Γ. Στουρνάρας: Τα τρία σενάρια της ΤτΕ για την οικονομία – Πώς επηρεάζει ο πόλεμος ΑΕΠ και πληθωρισμό
Μείωση του ελληνικού ΑΕΠ κατά 1% και ταυτόχρονη άνοδος του πληθωρισμού κατά 1% είναι η βασική πρόβλεψη του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα.
Ο ίδιος μιλώντας σε συνέδριο σημείωσε ότι το παραπάνω είναι το βασικό σενάριο της κεντρικής τράπεζας για την ελληνική οικονομία, υπό την προϋπόθεση ότι θα σταματήσοουν σύντομα οι εχροπραξίες στην Ουκρανία.
Τα 3 σενάρια
«Εξαρτάται από το πόσο θα διαρκέσει η σύρραξη στην Ουκρανία», σημείωσε χαρακτηριστικά, προσθέτοντας πως «σήμερα οι αγορές είναι πιο αισιόδοξες και προεξοφλούν ότι θα βγει κάτι θετικό από τις ειρηνευτικές συνομιλίες», ενώ πρόσθεσε «Όσο θα διαρκέσει η κρίση, θα είμαστε σε επιφυλακή. Έχουμε 3 σενάρια για το πώς θα επηρεαστεί η οικονομία»
Ο διοικητής της ΤτΕ σημείωσε ότι ακόμη και στο δυσμενές σενάριο (να κρατήσει ο πόλεμος μέχρι το καλοκαίρι) δεν προκύπτει ύφεση για την Ελλάδα.
Σε περίπτωση μεγαλύτερης διάρκειας του πολέμου, τότε η μείωση στο ΑΕΠ θα είναι από 2% και πάνω, σημείωσε ο κεντρικός τραπεζίτης.
Ερωτώμενος για το πώς επηρεάζει η παρούσα κρίση τα «κόκκινα» δάνεια, ο κ. Στουρνάρας σημείωσε ότι «αυτή τη στιγμή δεν έχουμε ακριβή εικόνα καθότι ακόμη υπάρχει κρατική βοήθεια σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις», εξαρτώντας και την προοπτική του συγκεκριμένου ζητήματος από τη διάρκεια του πολέμου. Πάντως, εμφανίστηκε καθησυχαστικός σχετικά με το ενδεχόμενο ανόδου των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Επίσης, ο κ. Στουρνάρας τόνισε ότι θα πρέπει να επιταχυνθούν τα επενδυτικά σχέδια που αφορούν την Ελλάδα «ιδίως αυτά που σχετίζονται με Ταμείο Ανάκαμψης».
Παράλληλα, σημείωσε ότι το παραπάνω αποτελεί «ευκαιρία για τις ελληνικές τράπεζες για να αυξήσουν την πιστωτική τους επέκταση».
Μάλιστα, πρόσθεσε με νόημα ότι «μετά τη μετατόπιση δανείων από τις τράπεζες στους servicers» οι πρώτες διαθέτουν 100-102 δισ. εξυπηρετούμενα δάνεια και κατέληξε: «Είναι ζωτικό για αυτές να αυξήσουν τον δανεισμό».
Ο διοικητής της ΤτΕ είπε ότι από τις περίπου 800.000 επιχειρήσεις στην Ελλάδα, οι 200.000 είναι σε θέση να λάβουν δάνεια.
«Οι υπόλοιπες είναι 1-2 ατόμων» και για να μπορέσουν να δανειστούν θα πρέπει «να έχουν διαφάνεια», αλλά και οι τράπεζες να φτιάξουν συγκεκριμένα προϊόντα από την πλευρά τους.
Κατώτατος μισθός
Αναφορικά με το πόσο πρέπει να αυξηθεί ο κατώτατος μισθός στην Ελλάδα, ο Γιάννης Στουρνάρας σημείωσε: «Παν μέτρον άριστον. Ο μισθός είναι μέσο διαβίωσης για πάρα πολλούς, αλλά καθορίζει και την ανταγωνιστικότητα μιας επιχείρησης». Για αυτό τόνισε ότι «Δε θα πρέπει να αποκλίνουμε πολύ από το μέσο πληθωρισμό του έτους».
Παράλλήλα σημείωσε ότι το κράτος θα πρέπει να στηρίζει τους φτωχούς πολίτες με παρεμβάσεις, όπως το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα και όχι με αναεξέλγκτες αυξήσεις μισθών καθότι «Αν ξεφύγουν οι μισθοί, θα ανέβει ο πληθωρισμός και η ανεργία, λόγω του ότι θα θιγεί η ανταγωνιστικότητα.
«Παράθυρο» για μείωση επιτοκίων στο τέλος του 2022
Επιπλέον. ο κ. Στουρνάρας δεν απέκλεισε την άνοδο των επιτοκίων στο τέλος του 2022 από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Ωστόσο, τόνισε ότι τα επιτόκια αποτελούν «ένα βαρύ εργαλείο», το οποίο θα πρέπει να χρησιμοποιείται λελογισμένα. Κάτι αντίθετο θα μπορούσε να οδηγήσει σε προβλήματα στο μεσοπρόθεσμο επίπεδο.
«Κάποιοι λένε αυξήστε 100 μονάδες βάσεις (σ.σ. για να μειωθεί ο πληθωρισμός). Δε γίνεται.» σημείωσε για να επεξηγήσει ότι σε μια τέτοια περίπτωση θα μειωνόταν και η απασχόληση, ενώ πρόσθεσε «Προσπαθούμε να χρησιμοποιήσουμε “optionality”, να έχουμε επιλογές. Στόχος είναι ο μεσοπρόθεσμος πληθωρισμός.
Ακόμη, συμπλήρωσε πως «Αν δεν έοχυμε σαφείς ενδείξεις ότι θα ανέβει (σ.σ. ο πληθωρισμός) πάνω από 2% και 2,5% το 2023 και 2024, τότε δεν πρέπει να παρέμβουμε (σ.σ. στα επιτόκια)».
Ολόκληρη η συνέντευξη του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Ο κ. Γιάννης Στουρνάρας, ο Διοικητής της Τράπεζας Ελλάδος βρίσκεται μαζί μας.
Ε. ΣΤΕΡΓΙΟΥ: κ. Διοικητά αυτός εδώ ο χώρος έχει συνδυαστεί και με μια κρίση βέβαια και τώρα έχουμε έρθει σε ακόμα μια κρίση. Είναι η τρίτη κρίση.
