Ο Πόλεμος μας χτυπάει την πόρτα…
Θανάσης Κ.
Υπάρχει ένα γνωστό ρητό, που λέει ότι:
«Ο Πόλεμος είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να την αφήσουμε στους… στρατιωτικούς»!
Εκείνο που εννοείται, βέβαια, δεν είναι ότι κάποιοι άλλοι – παντελώς αδαείς – πρέπει να ασχοληθούν με την αμυντική προπαρασκευή.
Κάτι άλλο θέλει να πει: ότι οι επαγγελματίες στρατιωτικοί, όπως και οι επαγγελματίες «ειδικοί» κάθε κλάδου, συνήθως μένουν προσκολλημένοι σε όσα ξέρουν, σε όσα έμαθαν από το παρελθόν, δηλαδή σε όσα μάλλον είναι… ξεπερασμένα πια!
Και χάνουν από κάποιους «καινούργιους» που ξέρουν να σκέφτονται out of the box – έξω από στερεότυπα και από τα συνηθισμένα…
— Ο Γάλλος στρατηγός De Brolli στη διάρκεια του 7ετούς Πολέμου (το 18ο Αιώνα) άλλαξε δραστικά τη σύνθεση των χερσαίων δυνάμεων και προχώρησε στη συγκρότηση ευέλικτων μεραρχιών, αντικαθιστώντας της δυσκίνητες στρατιές…
–Την ίδια εποχή, ο Πρώσος Μέγας Φρειδερίκος, υιοθέτησε την «ασύμμετρη παράταξη» (εμπνευσμένος, κατά δική του δήλωση, από το αρχαία «Λοξή Φάλαγγα» του Θηβαίου στρατηγού Επαμεινώνδα). Κι έτσι πέτυχε αιφνιδιαστικές τακτικές νίκες κατά υπερτέρων δυνάμεων.
–Μια γενιά αργότερα, ο Μέγας Ναπολέων υιοθέτησε τις μεραρχίες του De Brolli και την «ασύμμετρη παράταξη» του Φρειδερίκου για να εφαρμόσει την τακτική των «εσωτερικών γραμμών», με τις οποίες κατάφερε να νικήσει υπέρτερες δυνάμεις των ηνωμένων αντιπάλων του.
–Δύο γενιές αργότερα, ο Πρώσος Von Moltke αντέστρεψε την τακτική των εσωτερικών γραμμών σε τακτική «λαβίδας», για να παγιδεύσει και να κυκλώσει τους αντιπάλους του (που επιχειρούσαν διείσδυση «εσωτερικών γραμμών»). Ουσιαστικά έμπνευσή του ήταν η τακτική με την οποία ο Αννίβας συνέτριψε τους «υπέρτερους» αριθμητικά Ρωμαίους στην μάχη των Καννών (216 π.Χ) ή την τακτική με την οποία ο Μιλτιάδης με τους Αθηναίους συνέτριψε τους Πέρσες στη μάχη του Μαραθώνα (490 π.Χ.)
Όλες αυτές οι τακτικές ανατροπές έγιναν από νέους και «μη συμβατικούς» στρατιωτικούς ηγέτες απέναντι σε έμπειρους – αλλά κολλημένους – στρατιωτικούς καριέρας στο «απέναντι» στρατόπεδο.
Το κακό, λοιπόν, με τους στρατιωτικούς είναι ότι, ενίοτε, έμαθαν να πολεμούν τον «προηγούμενο» πόλεμο.
Κι αυτή είναι ή άλλη μισή αλήθεια (που συνήθως δεν λέγεται)…
* Οι νέες ιδέες που νίκησαν σε διάφορες στιγμές την πολεμικής Ιστορίας δεν ήταν πάντα «τεχνολογικά ανώτερες». Ήταν συχνότερα ευφυείς τακτικές καινοτομίες.
