Tη σταδιακή κατάργηση των τεκμηρίων διαβίωσης σε βάθος τετραετίας αποφάσισε η κυβέρνηση. Κάθε χρόνο, αρχής γενομένης από το 2020, θα μειώνονται, μέχρι να σβήσουν οριστικά από τον φορολογικό χάρτη.
Τα τεκμήρια διαβίωσης που ταλαιπωρούν κάθε χρόνο τους φορολογουμένους καθιερώθηκαν για πρώτη φορά το 1978, ενώ στη σημερινή τους μορφή που εφαρμόζονται για τις κατοικίες, τα αυτοκίνητα, τα σκάφη αναψυχής, τις πισίνες, τα ιδιωτικά σχολεία και τις οικιακές βοηθούς θεσμοθετήθηκαν το 2010.
Αξίζει να σημειωθεί πως το αναχρονιστικό σύστημα των τεκμηρίων, που ισχύει εδώ και περισσότερα από 40 χρόνια αποδείχθηκε κοινωνικό άδικο, καθώς τα χρόνια της κρίσης με την εφορία να υπολογίζει εξωπραγματικά εισοδήματα, άποροι, χαμηλοσυνταξιούχοι ή άνεργοι φορολογούνταν για εισοδήματα χιλιάδων ευρώ, σαν να ήταν …επιχειρήσεις και χωρίς αφορολόγητο, για μόλις 1 ευρώ που είχαν από τόκους.
Το 2018 πιάστηκαν στην παγίδα τους περίπου 3 στα 10 νοικοκυριά, καθώς φορολογήθηκαν για εισοδήματα πολύ μεγαλύτερα από αυτά που δήλωσαν. Συγκεκριμένα 1.929.180 φορολογούμενοι φορολογήθηκαν για μεγαλύτερα εισοδήματα κατά 6,7 δισ. ευρώ, με τους περισσότερους να είναι μισθωτοί και να ακολουθούν οι συνταξιούχοι και οι εισοδηματίες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, μόνο το 2018:
– 1,9 εκατ. φορολογούμενοι φορολογήθηκαν για τεκμαρτά εισοδήματα που ξεπερνούσαν τα δηλωθέντα κατά 6,7 δισ. ευρώ και κλήθηκαν να πληρώσουν πρόσθετο φόρο 150 εκατ. ευρώ.
– 697.290 ήταν μισθωτοί
– 515.509 συνταξιούχοι που μπορεί να είχαν αυτοκίνητο ή σπίτια από παλιά, είδαν τα εισοδήματά τους να «φουσκώνουν» λόγω τεκμηρίων κατά 1,5 δισ. ευρώ και πλήρωσαν πρόσθετο φόρο.
– 394.461 εισοδηματίες φορολογήθηκαν για εισοδήματα μεγαλύτερα κατά 1,97 δισ. ευρώ.
– 206.340 ελεύθεροι επαγγελματίες πλήρωσαν επιπλέον φόρους για εισοδήματα 917 εκατ. ευρώ
Ποια είναι τα τεκμήρια διαβίωσης
1. Οι κατοικίες. Το τεκμήριο υπολογίζεται με βάση τα τετραγωνικά μέτρα της ιδιοκατοικούμενης ή μισθωμένης ή της δωρεάν παραχωρούμενης κύριας κατοικίας.
2. Τα αυτοκίνητα: Το τεκμήριο για τα αυτοκίνητα διαμορφώνεται ανάλογα με τα κυβικά εκατοστά και ξεκινάει από τα 4.000 ευρώ για αυτοκίνητα μέχρι 1.200 κ.ε.
3. Τα δίδακτρα που καταβάλλονται για ιδιωτικά σχολεία και εκπαιδευτήρια.
4. Η δαπάνη για οικιακές βοηθούς, οδηγούς αυτοκινήτων, δασκάλους και λοιπό προσωπικό.
5. Τα σκάφη αναψυχής. Το τεκμήριο υπολογίζεται με βάση τα μέτρα.
6. Οι πισίνες. Το τεκμήριο υπολογίζεται με βάση την επιφάνειά της και διαμορφώνεται ανάλογα με το εάν είναι εξωτερική ή εσωτερική.
7. Η ελάχιστη ετήσια αντικειμενική δαπάνη του φορολογουμένου ορίζεται σε 3.000 ευρώ προκειμένου για τον άγαμο και σε 5.000 ευρώ για τους συζύγους που υποβάλλουν κοινή δήλωση.
Το νέο σχέδιο ελέγχου
«Θα υπάρχει πρόνοια για σταδιακή κατάργηση των τεκμηρίων, εφόσον προωθούμε τις έμμεσες τεχνικές ελέγχου. Και εμείς έχουμε στον πυρήνα του σχεδιασμού μας την προώθηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών. Τα τεκμήρια σταδιακά θα φύγουν. Αυτό φέρνει και μια ευθύνη. Όταν φεύγει το αντικειμενικό κριτήριο, θα πρέπει να δούμε τα εισοδήματα να ανταποκρίνονται στα πραγματικά. Μειώνουμε τους φορολογικούς συντελεστές για να δώσουμε κίνητρο στους πολίτες να δηλώνουν τα πραγματικά τους εισοδήματα», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Πέτσας, σε συνέντευξή του στον ΣΚΑΪ την Τετάρτη.
