Τι ακριβώς κάνει η Αμερική με την Τουρκία; Γιατί δείχνει τόσο «ανεκτική» στις προκλήσεις Ερντογάν; Είναι ο Τούρκος ηγέτης τόσο «παντοδύναμος», ώστε να τον «τρέμουν» ακόμα και μεγάλες δυνάμεις;
Του Θανάση Κ.
Ή απλώς του αφήνουν να αμολήσει όλο το… σχοινί για να τον κρεμάσουν;
Μερικές παρατηρήσεις:
* Πρώτον, η Οθωμανική Τουρκία έγινε επισήμως «ο Μεγάλος Ασθενής» της Ευρώπης, μετά τη Συνθήκη του Κάρλοβιτς (1699) και την ήττα της στον Αυστρο-Τουρκικό Πόλεμο (1683-1697). Ως τότε ήταν παντοδύναμη και τη φοβούνταν όλοι! Μόλις πριν μερικά χρόνια (1683) είχε επιχειρήσει τη δεύτερη πολιορκία της Βιέννης (και λίγο κόντεψε να το πετύχει…)
Όμως, από τότε και μετά, τους Ευρωπαίους δεν απασχολεί πια η «ισχύς» των Οθωμανών), αλλά το ακριβώς αντίθετο: η αδυναμία τους:
Δηλαδή πώς κάθε Ευρωπαϊκή Δύναμη θα «επωφεληθεί» από την Οθωμανική αδυναμία και ταυτόχρονα θα εμποδίσει άλλες δυνάμεις να επωφεληθούν κι αυτές…
* Δεύτερον, για πολλά χρόνια ακόμα, η Οθωμανική Τουρκία έμοιαζε «επίφοβη», αλλά εξασθενούσε συνεχώς! Και παρά το γεγονός ότι υπήρχε έκτοτε διαχρονική συμφωνία μεταξύ όλων να αποτρέψουν τη διάλυσή της, η διάλυση αυτή προχώρησε:
–Ανάμεσα στο 1700 και την εποχή του Ναπολέοντα γίνονται τέσσερις Ρωσοτουρκικοί Πόλεμοι!
–Ύστερα έχουμε την Ελληνική Επανάσταση (1821-30), αλλά και τη σχεδόν ταυτόχρονη Εξέγερση των Σέρβων (1815-1835).
Έτσι στις αρχές του 19ου Αιώνα συντελέστηκαν στα Βαλκάνια και οι πρώτοι εδαφικοί «ακρωτηριασμοί» της Οθωμανική Αυτοκρατορίας – παρ’ όλο που οι «μεγάλοι» της εποχής, συμφωνούσαν να τη διατηρήσουν… «αλώβητη»!
Το 1829 οι Αιγύπτιοι ήταν σύμμαχοι των Τούρκων κατά των Ρώσων (στον Ρωσοτουρκικό Πόλεμο που ακολούθησε)!
Ενώ μόλις τρία χρόνια αργότερα, το 1832, οι Ρώσοι ήταν πλέον σύμμαχοι των Τούρκων κατά των Αιγυπτίων! (στον Τουρκο-Αιγυπτιακό πόλεμο που ακολούθησε)
Κι άλλα επτά χρόνια αργότερα, το 1839, οι Ρώσοι και οι Βρετανοί ήταν σύμμαχοι των Οθωμανών κατά των Αιγυπτίων (στον επόμενο Τουρκο-Αιγυπτιακό Πόλεμο) – ενώ δώδεκα χρόνια πριν, Ρώσοι και Βρετανοί καταναυμάχησαν τον ενωμένο στόλο Τούρκων-Αιγυπτίων στο Ναβαρίνο!
Μύλος…
Οι «συμμαχίες» ήταν εφήμερες κι άλλαζαν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς! Όλοι εποφθαλμιούσαν ένα κομμάτι της αποσυντιθέμενης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, εμποδίζοντας παράλληλα οποιονδήποτε άλλο, να πάρει κι εκείνος ένα κομμάτι (πιθανόν μεγαλύτερο)…
Η Οθωμανική Τουρκία είχε καταφέρει να μετατρέψει τη δική της προοδευτική παράλυση σε «δύναμη επιβίωσης», καθώς ουδείς ήθελε να πάρει την ευθύνη για τη διάλυσή της! Όλοι την «επέσπευδαν», όμως, κανείς δεν ήθελε να …«επιτρέψει»!
