2027. Επιχείρημα δεύτερο: το πολιτικό κόστος σε μια εκλογική χρονιά (2027) θα ήταν δυσθεώρητο, με κίνδυνο μαζικών αντιδράσεων και εκλογικών απωλειών.
Στο πλαίσιο αυτό, η κυβέρνηση θα μπορούσε να «αγοράσει χρόνο», τρέχοντας στο μεταξύ παράλληλες πολιτικές: καταπολέμηση αδήλωτης εργασίας, ενίσχυση απασχόλησης 55+, κίνητρα για παραμονή στην εργασία, μεγαλύτερη προσαύξηση για εργαζόμενους συνταξιούχους (σήμερα ~0,77%/έτος επί συντάξιμων αποδοχών), καθώς και μέτρα για τη γέννηση και επιστροφή ταλέντου (brain regain).
Υπέρ του σεναρίου Β: κοινωνικά ηπιότερο, αφήνει περιθώριο για πολιτικές έντασης της απασχόλησης και πραγματικής στήριξης οικογενειακής πολιτικής.
Κατά: το κόστος «μετατίθεται» στο μέλλον· αν οι δαπάνες συντάξεων (2025–2050) κινηθούν ανοδικά από ~12,7% προς ~14% του ΑΕΠ, το «πάγωμα» χωρίς αντισταθμιστικές ροές μπορεί να οδηγήσει σε μελλοντικά σκληρότερες λύσεις.
Τι λένε οι αριθμοί – και ποιο είναι το «κλειδί»
Η εικόνα του συστήματος «χρωματίζεται» από τρεις μεταβλητές:
- Δημογραφία/Μετανάστευση. Η μακροχρόνια πρόβλεψη μιλά για σημαντική μείωση πληθυσμού ως το 2100. Ο σχεδιασμός χωρίς πολιτική προσέλκυσης ενεργού πληθυσμού μοιάζει ημιτελής.
- Απασχόληση/Παραγωγικότητα. Υψηλότερα ποσοστά συμμετοχής (ιδίως γυναικών και 55+) και καλύτερες αμοιβές βελτιώνουν εισφορές και ανακουφίζουν τον προϋπολογισμό.
- Ποιότητα εισφορών. Η αύξηση των πραγματικών συντάξιμων αποδοχών (όχι μόνο δηλωτικών) είναι κομβική. Εδώ ο ρόλος της ΑΑΔΕ και των διασταυρώσεων με ΕΛΣΤΑΤ και πληροφοριακά συστήματα μισθοδοσίας είναι καθοριστικός.
Ποιο θα επιλεγεί;
Ρεαλιστικά, ο ορίζοντας δείχνει υβριδικό δρόμο: ούτε «απότομο» 1:1 χωρίς δικλείδες, ούτε ατέρμονο πάγωμα. Πιθανή λύση θα ήταν μια ηπιότερη κλίμακα (π.χ. 1:1/3 ή 1:2/3) με εξαιρέσεις/μεταβατικές ρήτρες για βαρέα, μητέρες με ανήλικα, αναπηρία, δημόσιας τάξης/άμυνας και για όσους τεκμηριωμένα αδυνατούν να συμπληρώσουν 40ετία λόγω διακεκομμένης απασχόλησης. Παράλληλα, μεγαλύτερη προσαύξηση για παραμονή στην εργασία μετά το πλήρες όριο και κίνητρα επανακατάρτισης 55+.
Τι να κάνουν τώρα οι ασφαλισμένοι (πρακτικός οδηγός)
- Χαρτογραφήστε έτη: ελέγξτε ψηφιακά τις περιόδους ασφάλισης και τυχόν κενά στον e-ΕΦΚΑ.
- Σενάρια εξόδου: φτιάξτε «δίδυμο» σενάριο (έξοδος το 2026–2027 vs. 2028–2029) με/χωρίς πλασματικά έτη. Σε πολλές περιπτώσεις η εξαγορά 1–2 ετών μπορεί να «κλειδώσει» 40ετία πιο γρήγορα, θωρακίζοντας το δικαίωμα.
