Στη Σάσας Σταμάτη – εφημερίδα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ
Αναμφισβήτητα, η Μαργαρίτα Παπανδρέου είναι το πρόσωπο των ημερών. Η δεύτερη σύζυγος του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ, Ανδρέα Παπανδρέου, αυτές τις ημέρες κυκλοφορεί το βιβλίο της, με τίτλο «Ερωτας και εξουσία» από τις Εκδόσεις Πατάκη.
Η ίδια μας υποδέχτηκε στο Κτήμα Μαργαρίτα, στην Κάτω Αλμυρή, όπου ζει μόνιμα, και μας μίλησε για το βιβλίο της, τη ζωή της, αλλά και τα παιδιά της.
Γιατί αποφασίσατε να γράψετε αυτό το βιβλίο;
Εγραψα αυτό το βιβλίο γιατί πιστεύω ότι η μοίρα με αξίωσε να ζήσω δίπλα σε έναν υπέροχο άνθρωπο, τον Ανδρέα Παπανδρέου, σε μια σημαντική, ιστορική περίοδο αυτής της χώρας. Εχουν βέβαια γράψει και άλλοι, δίνοντας τη δική τους άποψη. Ηθελα με αυτό το βιβλίο να καταγράψω τον αγώνα που εμείς οι γυναίκες δώσαμε για ισότητα και δικαιοσύνη, για το δικαίωμά μας να συμμετέχουμε στο πολιτικό γίγνεσθαι. Εγραψα αυτό το βιβλίο γιατί αγαπώ αυτή τη χώρα και τους ανθρώπους της και ένιωσα την ανάγκη να πω και να μοιραστώ μαζί τους τα συναισθήματά μου και τις εμπειρίες μου.
Γιατί το βιβλίο βγαίνει τη δεδομένη χρονική στιγμή;
Αυτό το βιβλίο για να γραφτεί ήθελε πολύ χρόνο και είχα πάρα πολλές δουλειές, ειδικά με τα θέματα των γυναικών που ασχολούμαι και προσπαθώ να τις βοηθήσω. Το είχα βάλει για πολλά χρόνια στο ντουλάπι. Κάποια στιγμή είχα και ένα ατύχημα με το πόδι μου – έπεσα από τις σκάλες. Ετσι, πήρα την απόφαση να φύγω από την Αθήνα και να έρθω εδώ, κοντά στη θάλασσα, στη φύση. Βρήκα αυτό το μέρος, στην Κάτω Αλμυρή, και ξεκίνησα να γράφω το βιβλίο μου.
Γιατί αποφασίσατε να αποκαλύψετε ότι είχατε εξωσυζυγική σχέση με τον Πιερ;
Στο βιβλίο ήθελα να πω αλήθειες στον κόσμο για όλα τα πράγματα. Πιστεύω ότι υπάρχουν πολλά ψέματα, ειδικά στον πολιτικό χώρο. Επίσης, ήθελα πάντα σαν μικρό παιδί να ξέρω τι γίνεται πίσω από την πολιτική σκηνή. Πώς ζουν αυτοί οι άνθρωποι; Τι κάνουν; Τι χαρακτήρα έχουν; Είναι αυτό που βλέπουμε στην τηλεόραση ή δείχνουν κάτι άλλο στον κόσμο, για να τους πιστέψει; Είμαστε ένα μικρό χωριό και θέλουμε να ξέρουμε τι κάνει ο άλλος. Ο Πιερ ζει, αλλά πλέον δεν έχουμε επαφές. Εγραψα αυτό για τον Πιερ, γιατί όλοι οι άνθρωποι έχουν και τα καλά τους και τα κακά τους.
Στο βιβλίο σας δεν αναφέρετε καθόλου το όνομα «Δήμητρα Λιάνη». Την αποκαλείτε αεροσυνοδό. Γιατί;
Πρώτον, έτσι τη γνώρισα στο αεροπλάνο. Δεύτερον, δεν ήθελα στο βιβλίο μου να γράψω τόσες φορές το πραγματικό όνομά της. Για μένα είναι σαν να μην υπάρχει.
Πώς είστε οικονομικά; Πολλοί πιστεύουν ότι έχετε πολλά χρήματα.
Δεν έχω λεφτά. Ποτέ δεν είχα λεφτά. Ζω απλά, τρώω απλά, δεν έχω αγοράσει καινούργιο ρούχο εδώ και τρία χρόνια. Ούτε παπούτσια. Ετσι προσπαθώ να τα βγάλω πέρα. Είχαμε λίγα χρήματα με τον Ανδρέα και έχω χρησιμοποιήσει αυτά έως τώρα, ενώ παίρνω μια μικρή σύνταξη από τον Καναδά.