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Είναι η τρίτη μη προβλεπτή κρίση, όπως ήταν μη προβλεπτή η πανδημία, έτσι τώρα είναι και μη προβλεπτή αυτή η πολύ μεγάλη κρίση, η οποία για την οικονομία είναι ένα πολύ μεγάλο σοκ από την πλευρά της προσφοράς. Και αυτό είναι δύσκολο.
Ε. ΣΤΕΡΓΙΟΥ: Βέβαια η Τράπεζα της Ελλάδος στις εκθέσεις της προειδοποιούσε για τους κινδύνους οι οποίοι μπορεί να προέρχονταν από τις γεωπολιτικές εξελίξεις.
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Ναι.
Ε. ΣΤΕΡΓΙΟΥ: Βέβαια όχι σε αυτό το βαθμό.
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Δεν φανταζόμασταν όμως σε τόσο μεγάλο βαθμό.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Υπάρχουν αυτή τη στιγμή διάφοροι τρόποι αντιμετώπισης. Διαπιστώνουμε όμως ότι ο πυρήνας του προβλήματος που είναι η ακρίβεια, είναι κάτι το οποίο δεν θα είναι πρόσκαιρο. Δηλαδή ακόμα και να λύσουμε τα προβλήματα επάρκειας, τα προβλήματα προσφοράς, η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί διεθνώς με τις τιμές, φαίνεται ότι θα πάμε καιρό με αυτές.
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Υπάρχει ένα κομμάτι το οποίο είναι πρόσκαιρο, αυτό που έχει να κάνει με τους περιορισμούς της προσφοράς, Σαγκάη για παράδειγμα, Κίνα, λόγω της πανδημίας. Και ένα κομμάτι που έχει να κάνει με την ενσυνείδητη απόφαση της Δύσης να μην αφήσει μια χώρα να καταλάβει μια άλλη, καταπατώντας το διεθνές δίκαιο. Είναι δύο διαφορετικά πράγματα.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Είχε πρόβλημα και πριν όμως.
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Υπάρχει ένα πρόσκαιρο, ένα πρόσκαιρο το οποίο ήταν πριν και υπάρχει ένα σοβαρότερο το οποίο έχει να κάνει με την εισβολή μιας χώρας σε μια άλλη και με την απόφαση της Δύσης, μαζί Αμερική και Ευρωπαϊκής Ένωσης, άλλων χωρών, ότι πάνω απ’ όλα είναι ο σεβασμός του διεθνούς δικαίου, των διεθνών συνόρων, κάτι το οποίο μας βρίσκει απολύτως σύμφωνους. Αυτό θα έχει ένα κόστος. Ένα κόστος και για μας.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Είμαστε σε δημοσίευση έκθεσης δικής σας, φαντάζομαι ότι κάποια φρέσκα στοιχεία τα βλέπετε σιγά – σιγά φτάνοντας προς αυτή.
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Ναι.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Ποια θα είναι αυτή η ζημιά;
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Εξαρτάται από το πόσο θα διαρκέσει η σύρραξη. Σήμερα οι αγορές είναι πιο αισιόδοξες, σήμερα που μιλάμε. Προεξοφλούμε ότι θα υπάρξουν ειρηνευτικές συνομιλίες ότι κάτι θα βγει. Βέβαια αυτό το είδαμε και στις προηγούμενες μέρες. Δεν υλοποιήθηκε. Ελπίζω αυτή τη φορά να είναι πραγματικό. Άρα η απάντηση στο ερώτημά σας είναι όσο θα διαρκέσει η κρίση θα είμαστε σε επιφυλακή. Αυτή τη στιγμή έχουμε σενάρια μόνο. Έχουμε τρία σενάρια στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, το ίδιο και στην Τράπεζα της Ελλάδος, που έχει να κάνει ότι εάν σταματήσουν τώρα οι εχθροπραξίες η επίπτωση στο ΑΕΠ θα είναι 1% χαμηλότερο. Η επίπτωση στον πληθωρισμό 1% πιο ψηλά από ότι ήταν πριν από τον πόλεμο.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Στο ακραίο έρχεται και η ύφεση;
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Στο ακραίο δεν έχουμε ύφεση ακόμα. Όχι. Όχι. Ύφεση θα έχουμε, αποφευκταία βέβαια εφόσον αυτό που βλέπουμε τώρα διαρκέσει πολύ. Φτάνει μέχρι το καλοκαίρι και μετά. Κάτι το οποίο δεν το βλέπουμε να ισχύει. Οι πολιτικοί αναλυτές λένε ότι ο Πούτιν θέλει στις 9 Μάϊου να γιορτάσει τις νίκες.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Ναι, το έχουμε διαβάσει αυτό.
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Ας ελπίσουμε να τελειώσουν τα βάσανα του ουκρανικού λαού, ότι πολύ πριν τις 9 Μάϊου θα έχει τελειώσει ο πόλεμος. Εμείς το βλέπουμε ως σοκ από την πλευρά μας, εκεί όμως χύνεται αίμα.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Έχετε βάλει όμως ένα θέμα στασιμοπληθωρισμού. Και η αλήθεια είναι ότι μας λείπει λίγο ο παράγοντας της ανεργίας. Ανεργία βλέπουμε, έχουμε πολύ πιο υψηλή από οποιαδήποτε άλλη χώρα, αλλά το βλέπουμε να συνεχίζει να υποχωρεί. Η ανεργία είναι βασικός συστατικό στο στασιμοπληθωρισμό.
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Αυτό που είπα είναι ότι φυσάει άνεμος στασιμοπληθωρισμού. Τι σημαίνει αυτό; Υπάρχουν στασιμοπληθωρικές τάσεις. Δηλαδή αυτό το σοκ από την πλευρά της προσφοράς, δηλαδή παρεμποδίζονται οι αλυσίδες, οι εφοδιαστικές αλυσίδες. Αυτό είναι ένα σοκ από την πλευρά της προσφοράς. Αυτό σημαίνει ότι αυξάνονται οι τιμές και πέφτει η παραγωγή και πέφτει και η απασχόληση.
