Για τον υποθαλάσσιο αγωγό φυσικού αερίου East-Med ακούστηκαν ξαφνικά πολλά, ως επί το πλείστον θετικά (έως… «υπερθετικά») καμιά φορά και αντιφατικά, όμως ένα είναι βέβαιο: πως αποτελεί «σημείο καμπής» για την εξωτερική πολιτική της χώρας.
Tου Θανάση Κ.
Κι ακόμα, ότι οι Έλληνες ξέρουν ελάχιστα για τον East-Med, για το πώς προέκυψε και – κυρίως – για το πού οδηγεί…
Ας τα πάρουμε λοιπόν τα πράγματα από την αρχή…
* Πρώτον, είναι μια πολύ θετική εξέλιξη, που σχεδιάστηκε εδώ και χρόνια – αλλά και που η υλοποίησή της, απέχει ακόμα χρόνια!
Δεν ξέρουμε αν θα τελεσφορήσει ποτέ! Ωστόσο η συμφωνία για την (ενδεχόμενη) κατασκευή του αγωγού είναι πολύ σημαντική από μόνη της – ανεξάρτητα από το αν θα γίνει ποτέ πραγματικότητα!
Γιατί με τη συμφωνία που υπογράφηκε στην Αθήνα στις 2 Ιανουαρίου, μια ακόμα χώρα της περιοχής, το Ισραήλ (πέρα από την Κύπρο) «κούμπωσε» την πολιτική της πάνω στην Ελληνική θέση για την ΑΟΖ στη Ανατολική Μεσόγειο, παρακάμπτοντας εμφατικά τους τουρκικούς ισχυρισμούς!
Δηλαδή με τη Συμφωνία αυτή το Ισραήλ, δέχθηκε και επισήμως, ότι η Ελληνική ΑΟΖ «εφάπτεται» της Κυπριακής, απορρίπτοντας τους ισχυρισμούς της Τουρκίας ότι η Τουρκική ΑΟΖ επεκτείνεται δήθεν μέχρι την Αίγυπτο και την Λιβύη – δηλαδή αποκόπτοντας πλήρως, την Ελληνική από την Κυπριακή ΑΟΖ…
(Όπως θα δούμε αντίστοιχη, αλλά πιο «έμμεση παραδοχή» έχει κάνει και η Αίγυπτος, από το 2014…)
Έτσι, λοιπόν, σήμερα το Ισραήλ δέχθηκε ότι το Καστελόριζο έχει ΑΟΖ (Ελληνική) πράγμα που πεισματικά αμφισβητεί (και προσπαθεί στην πράξη να ακυρώσει) η Τουρκία…
Και ακολούθησε σαφής δήλωση των ΗΠΑ ότι υποστηρίζουν το έργο, ενώ απορρίπτουν τις τουρκικές «αιτιάσεις» εναντίον του.
Ξαφνικά η Ελληνική άποψη για την ΑΟΖ (που υπόψιν: ακόμα ΔΕΝ την έχουμε ανακηρύξει!) απέκτησε ευθεία στήριξη και από το Ισραήλ και από τις ΗΠΑ – έναντι της Τουρκίας που εξακολουθεί να την αμφισβητεί…
* Δεύτερον, οι τεχνικές προδιαγραφές του έργου είναι αρκετά σύνθετες και δύσκολες. Ο όγκος του φυσικού αερίου που θα διακινεί προς Ελλάδα-Ιταλία – Ευρώπη (αν και όταν κατασκευαστεί) θα είναι 10 με 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το χρόνο, έναντι συνολικής ζήτησης στην Ευρώπη 800 δισεκατομμυρίων το χρόνο. Δηλαδή πολύ μικρό μέρος!
Μικρό μέρος και για την συνολική κατανάλωση της Ευρώπης, αλλά και για τον (εικαζόμενο) δυναμισμό των κοιτασμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο συνολικά (πάνω από 300 δισεκατομμύρια)…
Έτσι κι αλλιώς, 95% (και πλέον) της παραγωγής φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου, θα διακινούνται προς την Ευρώπη (και αλλού) σε υγροποιημένη μορφή (LNG) από κατάλληλα μετασκευασμένα πλοία.
