Σπύρος Γκουτζάνης
Με στόχο τις θυρίδες και τα σεντούκια των φοβισμένων Ελλήνων πολιτών η Τράπεζα της Ελλάδας έσπευσε να αξιοποιήσει την πρόθεση του του Μάριο Ντράγκι να αποσύρει από την κυκλοφορία τα χαρτονομίσματα των 500 ευρώ.
Τραπεζικοί κύκλοι αναφέρουν ότι ένας από τους στόχους της όλης μεθόδευσης είναι η επιστροφή στις τράπεζες του χρήματος που κυκλοφορεί σε μεγάλα χαρτονομίσματα εκτός τραπεζικών λογαριασμών, ώστε να είναι διαθέσιμο για κάθε μελλοντική ενέργεια. Φυσικά κανείς δεν αποδέχεται ότι το «κούρεμα» καταθέσεων μπορεί να είναι μία από τις ενδεχόμενες μελλοντικές ενέργειες, αντίθετα όλοι προβάλλουν ότι και μόνο η αύξηση των καταθέσεων που θα προκύψει, λειτουργεί προς όφελος της οικονομίας και του τραπεζικού συστήματος, ενώ η απόσυρση των μεγάλων χαρτονομισμάτων από την κυκλοφορία θα ευνοήσει την αντιμετώπιση της διακίνησης χρήματος από παράνομες δραστηριότητες, φοροδιαφυγή, ναρκωτικά κλπ.
Με δεδομένο ότι το χρήμα που κυκλοφορεί συνολικά μετά το 2010 στην Ελλάδα σε χαρτονομίσματα εκτός λογαριασμών υπολογίζεται σε 40 δισ ευρώ, η επιστροφή στις τράπεζες των χαρτονομισμάτων των 500 ευρώ θα αποφέρει αρκετά δισ. ευρώ. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης τα 500ευρα αντιστοιχούν στο 30% της νομισματικής κυκλοφορίας. Για την Ελλάδα το μόνο βέβαιο είναι ότι πολλοί πολίτες προτιμούσαν όταν απέσυραν τις καταθέσεις τους για να τις σώσουν, τα μεγάλα χαρτονομίσματα που αποθηκεύονταν εύκολα σε θυρίδες και σε συρτάρια.
Με την εφαρμογή δε της εγκυκλίου που απέστειλε η Τράπεζα της Ελλάδας όποιος πολίτης σπεύδει να καταθέσει τα χαρτονομίσματα των 500 ευρώ που κάποια στιγμή τα τελευταία έξι χρόνια απέσυρε λόγω της ανασφάλειας της ελληνικής οικονομίας θα αντιμετωπίζεται σαν ύποπτος. Συγκεκριμένα η Τράπεζα της Ελλάδος ζήτησε από τις τράπεζες να προχωρούν σε πλήρη καταγραφή των στοιχείων και των συναλλαγών όσων ανταλλάσσουν χαρτονομίσματα των 500 ευρώ.
Σύμφωνα με σχετική εγκύκλιο τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να καταγράφουν και να καταχωρίζουν μηχανογραφικά κάθε ανάλογη κίνηση. Ακόμη οι τράπεζες υποχρεούνται να αθροίζουν το σύνολο των πράξεων ανταλλαγής τραπεζογραμματίων των 500 ευρώ ανά πελάτη φυσικό πρόσωπο μηχανογραφικά και να τις συνεκτιμούν με άλλες συναλλαγές του με χαρτονομίσματα της ίδιας ονομαστικής αξίας, καθώς και με τις λοιπές συναλλαγές του.
Αντίστοιχα υποχρεούνται να παρακολουθούν και τις υπόλοιπες συναλλαγές πελατών τους που εκτελούνται με τραπεζογραμμάτια που προσκομίζουν, όπως η κατάθεση σε λογαριασμό των ιδίων ή τρίτων, διασταυρώνοντας τις σχετικές κινήσεις με το οικονομικό και συναλλαγματικό προφίλ του εκάστοτε πελάτη.
Εν ολίγοις κάθε πολίτης που θα πάει στα γκισέ θα καταγράφεται και ανά πάσα στιγμή θα μπορεί να δεχθεί έλεγχο για το πού βρήκε τα χρήματα. Πέραν αυτού όμως θα καταγράφεται και η πραγματική οικονομική του δυνατότητα κάτι που θα είναι πολύ χρήσιμο στους υπολογισμούς που γίνονται για τις νέες επιβαρύνσεις που συζητά το οικονομικό επιτελείο με τους θεσμούς ενόψει της αξιολόγησης. Πχ εάν ένας πολίτης επιστρέψει τα 500ευρα στον λογαριασμό του, δεν θα μπορεί να επικαλεστεί αδυναμία πληρωμής της νέας έκτακτης εισφοράς. Ούτε θα είναι σε θέση να διακόψει την αποπληρωμή των ποσών που έχει συμφωνήσει στο πλαίσιο του διακανονισμού των 100 δόσεων, ή των δόσεων του τελευταίου χρόνου.