Η απασχόληση στην Ελλάδα αυξάνεται, αλλά η ανεργία ακόμα είναι ψηλή. Έχουμε ανεργία της τάξης του 13%, 13,5%. Ήταν βέβαια 20% και 25% παλαιότερα. Άρα έχουμε μια πολύ μεγάλη πτώση, αλλά παραμένει ακόμα υψηλή. Άρα υπάρχουν τάσεις στασιμοπληθωριστικές οι οποίες δεν έχουν αυτή τη στιγμή καταλήξει σε στασιμοπληθωρισμό. Έχουμε υψηλό πληθωρισμό μόνο. Ύφεση δεν έχουμε. Ελπίζω ότι δεν θα έχουμε.
Σήμερα το πρωί βέβαια οι καμπύλες αποδόσεων στην Αμερική ανεστράφησαν. Αυτό πολλοί λένε ότι είναι πρόβλεψη για ύφεση. Δεν το παίρνω τοις μετρητοίς 100%, διότι αυτή τη στιγμή οι παγκόσμιες αγορές ομολόγων έχουν επηρεαστεί από τις παρεμβάσεις των κεντρικών τραπεζών. Πάντως κρατήστε το αυτό, ότι στην Αμερική οι αγορές σήμερα, εάν ανοίξετε το διεθνή Τύπο, λένε ότι οι αγορές προβλέπουν ότι κάποια στιγμή η Αμερική θα πάει σε ύφεση λόγω της αναστροφής των αποδόσεων των 10ετών και των 2ετών ομολόγων.
Δεν θα έλεγα ότι είναι κάτι το οποίο πρέπει να το θεωρήσουμε βέβαιο, αλλά ας το κρατήσουμε στο μυαλό μας.
Ε. ΣΤΕΡΓΙΟΥ: Πάντως αυτή η κρίση πιέζει πάρα πολύ τα νοικοκυριά, αλλά και τις επιχειρήσεις. Φοβάστε για ένα νέο γύρο, μια νέα γενιά κόκκινων; Ήδη αυξάνονται οι οφειλές προς το δημόσιο. Το βλέπουμε αυτό από τα στοιχεία του Ιανουαρίου.
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Αυτή τη στιγμή αυτό που καθορίζει τις εξελίξεις είναι οι μακροοικονομικές εξελίξεις. Τι σημαίνει αυτό; Εάν όπως είπα πριν, αυτό που βλέπουμε στην Ουκρανία σταματήσει σύντομα και η επίπτωση στο ΑΕΠ είναι της τάξεως του 1%, ναι μεν θα υπάρχουν λίγα κόκκινα δάνεια, αλλά δεν θα αλλάξει εικόνα. Δηλαδή η εικόνα ότι πάμε προς μονοψήφιο αριθμό φέτος. Μονοψήφιο ποσοστό κόκκινων δανείων.
Εάν βέβαια τραβήξει και έχουμε τα χειρότερα σενάρια ….
Ε. ΣΤΕΡΓΙΟΥ: Τα χειρότερα ποια είναι σε διάρκεια;
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Τα χειρότερα σενάρια είναι να έχουμε μείωση του ρυθμού ανάπτυξης από 2% και πάνω.
Ε. ΣΤΕΡΓΙΟΥ: Και σε διάρκεια; Δηλαδή όλες αυτές οι πιέσεις να διατηρηθούν μέχρι πότε;
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Το 2% σημαίνει ότι θα υπάρχει διάρκεια.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Άρα μιλάμε για επίπτωση επί της ουσίας στην πληρωμή των δανείων, στην εξυπηρέτηση των δανείων. Έχουν εμφανιστεί τέτοιου είδους;
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Αυτή τη στιγμή δεν μπορούμε να το ξέρουμε, διότι ακόμα υπάρχει κρατική βοήθεια. Ακόμα υπάρχουν δάνεια τα οποία οι οφειλέτες αποδέχονται ακόμα κρατική βοήθεια είτε είναι επιχειρήσεις, είτε είναι νοικοκυριά, άρα δεν μπορείς να ξέρεις. Και επίσης δεν μπορούμε να ξέρουμε ακόμα ποιες θα είναι οι επιπτώσεις από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Σίγουρα η αύξηση της τιμής της ενέργειας επηρεάζει τα αποτελέσματα επιχειρήσεων, επηρεάζει τα νοικοκυριά, επηρεάζει το διαθέσιμο εισόδημα. Άρα σημασία έχει η διάρκεια.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Βρισκόμαστε σε μια φάση που περιμέναμε όλοι το τραπεζικό σύστημα να χρηματοδοτήσει ενεργότερα την οικονομία. Το τραπεζικό σύστημα δήλωνε έτοιμο και φαίνεται ότι είναι έτοιμο να χρηματοδοτήσει.
Ε. ΣΤΕΡΓΙΟΥ: Και φυσικά και στο πλαίσιο του ταμείου ανάκαμψης.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Ναι. Πλέον υπάρχει ενδεχόμενο να ανασταλούν κάποια επενδυτικά σχέδια αναλόγως των σεναρίων και τη διάρκεια ….
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Το αντίθετο. Νομίζω ότι θα πρέπει να επιταχυνθούν αυτά τα επενδυτικά σχέδια, ειδικά αυτά που σχετίζονται με το Ταμείο Ανάκαμψης, διότι τα λεφτά θα εκταμιευθούν από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Άρα εμείς πρέπει να επιταχύνουμε και όντως, όπως λέτε, και αυτό είναι μια ευκαιρία για τις τράπεζες να αυξήσουν την πιστωτική επέκταση προς την πραγματική οικονομία. Είναι καλό και γι’ αυτές. Αυτή τη στιγμή τα εξυπηρετούμενα δάνεια και στις τέσσερις τράπεζες μετά την πολύ μεγάλη μετατόπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων στους servicers, στα διάφορα funds, αυτή τη στιγμή έχουν γύρω στο 100-102 δισεκατομμύρια εξυπηρετούμενα δάνεια μόνο. Άρα είναι γύρω στα 25 δις η καθεμία. Άρα είναι ζωτικό για τις τράπεζες να αυξήσουν το δανεισμό.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Εντυπωσιακή πραγματικά η συρρίκνωση. Μια που θέσατε το θέμα των servicers επειδή υπάρχει πολύς κόσμος ο οποίος αναγκαστικά το δάνειό του έχει πάει σε αυτές, οι εταιρείες αυτές αναζητούν τρόπο να τα διαχειριστούν. Εσείς έχετε απευθύνει πολλές φορές έκκληση, γιατί δεν εξαφανίστηκε αυτό το χρέος το ιδιωτικό, μεταφέρθηκε. Παραμένει στην οικονομία ως βραχνάς. Είστε ικανοποιημένος με τον τρόπο που δουλεύουν μέχρι τώρα;
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Παιδικές ασθένειες υπάρχουν. Οι servicers είναι μια αγορά η οποία δημιουργήθηκε πολύ γρήγορα τα τελευταία χρόνια, έχει προχωρήσει τώρα, αρχίζει να ωριμάζει. Είμαστε σε επαφή, εμείς είμαστε οι επόπτες – όπως ξέρετε – έχουμε ένα νομίζω εποικοδομητικό διάλογο με την κυβέρνηση και με τους servicers. Υπάρχουν πράγματα τα οποία πρέπει να κάνουν οι τράπεζες, πρέπει να κάνουν οι servicers, πρέπει να κάνει η κυβέρνηση, πρέπει να κάνουμε εμείς ως επόπτες. Προσπαθούμε να τα κάνουμε όλα μαζί. Είναι πολύπλοκο πρόβλημα διότι είναι απότοκος της κρίσης. Όλα αυτά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια τα οποία ναι μεν όπως είπατε πολύ σωστά φύγανε από τους ισολογισμούς των τραπεζών, αλλά είναι ακόμα στην οικονομία.
