Το «τοξικό» διεθνές περιβάλλον, η κατακρήμνιση των διεθνών χρηματιστηρίων από το ξεκίνημα της χρονιάς και η συνεχιζόμενη υποχώρηση τιμών και αξιών σε αυτό που οι χρηματιστές ονόμασαν ήδη ως τον χειρότερο Ιανουάριο των τελευταίων 94 ετών (!) έχει, μεταξύ άλλων, έναν απρόσμενο αρνητικό πρωταγωνιστή:
τη μεγαλύτερη εμπορική τράπεζα της Γερμανίας, την κραταιά (;) Deutsche Bank, η οποία έχει βρεθεί στο επίκεντρο ενός κυκεώνα φημών και σεναρίων πως βρίσκεται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας και στο στόχαστρο επιθετικών πωλήσεων των τίτλων της σε σημείο οι μετοχές της να διαπραγματεύονται την Τρίτη μόλις στο ένα τρίτο της θεωρητικής αξίας ρευστοποίησης των περιουσιακών στοιχείων της…
Μια προαναγγελθείσα κρίση
Η φημολογία αναφορικά με την «υγεία» της Deutsche Bank είχε ξεκινήσει ήδη από τον Μάρτιο της περασμένης χρονιάς, όταν έπεσε ως κεραυνός εν αιθρία η είδηση πως η αμερικανική θυγατρική του γερμανικού τραπεζικού γίγαντα είχε «κοπεί» στα αμερικανικά stress test!
Και όντως έτσι είχε συμβεί καθώς στις 11 Μαρτίου 2015 η επίσημη ανακοίνωση της αμερικανικής ομοσπονδιακής τράπεζας (Fed) έλεγε τα εξής: «Η αμερικανική θυγατρική της Deutsche Bank και της ισπανικής Santander απέτυχαν να περάσουν τις δοκιμασίες αντοχής και συνεπώς δεν θα τους επιτραπεί να δώσουν μερίσματα στους μετόχους μέχρι να υποβάλουν νέα σχέδια».
Για την ακρίβεια επρόκειτο τότε για τον δεύτερο γύρο των αμερικανικών stress tests που αφορούσε στα σχέδια διανομής μερισμάτων, τα οποία δεν έπρεπε να θέτουν εν αμφιβόλω την κεφαλαιακή επάρκεια κάθε τράπεζας. Η Fed τότε αντιτάχθηκε στα σχέδια διανομής μερισμάτων και επαναγοράς μετοχών των Deutsche Bank και Santander, διότι ανακάλυψε «εκτεταμένες και σημαντικές ελλείψεις» στις διαδικασίες που εφάρμοζαν οι δύο τράπεζες για τον εντοπισμό και την αποτίμηση κινδύνων.
Η συνέχεια ήρθε λίγους μήνες μετά και πάλι από τις ΗΠΑ. Ήταν Σεπτέμβριος του 2015 όταν και πάλι η Fed ανακοίνωνε την έναρξη ελέγχων στη Deutsche Bank την οποία κατηγορούσε για χειραγώγηση επιτοκίων, φορολογικές παραβάσεις και προβλήματα στα δάνεια με εγγύηση στεγαστικές υποθήκες. Μετά από μήνες διαβουλεύσεων και σύμφωνα με ρεπορτάζ της Deutsche Welle η αμερικανική θυγατρική της Deutsche Bank ήρθε σε συμβιβασμό με τις αμερικανικές εποπτικές αρχές και για να κλείσει η υπόθεση θα χρειαστεί να καταβάλλει σε πρόστιμα τουλάχιστον 1 δισ. δολάρια για την «εξυγίανσή» της.
Τώρα το πρόβλημα επανακάμπτει: τις τελευταίες δύο εβδομάδες οργιάζουν εκ νέου οι φήμες πως η γερμανική τράπεζα δεν είναι σε θέση να αποπληρώσει κουπόνι ομολόγου της το οποίο λήγει τον Απρίλιο. Η διοίκηση της Deutsche Bank προχώρησε σε διάψευση των φημών, δεν μπορεί όμως να δώσει πειστικές απαντήσεις στους επενδυτές για την ζημιογόνο χρήση του 2015, μια χρήση με πρωτοφανές αποτέλεσμα για τα σύγχρονα χρονικά της: Ζημίες συνολικού ύψους 6,7 δισ. ευρώ. Στοιχείο αρκετό για να στείλουν οι επενδυτές την μετοχή της χαμηλότερα κατά 39% απ’ την αρχή της χρονιάς.
