Τι είναι «πολύ-πολιτισμικότητα»; Είναι καλό ή κακό για μια κοινωνία;
Και τι συμβαίνει όταν προσπαθούμε με «έξωθεν καταναγκασμό» να μετατρέψουμε μια κοινωνία σε «πολύ-πολιτισμική»;
Του Θανάση Κ.
Το ζήτημα έγινε επίκαιρο τώρα που άναψε η δημόσια συζήτηση για το λαθρομεταναστευτικό…
* Πρώτα-πρώτα, «Πολιτισμός» (όρος που εισήγαγε στα Ελληνικά για πρώτη φορά ο Κοραής, μεταφράζοντας το γαλλικό: culture), είναι όλες οι πνευματικές προϋποθέσεις συμβίωσης των ανθρώπων σε οργανωμένη κοινωνία.
Τα κοινά ήθη που αποδέχονται, οι κοινές αξίες που ασπάζονται, τα αισθητικά και τα ηθικά τους πρότυπα, οι νόμοι, οι κανόνες (καλής) συμπεριφοράς – ασφαλώς και πρωτίστως η κοινή γλώσσα που χρησιμοποιούν και οι θρησκευτικές τους πεποιθήσεις – κατ’ επέκτασιν και ο τρόπος που εργάζονται, επιβιώνουν, χρησιμοποιούν τα εργαλεία τους και αμύνονται κατά κοινών εχθρών…
Ο «Πολιτισμός» είναι παράγωγο της «Πόλης» (Civic environment), όπου οι άνθρωποι συνυπάρχουν και πρέπει να εμπεδώσουν «κοινούς τρόπους»…
Μεμονωμένα άτομα – απομονωμένοι «Ροβινσώνες Κρούσοι» σε ερημικά νησιά – δεν αναπτύσσουν «Πολιτισμό» με την έννοια αυτή.
Ο «Πολιτισμός» προϋποθέτει την «κοινότητα-πόλη» και είναι ο κοινός τρόπος συνύπαρξής των πολιτών της.
Όσο πιο σύνθετη είναι η κοινωνία, τόσο πιο αναπτυγμένος πρέπει να είναι και ο «Πολιτισμός» που την «συνέχει» – που την κρατά ενωμένη και την αναπαράγει…
* «Παιδεία» είναι κάτι διαφορετικό, αν και συγγενές με τον «Πολιτισμό» (κατά Πλωρίτη, η λέξη Παιδεία είναι αυτό που θα έπρεπε να χρησιμοποιούμε αντί του όρου «κουλτούρα»)
«Παιδεία» είναι ό,τι δίνει νόημα στη Γνώση – τη νοηματοδοτεί!
Ένα άτομο μπορεί να διαθέτει «γνώσεις», αλλά να μη διαθέτει «Παιδεία».
Και το αντίστροφο: μπορεί να έχει Παιδεία, αλλά να του λείπουν βασικές γνώσεις.
Το «νόημα» είναι το ιδεατό πλαίσιο που φτιάχνει κάθε άνθρωπος στο μυαλό του, για να ορίσει τον εαυτό του σε σχέση με τους περίγυρό του, με το περιβάλλον του, με τους άλλους ανθρώπους, με την συνεχή αξιολόγηση όσων συμβαίνουν γύρω του, τι είναι καλό, τι όχι, τι είναι αποδεκτό τι όχι, τι είναι επιθυμητό, ποιες είναι φιλοδοξίες, τα όνειρά του και οι φόβοι του…
Παιδεία είναι το «ενεργειακό φορτίο» της Συνείδησής του!
Του μαθαίνει να ορίζει και να ξεχωρίζει, το «καλό» από το «κακό», το «ωραίο» από το «άσχημο» – κι όλες τις ενδιάμεσες διαβαθμίσεις τους.
* Η Παιδεία έχει νόημα και δίνει νόημα, στο κοινωνικοποιημένο άτομο. Ένας «Ροβινσώνας Κρούσος» που ζει μόνος του σε κάποιο νησί, δεν ενδιαφέρεται για το «νόημα» των γνώσεων που αποκτά, παρά μόνο ίσως για την άμεση «χρησιμότητά» τους.
* Τόσο η έννοια της «Παιδείας» όσο και η έννοια του «Πολιτισμού», προϋποθέτουν «κοινότητα» ανθρώπων.