- Εκαστοτε όριο: αν είστε 50–55, εξετάστε αν μια μικρή αύξηση ορίων θα σας μετακινήσει έτος εξόδου· προγραμματίστε αντίστοιχα.
- Εργαζόμενοι συνταξιούχοι: αποτιμήστε την προσαύξηση σε ορίζοντα τριετίας· για μεσαία/υψηλά εισοδήματα η παραμονή μπορεί να «γράφει» αξιοσημείωτα.
- Οικογενειακός σχεδιασμός: για ζευγάρια, η στοχευμένη κατανομή χρόνων/εισφορών (π.χ. ποιος κυνηγά 40ετία) μειώνει τον συνολικό κίνδυνο από τυχόν μεταβολές.
Η πολιτική διάσταση
Το 2027 είναι εκλογικό έτος. Καμία κυβέρνηση δεν σηκώνει ελαφρά την καρδία αυξήσεις ορίων. Αν όμως τα μαθηματικά δεν «κλείνουν», θα αναζητηθούν ισοδύναμα: αυξημένη συμμετοχή, πάταξη εισφοροδιαφυγής, στοχευμένες επιδοτήσεις εισφορών για 55+, bonus για επιχειρήσεις που κρατούν έμπειρους εργαζόμενους, ενεργές πολιτικές για τη γονιμότητα και την επιστροφή εξειδικευμένου προσωπικού.
Το δίλημμα δεν είναι «αν» αλλά «πώς» και «πότε». Μια ψυχρή, τεκμηριωμένη προσαρμογή με κοινωνικές ρήτρες και ισχυρά κίνητρα απασχόλησης μπορεί να πετύχει βιωσιμότητα χωρίς τιμωρία. Αντιθέτως, ένα παρατεταμένο πάγωμα χωρίς δομικές παρεμβάσεις θα μεταφέρει τον λογαριασμό στους νεότερους, με πιο δύσκολες αποφάσεις στο μέλλον.
Το 2026 θα είναι η χρονιά της τελικής αρχιτεκτονικής: όποιο σενάριο κι αν επιλεγεί, χρειάζεται καθαροί κανόνες, επεξήγηση και σταθερότητα, ώστε πολίτες και αγορά εργασίας να προσαρμοστούν έγκαιρα – με διαφάνεια και δικαιοσύνη.
10 αναλυτικά παραδείγματα για το πώς διαμορφώνονται οι αυξήσεις, τα ποσά και τα όρια ηλικίας με βάση τα δύο σενάρια (2027–2030), λαμβάνοντας υπόψη και την προσωπική διαφορά:
🔹 1. Συνταξιούχος ΙΚΑ – 1.000 € σύνταξη – Προσωπική διαφορά 50 €
- 2026: Αύξηση 2,6% → 26 €. Θα λάβει 13 € στην τσέπη, τα υπόλοιπα 13 € μειώνουν την προσωπική διαφορά στα 37 €.
- 2027: Παίρνει όλη την αύξηση 26 €. Νέα σύνταξη: 1.026 € + 37 € = 1.063 €.
- 2028: Αν δοθεί νέα αύξηση 2,5%, σύνταξη: 1.051 € + 37 € = 1.088 €.
🔹 2. Δημόσιος υπάλληλος – 1.200 € σύνταξη – Προσωπική διαφορά 120 €
- 2026: Αύξηση 2,6% → 31 €. 15,5 € στην τσέπη, 15,5 € μείωση προσωπικής διαφοράς (νέα: 104,5 €).
- 2027: Όλη η αύξηση → 31 €. Νέα σύνταξη: 1.231 € + 104,5 € = 1.335,5 €.
- Αναδρομικά ΕΑΣ: ~1.500 € σε 2 δόσεις.