* Τρίτον, στις αρχές του 20ου Αιώνα, όλες οι βαλκανικές χώρες συμφώνησαν να διώξουν οριστικά τους Οθωμανούς από τα Βαλκάνια, αλλά οι Μεγάλες Δυνάμεις τους ειδοποίησαν να μη το κάνουν (Οκτώβριος του 1912). Ήταν όμως αργά.
Δύο χρόνια αργότερα, ξέσπασε ο μεγάλος Πανευρωπαϊκός Πόλεμος: η Τουρκία βρέθηκε να πολεμά με τη «λάθος πλευρά»! Οι Βρετανοί διέλυσαν τις Οθωμανικές κτήσεις στη Μέση Ανατολή, και οι Ρώσοι της επιτέθηκαν από τον Καύκασο.
Ενώ Βρετανοί και Ρώσοι αγωνίζονταν να κρατήσουν την Τουρκία όρθια όλες τις προηγούμενες δεκαετίες (και αιώνες), ξαφνικά τη χτύπησαν από παντού και την ξεπάτωσαν όταν πήγε με τους εχθρούς τους!
* Τέταρτον, σήμερα υπάρχει μια εντελώς διαφορετική «εθνική» Τουρκία: πολύ μικρότερη από την Οθωμανική (που εκτείνονταν από το Δούναβη ως τον Περσικό Κόλπο, κι από το Ιράν ως και τη Λιβύη), αλλά υπολογίσιμη δύναμη ακόμα! Η οποία μάλιστα έχει κάνει αναπτυξιακά άλματα τα τελευταία χρόνια, και φαίνεται «πανίσχυρη»…
Συμβαίνει όμως, το αντίθετο: έχει περιέλθει – και πάλι – σε καθεστώς «Μεγάλου Ασθενούς».
Για λόγους εντελώς διαφορετικούς αυτή τη φορά:
–Από την ώρα που γκρέμισε το Κεμαλικό «κοσμικό» καθεστώς, κι άρχισε να διολισθαίνει προς το Σουνιτικό ισλαμισμό, η Τουρκία του Ερντογάν έπαψε να είναι «αξιόπιστος εταίρος» για τη Δύση: Συνεργάστηκε με όλους τους φορείς του τζιχαντισμού (με το ΙΣΙΣ στην πρώτη περίοδο του Συριακού Εμφυλίου και με τους «Αδελφούς μουσουλμάνους» στην Αίγυπτο, πριν τους σαρώσει ο Σίσι)…
–Η Ρωσία επίσης δεν θεωρεί τον Ερντογάν αξιόπιστο, όσο η Τουρκία παραμένει στο ΝΑΤΟ (κι όσοι ο ίδιος ο Ερντογάν φλερτάρει με το ισλαμικό φονταμενταλισμό)…
Μπορεί οι Ρώσοι να προχωρούν σε τολμηρές συνεργασίες με την Άγκυρα (της πούλησαν και πυραύλους S-400 πρόσφατα), αλλά αυτές οι χειρονομίες δεν έχουν στρατηγικό βάθος: Οι Τούρκοι είναι ορκισμένοι εχθροί του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία (προστατευόμενου της Ρωσίας), ορκισμένοι εχθροί των Κούρδων της Συρίας (επίσης προστατευόμενων της Ρωσίας), και ορκισμένοι εχθροί της Αρμενίας (επίσης προστατευόμενης της Ρωσίας)…
—Το Ιράν θεωρεί την Τουρκία αναξιόπιστο σύμμαχο – γιατί οι Τούρκοι στηρίζουν τους Σουνίτες που πολεμούν τους Σιίτες σε όλη τη Μέση Ανατολή, ενώ το Ιράν στηρίζει τους Σιίτες…
–Τα αραβικά καθεστώτα του Κόλπου (πλην Κατάρ) θεωρούν τους Τούρκους «ανταγωνιστές» που προσπαθούν να επιβάλουν την ηγεμονία τους στον Ισλαμικό κόσμο. Είναι κι αυτοί Σουνίτες όπως οι Τούρκοι, αλλά εδώ και δέκα αιώνες οι Άραβες πολεμάνε με τους μη Άραβες μουσουλμάνους (κυρίως Τούρκους) για την ηγεμονία στο Σουνιτικό ισλάμ!
Μη ξεχνάμε πως η αραβική εθνική αφύπνιση στις αρχές του 20ου αιώνα έγινε για την αποτίναξη της Οθωμανικής κυριαρχίας.
