Το περιοδικό TIME αναλύει τη Συμφωνία των Πρεσπών και τα προβλήματά της – Επικρίνει τις μεθόδους που χρησιμοποίησαν τόσο οι κυβερνήσεις Ελλάδας και Σκοπίων όσο και η ΕΕ για την επικύρωση της Συμφωνίας σε μια περίοδο δύσκολη για την Ευρώπη
Εκτενές δημοσίευμα για τη Συμφωνία των Πρεσπών κάνει το περιοδικό TIME στη διαδικτυακή έκδοσή του, με τίτλο «Η Συμφωνία για την αλλαγή του ονόματος “Μακεδονία” είναι θρίαμβος για την ΕΕ, αλλά ανησυχητική για τη Δημοκρατία»
Ο συντάκτης του δημοσιεύματος αναφέρεται στη Συμφωνία που υπογράφτηκε στη γραφική περιοχή των Πρεσπών. «Ελλάδα και “¨Μακεδονία” έδειχναν να βάζουν στην άκρη δεκαετίες εχθρότητας, καθώς οι ηγέτες από τις δύο χώρες υπέγραψαν συμφωνία μετονομασίας της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας», αναφέρει.
Η Συμφωνία των Πρεσπών προβλέπει την ονομασία «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας», ενώ μετά από έξι μήνες προσπαθειών για τη διασφάλιση της έγκρισης από τα δύο κοινοβούλια, οι όροι της συμφωνίας σχεδόν πληρούνται.
Στο δημοσίευμα γίνεται αναφορά των διαδικασιών που ακολουθήθηκαν, συμπεριλαμβανομένης και της πρότασης εμπιστοσύνης που κέρδισε ο Αλέξης Τσίπρας, μετά τις διαφωνίες στον κυβερνητικό συνασπισμό.
«Η διαφωνία οδήγησε την Αθήνα να μπλοκάρει επανειλημμένα τις προσπάθειες της γείτονος να εισέλθει στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ, μια πηγή ανησυχίας για τους Ευρωπαίους ηγέτες που θέλουν να δυναμώσουν αυτές τις συμμαχίες στο πρόσωπο της ρωσικής επιθετικότητας», σημειώνει ο Συντάκτης.
Η διαμάχη αγγίζει συναισθηματικά ζητήματα ιστορίας και ταυτότητας
Όπως επισημαίνει ο συντάκτης του δημοσιεύματος, ακόμη κι αν η διαμάχη αφορά σε νομικά ζητήματα για το επίσημο όνομα της χώρας «αγγίζει συναισθηματικά θέματα ιστορίας και ταυτότητας και στις δύο χώρες. Για τους πολίτες της χώρας που σύντομα θα λέγεται “Βόρεια Μακεδονία”, ο όρος “Μακεδονία” είναι σημάδι της διακριτής τους εθνικής ταυτότητας στα Βαλκάνια. Από την άλλη πλευρά, για τους Έλληνες, η Μακεδονία είναι συνδεδεμένη με σημαντικές περιόδους και προσωπικότητες στην ιστορική αφήγηση, που ξεκινά από τα αρχαία χρόνια».
Ως εκ τούτου, οι δύο χώρες ήταν αδύνατον να συμφιλιωθούν στην κατανόηση και χρήση του όρου «Μακεδονία», μέχρι πέρυσι το καλοκαίρι. Και ακόμη, οι ηγέτες των δύο χωρών έπρεπε να αντισταθούν σε βαθιά εδραιωμένες εθνικιστικές τάσεις.
«Γεωπολιτική νίκη για την ΕΕ»
Η ΕΕ υποστήριξε τη συμφωνία σε όλα τα στάδια της διαπραγμάτευσης, υπογραφής και επικύρωσης. Για την ΕΕ, οι Πρέσπες αντιπροσωπεύουν όλα όσα είναι καλά για την πολυμέρεια και τη διεθνή τάξη που στηρίζεται σε κανόνες σε μια περίοδο που οι αξίες αυτές δέχονται επίθεση από τον εθνικισμό και τον λαϊκισμό στην Ευρώπη και από τον Τραμπ και τη Ρωσία πιο μακριά. Η συμφωνία παύει ένα εμπόδιο για τη διεύρυνση προς τα Δυτικά Βαλκάνια και επαναφέρει στο προσκήνιο το σχέδιό της για τη μετατροπή αυτής της περιοχής με τη συμμετοχή της στη θεσμική και έννομη τάξη της. Η Συμφωνία των Πρεσπών για την ΕΕ «είναι γεωπολιτική νίκη και δικαίωση του οράματός της για το πώς πρέπει να λειτουργήσει η διεθνής πολιτική».
Η ΕΕ αγνόησε προβληματικά σημεία και αμφισβήτησε συνταγματικούς κανόνες
Ο συντάκτης του δημοσιεύματος σημειώνει πάντως ότι υπάρχουν τρία προβλήματα με αυτήν την προσέγγιση, καθώς η ΕΕ επέλεξε να αγνοήσει προβληματικά σημεία στη διαδικασία επικύρωσης, αμφισβητώντας τους συνταγματικούς κανόνες και τις αρχές του κράτους δικαίου τόσο στα Σκόπια όσο και στην Αθήνα. «Επειδή τόσο ο Τσίπρας, όσο και ο Ζόραν Ζάεφ έχουν οριακές πλειοψηφίες στα κοινοβούλιά τους, η προώθηση της συμφωνίας και στις δύο χώρες χρειάστηκε πολιτικές διαπραγματεύσεις που έχουν φτάσει στα όρια της νομιμότητας», υποστηρίζει.
