Η ιστορία έχει ως εξής: Πριν από μερικά χρόνια ένα γκρουπ ηλικιωμένων Αμερικανών έχει καταλύσει σε ξενοδοχείο του Ηρακλείου για να επισκεφθεί, το επόμενο πρωινό, το ανάκτορο του Μίνωα στην Κνωσό.
Οι τουρίστες ενημερώνονται πως πρέπει να φορέσουν βερμούδα, σορτς και αθλητικά παπούτσια, καθώς και να έχουν μαζί τους νερό για να αντιμετωπίσουν τη ζέστη.
Όλοι τους είναι συνεπείς στο ραντεβού στη ρεσεψιόν για να μπουν στο πούλμαν, αλλά στην καταμέτρηση μία κυρία απουσιάζει. Τελικά κατεβαίνει με μεγάλη καθυστέρηση από το δωμάτιό της, με βραδινή τουαλέτα και τακούνια. «Δεν με νοιάζει τι φοράνε οι άλλοι, εγώ, πάντως, κακοντυμένη στον βασιλιά Μίνωα δεν πάω», είπε στην ξεναγό Μάχη Καρανίκη, αφήνοντάς την άναυδη.
Δεν είναι η μοναδική ιστορία τρέλας μέσα στα 43 χρόνια που κάνει αυτήν τη δουλειά. Τόσο η ίδια όσο και οι συνάδελφοί της έχουν ακούσει απίστευτα πράγματα, ακόμα και από εθνικότητες που πρέπει να είναι πιο εξοικειωμένες με τον ελληνικό πολιτισμό, όπως οι γείτονες Ιταλοί. Ένας από αυτούς είχε ρωτήσει πώς και μέσα στα… τζαμιά μας υπάρχουν σταυροί και εικόνες της Παναγίας, ενώ στα μάτια ορισμένων Γάλλων οι καλόγριες στα Μετέωρα είναι τζιχαντίστριες, εξαιτίας της αμφίεσής τους στα μαύρα. Έλλειψη παιδείας, παραπληροφόρηση αλλά και επικράτηση των αρνητικών στερεοτύπων είναι μερικά από τα εμπόδια που πρέπει να ξεπεράσουν οι Έλληνες ξεναγοί.
«Πρωταθλητές στα “μαργαριτάρια” αποδεικνύονται οι Αμερικανοί επισκέπτες, οι οποίοι συνήθως είναι ή του ύψους ή του βάθους. Υπάρχουν εξαιρετικά μορφωμένοι άνθρωποι που γνωρίζουν εις βάθος την ιστορία και τη γεωγραφία, αλλά και αδαείς πελάτες κρουαζιέρας που δεν ξέρουν καν πού βρίσκονται», λέει η Αυγή Καλογιάννη, η οποία ξεναγεί σε αγγλικά, γαλλικά και ιταλικά τα τελευταία 36 χρόνια. «Μου έχει τύχει να νομίζει μια κυρία πως η Ακρόπολη είναι ο Ναός του Σολομώντα, και μας ρωτούσε αν θα φάμε μενού κοσέρ το μεσημέρι. Όπως ταξιδεύει το πλοίο από λιμάνι σε λιμάνι, χάνουν τον λογαριασμό». «Τα πάντα είναι θέμα σχολικής εκπαίδευσης. Ξενάγησα πρόσφατα Αμερικανάκια 11 ετών από ένα καλό ιδιωτικό σχολείο της Βοστώνης. Ήταν τόσο διαβασμένα, που θα μπορούσαν πραγματικά να βάλουν κάτω τα αντίστοιχα Ελληνόπουλα», συμπληρώνει η Μάχη Καρανίκη.
Πού βρίσκεται η Ελλάδα;
Η ακριβής γεωγραφική θέση της χώρας μας είναι συχνά σπαζοκεφαλιά για τους ξένους: «Ειδικά για τους Αμερικανούς, η Ελλάδα ανήκει στη Μέση Ανατολή. Οπότε ανησύχησαν πολύ με τα γεγονότα της Αραβικής Άνοιξης, και ειδικά της Συρίας, διότι πιστεύουν ότι είμαστε δίπλα. Αντιθέτως δεν φοβούνταν καθόλου στον πόλεμο της πρώην Γιουγκοσλαβίας, διότι είχαν την αίσθηση ότι όλα συνέβαιναν πολύ μακριά από τα ελληνικά σύνορα», λέει ο Κρίτων Πιπέρας, ο πρόεδρος του Σωματείου Διπλωματούχων Ξεναγών. «Πολλές απορίες ανακύπτουν και για το θέμα της Ορθοδοξίας», συμπληρώνει ο αντιπρόεδρος Ανδρέας Λαζαρίδης:
«Ακόμα και οι ρωμαιοκαθολικοί μπορεί να μην κατανοούν ότι είμαστε χριστιανοί, και πρέπει να τους μιλήσει κανείς για το Σχίσμα, έτσι ώστε να καταλάβουν ότι δεν είμαστε μουσουλμάνοι και ότι από τα μεγάφωνα των εκκλησιών μας δεν ακούγεται ο ιμάμης».