–Τέλος το Ισραήλ και η Αίγυπτος θεωρούν την Τουρκία ως «εχθρό» και «στρατηγικό ανταγωνιστή» τους στην περιοχή. Ενώ αμφότερες θεωρούν την Ελλάδα ως πολύτιμο «ομφάλιο λώρο» που τους συνδέει με τη Δύση…
Έτσι λοιπόν:
* Το πρώτο στοιχείο «εξασθένισης» της σύγχρονης Τουρκίας είναι ότι μοιάζει αναξιόπιστη για όλους τους υποψήφιους δυνάμει στρατηγικούς εταίρους της!
* Το δεύτερο στοιχείο είναι η εσωτερική της σύγκρουση ανάμεσα στο φιλοδυτικό κομμάτι της κοινωνίας (που αποτέλεσε την ιστορική βάση του Κεμαλικού-κοσμικού καθεστώτος) και το αντί-δυτικό κομμάτι, που αποτελεί την κοινωνική βάση του καθεστώτος Ερντογάν.
Είναι «δύο διαφορετικές Τουρκίες», που βρίσκονται πια και εδαφικά ξεχωρισμένες…
Δίπλα σε αυτές της «δύο Τουρκίες» υπάρχει και ένα τρίτο μέρος: το υπό Τουρκική κυριαρχία Κουρδιστάν, στα νοτιανατολικά…
Έχουμε λοιπόν, ήδη «τρείς Τουρκίες»: η πρώτη δεν ανέχεται τη δεύτερη, η δεύτερη απεχθάνεται την πρώτη και η τρίτη (οι Κούρδοι), δεν θέλει τις άλλες δύο: οι Κούρδοι επιθυμούν να αποσχισθούν! Και να ενωθούν με τους υπόλοιπους ομοεθνείς τους νοτίως των συνόρων…
* Το τρίτο βασικό στοιχείο της τωρινής Τουρκίας είναι ότι πέτυχε μια ταχύρρυθμη ανάπτυξη τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, που όμως έχει «πήλινα πόδια». Σε αντίθεση με την Ελλάδα (που παραγωγικά συρρικνώθηκε επί δεκαετίες), η Τουρκία διαθέτει πλέον μεγάλο παραγωγικό ιστό, αλλά είναι απόλυτα εξαρτημένη από τα κεφάλαια των Δυτικών (τους οποίους εχθρεύεται), ιδιαίτερα από τις αγορές των Ευρωπαίων (τους οποίους σιχαίνεται) και από τις αγορές των γειτονικών λαών της Μέσης Ανατολής (τους οποίους είτε ανταγωνίζεται, είτε απειλεί).
Οι Αμερικανοί δεν μπορούν να αποδεχθούν το γεγονός ότι η Τουρκία αγόρασε στρατηγικής σημασίας σύγχρονο οπλισμό από τους Ρώσους. Ουσιαστικά αυτό ισοδυναμεί με «έξοδο» της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ!
Ο Ερντογάν «διέβη το Ρουβίκωνα»!
Αλλά το τι θα κάνουν οι ΗΠΑ με τον Ερντογάν δεν είναι σαφές:
–Μπορούν να τον ανατρέψουν; Όχι! Αυτό θα σήμαινε πια εμφύλιο! Αν η Τουρκία είναι ξανά ο «μεγάλος Ασθενής της Δύσης» στην περιοχή, ο ίδιος ο Ερντογάν είναι ο «μεγάλος Ασθενής της Τουρκίας»! Όλοι θέλουν να εξαφανιστεί, αλλά κι όλοι φοβούνται τι θα συμβεί όταν φύγει από τη μέση…
Η Ιστορία έδειξε ότι όποιος εμφανίζεται ως «μεγάλος Ασθενής» κερδίζει χρόνο, αλλά τελικά δεν μπορεί να αποτρέψει το «μοιραίο».
Όποιος επιχειρεί να μετατρέψει την μακροχρόνια αδυναμία του σε προσωρινό πλεονέκτημα, επιβιώνει πολλών κρίσεων, αλλά δεν μπορεί να επιβιώνει για πάντα.
Η Οθωμανική Τουρκία άντεξε 220 χρόνια ως «μεγάλος Ασθενής» της Ευρώπης (1699-1919)! Η σημερινή εθνική Τουρκία δύσκολο να ξεπεράσει τα 20-25 χρόνια (μετά την ανάδειξη του Ερντογάν). Η αντίστροφη μέτρηση έχει αρχίσει…
–Ο Τράμπ εμφανίζεται τώρα διστακτικός! Ψάχνει το «πρόσχημα», για να χτυπήσει τον «αυθάδη και ασυγκράτητο» Ερντογάν, δείχνοντας υπομονή επί του παρόντος…
Αφήνει τους Δημοκρατικούς στο Κογκρέσο (κυρίως στη Βουλή, την οποία ελέγχουν) να του κάνουν «κριτική ότι διστάζει». Ώστε όταν «χτυπήσει» να τους έχει στο πλευρό του όλους…
–Το Ισραήλ – το οποίο στηρίζει και στο οποίο στηρίζεται ο Τράμπ – θέλει αυστηρότητα κατά της Τουρκίας.