Και εμποδίζουν πολλές επιχειρήσεις ακόμα να έχουν πρόσβαση σε υγιές τραπεζικό χρήμα. Άρα λοιπόν πρέπει να το λύσουμε το πρόβλημα το συντομότερο δυνατό.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Μια συμπληρωματική ερώτηση. Παλιά λέγαμε πόσες χιλιάδες ακούγαμε ότι είναι οι χρηματοδοτήσιμες επιχειρήσεις. Έχετε στοιχεία πώς αυτή τη στιγμή οι επιχειρήσεις μπορούν να δανειστούν; Έχουν δηλαδή το αξιόχρεο;
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Ναι, εντάξει ….
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Περίπου.
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα είναι περίπου 800.000. Από αυτές οι 200.000 σίγουρα είναι επιχειρήσεις οι οποίες μπορούν να δανειστούν από το τραπεζικό σύστημα. Οι υπόλοιπες είναι πάρα πολύ μικρές, εννοώ ως 2 ατόμων. Δεν σημαίνει ότι είναι θνησιγενείς. Όχι. Υπάρχει χώρος για όλους, αλλά για να μπορέσουν να έχουν πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα πρέπει και αυτές να κάνουν προσπάθεια, δηλαδή να υπάρχει διαφάνεια στα βιβλία τους, αλλά και το τραπεζικό σύστημα να κάνει νέα προϊόντα.
Για παράδειγμα, η ύπαρξη της Αναπτυξιακής Τράπεζας βοήθησε πολύ τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις τα προηγούμενα χρόνια.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Κινητοποίησε πολλά δισεκατομμύρια.
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Κινητοποίησε αρκετά δισεκατομμύρια. Βεβαίως. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων δανείζει τις ελληνικές τράπεζες, ή δίνει εγγυήσεις στις ελληνικές τράπεζες για να φτιάξουν προϊόντα να δανείσουν μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Κυρίως μικρές επιχειρήσεις. Είναι σημαντικό αυτό.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Βέβαια.
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Θα ήθελα όμως να σας πω κάτι.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Βεβαίως κ. Διοικητά.
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Ουδέν κακό αμιγές καλού. Να μη το ξεχνάμε. Αυτό που συμβαίνει τώρα, όπως αυτό που συνέβη και με την πανδημία, κάποτε θα τελειώσει. Σημασία έχει τι έγινε κατά τη διάρκεια αυτή; Κατά τη διάρκεια της πανδημίας είδαμε κάτι πάρα πολύ σημαντικό να συμβαίνει. Η Ευρωπαϊκή Ένωση για πρώτη φορά να δουλεύει συλλογικά, να υπάρχει συνεργασία στον επιστημονικό τομέα, στον τομέα της δημόσιας υγείας, στη δημοσιονομική πολιτική. Έγινε, όπως είπατε, το Ταμείο Ανάκαμψης.
Στη νομισματική πολιτική έχουμε μια νομισματική πολιτική η οποία μας έχει αγκαλιάσει όλους, ακόμα και την Ελλάδα η οποία δεν έχει επενδυτική βαθμίδα. Δεν υπήρχε αυτό στο παρελθόν.
Ε. ΣΤΕΡΓΙΟΥ: Και μη έκδοση χρέους επίσης ……
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Άρα λοιπόν προβλέπω ότι όταν με το καλό ο πόλεμος αυτός τελειώσει και σταματήσουν τα βάσανα του ουκρανικού λαού, η Ευρώπη θα έχει συνειδητοποιήσει ένα πράγμα. Ότι εφόσον θέλει κοινές πολιτικές που είναι καλό για όλη την Ευρώπη, εφόσον θέλει κοινές πολιτικές πρέπει να τις υλοποιεί κιόλας. Για παράδειγμα, βλέπω κινήσεις να έχουμε μια κάποια συνεργασία στον τομέα της ενέργειας. Μια κάποια συνεργασία στον τομέα της άμυνας, κάτι το οποίο την Ελλάδα θα την ωφελήσει πολύ. Μην ξεχνάτε ότι η Ελλάδα σήμερα δαπανά δυο φορές το μέσο όρο της Ευρώπης ως ποσοστό του ΑΕΠ σε αμυντικές δαπάνες για να προστατεύσει τα ευρωπαϊκά σύνορα.
Άρα λοιπόν κάτι θα γίνει προς την κατεύθυνση αυτή. Δεν ξέρουμε ακόμα τι ακριβώς, πάντως θα γίνει κάτι.
Επίσης μέσα από το πρόβλημα αυτό και από την απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο, η Ελλάδα έχει μια ευκαιρία να γίνει κόμβος ενέργειας, κόμβος πράσινης ενέργειας, γιατί αυτό που θα γίνει σίγουρα, είναι θα επιταχυνθεί η μετάβαση προς την πράσινη ενέργεια. Άρα λοιπόν η Ελλάδα μπορεί να γίνει κόμβος πέρα από τις επενδύσεις στην ελληνική γη, στα νησιά, θα μπορεί να μεταφέρει ενέργεια από τη Μέση Ανατολή. Ενέργεια η οποία παράγεται από φωτοβολταϊκά στην Αίγυπτο για παράδειγμα και να εφοδιάζει και την Ευρώπη.