«Δυστυχώς όσο περνά ο καιρός, η ανθρωπιστική παιδεία σε όλες τις χώρες του προηγμένου κόσμου γίνεται όλο και πιο αδύναμη, με αποτέλεσμα να φτωχαίνουν οι γνώσεις των ανθρώπων για την αρχαία Ελλάδα. Αυτό κάνει και τη δουλειά μας πολύ πιο δύσκολη, μιας και έχουμε συχνά μπροστά μας επισκέπτες που χρειάζονται κατατόπιση», λέει η Ντιάνα Στεφάνου, η οποία είναι 29 χρόνια στο επάγγελμα και μπορεί να κάνει συγκρίσεις με το παρελθόν. Υπάρχουν όμως και ευχάριστες ανατροπές: «Τα τελευταία χρόνια που έχει αυξηθεί ο τουρισμός από τις χώρες της Λατινικής Αμερικής διαπιστώνουμε πόσο οι άνθρωποι που κατάγονται από τις χώρες αυτές είναι γνώστες της ιστορίας μας και πόσο αγαπούν τους Έλληνες. Οι Ευρωπαίοι, ιδίως οι Γάλλοι που κατάγονται από αστικά κέντρα, έχουν και αυτοί υψηλότατο επίπεδο και αισθάνονται ότι έρχονται για να προσκυνήσουν τις ρίζες τους», λέει η Χρύσα Καραγεώργη, που ξεκίνησε να εργάζεται το 1974 και ειδικεύεται στους γαλλόφωνους.
Ιδιαίτερα κατατοπισμένοι είναι και οι Γερμανοί, οι οποίοι έρχονται πάντα καλά διαβασμένοι, λέει η Χρυσή Καραϊωσηφίδου: «Σε αντίθεση με αυτά που πιστεύει ο μέσος Έλληνας, οι Γερμανοί που έρχονται στην Ελλάδα από το 2010 και μετά το κάνουν από επιλογή. Θέλουν να μας στηρίξουν, και δεν είναι λίγες οι φορές που με έχουν συγκινήσει με τη συμπεριφορά τους. Από την άλλη πρέπει να πω ότι δεν έχω δει ποτέ, σε τουριστική περιοχή τουλάχιστον, Έλληνα να φέρεται αρνητικά ή προσβλητικά σε Γερμανό». Γενικώς, οι ξεναγοί συμφωνούν πως η κρίση δημιούργησε περισσότερες στρεβλώσεις. Πολύ ξένοι πιστεύουν πως μένουμε σε φαβέλες, ότι δεν τρώμε κάθε μέρα και εντυπωσιάζονται όταν βλέπουν γεμάτα τα καφέ και τις ταβέρνες. Από την άλλη, οι περισσότεροι θεωρούν ότι δεν πληρώνουμε φόρους (μιας και δεν τους δίνουν πάντα ταμειακές αποδείξεις) και πως είμαστε τεμπέληδες. Οι ενημερωμένοι, που είναι λιγότεροι, σπεύδουν προς βοήθεια, όπως κάποιοι Γάλλοι που δώρισαν στο κοινωνικό ιατρείο ένα σετ οδοντιατρικών εργαλείων.
Αν συνειδητοποιήσει κανείς το χάσμα που χωρίζει συχνά τους επισκέπτες με τον πολιτισμό μας, τότε αντιλαμβάνεται πως οι Έλληνες ξεναγοί πράγματι είναι οι καλύτεροι πρεσβευτές της αρχαίας και της σύγχρονης ιστορίας μας, και πως η ελληνική πολιτεία θα έπρεπε να είναι πολύ προσεκτική στον χειρισμό του θέματος της κατάρτισής τους. Τα τελευταία χρόνια έχουν κλείσει οι σχολές ξεναγών που έβγαζαν εξαιρετικούς αποφοίτους. Σε μια προσπάθεια να «ανοίξει» το επάγγελμα που θεωρήθηκε «κλειστό», το υπουργείο Τουρισμού προχώρησε στην υλοποίηση ταχύρρυθμων σεμιναρίων «κατάρτισης» στο επάγγελμα του ξεναγού.
Με αυτά, πτυχιούχοι ιστορίας, αρχαιολογίας, εθνολογίας, πολιτιστικού μάνατζμεντ και άλλων ειδικοτήτων αποκτούν πλήρη επαγγελματικά δικαιώματα ξεναγού, με την παρακολούθηση ενός σεμιναρίου λίγων εβδομάδων, που υποκαθιστά τουριστικές σπουδές πέντε εξαμήνων στις κρατικές επαγγελματικές σχολές ξεναγών. Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξεναγών προσέφυγε γι’ αυτό τον λόγο στο Συμβούλιο της Επικρατείας, αλλά ακόμα δεν έχει βγει κάποια απόφαση. Παράλληλα, άδεια να ξεναγούν θα μπορούν να πάρουν και ξένοι. «Ας σκεφτούμε αν θα θέλαμε έναν Βρετανό ξεναγό να μιλά στους τουρίστες για τα “Ελγίνεια” ή αν θα ήταν καλό για τη χώρα να τους εξηγεί την οικονομική κρίση ένας Γερμανός. Πόσω μάλλον να μιλήσουν για τα εθνικά μας θέματα ένας Τούρκος ή ένας Σκοπιανός», λέει ο Κρίτων Πιπέρας.
Το Top Ten των εξωφρενικών ερωτήσεων:
1. Πού βρίσκεται ο ναός της θεάς Ζίνας;
2. Γιατί οι αρχαίοι Έλληνες έχτιζαν τόσο πολλά ερείπια;
3. Πώς ανέπνεε ο Ποσειδώνας κάτω από το νερό;
4. Κάθε πότε δέχεται η Πυθία;
5. Δαγκώνουν τα λιοντάρια στην Πύλη των Λεόντων, στις Μυκήνες, ή να φέρω μαζί τα παιδιά;
6. Ποιο μυθικό τέρας ονομαζόταν Μινώσαυρος;
7. Γιατί οι Τούρκοι έχουν στην κατοχή τους τη μισή Κρήτη;
8. Είναι η Ελλάδα νησί;
9. Κυκλοφορούσαν οι αρχαίοι Έλληνες πάντα γυμνοί;
10. Πού βρίσκεται η πισίνα του Αγαμέμνονα; Αφού την είδαμε στην ταινία…