–Η Αίγυπτος (χώρα μουσουλμανική, αλλά με καθεστώς εχθρικό προς τους τζιχαντιστές – και πληθυσμό 110 εκατομμύρια, δηλαδή μεγαλύτερη από την Τουρκία) στηρίζεται σήμερα από τον Τράμπ (ενώ πριν πέντε χρόνια την είχε απομονώσει η κυβέρνηση Ομπάμα). Και η Αίγυπτος του Σίσι λοιπόν, θέλει ρήξη ΗΠΑ-Τουρκίας…
–Ο Τράμπ αφήνει τους εσωτερικούς αντιπάλους του στις ΗΠΑ (Δημοκρατικούς) να τον «πιέσουν» και να τον «σύρουν» στην Πολιτική που ο ίδιος θέλει να επιβάλει, έτσι κι αλλιώς! Είναι πολύ καλύτερα από το να τους έχει απέναντι συνεχώς…
–Για τους Ευρωπαίους (που δεν έχουν ενιαία γεωπολιτική στρατηγική) είναι πολύ σημαντικό, οι υδρογονάνθρακες της Ανατολικής Μεσογείου, να περιέλθουν υπό Ευρωπαϊκό κυριαρχία. Κι αυτό μπορεί να γίνει, αν εφαρμοστεί το Δίκαιο της Θάλασσας υπέρ Ελλάδος και Κύπρου, χωρών μελών της ΕΕ.
Κάτι τέτοιο αυτόματα θα σπάσει το μεγάλο μερίδιο της Ρωσίας στον ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης. Κάτι που θέλουν και οι Αμερικανοί εδώ και χρόνια…
—Δεν το επιθυμεί, βέβαια, μόνον η Ρωσία: η οποία στηρίζει την Τουρκία, να διαλύσει το ΝΑΤΟ και να καθυστερήσει την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο. Αλλά μόλις «απελευθερωθούν» οι υδρογονάνθρακες, η Τουρκία γίνεται ξανά «ανταγωνιστής» της Ρωσίας…
Το ΝΑΤΟ έτσι κι αλλιώς δεν τραβάει. Ουσιαστικά κανείς Ευρωπαίος δεν το χρηματοδοτεί. Κι αυτοί που το έχουν περισσότερο ανάγκη – Ανατολικο-Ευρωπαίοι, Βαλτικοί και Βαλκάνιοι, έναντι της Ρωσίας – γέρνουν γεωπολιτικά περισσότερο υπέρ της Ουάσιγκτων παρά υπέρ των Βρυξελλών…
Η Αμερική πολύ σύντομα θα ζητήσει την «επανίδρυση» του ΝΑΤΟ!
Έτσι θα θέσει την Τουρκία de facto έξω από το νέο Οργανισμό.
Και θα μπορέσει να διευρύνει το «νέο ΝΑΤΟ» με Κύπρο, Ισραήλ, Αίγυπτο.
Κατ’ ακολουθίαν και με την Κύπρο, που αποτελεί τον γεωγραφικό «κρίκο» ανάμεσά τους και στην υπόλοιπη Ευρώπη…
Αυτά σήμερα τα όλα μπλοκάρει η Τουρκία! Αλλά αν η Τουρκία εξαναγκαστεί να μη συμμετάσχει στο νέο ΝΑΤΟ, ανοίγει ο δρόμος για μείζονα διαφοροποίηση των συσχετισμών στην περιοχή.
–Και η Ρωσία από την πλευρά της, μπορεί να πάρει τρία σημαντικά ανταλλάγματα για να πάψει να στηρίζει την Τουρκία: την αποδοχή των τετελεσμένων της στην ανατολική Ουκρανία, την αποδοχή των ερεισμάτων της στη Συρία και την συγκρότηση του Κουρδιστάν (το οποίο στηρίζουν: και η Ρωσία και οι ΗΠΑ και το Ισραήλ!)
