Διπλό καμπανάκι Στουρνάρα: Επικίνδυνη η μεγάλη αύξηση επιτοκίων – «Τρέξτε» τις μεταρρυθμίσεις στην ενέργεια
Η νομισματική πολιτική από μόνη της δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τα τρέχοντα επίπεδα πληθωρισμού, υποστήριξε ο κ. Στουρνάρας, σε συνέντευξη του στο Politico, ξεκαθαρίζοντας πως ο ίδιος υποστηρίζει έναν ηπιότερο ρυθμό αύξησης των επιτοκίων για να μην προκληθεί ζημιά στην ευρωπαϊκή οικονομία. Πρέπει επίσης οι δημοσιονομικές αρχές και οι αρμόδιες ενεργειακές αρχές να κάνουν περισσότερα για να μειωθεί ο πληθωρισμός
Μήνυμα προς την Κριστίν Λαγκάρντ και το συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας έστειλε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, μέσα από τη συνέντευξη που παραχώρησε στο Politico.
O κ. Στουρνάρας κάλεσε την ΕΚΤ να υιοθετήσει πιο αργό ρυθμό σύσφιγξης της νομισματικής πολιτικής, επισημαίνοντας πως αν γίνουν κι άλλες υπερβολικά μεγάλες αυξήσεις στα επιτόκια, υπάρχει κίνδυνος να προκληθεί αδικαιολόγητη ζημιά στην οικονομία της Ευρώπης.
Μια ηπιότερη πορεία
«Προσωπικά, θα προτιμούσα μια πιο ήπια πορεία αύξησης των επιτοκίων» τόνισε ο Έλληνας κεντρικός τραπεζίτης.
Θυμίζουμε πως μόλις την περασμένη εβδομάδα το συμβούλιο της ΕΚΤ προχώρησε σε μια ακόμη αύξηση των επιτοκίων κατά 75 μονάδες βάσης.
If the European Central Bank makes more jumbo rate hikes it will risk causing undue damage to Europe’s economy, Greece's central bank chief has warned.https://t.co/9DVUoBG0ph
— POLITICOEurope (@POLITICOEurope) November 4, 2022
Στη συγκεκριμένη συνεδρίαση, όπως υποστηρίζει ο κ. Στουρνάρας, είχε επιχειρηματολογήσει ότι η Ευρωζώνη είναι αντιμέτωπη με μια διαταραχή που προήλθε από την πλευρά της προσφοράς – συγκεκριμένα από τις τιμές της εισαγόμενης ενέργειας – και την οποία η νομισματική πολιτική ελάχιστα μπορεί να επηρεάσει. Οι δευτερογενείς επιδράσεις στους μισθούς, αλλά και οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό, παραμένουν επίσης συγκρατημένες, πρόσθεσε.
Επίσης ο κ. Στουρνάρας, τον οποίο το Politico χαρακτήρισε από τις ηγετικές φωνές ης ομάδας των «περιστεριών» στο συμβούλιο, στάθηκε στην ανάγκη οι δημοσιονομικές αρχές, όπως και οι αρμόδιες αρχές του ενεργειακού τομέα, να κάνουν περισσότερα για να δαμάσουν τον πληθωρισμό.
Όπως εξήγησε, αν η ΕΚΤ αφεθεί μόνη της στη μάχη κατά του πληθωρισμού, υπάρχει κίνδυνος «τα επιτόκια να εκτοξευθούν σε πολύ υψηλά επίπεδα» και «το κόστος σε όρους προϊόντος να είναι πολύ μεγαλύτερο».
Ο κ. Στουρνάρας ανέφερε ότι η απότομη και πέρα από κάθε πρόβλεψη άνοδος του πληθωρισμού σε επίπεδο-ρεκόρ 10,7% θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι δικαιολογεί επιθετική αυστηροποίηση, ταυτόχρονα όμως επισήμανε την πρόσφατη μείωση των τιμών της ενέργειας, η οποία στηρίζει προβλέψεις για χαμηλότερο πληθωρισμό και συνηγορεί υπέρ μιας πιο σταδιακής αύξησης των επιτοκίων.
«Η προσωπική μου αίσθηση είναι ότι το επόμενο έτος ο πληθωρισμός θα είναι κάτω από το 5,5% που εκτιμά το βασικό μας σενάριο», δήλωσε ο κ. Στουρνάρας.
Διλήμματα πολιτικής
Γενικότερα, ο κ. Στουρνάρας τόνισε ότι, εφόσον η ευρωζώνη είναι μεγάλος καθαρός εισαγωγέας ενέργειας, η νομισματική πολιτική «βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα οξύ δίλημμα στην προσπάθειά της να τιθασεύσει τον πληθωρισμό» και ταυτόχρονα να αποτρέψει τον κίνδυνο η επιθετική αυστηροποίηση να επιδεινώσει περαιτέρω τις αναπτυξιακές προοπτικές.