Στα Σκόπια, ο Ζάεφ χρησιμοποίησε απειλές για δικαστικές διώξεις και έναν αμφιλεγόμενο νόμο για αμνησία προκειμένου να πείσει τους βουλευτές και να λάβει την αυξημένη πλειοψηφία, ενώ οι βουλευτές δέχονταν έντονη πίεση και από όσους συμφωνούν και από όσους διαφωνούν με τις Πρέσπες, ενώ υπήρξαν κατηγορίες για απειλές σωματικής βίας και απόπειρες δωροδοκίας.
Στην Αθήνα η κατάσταση είναι ακόμη πιο περίπλοκη. Η κυβέρνηση Τσίπρα επιβίωσε στην ψήφο εμπιστοσύνης αλλά η πλειοψηφία στηρίζεται σε αντιπάλους της συμφωνίας, που παρέμειναν με την υπόσχεση των κυβερνητικών θέσεων. Μάλιστα, το δημοσίευμα αναφέρει ότι ο Τσίπρας αναμένει να περάσει τη συμφωνία απομυζώντας βουλευτές από τα μικρότερα κόμματα της αντιπολίτευσης, ενδεχομένως ανταμείβοντας τους βουλευτές με μια θέση στα ψηφοδέλτια του κόμματός του στις εκλογές.
«Ο Τσίπρας έχει κατηγορηθεί από την αντιπολίτευση τους περασμένους μήνες για ανάμειξη στη Δικαιοσύνη, τα ΜΜΕ και τον στρατό», γράφει ο συντάκτης, λέγοντας ότι οι ad hoc πλειοψηφίες θέτουν σε αμφισβήτηση την κοινοβουλευτική διαδικασία και εντείνουν στη δυσπιστία των Ελλήνων προς τα πολιτικά κόμματα.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, η ΕΕ θα πρέπει να λάβει υπ’ όψιν τις ανησυχίες για το κράτος δικαίου, ιδιαίτερα σε μια εποχή που πολλά κράτη-μέλη ταλανίζονται από αυταρχισμό. Όταν λοιπόν ο αγώνας διεξάγεται ανάμεσα στη φιλελεύθερη δημοκρατία και το λαϊκισμό, η διαδικασία έχει σημασία. «Η διαδικασία με την οποία επικυρώνονται οι Πρέσπες είναι πολύ μακριά από το να είναι επιθυμητή», σχολιάζει ο συντάκτης.
Οι κυβερνήσεις προωθούν τις Πρέσπες ενάντια στην πλειοψηφία
Δεύτερο πρόβλημα στη συμφωνία των Πρεσπών είναι ότι οι δύο κυβερνήσεις πιέζουν για την επικύρωσή της ενάντια στην επιθυμία της πλειοψηφίας των χωρών. Στα Σκόπια, το δημοψήφισμα απέτυχε, ενώ στην Αθήνα, όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν τη δυσαρέσκεια των πολιτών, ενώ έχουν γίνει μεγάλες διαδηλώσεις κατά της συμφωνίας.
«Λίγες μήνες πριν τις ευρωεκλογές, όπου οι λαϊκιστές αναμένεται ότι θα καταγράψουν κέρδη, η ΕΕ δείχνει να παρουσιάζεται ως γραφειοκρατική και να αγνοεί τις αντιδράσεις του λαού και την κυριαρχία των πιο αδύναμων κρατών», γράφει το δημοσίευμα.
Ο γεωπολιτικός στόχος σταθεροποίησης δείχνει να κινδυνεύει
Την ίδια ώρα, ο γεωπολιτικός στόχος της σταθεροποίησης της περιοχής κινδυνεύει από τη συμφωνία, επειδή ο πολιτικός σχεδιασμός Ελλάδας και πΓΔΜ είναι ασταθής. Στην πΓΔΜ, η αλλαγή ονόματος στηρίζεται από συνασπισμό μειοψηφίας της κυρίαρχης Σλαβομακεδονικής εθνοτικής ομάδας και της αλβανικής μειονότητας της πΓΔΜ, ενώ δεν στηρίζεται από την πλειοψηφία των Σλαβομακεδόνων. Δηλαδή « η συμφωνία καταλήγει σε συνασπισμό μειονοτήτων κατά της πλειοψηφίας της πλειοψηφίας», γεγονός που ενδέχεται να αναζωπυρώσει τις εθνοτικές εντάσεις και να αυξήσει την πόλωση.
Από την άλλη πλευρά, στην Ελλάδα, η Συμφωνία των Πρεσπών αμαυρώνει την αντίληψη για την ΕΕ, διακόπτοντας μια περίοδο αργής και οδυνηρής αποκατάστασης μετά την κρίση στην ευρωζώνη. Σε μια χώρα που η οικονομική κρίση είναι ακόμη ορατή και επιρρεπής σε λαϊκιστικές υποτροπές, η αναζωπύρωση του εθνικισμού από την συμφωνία που στηρίζει η ΕΕ έρχεται σε αντίθεση με τα συμφέροντα της ΕΕ για σταθερότητα σε κράτος-μέλος της ευρωζώνης.
Κι αν η στήριξη της ΕΕ για τη Συμφωνία των Πρεσπών απορρέει από το ιδεώδες της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, αποτελεί άλλο ένα παράδειγμα γραφειοκρατικού τρόπου διακυβέρνησης, που συχνά αγνοεί την πολιτική πραγματικότητα και τις λαϊκές ευαισθησίες. «Σε μια εποχή σοβαρών προβλημάτων με το κράτος δικαίου σε ορισμένα κράτη-μέλη της ΕΕ και λαϊκής αναστάτωσης σε άλλα, μια τέτοια προσέγγιση στα Ευρωπαϊκά προβλήματα είναι κοντόφθαλμη και αυτοκαταστροφική», καταλήγει το δημοσίευμα.