Αφορούν και τα δύο, τα κοινωνικοποιημένα άτομα που συμβιώνουν.
Και τα δύο προϋποθέτουν την κοινωνία…
(Είναι και τα δύο «αστικές έννοιες», αναπτύχθηκαν πρωτίστως μέσα σε «πόλεις» (civic societies) , αν και υπήρχαν και σε πιο αρχέγονες αγροτικές κοινότητες – σε πολύ πιο πρωτόγονες μορφές…)
* Το πιο σημαντικό: Ο «Πολιτισμός» διαδραματίζει σε μια κοινωνία ρόλο αντίστοιχο όπως η «Παιδεία» για ένα άτομο:
Όπως η Παιδεία διαμορφώνει την πνευματική προσωπικότητα ενός ανθρώπου, έτσι και ο Πολιτισμός διαμορφώνει τη συλλογική ταυτότητα μιας κοινωνίας.
Και τα δύο εξελίσσονται. Και τα δύο αφομοιώνουν συνεχώς νέα στοιχεία από το περιβάλλον. Αλλά και τα δύο, καταφέρνουν να διατηρήσουν τις εσωτερικές τους ισορροπίες – αλλιώς έχουμε νοσηρές καταστάσεις (διπολισμούς, διχασμούς κλπ), είτε σε προσωπικό επίπεδο είτε σε κοινωνικό…
Αν με τον όρο «πολύ-πολιτισμικότητα» εννοούσαμε ότι κάθε κοινωνία αφομοιώνει συνεχώς από τον «έξω κόσμο» καινούργια στοιχεία, κανείς δεν θα είχε αντίρρηση!
Συνέβαινε πάντα, θα συμβαίνει πάντα, έτσι εξελίσσονται αυτά…
Αλλά ό,τι αφομοιώνεται στην συλλογική ταυτότητα ενός λαού – δηλαδή στον Πολιτισμό μιας κοινωνίας – γίνεται ΔΙΚΟ του.
Αντίθετα, ό,τι δεν γίνεται δικό του, ΔΕΝ αφομοιώνεται!
Όποιος δεν το καταλαβαίνει αυτό, δεν καταλαβαίνει τίποτε…
Οι ΗΠΑ, είναι μια χώρα που δημιουργήθηκε ως «μεταναστευτικό έθνος», δηλαδή την αποτέλεσαν διαφορετικά κύματα μεταναστών που έφτασαν στην Αμερική υπό διαφορετικές συνθήκες σε διαφορετικές ιστορικές στιγμές…
Κι όμως οι Αμερικανοί θεωρούν τον εαυτό τους ένα Έθνος!
(Γι’ αυτό και μετά τον εμφύλιο περάσαμε από τον πληθυντικό – the United States ARΕ – στον ενικό: the United States IS)
Δεν έχουν κοινή εθνοτική καταγωγή βέβαια, αλλά έχουν – η διαμορφώνουν συνεχώς – κοινά ήθη και κυρίως ΚΟΙΝΗ ταυτότητα!
Ανεπίσημο έμβλημά τους από το 1782 ως το 1956 – και ακόμα καταγεγραμμένο στη σφραγίδα των Ηνωμένων Πολιτειών – το Λατινικό:
E Pluribus Unum
Δηλαδή: Από τα πολλά στο ένα!
Τι θα πει: Ε Pluribus Unum?; Ότι οι ΗΠΑ παίρνουν από τα πολλά πολιτιστικά «συστατικά» των λαών που προσέλκυσαν και χτίζοντας ΕΝΑΝ (εθνικό) πολιτισμό!
Αυτό είναι το λεγόμενο Melting Pot: To «χωνευτήρι»!
Δεν «αθροίζουν» διαφορετικά πολιτιστικά «θραύσματα» σε μια ανομοιογενή σαλάτα. Τα χωνεύουν! Τα αφομοιώνουν και τα ενοποιούν: E pluribus Unum!
To κοινωνικό μοντέλο των ΗΠΑ δεν είναι η… «πολύ-πολιτισμικότητα»! Ήταν και εξακολουθεί να είναι: το «χωνευτήρι», το melting pot.
Μπορεί σε διάφορες αμερικανικές μεγαλουπόλεις να έχουν δημιουργηθεί de facto πολύ-πολιτισμικές καταστάσεις – Νέα Υόρκη, Σαν Φρανσίσκο, Λος Άντζελες, Μαϊάμι – αλλά αυτά είναι οι εξαιρέσεις στις ΗΠΑ, δεν είναι ο κανόνας, δεν είναι το κοινωνικό μοντέλο της χώρας – ούτε ιδρυτικά, ούτε διαχρονικά, ούτε σήμερα.