H Ρωσία ήδη παρέχει το 35% της συνολικής προσφοράς φυσικού αερίου στην Ευρώπη (επίσης κοντά στα 300 δισεκατομμύρια). Η συνολική παραγωγή της Ανατολική Μεσογείου θα ξεπερνά ίσως τη Ρωσική «προσφορά» προς την Ευρώπη. Σε κάθε περίπτωση, τα νέα κοιτάσματα φυσικού αερίου, υπολογίζεται ότι θα σπάσουν τη «μονοπωλιακή ισχυ» της Ρωσίας πάνω στην ενεργειακή αγορά της Ευρώπης…
* Τρίτον, η ανάδειξη των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο είναι στόχος που εξυπηρετεί και τα συμφέροντα της ίδιας της Ευρώπης, αλλά και τους μακροχρόνιους στόχους των ΗΠΑ.
Ειδικά οι ΗΠΑ, χρόνια τώρα επιμένουν για την – έστω και μερική – «απεξάρτηση» της Ευρωπαϊκής οικονομίας από τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ρωσίας.
Συμπέρασμα πρώτο: το φυσικό αέριο ήλθε στη ζωή μας όχι απλώς για να μείνει, αλλά για να γενικευθεί η χρήση του για δύο-τρείς γενιές ακόμα…
Συμπέρασμα δεύτερο: η Ελλάδα – και όλη η Ανατολική Μεσόγειος – έχουν σημαντικά κοιτάσματα φυσικού αερίου, που τώρα ήλθε η ώρα να τα εκμεταλλευτούν.
Συμπέρασμα τρίτο: αυτό το δυναμικό δημιουργεί νέες αντιπαλότητες και νέες δυνατότητες συμμαχιών στην περιοχή, ίσα-ίσα την στιγμή που τις χρειαζόμαστε περισσότερο…
Συμπέρασμα τέταρτο: η Ρωσία που ως τώρα είχε «μονοπωλιακή ισχύ» απέναντι στην Ευρώπη πλήττεται από αυτές τις εξελίξεις. Γιατί ξαφνικά αποκτά κι άλλους «προνομιακούς ανταγωνιστές».
Και είτε ενθαρρύνει τον επεκτατισμό της Τουρκίας σε βάρος Ελλάδος και Κύπρου, είτε προσπαθεί η ίδια να διεισδύσει στη Λιβύη (και στην Αίγυπτο) προσπαθώντας να ελέγξει άμεσα κάποιους «ανταγωνιστές» της.
* Τέταρτον: ο Αντώνης Σαμαράς διέβλεψε αυτές τις εξελίξεις πολύ νωρίς. Με μια σειρά από δημόσιες παρεμβάσεις και κινήσεις του (λιγότερο ή περισσότερο «σιωπηλές») άλλαξε τα δεδομένα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής…
— Στις αρχές του 2011 (πριν ακόμα ξεκινήσει η λεγόμενη «αραβική άνοιξη») ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης ακόμα, προκάλεσε «προ ημερησίας διάταξης» συζήτηση στην Ελληνική Βουλή για την ΑΟΖ (σχεδόν «απαγορευμένη λέξη» μέχρι εκείνη τη στιγμή)…
Τότε ακόμα το μεγαλύτερο μέρος της «προοδευτικής διανόησης» (ΠΑΣΟΚ του ΓΑΠ και σύμπασα η Αριστερά) θεωρούσαν όλα αυτά περί ενεργειακού πλούτου στη Ανατολική Μεσόγειο… «παραμύθια για αγρίους» και «αστικούς μύθους περί Ελντοράντο στους βυθούς των θαλασσών»…
Αυτά ακριβώς έλεγαν τότε πολλοί – πανεπιστημιακοί υποτίθεται, αλλά και πολιτικοί. Της «Αριστεράς», της «Προόδου», βεβαίως-βεβαίως – και της παθολογικής και αγιάτρευτης τύφλωσης!
Σήμερα, οι μισοί… «χαίρονται» για τον East-Med που θα μεταφέρει στην Ευρώπη τον υποθαλάσσιο πλούτο, για τον οποίο μας διαβεβαίωναν ότι ΔΕΝ υπήρχε…
Ενώ οι άλλοι μισοί διαμαρτύρονται για τον East-Med και εύχονται να μη γίνει πραγματικότητα, γιατί μπορεί «να μας εμπλέξει σε κινδύνους»!