Επίσης βλέπω μετά από τη συνάντηση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Πρόεδρο της Τουρκίας Ερντογάν εγώ θέλω να βλέπω και την οικονομική πλευρά. Αυτό αν πάει καλά, σημαίνει ότι θα πέσουν τα διάφορα ασφάλιστρα κινδύνου που όλοι βάζανε λόγω της κακής σχέσης Ελλάδας με Τουρκία. Μην το ξεχνάτε αυτό. Δεν είδα κάποιος να το τονίζει.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Τιμολογείται αυτό. Έχετε δίκιο.
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Αυτό θα τιμολογηθεί και είναι πολύ σημαντικό εάν υπάρχουν και επόμενα βήματα. Δηλαδή αντί το Αιγαίο να είναι μια θάλασσα υπερπτήσεων, να γίνει μια θάλασσα ειρήνης, εμπορίου, τουριστικών ανταλλαγών. Είναι πάρα πολύ σημαντικό αυτό. Η Τουρκία είναι μια πολύ μεγάλη χώρα και είναι δίπλα μας. Ξέρετε, η απόσταση καθορίζει το εμπόριο κυρίως και άρα τις οικονομικές ανταλλαγές και την επίπτωση στο ΑΕΠ.
Ε. ΣΤΕΡΓΙΟΥ: Πάντως κ. Διοικητά επειδή αναφέρατε πριν για τους δημοσιονομικούς κανόνες, στη συζήτηση, στο πλαίσιο της συζήτησης που γίνεται και ευρωπαϊκά, εγώ θα φέρω λίγο πάλι στη συζήτηση το θέμα του χρέους. Αυτό το φάντασμα το οποίο για πάρα πολλά χρόνια μας στοίχειωνε. Υπάρχει περίπτωση αυτή η κρίση ξανά να επαναφέρει αυτή την κρίση; Σας φοβίζει;
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Κατά την άποψή μου όχι για δυο λόγους. Ο πρώτος λόγος είναι ότι μετά από τρία δύσκολα μνημόνια και αρκετό πόνο και κόπο, το δημόσιο χρέος της Ελλάδας έχει αναχρηματοδοτηθεί πλήρως. Αναχρηματοδότηση της τάξεως των 280 δισεκατομμυρίων ευρώ με πολύ χαμηλά επιτόκια. Αυτή τη στιγμή το μέσο επιτόκιο του δημοσίου, το μέσο επιτόκιο, αυτό που λέμε το μέσο αποτελεσματικό επιτόκιο είναι 1,4 – 1,5%. Είναι χαμηλότερο από την Ιταλία, για παράδειγμα, είναι χαμηλότερο από την Πορτογαλία για παράδειγμα.
Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Ναι μεν μπορεί οριακά το 10ετές να είναι 2,7% – 2,8% σήμερα. Άρα αυτό προσθέτει όμως πολύ λίγο γιατί δανειζόμαστε λίγο σχετικά με το μεγάλο όγκο του χρέους.
Άρα φανταστείτε όταν έχεις μέσο προθεσμιακό επιτόκιο 1,4% και ονομαστικό ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 4 ή 5% αυτό το περίφημο φαινόμενο χιονοστιβάδας το οποίο μας έριξε κάτω τα προηγούμενα χρόνια της κρίσης, δηλαδή η διαφορά μεταξύ του ρυθμού ανάπτυξης και του επιτοκίου, τώρα δουλεύει εις όφελός μας. Ένα είναι αυτό.
Το δεύτερο είναι ότι πια έχουμε μάθει το μάθημά μας όλοι. Δεν μπορούμε να έχουμε ανεύθυνες δημοσιονομικές πολιτικές, πιστεύω όλοι το αναγνωρίζουν αυτό σήμερα. Για εμένα, παραμένει στόχος πολύ μεγάλος, θα έλεγα εθνικός στόχος, η απόκτηση επενδυτικής βαθμίδας το συντομότερο δυνατό.
Έχουν περάσει πολλά χρόνια που έχουμε χάσει την επενδυτική βαθμίδα, νομίζω τώρα είναι ο χρόνος να την αποκτήσουμε μέσα στην επόμενη χρονιά θα έλεγα και πρέπει αυτό όλοι να το συνειδητοποιήσουμε ότι είναι το σημαντικότερο που πρέπει να γίνει.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Είναι ανεξαρτησία; Για να καταλάβει ο μέσος πολίτης τι θα αλλάξει με την επενδυτική βαθμίδα.
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Κατ’ αρχήν όπως λέτε είναι ανεξαρτησία. Σήμερα ζητάμε διαρκώς εξαιρέσεις από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα η οποία βεβαίως ευχαρίστως τις δίνει, διότι η Ελλάδα πέρασε δύσκολα τα προηγούμενα χρόνια, άρα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κάνει το καθήκον της στην Ελλάδα, μας έβαλε κάτω από την ομπρέλα της παρά το γεγονός ότι δεν έχουμε επενδυτική βαθμίδα.
Μας έχει πει τώρα ότι μέχρι το 2024 τα ελληνικά ομόλογα θα αγοράζονται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και μπορούν οι Τράπεζές μας να τα χρησιμοποιούν ως εγγυήσεις για να παίρνουν δάνεια από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Σημαίνει όμως ότι πρέπει να πάρουμε επιτέλους την επενδυτική βαθμίδα για να σταματήσουμε να ζητάμε εξαιρέσεις.
Δεύτερον, να το πω περισσότερο για να το καταλάβει ο κόσμος: όταν μπούμε στην επενδυτική βαθμίδα επενδυτές οι οποίοι σήμερα από το Καταστατικό τους έχουν περιορισμό στο να επενδύσουν σε χώρα που δεν έχει επενδυτική βαθμίδα, θα επενδύσουν σε χώρα που θα έχει.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Όπως τα συνταξιοδοτικά Ταμεία.
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Βεβαίως, όπως τα συνταξιοδοτικά Ταμεία. Αυτό σημαίνει μεγάλη εισροή επενδύσεων και άμεσες ξένες επενδύσεις και επενδύσεις γενικότερα, μεγαλύτερες ποσότητες δηλαδή θα ωφεληθεί το δημόσιο, θα ωφεληθούν οι επιχειρήσεις.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Άρα δικαίως νομίζω πολλοί το χαρακτηρίζουν ως εθνικό στόχο, ανεξαρτησία, επενδύσεις, επιτόκια.