Η «πέλτη» (ελαφριά ασπίδα) του Αθηναίου Υφικράτη, η σάρισα των Μακεδόνων, οι κοόρτεις των Ρωμαίων, τα long bows των Βρετανών πεζικάριων κατά των σιδερόφρακτων Γάλλων ιπποτών στη μάχη του Κρεσί (1346), και τα «δικτυωμένα» (αλλά «ελαφρά)» τεθωρακισμένα του Γκουντέριαν στην πρώτη φάση του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, δεν ήταν τεχνολογικές επαναστάσεις στην εποχή τους. Ήταν καινοτομίες τακτικής περισσότερο. Που άλλαξαν την Ιστορία…
Η μισή αλήθεια λοιπόν, είναι ότι ο Πόλεμος δεν πρέπει να αφήνεται αποκλειστικά στα χέρια των στρατιωτικών που έχουν μάθει να πολεμούν τον προηγούμενο Πόλεμο…
Χρειάζεται πάντα να υπάρχουν νέοι στρατιωτικοί που σκέφτονται «έξω από το κουτί» και δοκιμάζουν νέες τακτικές ιδέες.
Ακόμα κι όταν υπάρχουν νέες τεχνολογικές εφαρμογές στα οπλικά συστήματα, και τότε χρειάζεται να συνοδεύονται από τακτικές καινοτομίες που τις κάνουν λειτουργικές στο πεδίο της μάχης. Αλλιώς μπορεί να αποδειχθούν άχρηστες. Ενίοτε και επικίνδυνες…
Συμπέρασμα: οι τεχνικές καινοτομίες είναι πάντα χρήσιμες. Αλλά είτε υπάρχουν είτε όχι, τον πρώτο λόγο – οι πραγματικά game changers – είναι οι τακτικές καινοτομίες. Που δεν συνεχίζουν τα καθιερωμένα προηγούμενα στερεότυπα.
Τα ανατρέπουν και τα ξεπερνούν. Είτε χρησιμοποιούν νέες τεχνολογίες. Είτε αναμορφώνουν τις υπάρχουσες…
Τον Πόλεμο τον κάνουν τελικά οι στρατιωτικοί. Αλλά τον Πόλεμο τον κερδίζουν οι στρατιωτικοί που ξέρουν να ξεπερνάνε το παλιό, να ενσωματώνουν το νέο, να διαβλέπουν τις νέες ανάγκες μάχης, να προσαρμόζονται και να προετοιμάζονται…
* Κάτι αντίστοιχο, ωστόσο, ισχύει και για τους Διπλωμάτες…
Δεν θα το ακούσετε να λέγεται, αλλά και η Ειρήνη είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να την αφήσουμε στους… διπλωμάτες.
Οι οποίοι σκέπτονται με βάση του παλιό status quo, έμαθαν να λειτουργούν επαγγελματικά στο παλαιό status quo και το υπερασπίζονται πεισματικά. Ακόμα κι όταν το παλαιό status quo δεν υπάρχει πια. Ακόμα κι όταν δεν σώζεται με τίποτε…
Το έπαθε η παγκόσμια διπλωματία στα χρόνια του Μεσοπολέμου. Είχαν ορκιστεί όλα τα κράτη να μην ξαναγίνει ο «φριχτός» Πόλεμος, δηλαδή αυτό που σήμερα ονομάζουμε Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, 1914-18. Που είχε συγκλονίσει την Ευρώπη, κι είχε επηρεάσει όλο τον κόσμο…
Κι όμως, η Παγκόσμια διπλωματία – και η Παγκόσμια Πολιτική – έκαναν τα πάντα για να φέρουν μιαν ώρα αρχύτερα το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο! Που κόστισε τριπλάσιες ανθρώπινες ζωές, συγκλόνισε πλέον όλη την υφήλιο – και από μιαν άποψη οι συνέπειές του δεν έχουν ξεπεραστεί ακόμα…
Οι νικητές του προηγούμενου Πολέμου έκαναν όλα τα πιθανά και απίθανα σφάλματά τότε. Επέδειξαν φοβερή αυστηρότητα στην ηττημένη Γερμανία αρχικά, κι ύστερα επέδειξαν το ακριβώς αντίθετο: φοβερή ανεκτικότητα στην ανερχόμενη Γερμανία του Χίτλερ 20 χρόνια αργότερα…
Νόμισαν ότι με Συνθήκες Ειρήνης (Λοκάρνο, Μπράιαν-Κέλλογκ) θα «έλυναν» τα διεθνή προβλήματα, όταν οι ισορροπίες ήταν εξαιρετικά εύθραυστες – ενώ λίγο αργότερα η παγκόσμια οικονομία βυθιζόταν σε πρωτοφανή ύφεση και οι κοινωνίες σε χάος…
* Τότε αποκαλύφθηκε και μια άλλη αλήθεια, που επίσης δεν λέγεται σήμερα.