Η τελευταία «βουτιά» στην τιμή της μετοχής, την Δευτέρα 8 τρέχοντος, ανάγκασε εκ νέου την διοίκηση της τράπεζας να εκδώσει ανακοίνωση στην οποία διευκρινίζει πως η Deutsche Bank έχει παραπάνω από επαρκή κεφάλαια ώστε να αποπληρώσει τα κουπόνια στα πιο ρισκαδόρικα ομόλογα της τόσο για φέτος, όσο και για το 2017. Επίσης δημοσιοποίησε ένα εσωτερικό σημείωμα προς τους εργαζομένους απ’ τον οικονομικό διευθυντή του ομίλου Marcus Schenck που διευκρινίζει πως η τράπεζα έχει δεσμεύσει κεφάλαια κι έχει προς τούτο στα ταμεία περίπου 1 δισ ευρώ το 2016, αρκετά για να καλύψει τα 350 εκατομμύρια ευρώ από τα κουπόνια «Additional Tier 1» που λήγουν τον Απρίλιο. Ο ίδιος στο report του υπογραμμίζει ότι «η θέση της τράπεζας τόσο σε επίπεδο κεφαλαίων, όσο και διαχείρισης ρίσκου παραμένει ισχυρή».
Ωστόσο η ανακοίνωση δεν κατάφερε να σταματήσει το sell off στις αγορές μετοχών αλλά και ομολόγων. Έτσι τα ομόλογα της τράπεζας έφθασαν σε επίπεδο ανάλογο με εκείνο στην κορύφωση της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους το 2011. Σύμφωνα με το Bloomberg Δευτέρα και Τρίτη υπήρξαν νέες ενστάσεις για το κατά πόσον αυτή τη φορά η τράπεζα θα μπορέσει να αποπληρώσει τα κουπόνια του 2017 στην περίπτωση που τα λειτουργικά αποτελέσματα του 2016 απογοητεύσουν ή το κόστος ρευστοποίησης αποδειχθεί υψηλότερο απ’ ότι αναμένεται, με τους αναλυτές του οίκου CreditSights να δηλώνουν πως το πρόβλημα αξιοπιστίας επηρεάζει αρνητικά και τις επιδόσεις των ομολόγων CoCos που έχει εκδώσει η τράπεζα, ενώ και τα ασφάλιστρα κινδύνου (CDS) έχουν υπερδιπλασιαστεί απ’ το τέλος του 2015.
Σε αυτές τις «πληροφορίες» η μόνη αντίδραση εκ μέρους της τράπεζας ήταν μια ανακοίνωση του νέου ισχυρού άνδρα του ομίλου, του κ. John Cryan, ο οποίος πληροφόρησε media και επενδυτές πως η Deutsche Bank δεν θα χρειαστεί να αντλήσει νέα κεφάλαια για να ενισχύσει τον ισολογισμό της, αλλά παράλληλα ΔΕΝ θα καταβάλει μέρισμα ΟΥΤΕ για το 2015, ΟΥΤΕ και το 2016!
Too big to fail…
Tα μέχρι στιγμής δεδομένα μοιάζουν έως καταδικαστικά. Η πραγματικότητα όμως είναι σαφώς διαφορετική απ’ ότι ήταν κάποια χρόνια πριν, όταν ξεσπούσε η παγκόσμια κρίση που μας έχει φέρει ως εδώ.
Αν το 2007-2008 άπαντες στις ΗΠΑ πίστευαν πως οι αμερικανικές τράπεζες και οι κολοσσιαίοι οίκοι ήταν «πολύ μεγάλοι για να κινδυνεύσουν», σήμερα, εν έτει 2016, το ρητό αυτό φαντάζει απολύτως ταιριαστό στην περίπτωση της Deutsche bank. Η οποία ναι, είναι θεωρητικά στα πρόθυρα της χρεοκοπίας αλλά στην πραγματικότητα όνρψς είναι πολύ μεγάλη για να χρεοκοπήσει. Στην τελική μιλάμε για μια τράπεζα με assets – πραγματικά και μοχλευμένα – περί τα 1,62 τρισ ευρώ και με συνολική έκθεση σε παράγωγα και αγορές περίπου 20 φορές το ΑΕΠ της Γερμανίας.
Επί της ουσίας και παρά τα απογοητευτικά αποτελέσματα χρήσης 2015, τα πραγματικά οικονομικά δεδομένα της Deutsche bank είναι μεν δύσκολα, αλλά ίσως όχι τόσο δραματικά.