— Στα μέσα του 2012, λίγες μέρες αφότου ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας ο Σαμαράς, αντιμετώπισε μιαν ανοικτή πρόκληση από πλευράς Τουρκίας. Λίγες εβδομάδες πριν τις εκλογές, η Τουρκία είχε βγάλει σε διεθνή ανοικτή δημοπρασία ελληνικά οικόπεδα ΑΟΖ νοτίως του Καστελόριζου. Και κάποιοι μεγάλοι ενεργειακοί κολοσσοί σκέπτονταν τότε να υποβάλλουν επίσημες «προσφορές» προς την Άγκυρα…
Ο Πρωθυπουργός Σαμαράς τότε προετοίμασε την πλήρη και αναλυτική ανακήρυξη των συντεταγμένων της Ελληνικής ΑΟΖ. Αλλά το ίδιο το ΥΠΕΞ της Ελλάδας διέρρευσε ότι αυτό ήταν μια… δόλια πράξη «συμβούλων» του που ήθελαν να τον παρασύρουν σε Πόλεμο με την Τουρκία!
Προσέξτε: Το Ελληνικό ΥΠΕΞ τα «διέρρευσε» αυτά…
Ο Τουρκικός Τύπος αναδημοσίευσε τότε τα πρωτοσέλιδα του Ελληνικού Τύπου. Για να τρομοκρατηθεί η Ελλάδα και να μην αντιδράσει…
Η κυβέρνηση Σαμαρά, όμως δεν «μάσησε»: αντί να ανακηρύξει Ελληνική ΑΟΖ (σε μια συγκυρία που η χώρα ήταν ιδιαίτερα εξασθενημένη από την κρίση και σε πρόθυρα του Grexit) και αντιμετωπίζοντας εσωτερική υπονόμευση, έκανε το «επόμενο καλύτερο» που μπορούσε να κάνει: Ειδοποίησε επισήμως τον Οργανισμό για το Δίκαιο της Θάλασσας (υπό την Αιγίδα του ΟΗΕ), ότι αυτά τα θαλάσσια «οικόπεδα» που έβγαζε η Τουρκία σε διεθνή δημοπρασία βρίσκονταν σε Ελληνική ΑΟΖ!
Η ελληνική επίσημη δήλωση δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα του Οργανισμού (γιατί η Ελλάδα έχει υπογράψει τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας)…
Η Τουρκική «διάψευση» που ακολούθησε αμέσως δημοσιεύτηκε απλώς ως «υποσημείωση» (γιατί η Τουρκία ΔΕΝ έχει υπογράψει τη Σύμβαση)…
Κι έτσι οι ξένες εταιρίες που ετοιμάζονταν να υποβάλλουν προσφορές στην Άγκυρα (για δικαιώματα έρευνας ΚΑΙ εκμετάλλευσης σε Ελληνική ΑΟΖ) αποσύρθηκαν πάραυτα…
Η προσπάθεια της Τουρκίας να δημιουργήσει «τετελεσμένα» τότε, απέτυχε!
Αλλά η «Αριστερά και η Πρόοδος» στην Ελλάδα κατηγορούσε τότε το Σαμαρά και τους συμβούλους του για «τυχοδιωκτισμούς» (σε συγχορδία με τον Τουρκικό τύπο)
–Τον Οκτώβριο του 2013 ο Σαμαράς πήγε στο Ισραήλ. Και για πρώτη φορά πρότεινε ευθέως στρατηγική σύγκλιση Ελλάδας – Ισραήλ!
Για να το υπογραμμίσει αυτό, ήταν η πρώτη και μόνη φορά που Έλληνας Πρωθυπουργός επισκέφτηκε το Ισραήλ και ΔΕΝ ζήτησε να επισκεφτεί και την Παλαιστινιακή αρχή στη Ραμάλα (της Δυτικής όχθης).
Διευκρίνισε ότι στηρίζει την παραδοσιακή Ελληνική και Ευρωπαϊκή Πολιτική να αποκτήσουν οι Παλαιστίνιοι το δικό τους κράτος, αλλά εκείνη τη στιγμή πήγε στο Ισραήλ για να προωθήσει την ελληνοϊσραηλινή στρατηγική σύγκλιση. Και μόνο…
Τόλμησε έτσι το λεγόμενο decoupling (αποσύνδεση) του Παλαιστινιακού από τις Ελληνοϊσραηλινές σχέσεις. Και για πρώτη φορά οι Ισραηλινοί πήραν το μήνυμα ότι έχουν τη δυνατότητα για πραγματική στρατηγική σύγκλιση με Ελλάδα και Κύπρο, δηλαδή με δύο ευρωπαϊκές-δυτικές χώρες. Ενώ για χρόνια ένιωθαν απομονωμένοι σε ένα εντελώς εχθρικό γεωπολιτικό περίγυρο.