🔹 3. Απόστρατος – 1.800 € σύνταξη – Προσωπική διαφορά 180 €
- 2026: Αύξηση 2,6% → 46,8 €. 23,4 € στην τσέπη, 23,4 € μείωση προσωπικής διαφοράς (νέα: 156,6 €).
- 2027: Νέα σύνταξη: 1.846,8 € + 156,6 € = 2.003,4 €.
- Αναδρομικά ΕΑΣ: ~3.200 € – 3.751 €.
🔹 4. Συνταξιούχος ΟΑΕΕ – 950 € σύνταξη – Προσωπική διαφορά 60 €
- 2026: Αύξηση 2,5% → 23,75 €. 11,8 € στην τσέπη, 11,8 € μείωση προσωπικής διαφοράς.
- 2027: Ολόκληρη αύξηση → 23,75 €. Νέα σύνταξη: 973,75 € + 48,2 € = 1.021,95 €.
🔹 5. Γυναίκα με 38 έτη και συντάξιμο μισθό 1.500 €
- 2025: Σύνταξη 1.257 €.
- 2026 (με δείκτη μισθών 5,5%): Συντάξιμος μισθός: 1.662 €, νέα σύνταξη: 1.279 € (+22 €).
- 2027: Ανάλογη αύξηση 2,5% → ~1.311 €.
🔹 6. Νεοσυνταξιούχος 2026 – 40 έτη – Μισθός 2.765 €
- 2025: Σύνταξη: 1.868 €.
- 2026 (με δείκτη μισθών): Μισθός: 2.917 €, σύνταξη: 1.907 € (+39 €).
- 2030: Με μέσο ετήσιο 2,5% → ~2.060 €.
🔹 7. Συνταξιούχος ΟΓΑ – 750 € – χωρίς προσωπική διαφορά
- 2026: Πλήρης αύξηση 2,6% → +19,5 €. Νέα σύνταξη: 769,5 €.
- 2027: Νέα αύξηση 2,5% → +19,2 €. Νέα σύνταξη: 788,7 €.
- 2028: Ενίσχυση Νοεμβρίου: +250 €.
🔹 8. Ασφαλισμένος με 35 έτη – 1.240 € μισθό – μειωμένη σύνταξη
- Χωρίς πλασματικά έτη: 768 € σύνταξη (30% πέναλτι).
- Με 5 πλασματικά έτη (40ετία): 1.057 € σύνταξη.
- Κέρδος: +289 €/μήνα ή +3.468 €/έτος. Απόσβεση κόστους εξαγοράς σε ~4,7 έτη.
🔹 9. Συνταξιούχος με ηλικία 55 ετών το 2025
- Σενάριο 1 (Αύξηση ορίων): Αντί για 62, πιθανή έξοδος στα 62 έτη και 8 μήνες.
- Σενάριο 2 (Πάγωμα): Δικαιούται πλήρη σύνταξη στα 62 με 40ετία, αν τη συμπληρώσει ως τότε.
🔹 10. Νεότερος ασφαλισμένος – 35 ετών – 15 έτη ασφάλισης
- Σενάριο 1: Αν το προσδόκιμο αυξηθεί, πλήρης σύνταξη στα 64–65 με 42 έτη.
- Σενάριο 2: Σταθερά στα 62/67, με προϋπόθεση 40 ετών ή μειωμένη με 15ετία στα 62.
Ανάλογα με το προφίλ του ασφαλισμένου, το νέο σύστημα από το 2026 φέρνει είτε μικρές αλλά σταθερές ετήσιες αυξήσεις (2,5%–2,6%), είτε σημαντικά άλματα σύνταξης με δείκτη μισθών και εξαγορά πλασματικών. Παράλληλα, τα αναδρομικά της ΕΑΣ (980 € – 3.751 €) λειτουργούν ως «μπόνους» επαναφοράς για εκατοντάδες χιλιάδες συνταξιούχους.
ΝΕΑ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ: 200.000 αιτήσεις, αυξήσεις 2,35% και έως 1.000€ μπόνους – Αναδρομικά έως τέλος 2025