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Προσυπογράφω 1000%.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Δεν το συζητάμε, συμφωνώ απόλυτα. Να πάμε λίγο στην πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η αλήθεια είναι ότι αλλιώς τα είχατε υπολογίσει στην Φρανκφούρτη, αλλιώς τα είχατε σχεδιάσει, αλλιώς προέκυψαν. Θα προχωρήσετε με το σχέδιο ανάσχεσης του πληθωρισμού, τη στιγμή που υπάρχουν πλέον και πιέσεις στην ανάπτυξη ή οι πιέσεις στην ανάπτυξη σας συγκρατούν ως ευρωτράπεζα;
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Ευχαριστώ που μου κάνετε αυτό το ερώτημα. Θέλω να απαντήσω κατ’ αρχήν σε ορισμένα ερωτήματα που θέτουν πολλοί διεθνείς αναλυτές. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα –λένε- ότι έπεσε έξω στην πρόβλεψη για τον πληθωρισμό.
Να δούμε τι ακριβώς συμβαίνει. Τα οικονομικά όπως ξέρετε δεν είναι επιστήμη εργαστηρίου, δεν επιδέχεται πειράματος. Επίσης υπάρχουν πολύ μεγάλες αβεβαιότητες οι οποίες δεν μπορούν να μπουν σε ένα υπόδειγμα, σε ένα μοντέλο. Μπορούμε να μοντελοποιήσουμε κάτι το οποίο μπορεί να προβλεφθεί.
Τα οικονομικά όμως τι είναι. Είναι η κοινωνία. Υπάρχουν πράγματα, τα οποία δεν μπορείς να προβλέψεις. Για παράδειγμα την πανδημία, δεν μπορέσαμε να την προβλέψουμε τουλάχιστον τις επιπτώσεις που θα είχε μια τέτοια πανδημία. Αυτό που έγινε τώρα στην Ουκρανία, δεν μπορείς να είσαι στο μυαλό του κάθε κυρίου Πούτιν.
Ε. ΣΤΕΡΓΙΟΥ: Και σε όλα αυτά είναι η διάρκεια ο μεγαλύτερος παράγοντας και στην πανδημία και στον πόλεμο.
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Σε όλα αυτά είναι η διάρκεια. Άρα υπάρχουν πράγματα τα οποία δεν μπορούν να προβλεφθούν από τη φύση τους.
Ήρθαν λοιπόν, ήρθε το ένα και μετά ήρθε και το άλλο. Αυτό, μη σας τρώω χρόνο, σημαίνει πληθωρισμός από την πλευρά της προσφοράς, όχι από την πλευρά της ζήτησης. Από την πλευρά της προσφοράς σημαίνει ότι η νομισματική πολιτική δεν μπορεί να τον αντιμετωπίσει εύκολα και αν τον αντιμετωπίσει, χρησιμοποιώντας το βαρύ πυροβολικό που είναι τα επιτόκια, είναι… να το πω απλά, σα να βλέπουμε για παράδειγμα μια πολύ μεγάλη μύγα στον τοίχο και να πάρουμε ένα μπαζούκας και να τη χτυπήσουμε. Θα πέσει το κτίριο. Κάπως έτσι είναι.
Το επιτόκιο είναι βαρύ εργαλείο και αν το χρησιμοποιήσεις για να μειώσεις τον πληθωρισμό και αν το χρησιμοποιήσεις άκριτα, ορισμένοι λένε ελαφρά τη καρδία «αυξήστε 100 μονάδες βάσεις τα επιτόκια». Μα άμα το κάνουμε αυτό, ούτε θα πείσουμε τον κ. Πούτιν να δίνει περισσότερο αέριο, ούτε να αποσυρθεί από την Ουκρανία. Το αντίθετο μάλιστα, τον βοηθάει κιόλας.
Θα μειωθεί ο πληθωρισμός, αλλά θα μειωθεί κυρίως με μια πολύ μεγάλη μείωση του προϊόντος και της απασχόλησης. Αυτό προσπαθούμε να αποφύγουμε στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Προσπαθούμε να χρησιμοποιήσουμε, όπως λέμε η στρατηγική μας αποτελείται από τρία στοιχεία σήμερα:
Πρώτον όπως το ονομάζουμε optionality δηλαδή να έχουμε επιλογές. Επιλογές σημαίνει ότι θα κινηθούμε μόνο εάν τα στοιχεία μας δείχνουν ότι πρέπει να κινηθούμε. Αυτή τη στιγμή η πυξίδα μας είναι ο μεσοπρόθεσμος πληθωρισμός, όχι ο σημερινός. Ο μεσοπρόθεσμος σημαίνει του ’23 και του ’24.
Εάν δεν έχουμε σαφείς ενδείξεις ότι ο πληθωρισμός του ’23 και του ’24 δεν θα ανέβει πάνω από 2-2,5% δεν πρέπει να κινηθούμε με απρόσεκτο τρόπο. Άρα τι κοιτάζουμε; Κοιτάζουμε δυο πράγματα: τις μισθολογικές απαιτήσεις, αφαιρουμένης της μεταβολής της παραγωγικότητας, δηλαδή κοιτάμε πως αλλάζει αυτό που λέμε το μοναδιαίο κόστος εργασίας πως μεταβάλλεται, ένα.
Και δεύτερον πως οι αγορές τιμολογούν τον πληθωρισμό στο μέλλον. Αυτό βγαίνει από μοντέλα που δείχνει ανταλλαγές ομολόγων σε swaps. Και τα δυο αυτά που έχουμε τώρα τα στοιχεία και στην Αμερική ακόμη που το παραγωγικό κενό είναι θετικό, δηλαδή εκεί υπάρχει υπερβάλλουσα ζήτηση. Στην Ευρώπη δεν έχουμε ακόμη υπερβάλλουσα ζήτηση, στην Ευρώπη ο πληθωρισμός αυτός δεν έχει περάσει στις προσδοκίες τις μεσοπρόθεσμες.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Ώστε να συγκρατηθεί η κατανάλωση, δεν υπάρχει ανάγκη.
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Δεν αποκλείω ότι μπορεί να έχουμε μια μικρή αύξηση επιτοκίων προς το τέλος του έτους. Αυτό όμως δεν είναι κάτι το οποίο μπορούμε να το πούμε τώρα, ούτε εγώ θα σπεύσω από τώρα να πω ότι πρέπει να υπάρξει αύξηση επιτοκίων.