Η ιδέα του East-Med τότε έπεσε για πρώτη φορά από την Ελληνική πλευρά. Και την αντιμετώπισαν αμέσως θετικά οι Ισραηλινοί.
Παρά τα τεχνικά προβλήματά της, την έβλεπαν από τότε ως ένα «τίμημα» που έπρεπε να πληρώσουν για να αποκτήσουν ένα στρατηγικής σημασίας «ομφάλιο λώρο» που να τους ενώνει στρατηγικά με το Δυτικό κόσμο
Η Αριστερά στην Ελλάδα αντιμετώπισε εκείνο το ταξίδι του Σαμαρά στο Ισραήλ ως… «προδοσία των Παλαιστινίων», ως «αποτυχημένη απόπειρα που δεν οδηγεί πουθενά», και τον ίδιο το Σαμαρά ως «ντήλερ»!
Υπάρχουν και τα σχετικά δημοσιεύματα του αριστερού τύπου από τότε (για να μην ξεχνιόμαστε).
Τώρα κάποιοι πανηγυρίζουν για την «πατρότητα» μιας ιδέας (του East Med) που όταν προτάθηκε για πρώτη φορά, οι ίδιο λύσσαγαν να την καταγγείλουν, να τη διαβάλλουν και να τη ματαιώσουν…
–Το Νοέμβριο του 2014 ο Σαμαράς προχώρησε σε αντίστοιχο άνοιγμα προς την Αίγυπτο: Πρότεινε μαζί με τον Κύπριο Πρόεδρο Αναστασιάδη τότε, την τριμερή συνεργασία Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, για να οριοθετήσουν από κοινού την ΑΟΖ των χωρών τους στην Ανατολική Μεσόγειο…
Ως τότε η Αιγυπτιακή διπλωματία αρνιόταν πεισματικά να δεχθεί κάτι τέτοιο. Υπογράμμιζε ότι και η Τουρκία έχει βλέψεις στην ΑΟΖ της περιοχής και έθετε ως όρο τη συμμετοχή και της Τουρκίας στις διαπραγματεύσεις…
Αλλά το Νοέμβριο του 2013, ο Σαμαράς εκμεταλλεύθηκε ότι η Δύση είχε απομονώσει το καθεστώς Σίσι στην Αίγυπτο, καθώς και το βαθύ ρήγμα μεταξύ του καθεστώτος Σίσι της Αιγύπτου και του καθεστώτος Ερντογάν στην Τουρκία.
Πρότεινε λοιπόν, στον Σίσι την τριμερή Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου, για να σπάσει την απομόνωση της Αιγύπτου, με «αντάλλαγμα» η Αίγυπτος να παραμερίσει τους τουρκικούς ισχυρισμούς και να υπογράψει από κοινού οριοθέτηση της ΑΟΖ χωρίς την Τουρκία πλέον! Δηλαδή από-νομιμοποιώντας εμμέσως τις τουρκικές αμφισβητήσεις για την Ελληνική ΑΟΖ.
Σύμπασα η Αριστερά και η Πρόοδος τότε τι νομίζετε ότι έκανε;
Το βρήκατε: Κατήγγειλε – και πάλι – την «τυχοδιωκτική και αδιέξοδη πολιτική Σαμαρά με τον… δικτάτορα Σίσι»!
–Σήμερα μια ακόμα χώρα, το Ισραήλ, υπογράφοντας τον East-Med, παραμερίζει τους τουρκικούς ισχυρισμούς και ενισχύει τις ελληνικές θέσεις για την ΑΟΖ – που ακόμα ΔΕΝ έχουμε ανακηρύξει…
Και η μισή Αριστερά παραδέχεται ότι αυτό είναι «επιτυχία», της οποίας μάλιστα εκείνη διεκδικεί σήμερα την «πατρότητα», ενώ η άλλη μισή Αριστερά (του ίδιου του ΣΥΡΙΖΑ και όχι μόνο) εξακολουθεί να την… καταγγέλλει!
Όπως ακριβώς την κατήγγειλαν σε κάθε βήμα μέχρι τώρα…
Αρχίσατε, ελπίζω, να καταλαβαίνετε τι έχει συμβεί μέχρι στιγμής με τον East-Med…
Μη βιάζεστε όμως. Το πράγμα έχει πολύ περισσότερο «ψαχνό» και πολύ μεγαλύτερο βάθος…