«Η ενεργειακή κρίση θα προκαλέσει έντονη υφεσιακή επίδραση στην οικονομία. Η εξασθένηση των οικονομιών μας, αλλά και στις ΗΠΑ και παγκοσμίως, θα επιφέρει περαιτέρω συρρίκνωση της ζήτησης», ανέφερε ο κ. Στουρνάρας. «Υπάρχουν αυξανόμενοι κίνδυνοι η οικονομία της ζώνης του ευρώ να οδηγηθεί σε ύφεση.»
Επικαλέστηκε μάλιστα σειρά στοιχείων, όπως η επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης το γ΄ τρίμηνο σε 0,2% και η ραγδαία επιδείνωση των δεικτών επιχειρηματικού κλίματος που καταγράφονται στις σχετικές έρευνες.
Συνεπώς, η οικονομική πραγματικότητα είναι κοντά στο πιο απαισιόδοξο σενάριο των τελευταίων μακροοικονομικών προβολών της ΕΚΤ. Σύμφωνα με τις προβολές αυτές, η οικονομία της ευρωζώνης αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 0,9% το 2023. Ακόμη χειρότερα, η προβλεπόμενη αυτή συρρίκνωση θα σημειωθεί στην ευρωζώνη χωρίς να έχει υλοποιηθεί η βασική παραδοχή των προβολών, ότι δηλαδή η Ρωσία διακόπτει όλες τις προμήθειες φυσικού αερίου, ανέφερε ο κ. Στουρνάρας. Και «αν συνεχιστεί ο πόλεμος, δεν βλέπω πώς θα μπορούσε να ανακάμψει η οικονομία».
Η νομισματική πολιτική δεν αρκεί από μόνη της
Υπό τις παρούσες συνθήκες, «η νομισματική πολιτική από μόνη της δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τα τρέχοντα επίπεδα πληθωρισμού», υποστήριξε ο κ. Στουρνάρας. «Αυτό θα αύξανε το κόστος σε όρους προϊόντος πολύ, πολύ παραπάνω.» Αντ’ αυτού, θεωρεί ότι χρειάζεται στήριξη από πλευράς δημοσιονομικής και ενεργειακής πολιτικής, τουλάχιστον για όσο διάστημα η Ρωσία εργαλειοποιεί το φυσικό αέριο.
«Αν θέλουμε να μειώσουμε τον πληθωρισμό υπό τις τρέχουσες συνθήκες χωρίς να υποστεί σοβαρό πλήγμα η χρηματοπιστωτική σταθερότητα και χωρίς να αυξηθούν υπέρμετρα τα επιτόκια, η νομισματική και η δημοσιονομική πολιτική δεν μπορεί να κινούνται σε αντίθετες κατευθύνσεις», είπε ο κ. Στουρνάρας. «Αν η δημοσιονομική πολιτική είναι πολύ χαλαρή, τότε, δυστυχώς, αυτό σημαίνει ότι τα επιτόκια θα εκτιναχθούν στα ύψη, πράγμα που δεν θέλουμε σε καμία περίπτωση να συμβεί.»
Πρόσθεσε δε, ότι ελπίζει η δημοσιονομική πολιτική να κινηθεί σε πιο περιοριστική κατεύθυνση το επόμενο έτος.
Η τιμολόγηση του ηλεκτρικού ρεύματος
Ο κ. Στουρνάρας επίσης ανέφερε ότι κατά τη γνώμη του απαιτούνται εντονότερες προσπάθειες για την εφαρμογή ενός νέου συστήματος τιμολόγησης του ηλεκτρικού ρεύματος. Η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος σήμερα συνδέεται με τις τιμές του φυσικού αερίου. «Γιατί πρέπει να εμμένουμε σε αυτό το μοντέλο όταν η Ρωσία εργαλειοποιεί τις τιμές του αερίου;» αναρωτήθηκε.
Αντίθετα, η Ευρώπη θα μπορούσε να τιμολογεί το ηλεκτρικό ρεύμα με βάση τη μέση τιμή όλων των καυσίμων που χρησιμοποιούνται στην ηλεκτροπαραγωγή. Η προσέγγιση αυτή θα μείωνε τις τιμές της ενέργειας και το συνολικό επίπεδο του πληθωρισμού. «Δεν θα ήμαστε αναγκασμένοι να αυστηροποιήσουμε τη νομισματική πολιτική σε τέτοιο βαθμό προκειμένου να επηρεάσουμε τις προσδοκίες και το μεσοπρόθεσμο πληθωρισμό», ανέφερε.
Σύμφωνα με έναν κορυφαίο Έλληνα εμπειρογνώμονα σε θέματα ενέργειας, όπως λέει ο κ. Στουρνάρας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα χρειαστεί αρκετό χρόνο μέχρι να αναπτύξει ένα εναλλακτικό μοντέλο. «Πρέπει να επισπεύσουμε αυτή τη διαδικασία», τόνισε χαρακτηριστικά.