Επαναλαμβάνω έχουμε τρία στοιχεία της πολιτικής μας: optionality δηλαδή να έχουμε επιλογές, δεύτερον gradualism δηλαδή προχωρούμε σταδιακά και τρίτον flexibility ευελιξία. Άρα αυτά τα τρία στοιχεία είναι αυτό που καθορίζει την πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας σήμερα και είναι ο οδηγός μας.
Έχουμε πει ότι θα σταματήσουμε σταδιακά, 31 Μαρτίου σταματάει το έκτακτο πρόγραμμα της πανδημίας οι καθαρές αγορές, οι επαναγορές συνεχίζονται.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Οι επαναγορές θα γίνονται και για την Ελλάδα.
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Είναι πολύ σημαντικό αυτό για μας.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Και για την Ελλάδα.
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Και για την Ελλάδα βεβαίως. Σταματάει το κανονικό πρόγραμμα τέλος Ιουνίου και μετά θα δούμε, γι’ αυτό είπα optionality με βάση τα στοιχεία που έχουμε. Θέλουμε να έχουμε επιλογές.
Ε. ΣΤΕΡΓΙΟΥ: Αν αυξηθούν τα επιτόκια φέτος μέχρι το τέλος του έτους, αυτό τι σημαίνει για τις ελληνικές Τράπεζες και την ελληνική οικονομία;
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Το βασικό επιτόκιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είναι αρνητικό. Άρα ακόμη σήμερα που μιλάμε η νομισματική πολιτική είναι επεκτατική και γιατί το βασικό επιτόκιο είναι αρνητικό, το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που δεχόμαστε καταθέσεις από τις Τράπεζες δηλαδή, είναι 0,5% σε όλο το Ευρωσύστημα και στην Τράπεζα της Ελλάδος και στην Τράπεζα της Ιταλίας, παντού. Αυτό είναι το ένα στοιχείο που δείχνει ότι είναι επεκτατική ακόμη η νομισματική πολιτική.
Το δεύτερο στοιχείο είναι ακόμη επεκτείνεται ο ισολογισμός της Κεντρικής Τράπεζας διότι μέχρι αύριο θα αγοράζονται ομόλογα της πανδημίας και μέχρι τέλος Ιουνίου θα αγοράζονται τα ομόλογα του ποσοτικού προγράμματος. Άρα σήμερα που μιλάμε η νομισματική πολιτική ακόμη είναι επεκτατική.
Για να γίνει ουδέτερη, θα πρέπει τα επιτόκια να ανέβουν και να σταματήσει η ποσοτική χαλάρωση.
Ε. ΣΤΕΡΓΙΟΥ: Άρα υπάρχουν τα περιθώρια.
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Το «επιτόκιο είναι ουδέτερο» είναι μεγάλη κουβέντα γιατί απαιτεί υπολογισμό του περίφημου φυσικού επιτοκίου, που ξέρετε αυτά υπολογίζονται… όπως είπα τα οικονομικά δεν είναι επιστήμη εργαστηρίου, δεν μπορείς να καθορίσεις με πειράματα κάθε μεταβλητή. Το καθορίζεις με μοντέλα, με οικονομετρία, η οικονομετρία αφορά το παρελθόν γιατί τα στοιχεία, το μέλλον ίσως είναι διαφορετικό, υπάρχουν μη γραμμικότητες, άρα απλώς σας βάζω λίγο στη δυσκολία του να υπολογίσουμε ορισμένα μεγέθη.
Άρα θέλω να καταλήξω εδώ, πολύ μεγάλο ρόλο παίζει η κρίση, αυτό που λέμε το πώς αποτιμούμε εμείς ως Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ τελικά την κατάσταση για να αλλάξουμε ένα βασικό εργαλείο όπως είναι το επιτόκιο. Τα μοντέλα μας τα έχουμε, κάθε φορά που πάμε επί δυο μέρες δαπανούμε πάρα πολλές ώρες με το να δούμε τι λένε τα μοντέλα, τελικά όμως αυτό που παίζει τελικό ρόλο στην απόφαση είναι η κρίση μας, πως βλέπουμε τις εξελίξεις.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Υπάρχουν και οι εθνικές πολιτικές οι οποίες είναι βέβαιο ότι επηρεάζουν την κατάσταση και μια από αυτές είναι οι μισθολογικές πολιτικές. Σας προβληματίζει γενικώς, υπάρχει ένα αίτημα της κοινωνίας για μισθολογικές αυξήσεις εδώ στην Ελλάδα, η Κυβέρνηση το αναγνωρίζει, ενθαρρύνει τις συζητήσεις για αύξηση του κατώτατου μισθού και μάλλον θα έχουμε πολύ σύντομα τις ανακοινώσεις.
Ε. ΣΤΕΡΓΙΟΥ: Δεύτερη αύξηση.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Μισθολογικές αυξήσεις και πληθωρισμός είναι δυο πράγματα τα οποία το ένα ενισχύει το άλλο. Σας προβληματίζει η κατάσταση στην αγορά εργασίας την ελληνική;
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Πάλι θα πω μια παροιμία αρχαία: παν μέτρον άριστον. Όλα έχουν μέτρο. Ο μισθός πραγματικά είναι ένα μέσο διαβίωσης για πολλούς, είναι όμως και ένα μέσο που καθορίζει την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής επιχείρησης. Άρα πρέπει να σταθμιστούν αυτοί οι δυο παράγοντες.
Όσο πιο αναπτυγμένο κοινωνικό κράτος έχεις, τόσο λιγότερη πίεση έχεις ο μισθός να είναι περισσότερο κοινωνικό μέτρο και να είναι λιγότερο μέτρο ανταγωνιστικότητας. Άρα υπάρχουν κι άλλες πολιτικές οι οποίες μπορείς να στηρίξεις για παράδειγμα τους φτωχούς με στοχευμένες κοινωνικές παρεμβάσεις, για παράδειγμα εγώ θυμάμαι στην Κυβέρνηση ’12-’14 είχε αρχίσει να αναπτύσσεται το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα. Αυτό είναι κάτι, το οποίο πρέπει να επεκταθεί. Αυτό θα βοηθήσει πολύ το να ξεφύγει η μισθολογική πολιτική από το να είναι αμιγώς κοινωνική πολιτική και να λαμβάνουμε υπόψη βεβαίως και την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας.