Με την κατάργηση των τεκμηρίων θα αντικατασταθούν τα πλασματικά εισοδήματα που υπολογίζει από μόνη της η εφορία, με σύγχρονες τεχνικές ελέγχου και βάσεις δεδομένων που δεν διέθετε στο παρελθόν η Φορολογική Διοίκηση.
Οι έμμεσες τεχνικές ελέγχου που σχεδιάζει να εφαρμόσει το υπουργείο Οικονομικών στη θέση των τεκμηρίων διαβίωσης θα ενεργοποιούνται στις περιπτώσεις φορολογούμενων που οι φορολογικές αρχές εντοπίζουν αδικαιολόγητη αύξηση περιουσιακών στοιχείων, δαπάνες οι οποίες δεν δικαιολογούνται από τα δηλωθέντα εισοδήματα (ατομικά ή/και οικογενειακά) -εισοδήματα που είναι κοντά στο αφορολόγητο όριο.
Από «κόσκινο» θα περνούν οι δαπάνες που αφορούν σε πάγια έξοδα κατοικίας-γραφείου, σε ιδιωτικά σχολεία, σε δάνεια και αγορές με πιστωτικές κάρτες, στην ιδιωτική ασφάλιση, στους λογαριασμούς ΔΕΚΟ – κινητής τηλεφωνίας. Αυτές θα διασταυρώνονται με τα εισοδήματα από μισθούς και επαγγελματική δραστηριότητα, επιδόματα-αποζημιώσεις, επιδοτήσεις-επιχορηγήσεις, καθώς και με την περιουσιακή κατάσταση, δηλαδή με ακίνητα (μεταβολές) αλλά και με τις καταθέσεις και τα μετρητά που έχουν οι φορολογούμενοι, με στόχο τον υπολογισμό και τη φορολόγηση των πραγματικών εισοδημάτων.
Το σχέδιο 11 σημείων
Όπως ανέφερε ο κ. Πέτσας «έχουμε ένα σχέδιο 11 σημείων για την προώθηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών. Θα το δείτε να ξεδιπλώνεται και μέσα στο Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος που θα έρθει σε λίγο στη Βουλή. Έχουμε ήδη προχωρήσει στη διαδικασία για τα δύο από αυτά, που είναι η ηλεκτρονική τιμολόγηση και τα ηλεκτρονικά βιβλία. Και είναι τα δύο πιο σημαντικά εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας, ώστε να έρθει στην επιφάνεια φορολογητέα ύλη που μέχρι σήμερα αποκρύπτονταν».
Με τον τρόπο αυτό, θα απενεργοποιούνται βαθμηδόν τα τεκμήρια που επιβάλλονται αυτομάτως με βάση τα τετραγωνικά της κατοικίας (ακόμα και ενοικιασμένης) , τα κυβικά των αυτοκίνητων, τις πισίνες, των σκαφών, ιδιωτικών σχολείων κλπ.
Τα βήματα θα γίνονται καθώς προχωρούν άλλες διαδικασίες ελέγχου δαπανών και εισοδημάτων που μπορεί να «τρέξει» πλέον η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων. Τέτοια «όπλα» αποκάλυψης των πραγματικών εισοδημάτων θα είναι, για παράδειγμα, οι νέες έμμεσες τεχνικές ελέγχου που στηρίζονται σε:
– Ηλεκτρονικά βιβλία και e-τιμολόγια, χωρίς τα οποία δεν θα αναγνωρίζονται πλέον για έκπτωση δαπάνες επιχειρήσεων και ελ. επαγγελματιών, προσφέροντας δυνατότητα για άμεση διασταύρωση των πραγματικών συναλλαγών και εισοδημάτων.
– Κινήσεις τραπεζικών λογαριασμών. Το τραπεζικό απόρρητο για τους φορολογικούς ελέγχους έχει καταργηθεί. Σχεδόν όλες οι πληρωμές αμοιβών ή άλλες συναλλαγές μεγάλης αξίας (από 500 ευρώ) διεξάγονται πλέον μέσω τραπεζών και οι ροές χρήματος καταγράφονται και αποστέλλονται προς έλεγχο στην ΑΑΔΕ.
– Δαπάνες για πάσης φύσεως αγαθά και υπηρεσίες, τα οποία αποστέλλονται στην ΑΑΔΕ από επιχειρήσεις ΔΕΚΟ (λογαριασμούς ρεύματος, ύδρευσης κλπ), δίδακτρα σχολείων κλπ.
– Χρήση νέων «έμμεσων» τεχνικών ελέγχου για την «καθαρή θέση» του ελεγχόμενου ή χαμηλά ποσοστά κέρδους και τυχόν άλλες ύποπτες αποκλίσεις εισοδημάτων από τους μέσους όρους ολόκληρων κλάδων ή ομοειδών επαγγελμάτων στην αγορά.