Προσεκτικές κινήσεις στη μείωση του ισολογισμού
Ο κ. Στουρνάρας συνέστησε επίσης προσεκτικές κινήσεις όσον αφορά την επικείμενη μείωση των ομολόγων ύψους σχεδόν 5 τρισ. ευρώ που διακρατεί η ΕΚΤ στον ισολογισμό της. Σύμφωνα με προηγούμενη δήλωση της προέδρου της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα συζητήσουν τις «βασικές αρχές» της μείωσης του μεγέθους του ισολογισμού στη συνεδρίαση νομισματικής πολιτικής του Δεκεμβρίου.
«Τα όποια βήματα θα πρέπει να γίνουν προσεκτικά και σταδιακά, καθώς η ποσοτική σύσφιξη ενισχύει την αύξηση των επιτοκίων σε ολόκληρη την καμπύλη των αποδόσεων», τόνισε ο κ. Στουρνάρας.
Αναφέρθηκε δε, σε ένα πρόσφατο Δοκίμιο Εργασίας της Τράπεζας της Ελλάδος, το οποίο διαπιστώνει ότι οι μεγάλης κλίμακας αγορές τίτλων από τις κεντρικές τράπεζες ανά τον κόσμο είχαν συμβάλει στον περιορισμό των αποδόσεων των μακροπρόθεσμων ομολόγων παγκοσμίως κατά 330 μονάδες βάσης για τους κρατικούς εκδότες με πιστοληπτική διαβάθμιση ΑΑΑ και έως 800 μονάδες βάσης για τους κρατικούς εκδότες με διαβάθμιση χαμηλότερη της επενδυτικής βαθμίδας.
«Η μείωση του μεγέθους των ισολογισμών των κεντρικών τραπεζών στα προ κρίσης επίπεδα ενδέχεται να οδηγήσει σε ραγδαία άνοδο των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων διεθνώς και σε διεύρυνση των spread για τις ευάλωτες χώρες, με σοβαρές συνέπειες για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και τις οικονομικές προοπτικές», ανέφερε.
Κατά τον κ. Στουρνάρα, η συμφωνία που έχει επιτευχθεί στο Διοικητικό Συμβούλιο είναι να μειωθεί το μέγεθος του χαρτοφυλακίου, αφού πρώτα η κεντρική τράπεζα ολοκληρώσει τον κύκλο αυξήσεων των επιτοκίων.
Ο ίδιος διαβεβαίωσε ότι η κεντρική τράπεζα είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει το νέο της εργαλείο διαχείρισης κρίσεων, το μέσο για την προστασία της μετάδοσης (Transmission Protection Instrument), για να αντισταθμίσει «άτακτες εξελίξεις στην αγορά που απειλούν τη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής σε όλες τις χώρες της ζώνης του ευρώ».
Το πρόγραμμα ανακοινώθηκε τον Ιούλιο, καθώς οι αυξανόμενες προσδοκίες για αύξηση των επιτοκίων είχαν οδηγήσει σε αύξηση του spread μεταξύ των γερμανικών και των ιταλικών δεκαετών κρατικών ομολόγων πέρα από τις 250 μονάδες βάσης, εγείροντας ανησυχίες για επανεμφάνιση της κρίσης δημόσιου χρέους. Το πρόγραμμα επιτρέπει στην κεντρική τράπεζα να αγοράζει τα ομόλογα ενός συγκεκριμένου κράτους-μέλους υπό ορισμένες προϋποθέσεις.
Η Ελλάδα συνώνυμο της ανάπτυξης
Αναφερόμενος στην πορεία της ελληνικής οικονομίας, ο κ. Στουρνάρας υποστήριξε ότι η χώρα μας θα επηρεαστεί σε μικρότερο βαθμό από το αντιστάθμισμα μεταξύ ανάπτυξης και πληθωρισμού, καθώς οι οικονομικές προοπτικές παραμένουν θετικές.
«Η Τράπεζα της Ελλάδος πίστευε ότι θα έχουμε ανάπτυξη 3,2% φέτος, αλλά τώρα το αναθεωρούμε σε 6%, λόγω των πολύ υψηλότερων εισπράξεων από τον τουρισμό» είπε και πρόσθεσε ότι, όπως φαίνεται, οι καταναλωτές ξόδεψαν επιθετικά όλες τις αποταμιεύσεις που είχαν συσσωρεύσει στη διάρκεια της πανδημίας.
Το άλλοτε «προβληματικό παιδί» της Ευρώπης αναμένεται να ξεπεράσει την υπόλοιπη περιοχή τα ερχόμενα χρόνια. «Αν λάβουμε υπόψη τους ρυθμούς ανόδου του ΑΕΠ για το 2021 και το 2022, δεν είναι απίθανο να έχουμε μέσο ρυθμό ανάπτυξης 3% στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (της ΕΕ)».
Τα δυσμενή σενάρια για την ελληνική οικονομία, σύμφωνα με τα οποία η ευρωζώνη θα εισέλθει σε βαθιά ύφεση, δεν προβλέπουν ύφεση για την Ελλάδα.