Η «πολύ-πολιτισμικότητα» είναι η συνταγή του διαχωρισμού σε γκέτο, όχι συνταγή ενοποίησης μέσα από ένα ενιαίο «χωνευτήρι»…
Η «πολύ-πολιτισμικότητα» είναι το ΑΝΤΙΘΕΤΟ από το «χωνευτήρι»!
* Το melting pot είναι το καλύτερο αντίδοτο κατά του ρατσισμού.
Γιατί οι διαφορετικές καταγωγές, τα διακριτά φυλετικά χαρακτηριστικά είναι «εξωτερικά γνωρίσματα». Εκείνο που «ενοποιοί» τους Αμερικανούς, είναι ότι έχουν – ή προσπαθούν να καλλιεργήσουν – κοινή πολιτιστική ταυτότητα.
Αν σπάσεις την ενιαία ταυτότητα – στο όνομα της «πολύ-πολιτιστικότητας» – τότε αρχίζεις να αναπαράγεις τα γκέτο και το ρατσισμό…
Μπορείς να έρχεσαι από οπουδήποτε. Όμως, από τη στιγμή που, φτάνοντας στις ΗΠΑ, υιοθετείς τον «αμερικανικό τρόπο», είσαι Αμερικανός. Τελεία…
Κι όταν πηγαίνεις να πολιτογραφηθείς «πολίτης» των ΗΠΑ (naturalization), στη συνέντευξη που σου παίρνουν, αυτά σε ρωτάνε:
Αν γνωρίζεις την (μάλλον σύντομη) ιστορία της χώρας, αν κατανοείς τη σημασία κάθε μεγάλο γεγονότος που τη σημάδεψε, αν συμμερίζεσαι τις αξίες και τα προτάγματά της, αν βλέπεις τον υπόλοιπο κόσμο ως «Αμερικανός».
Αν έχει γίνει κι εσύ «μέτοχος» του κοινού νοήματος, δηλαδή του Αμερικανικού Πολιτισμού…
«Πατριδογνωσία» σε ρωτάνε, αν ξέρεις!
Κι αν, εκτός που την ξέρεις, αν τη «νιώθεις» κι όλα…
(Μη το πείτε στους «πολιτικούς ορθούς» απότομα – θα πάθουν τίποτε…)
–Δεν σε ρωτάνε τις θρησκευτικές πεποιθήσεις σου. Αλλά οφείλεις να γνωρίζεις ότι επίσημο έμβλημα της χώρας είναι (από το 1956) το:
Ιn God we Trust – και γιατί…
–Δεν τους νοιάζεις αν πιστεύεις ή δεν πιστεύεις στο Θεό. Αλλά οφείλεις να ξέρεις γιατί κάθε Πρόεδρος, κάθε χρονιά, κλείνει την ετήσια Επίσημη Ομιλία του στο Έθνος (Address to the Union) με την ίδια ευχή:
So help us God! (O Θεός μαζί μας…)
–Οφείλεις να ξέρεις πώς και γιατί σκοτώθηκε ο David Crockett στο φρούριο Alamos.
— Οφείλεις να ξέρεις τους δύο βασικούς λαϊκούς μύθους των Αμερικανών – για τον Johnny Appleseed και τον Paul Bunyan – και το νόημα τους, δηλαδή το αποτύπωμα που άφησαν στο λαϊκό υποσυνείδητο…
–Οφείλεις να ξέρεις τι έγινε στη μάχη του Σαρατόγκα και στη μάχη του Γκέτυσπμεργκ, τι σημαίνει το abolition (κατάργηση της δουλείας) και ποιος το υπέγραψε, ποιες είναι οι 10 πρώτες (από τις 27 συνολικά) τροποποιήσεις (amendments) του Αμερικανικού Συντάγματος.
–Δεν τους ενδιαφέρουν οι μουσικές προτιμήσεις σου, αλλά οφείλεις να γνωρίζεις πώς η εισαγωγή του ραδιοφώνου δημιούργησε μικτά φυλετικά κοινά και τότε «παντρεύτηκαν» οι μαύρικες μελωδίες (Spirituals, Jazz), οι λάτιν ρυθμοί και το ιρλανδέζικο τέμπο (step dancing) για να προκύψει το rock.