Κάποια στιγμή είχε ακουστεί και ότι το όνομά σας είναι στη «λίστα Λαγκάρντ». Τελικά, δεν ισχύει αυτό;
Δεν ξέρω αν έγινε από λάθος ή αν κάποιοι ήθελαν να με θίξουν. Ξέρω ότι το πολιτικό παιχνίδι είναι πολύ βρώμικο. Δεν τους άρεσε πολύ το όνομα «Παπανδρέου», επειδή ήταν στην άλλη πλευρά. Είναι η ζήλια, είναι πολλά. Είμαι πολύ θυμωμένη με αυτό που συνέβη. Εχω ένα όνομα και δεν έχω κάνει τέτοια πράγματα στη ζωή μου. Το ίδιο έχω διδάξει και στα παιδιά μου.
Πιστεύετε ότι ο Γιώργος Παπανδρέου αδικήθηκε;
Φυσικά και αδικήθηκε. Ο Γιώργος ήταν στον σωστό δρόμο και ήθελε να κάνει το καλύτερο για τον κόσμο. Είχε σκεφτεί μερικά πράγματα και είχε έτοιμα προγράμματα, αλλά δεν είχε υποστήριξη από το δικό του κόμμα. Επρεπε να περάσει αυτά τα πράγματα στη Βουλή. Οι άνθρωποι εκεί σκέφτονται το δικό τους συμφέρον και ήταν πολύ δύσκολα τα πράγματα – και τώρα, πιο δύσκολα. Ο κόσμος και η νοοτροπία τους δεν το ήθελαν. Ο άνθρωπος που είναι στη Βουλή και θέλει να πάρει ψήφους για να μείνει εκεί δεν θέλει να δυσαρεστήσει τους ψηφοφόρους του.
Πολλοί λένε ότι ο Αλέξης Τσίπρας μοιάζει με τον Ανδρέα Παπανδρέου. Ποια είναι η γνώμη σας;
Σε έναν βαθμό ισχύει αυτό. Ο Αλέξης Τσίπρας ήταν κοντά στις σκέψεις του Ανδρέα. Είναι ένα καλό παιδί, από το πανεπιστήμιο, που δεν έχει δουλέψει σκληρά στη ζωή του, στην αγορά. Εχει μυαλό, έχει προσωπικότητα, έχει σκέψεις, αλλά έχει και ένα πρόγραμμα μπροστά του που δεν είναι εύκολο να το βγάλει πέρα. Για κανέναν δεν είναι εύκολο. Μου φαίνεται ότι ο Τσίπρας, όταν μιλάει στον κόσμο, προσπαθεί να μιμηθεί τον Ανδρέα. Κάνει τις κινήσεις του. Ο μόνος τρόπος για να βγούμε από αυτή τη φοβερή κατάσταση είναι η ανάπτυξη. Εγώ έχω ένα πρόγραμμα για ανάπτυξη.
Πολλοί λένε ότι δύσκολα θα υπάρξει ένας ηγέτης όπως ήταν ο Ανδρέας.
Αλήθεια είναι αυτό. Είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί κάποιος σαν τον Ανδρέα. Τα δικά μου παιδιά έχουν ταλέντο, αλλά δεν θέλω να ασχοληθούν με την πολιτική. Είναι βρώμικος ο χώρος της πολιτικής. Τον έχουν ζήσει και ξέρουν.
Πολλά χρόνια είστε μόνη σας. Δεν είχατε την ανάγκη ενός συντρόφου;
Εχω τόσους φίλους. Δεν έχω ανάγκη από έναν σύντροφο. Μπορεί μια γυναίκα να ζει μόνη της – δεν υπάρχει πάντα η ανάγκη για έναν σύντροφο. Είμαι λίγο μεγάλη τώρα για να βρω σύντροφο. Πού να βρω έναν άνθρωπο 100 χρόνων; (γέλια) Μετά τον Ανδρέα, είναι δύσκολο να βρω κάποιον. Ηταν ένας άνθρωπος με μεγάλη προσωπικότητα, πολύ χαρισματικός, πολύ τρυφερός. Αυτά δεν είναι εύκολα να τα βρεις σε έναν άνδρα, ούτε έκανα και προσπάθειες.