Πρόκειται για κυνήγι όσων έχουν περισώσει κάτι από το παρελθόν παράλληλα με τη νέα φορολόγηση των μεσαίων εισοδημάτων. Πρόκειται για παραβίαση της οικονομικής ελευθερίας, αφού ένας πολίτης στο πλαίσιο του καπιταλιστικού καθεστώτος θεωρητικά θα έπρεπε να έχει το δικαίωμα να κάνει πραγματικά ότι θέλει με τα χρήματα που έχει κερδίσει νόμιμα -ακόμη και να τα έχει στο μαξιλάρι του και να κοιμάται μαζί τους- και να μην φοβάται ότι θα αντιμετωπιστεί σαν ύποπτος φοροδιαφυγής ή ξεπλύματος, ούτε ότι στην επόμενη διάσωση θα του κουρέψουν τις καταθέσεις. Είναι μία σύμπτωση της πρόθεσης του Βερολίνου να αναγκάσει τους Έλληνες να πληρώσουν με τις μειωμένες για οικονομικά θέματα ευαισθησίας της “αριστερής” κυβέρνησης που θεωρεί πλούσιους όσους έχουν εισοδήματα άνω των 30.000 ευρώ.
Αν και στην περίπτωση που αποφασιστεί τελικά η απόσυρση των μεγάλων χαρτονομισμάτων θα δοθεί επαρκής χρόνος στους πολίτες, και μόνο από την σχετική φημολογία πολλοί ήταν οι Έλληνες που έσπευσαν στα γκισέ των τραπεζών όπου όμως τους περιμένει η δυσάρεστη έκπληξη: η ανταλλαγής μετρητών έχει προμήθεια που ανέρχεται σε 0,15% επί του ποσού που ανταλλάσσεται. Η ελάχιστη προμήθεια είναι 5 ευρώ (1% της αξίας του χαρτονομίσματος των 500 ευρώ) και η μέγιστη στα 200 ευρώ. Ενδεικτικά, κάποιος που θα «χαλάσει» σε τράπεζα χαρτονόμισμα των 500 ευρώ θα λάβει πίσω 495 ευρώ.
Η εγκύκλιος
Συγκεκριμένα η εγκύκλιος της Τράπεζας της Ελλάδας προβλέπει:
Ειδικότερα, τα πιστωτικά ιδρύματα, κατ’ εφαρμογήν των διατάξεων των άρθρων 12-14 και 17-19 του Ν. 3691/2008 και των παρ. 1.2 και 1.3 της Απόφασης ΕΤΠΘ 281/5/17.3.2009, στο πλαίσιο της εγκεκριμένης πολιτικής τους για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, όταν προβαίνουν σε πράξεις ανταλλαγής τραπεζογραμματίων των 500 ευρώ με χαρτονομίσματα μικρότερης αξίας ή αποδοχής αυτών ως μετρητών για τη διενέργεια συναλλαγών καλούνται να τηρούν τα ακόλουθα:
1.Να παρέχουν την υπηρεσία της ανταλλαγής τραπεζογραμματίων των 500 ευρώ αποκλειστικά σε πελάτες τους και προκειμένου περί φυσικών προσώπων σε δικαιούχους καταθετικού λογαριασμού στο πιστωτικό ίδρυμα, υφισταμένου ή ανοιχθησομένου, τηρουμένων των ισχυουσών διατάξεων για τον περιορισμό της ανάληψης μετρητών και της μεταφοράς κεφαλαίων.
2. Μέσω κατάλληλων διαδικασιών και μέτρων που λαμβάνουν, να καταγράφουν και να καταχωρούν μηχανογραφικά κάθε πράξη ανταλλαγής τραπεζογραμματίων των 500 ευρώ με άλλα μικρότερης αξίας.
3. Να αθροίζουν το σύνολο των πράξεων ανταλλαγής τραπεζογραμματίων των 500 ευρώ ανά πελάτη-φυσικό πρόσωπο μηχανογραφικά και να τις συνεκτιμούν με άλλες συναλλαγές του με χαρτονομίσματα της εν λόγω ονομαστικής αξίας καθώς και με τις λοιπές συναλλαγές του κατά την εφαρμογή των μέτρων επιμέλειας που αναφέρονται ιδίως στις παραγράφους 5.4, εδάφ. (ν), (νί) και (νiiϊ), 5.16 (Συναλλαγές με μετρητά) καθώς και 8.1 και 8.2 της Απόφασης ΕΤΠΘ 281/5/17.3.2009, όπως ισχύει.
4.Στο πλαίσιο και των προαναφερόμενων μέτρων δέουσας επιμέλειας που εφαρμόζουν, αναλόγως και του κινδύνου ΞΧ/ΧΤ, να παρακολουθούν και τις λοιπές συναλλαγές πελατών τους που εκτελούνται με προσκομιζόμενα τραπεζογραμμάτια των 500 ευρώ, όπως, κατάθεση σε λογαριασμό των ιδίων ή τρίτων, αίτηση διενέργειας πληρωμής ή μεταφοράς πίστωσης κλπ., εν αναφορά και προς το οικονομικό/συναλλακτικό προφίλ του εκάστοτε πελάτη.
Επιπλέον υπενθυμίζεται ότι τα πιστωτικά ιδρύματα οφείλουν κατά την ανταλλαγή τραπεζογραμματίων υψηλής ονομαστικής αξίας με άλλα, μικρότερης αξίας, να συμμορφώνονται πλήρως προς τις υποχρεώσεις τους, οι οποίες απορρέουν από την εφαρμογή της ΠΔ/ΤΕ 2501/2002 περί της ενημέρωσης των συναλλασσομένων με τα πιστωτικά ιδρύματα για τους όρους που διέπουν τις συναλλαγές τους.