Τους ενδιαφέρει να γνωρίζεις τη rock ως μεγάλο ενοποιητικό βήμα πολιτισμικής ώσμωσης της Αμερικανικής κοινωνίας!
Τους ενδιαφέρει ό,τι μπορούν να αφομοιώσουν, να το κάνουν δικό τους – και με αυτό να σφραγίσουν την πολιτιστική τους ενότητα, την ενιαία και συνεκτική τους ταυτότητα!
Η πολύ-πολιτισμικότητα είναι το ακριβώς αντίθετο: Όχι να αφομοιώσουμε και να κάνουμε δικό μας το «διαφορετικό» που έρχεται, αλλά να το αναπαράγουμε ως διαφορετικό.
Όχι να «χωνέψουμε» τα διαφορετικά μέσα στο melting pot.
Αλλά να σπάσουμε το melting pot!
Όχι να ενοποιήσουμε τους ανθρώπους σε ένα «αμερικανικό τρόπο», αλλά να αναπαράγουμε διαφορετικά γκέτο ανθρώπων που ζουν στις ΗΠΑ, ακόμα και σε γειτονικές συνοικίες, αλλά δεν νιώθουν ίδιοι, δεν έχουν κοινή συλλογική «ταυτότητα», ενίοτε δεν μιλάνε πια τη ίδια γλώσσα – έχουν διαφορετικές «ταυτότητες» και τις διατηρούν. Δεν ενοποιούνται ποτέ!
Αυτό το μοντέλο διαλύει το αμερικανικό έθνος! Διαλύει κάθε έθνος…
Και γι’ αυτό απορρίπτεται σιγά-σιγά.
(Είναι ένα ακόμα στοιχείο που προσπάθησε να επιβάλλει η παγκόσμια «πολιτική ορθότητα» – τα fragmented identity movements – που προκαλεί την αντίδραση όλο και περισσότερων, σε όλο και περισσότερες κοινωνίες, και συγκροτεί πλέον τεράστιες κοινωνικές συμμαχίες εναντίον της «πολιτικής ορθότητας» παντού!)
Με δύο λόγια: Δεν μπορούμε να λέμε ότι είμαστε υπέρ της «πολύ-πολιτισμικότητας» – και ταυτόχρονα είμαστε υπέρ των αφομοίωσης των ξένων!
Πολύ-πολιτισμικότητα είναι η ΜΗ αφομοίωση των ξένων.
«Αφομοίωση» σημαίνει τους κάνουμε να νιώθουν Έλληνες, τους αφομοιώνουμε στην «Ελληνική Παιδεία».
Τους κάνουμε «συμμέτοχους της κοινής εθνικής ταυτότητας».
Πώς θα «αφομοιώσουμε» τους ξένους, όταν την εγκαταλείπουμε και για τα παιδιά μας;
Η πολύ-πολιτισμικότητα σημαίνει ότι ΔΕΝ αφομοιώνουμε κανένα!
–Στη Βρετανία αφού πειραματίστηκαν για χρόνια με την πολύ-πολιτισμικότητα, την απέρριψαν ήδη από 2005 (επί υπουργού Μειονοτήτων του Εργατικού Κόμματος Trevor Phillips) και υιοθέτησαν τη Βρετανικότητα!
–Στην Ολλανδία και τη Δανία αποφάσισαν να κυνηγήσουν την μουσουλμανική αμφίεση (μπούργκα), γιατί εμποδίζουν την αφομοίωση.
–Στη Γαλλία έχουν προ πολλού απαγορεύσει και τη μαντήλα, γιατί εμποδίζει την αφομοίωση.
Κι εμείς εδώ, θέλουμε να «αφομοιώσουμε» τους ξένους, προσχωρώντας όχι στο melting pot της Ελληνικότητας, αλλά στο μοντέλο της ΜΗ αφομοίωσης: της «πολύ-πολιτισμικότητας»!
Οι άλλοι ανακαλύπτουν έστω και αργά, την επιστροφή στην εθνική τους ταυτότητα για να αφομοιώσουν ό,τι προλάβουν.
Κι εμείς, εδώ, υποβαθμίζουμε συνεχώς την Ελληνικότητα…
Όχι παιδιά!
Δεν είναι στραβός ο γιαλός.
Εμείς στραβά αρμενίζουμε…