Ένα προς ένα τα στοιχεία δείχνουν μεν προβλήματα για την μεγαλύτερη γερμανική τράπεζα αλλά όχι τόσο δραματικά που θα οδηγούσαν σε χρεοκοπία. Ιστορικά η κεφαλαιοποίηση της Deutsche bank βρίσκονταν στα 30-35 δισεκατομμύρια, πλην του 2008 όταν είχε καταρρεύσει στα 18,5 δισεκατομμύρια. Σήμερα Τετάρτη η μετοχή ξεκινά τη μέρα από τα 13,9 ευρώ, με δυο λόγια η κεφαλαιοποίηση έχει υποχωρήσει στα 19,19 δισ. ευρώ .
Τα συνολικά κεφάλαια της Deutsche bank είναι 63 δισ ευρώ. Από την άλλη δεν έχει και τόση έκθεση στα δανειακά αδιέξοδα. Για του λόγου το αληθές η Deutsche bank από τα 1,62 τρισ. ενεργητικό έχει δάνεια μόλις 432 δισ. με τα προβληματικά δάνεια να είναι πολύ χαμηλά.
Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός πως η τράπεζα έχει εξωφρενικά μεγάλη έκθεση στα παράγωγα, περίπου 64 τρισ δολάρια. Όσο κι αν ακούγεται απίστευτο η αλήθεια είναι πως η συνολική έκθεση της Deutsche bank στα παράγωγα προσεγγίζει στις 20 φορές το ΑΕΠ της Γερμανίας.
Η τράπεζα υποστηρίζει ότι έχει μηχανισμούς αντιστάθμισης αλλά η αγορά αμφισβητεί ευθέως το κατά πόσον οι όποιοι μηχανισμοί μπορούν να αντισταθμίσουν τους κινδύνους από τοποθετήσεις 64 τρισ. δολαρίων.
Από την άλλη η ψυχρή λογική λέει πως η τράπεζα έχει και το μέγεθος και τα έσοδα να διαχειριστεί τα ανοίγματά της. Φέτος η Deutsche bank έχει 101.000 εργαζομένους και 2.790 καταστήματα με τα συνολικά έσοδα να ανέρχονται στα 33 δισ. ευρώ το 2015. Η νέα διοίκηση περικόπτει συνεχώς κόστη. Τα λειτουργικά έξοδα μειώθηκαν ήδη από τα 10 δισ. ευρώ στις αρχές του 2015 στα 6,3 δισ. στο δ΄ τρίμηνο του 2015. Κι επίσης στην τράπεζα μετοχές κατέχουν το σύνολο των γερμανικών ισχυρών βιομηχανιών, ενώ μεγάλο μέρος των ομολόγων της κατέχει η ΕΚΤ που προφανώς δεν έχει κανένα συμφέρον να αφήσει τη Deutsche bank χωρίς έλεγχο αλλά και χωρίς βοήθεια.
O Σόιμπλε, οι FT και το buy back μετοχών και ομολόγων
Εν κατακλείδι η Deutsche Bank φαντάζει – και είναι – πολύ μεγάλη για να αφεθεί στην τύχη της. Οι Ευρωπαίοι έμαθαν το μάθημα της κρίσης και δεν θα αφήσουν να συμβεί και στην Ευρώπη μια Lehman Brothers. Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει το κατά πόσον εάν χρειαστεί δεν θα γίνουν οι ‘πρέπουσες’ κινήσεις στο παρασκήνιο, αλλά ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε εμφανίστηκε πολύ σίγουρος για την τύχη της τράπεζας, λέγοντας: «δεν έχω καμία ανησυχία για τη Deutsche Bank». Στο ίδιο μήκος κύματος και ο νέος διευθύνων σύμβουλος της τράπεζας, John Cryan, ο οποίος τόνισε πως η θέση της Deutsche Bank παραμένει «απόλυτα στιβαρή».
Την ίδια στιγμή, προ ολίγων ωρών, η εφημερίδα Financial Times έφερε στο φως της δημοσιότητας σχέδιο της Deutsche Bank για την επαναγορά ομολόγων της (buyback) αξίας 50 δισεκατομμυρίων ευρώ, σε μια προσπάθεια ενίσχυσης της τιμής της μετοχής.
Κι εφόσον τελικά κάτι τέτοιο συμβεί, η αγορά το τελευταίο που θα προσέξει είναι το από πού θα έρθουν τα χρήματα που θα στηρίξουν την τράπεζα.