–Η ίδια η Τουρκία εκτός δυτικού συνασπισμού, και χωρίς την σθεναρή στήριξη από πουθενά, είναι πολύ πιθανό να διαμελιστεί. Με το δυτικό τμήμα να βάζει υποψηφιότητα πια, να μπει και στο «νέο ΝΑΤΟ» – και στην ΕΕ ίσως…
Αλλά μια πολύ μικρότερη Τουρκία δίπλα μας είναι πολύ πιο ακίνδυνη για μας και πολύ πιο ενσωματώσιμη στη Δύση και τους Δυτικούς θεσμούς…
Ο πάλαι ποτέ «μεγάλος Ασθενής» της Ευρώπης μίκρυνε πολύ από τότε, φαινομενικά «ενισχύθηκε» τα τελευταία χρόνια, αλλά έγινε πάλι «ασθενής»…
Οι δυτικοί μοιάζουν αμήχανοι απέναντί του, όπως τότε. Αλλά ήδη περιμένουν την ευκαιρία να τον τελειώσουν με αμοιβαία κέρδη για όλους αυτή τη φορά…
ΥΓ1. Τέτοιες κοσμογονικές ανακατατάξεις θα έχουν επιπτώσεις και στα Βαλκάνια. Είναι προφανές πια, ότι το πρόβλημα του ΝΑΤΟ δεν ήταν τι θα γίνει με τα… Σκόπια, αλλά πως θα ενσωματώσει Αίγυπτο – Ισραήλ και Κύπρο! Κι αυτό δεν προϋποθέτει ρήξη με τη Ρωσία, αλλά θα οδηγήσει σε συμβιβασμό με τη Ρωσία!
Η Ελλάδα θα έχει πολύ σημαντικό ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο. Ενώ τα Σκόπια δεν θα έχουν κανένα ρόλο! Ούτε θα αντέξουν για καιρό, αφού και η Αλβανία (κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ) ανοικτά τα εποφθαλμιά – και η Βουλγαρία ενοχλείται (επίσης κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ).
Οι… «φωστήρες» μας αναζήτησαν λάθος «συμμάχους» (τη κλυδωνιζόμενη Μέρκελ και τους ανύπαρκτους γεωπολιτικά Γερμανούς!), για να λύσουν «λάθος πρόβλημα» (την ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ!), ενώ θα μπορούσαν να εξαργυρώσουν τη μεγάλη σημασία της Ελλάδας στο άνοιγμα των δυτικών γεωπολιτικών ισορροπιών στην Ανατολική Μεσόγειο προς Αίγυπτο και Ισραήλ.
ΥΓ2 Σε όλη την επόμενη περίοδο είναι κρίσιμο η Ελλάδα να μην υποστεί ήττα και να μη συρρικνωθεί! Γιατί αν συμβεί αυτό, τινάζονται τα πάντα στον αέρα. Και μέσα και έξω…
ΥΓ3. Διαβάστε καλά την ιστορική περίοδο 1897-1913. Η Ελλάδα τότε, μέσα σε δεκαπέντε μόλις χρόνια, πέρασε από την συντριβή στην εποποιία – από τη χειρότερη εσωστρέφεια και μιζέρια, στην Αναγέννηση και την Εθνική Ανασυγκρότηση!
Γιατί ο Ελευθέριος Βενιζέλος τότε διάβασε καλά τις διεθνείς εξελίξεις, είδε την μεγάλη αναδιάρθρωση διεθνώς συσχετισμών που ερχόταν και προετοίμασε τη χώρα να αντιμετωπίσει τις μεγάλες ευκαιρίες που θα παρουσιάζονταν.
Και τότε – επί δύο αιώνες, τουλάχιστον – όλοι στήριζαν την Τουρκία per mare per terra. Μέχρι που λίγο αργότερα την κομμάτιασαν…
Σήμερα ο «μεγάλος Ασθενής» επανήλθε!
Για σκεφτείτε: η πρώην φιλοδυτική Κεμαλική Τουρκία, στράφηκε προς το Ισλάμ, σε μια εποχή που όλη η Δύση στρέφεται εναντίον του ισλαμισμού, ενώ και μέρος του Αραβικού Κόσμου εγκαταλείπει πια τον φονταμενταλισμό! Δηλαδή, σε μια φάση που ο ισλαμισμός συσπειρώνει εναντίον του όλους τους εχθρούς του!
Πράγματι ο «μεγάλος Ασθενής» επανήλθε!
Όμως, είναι πολύ μικρότερος, μοιάζει «ισχυρότερος», αλλά είναι, στην πραγματικότητα, πολύ πιο ασθενής…