Οταν ήρθατε στην Ελλάδα, δεχθήκατε πόλεμο επειδή ήσασταν ξένη; Αντιμετωπίσατε δυσκολίες;
Ναι. Κάποιοι επιχείρησαν να χρησιμοποιήσουν το γεγονός ότι είμαι από άλλη χώρα – άνθρωποι που ήθελαν να μου κάνουν κακό. Οταν προσπάθησα να κάνω κάποια πράγματα για τις γυναίκες, μου είπαν: «Είσαι ξένη και δεν ξέρεις την κουλτούρα εδώ». Ακόμα και από το ίδιο το ΠΑΣΟΚ δέχθηκα πόλεμο γι’ αυτό, επειδή είμαι σε μια ανεξάρτητη γυναικεία οργάνωση, που δεν είχε σχέση με το κόμμα. Είχαμε δικές μας ιδέες και προγράμματα, το κόμμα δεν είχε το control και πολλές γυναίκες του ΠΑΣΟΚ ήταν μέλη.
Η ζωή με τον Ανδρέα ήταν δύσκολη;
Οχι, ήταν πάρα πολύ ενδιαφέρουσα. Οταν αγαπάς κάποιον, είναι ωραία, και ειδικά τον Ανδρέα. Κάναμε τέσσερα παιδιά, που είναι σαν θαύμα για μένα. Πολλές στιγμές ενδιαφέρουσες. Μην ξεχνάς ότι ήταν καθηγητής. Ηταν ένας πολύ έξυπνος άνθρωπος. Μπορούσες να κάνεις συζήτηση μαζί του για ώρες.
Φοβάστε τον θάνατο;
Δεν φοβάμαι. Δεν θέλω να φύγω, αλλά δεν φοβάμαι. Είναι κάτι από τη φύση. Ολοι μας κάποια στιγμή θα πεθάνουμε. Απλά, το θέμα είναι ο τρόπος που πεθαίνει κανείς. Να μην έχει πολύ πόνο, να μη χάνει τις αισθήσεις του ή το μυαλό του, να μην έχει δυστύχημα.
Ερωτας, σεξ και… πολιτική στο ίδιο βιβλίο
«Το βιβλίο είναι η αφήγηση ενός μεγάλου έρωτα μιας Αμερικανίδας από το Σικάγο για τον άνδρα που γνώρισε πριν πολλά χρόνια σε μια αίθουσα αναμονής ενός οδοντιάτρου στη Μινεσότα, το 1948. Αφηγείται επίσης τον βίο και το έργο της ιδίας από πρώτο χέρι, τις πλούσιες πολιτικές της δραστηριότητες αλλά και τις περίπλοκες καταστάσεις –τόσο σε προσωπικό επίπεδο όσο και σε πολιτικό– που προκάλεσε το περιβόητο διαζύγιο από τον άνθρωπο στον οποίο είχε αφιερωθεί ολοκληρωτικά για τέσσερις δεκαετίες.
Το διαζύγιο Μαργαρίτα-Ανδρέα (και στη συνέχεια ο γάμος του Ανδρέα με νεότερή του) γέμισε τα πρωτοσέλιδα στην Ελλάδα, αλλά έκανε επίσης τον γύρο του κόσμου. Ηταν ένα διαζύγιο στον οποίο έπρεπε να πάρουν θέση όχι μόνο φίλοι και συγγενείς, αλλά και ολόκληρη η χώρα. Για πρώτη φορά περιγράφεται με λεπτομέρεια το πώς έφτασε στον χωρισμό.
Παρά τους αρχικούς της δισταγμούς, η Μαργαρίτα Παπανδρέου δεν αποφεύγει να μιλήσει για τον έρωτα αλλά και για το σεξ. Δεν κρύβει τίποτα, και ας μην είναι ορισμένες φορές οι πιο ευχάριστες σελίδες για έναν γιο.
Φωτίζει επίσης μια ιδιαίτερη πλευρά του γυναικείου κινήματος. Η ίδια συμμετείχε ενεργά στη φεμινιστική επανάσταση στην Ελλάδα, αλλά και στη Βόρειο Αμερική. Μπορεί να ήταν στο πλευρό του Ελληνα πολιτικού που άλλαξε την Ελλάδα, του Ανδρέα, αλλά η ίδια δημιούργησε και καθοδήγησε το μεγαλύτερο φεμινιστικό κίνημα της χώρας, εκείνο δηλαδή που είχε τη μεγαλύτερη επιρροή πάνω στα δικαιώματα της γυναίκας στην Ελλάδα.»
Από την εισαγωγή του Νίκου Παπανδρέου.