Διότι αν ξεφύγουν οι μισθοί, δεν είναι μόνο ότι θα ανέβει ο πληθωρισμός, αλλά θα ανέβει και η ανεργία. Δηλαδή υπάρχει ένα όριο. Ένα όριο, το οποίο αν το ξεπεράσεις, τότε θα θιγεί η ανταγωνιστικότητα και φυσικά θα πέσει η ζήτηση εργασίας. Δεν το θέλουμε αυτό. Άρα υπάρχουν πολλές παράμετροι οι οποίες πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τις συλλογικές διαπραγματεύσεις των κοινωνικών εταίρων για το μισθό.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Θα δώσουμε την ευκαιρία αν συμφωνείτε κι εσείς σε έναν από τους σπουδαστές δημοσιογραφίας που έχουμε, να απευθύνει μια ερώτηση σε εσάς κ. Διοικητά, με την άδειά σας πάντα.
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Βεβαίως.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Ποιος θα ήθελε παρακαλώ; Το μικρόφωνο παρακαλώ και θα έχετε τη δυνατότητα να κάνετε ερώτηση στο Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος! Πρέπει να σας πω ότι κάνω 27 χρόνια το επάγγελμα, μου πήρε γύρω στα 15 χρόνια για να φτάσω να κάνω ερώτηση.
Η. ΙΟΡΔΑΝΙΔΟΥ: Καλημέρα σας, σπουδάζω δημοσιογραφία στη New Media Studies. Κύριε Στουρνάρα, αναφερθήκατε λίγο παρ’ όλα αυτά θα ήθελα να σας ρωτήσω εάν εσείς συμφωνείτε με την αύξηση του κατώτατου μισθού στα 750 ή ακόμη και στα 850 €. Θα αποτελούσε η κίνηση αυτή ανάχωμα στην κρίση, ή φοβάστε ότι οι επιχειρήσεις δεν θα αντέξουν το κόστος;
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Η Τράπεζα της Ελλάδος όπως ξέρετε συμμετέχει με βάση το νόμο στους εταίρους εκείνους οι οποίοι γνωμοδοτούν προς τους κοινωνικούς εταίρους, οι οποίοι τελικά θα καθορίσουν τον κατώτατο μισθό, για το πώς πρέπει να είναι ο μισθός.
Η άποψη της Τράπεζας της Ελλάδος η οποία έχει δοθεί στους κοινωνικούς εταίρους είναι ότι δεν θα πρέπει να αποκλίνουμε πολύ από το μέσο πληθωρισμό για φέτος.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Στα επίπεδα του πληθωρισμού δηλαδή. Ευχαριστούμε θερμά. Κύριε Διοικητά ένα τελευταίο σχόλιο, αν θεωρείτε ότι το μοντέλο που δημιουργήθηκε στην ελληνική οικονομία με τις πολλές μεταρρυθμίσεις των προηγούμενων ετών, είναι αυτό το οποίο μας έχει θωρακίσει και θα τα καταφέρουμε σε αυτή τη φάση. Δηλαδή αν είχε αποτέλεσμα. Γιατί όλοι όσοι μελετούσαμε και ζήσαμε όλη αυτή την υπερδεκαετή περίοδο, έχουμε αυτή την απορία.
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Είχε πολύ μεγάλο αποτέλεσμα. Η ελληνική οικονομία σήμερα είναι τελείως διαφορετική, έχει ένα δημόσιο χρέος το οποίο είναι βιώσιμο, το οποίο όπως είπα χρηματοδοτείται με πολύ χαμηλά επιτόκια, η μέση διάρκειά του είναι περίπου 20 χρόνια, διακρατείται από επίσημους φορείς, άρα τα Μνημόνια δεν είχαν μόνο μια δυσάρεστη όψη, είχαν και μια ευχάριστη όψη. Και είναι αυτή.
Επίσης έγιναν πάρα πολλές μεταρρυθμίσεις. Η οικονομία έχει γίνει βιώσιμη. Εκεί που είχαμε πολύ μεγάλα δίδυμα ελλείμματα, έγιναν πλεονάσματα. Τώρα βέβαια έχουμε πάλι ελλείμματα, αλλά είναι λόγω της κρίσης και συμβαίνει σε όλη την Ευρώπη και η Ελλάδα έχει ανακτήσει την αξιοπιστία της, μεταξύ των κοινωνικών εταίρων. Γι’ αυτό και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δέχεται τα ελληνικά ομόλογα ενώ ακόμη δεν έχουμε επενδυτική βαθμίδα.
Ε. ΣΤΕΡΓΙΟΥ: Η μεγαλύτερη μεταρρύθμιση η οποία έγινε, ποια είναι; Δηλαδή αν έπρεπε να διαλέξετε μια.
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Νομίζω είναι πολλές, δεν είναι μία. Η αναχρηματοδότηση του χρέους είναι πάρα πολύ βασική, η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος, η ανακεφαλαιοποίηση των Τραπεζών, κυρίως όμως η εξαφάνιση των δίδυμων ελλειμμάτων, δηλαδή του ελλείμματος του προϋπολογισμού του πρωτογενούς και του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Αυτά ήταν για εμένα τα βασικότερα.
Επίσης η ικανότητα της Κυβέρνησης να μαζεύει φόρους. Είναι πάρα πολύ βασικό αυτό.
Ε. ΣΤΕΡΓΙΟΥ: Εντάξει αυτό με τους φόρους δεν μας…
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Μη το λέτε, διότι πως θα χρηματοδοτηθούν αλλιώς οι κοινωνικές δαπάνες αν δεν μπορεί μια Κυβέρνηση να μαζέψει φόρους; Παλαιότερα δεν μπορούσε. Τώρα μπορεί.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Έχετε απόλυτο δίκιο και αυτό έχει γίνει με ένα ωραίο, γλυκό σχετικά τρόπο τελευταία μέσω των ηλεκτρονικών συναλλαγών και όχι με άλλες μεθόδους.
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Ακριβώς.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Σας ευχαριστούμε θερμά κ. Διοικητά.
Γ. ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ: Εγώ ευχαριστώ.
Ν. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ: Ήταν ξεχωριστή τιμή που ήσασταν μαζί μας.
Ε. ΣΤΕΡΓΙΟΥ: Σας ευχαριστούμε πολύ.