Το Διεθνές Δίκαιο είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να το αφήσουμε στους …νομικούς!
Πράγματι, στη διάρκεια του Μεσοπολέμου, αναδείχθηκε η ιδέα της Κοινωνίας των Εθνών, ως ένα πρόπλασμα «Παγκόσμιας Διακυβέρνησης» που θα εφάρμοζε αρχές Δικαίου παντού, στηριγμένου πάνω στην Ελευθερία και την Αυτοδιάθεση των Εθνών.
Τότε επικράτησε η φενάκη ότι θα μπορούσε να οικοδομηθεί η Παγκόσμια Ειρήνη σε μια νομική-θεσμική κατασκευή διεθνούς αποδοχής και οικειοθελούς συμμόρφωσης:
Κοινές αρχές Δικαίου αποδεκτές απ’ όλους, κοινή καταδίκη του Πολέμου, οικονομική ευημερία που θα διαχέονταν πέρα από σύνορα και παγκόσμια ενημέρωση που θα ενοποιούσε τις κοινωνίες και την παγκόσμια Κοινή Γνώμη, μαζί με μπόλικη «φιλειρηνική» ρητορεία, θεωρήθηκαν τότε επαρκή προ-απαιτούμενα τότε για να την εμπέδωση της Παγκόσμιας Ειρήνης στο διηνεκές.
Τα πρώτα δέκα χρόνια αυτό φάνηκε να λειτουργεί. Όταν προχωρούσε η ανοικοδόμηση από τα ερείπια του προηγούμενου Πολέμου…
Τα επόμενα δέκα χρόνια όμως, μετά το 1929, όμως, όταν προέκυψε νέα παγκόσμια κρίση που προκάλεσε νέες κοινωνικές αναστατώσεις η Κοινωνία των Εθνών κι όλο το νομικό-διπλωματικό οικοδόμημα που είχε χτιστεί γύρω της κατέρρευσαν ως χάρτινος πύργος.
Και όσοι υπόσχονταν την Ειρήνη κατάντησαν στο τέλος, να… καλοπιάνουν και να κατευνάζουν – άρα να ενθαρρύνουν – τους ηγέτες που έφερναν τον νέο Πόλεμο.
Τον Χίτλερ και τον Μουσολίνι…
Με αποκορύφωμα την επαίσχυντη Συμφωνία του Μονάχου (Σεπτέμβριος 1938).
Που διακηρύχθηκε ότι θα έφερνε την Ειρήνη για μια γενιά (τουλάχιστον)…
Και στην πραγματικότητα επέσπευσε τον Πόλεμο μετά από 11 μήνες (μόλις)…
Μέσα στα μεγάλα… «επιτεύγματα» εκείνης της Συμφωνίας, που υποτίθεται ότι θα έλυνε με «δίκαιο τρόπο» τα τότε προβλήματα, ήταν ο διαμελισμός της μιας χώρας, της Τσεχοσλοβακίας, ένα μέρος της οποίας προσαρτήθηκε ουσιαστικά στο Χιτλερικό Τρίτο Ράιχ, ενώ η υπόλοιπη κατέστη «δορυφόρος» του Τρίτου Ράίχ.
Ενώ τα διπλωματικά κατεστημένα της εποχής ζητωκραύγαζαν τότε για τον «θρίαμβο» του Διεθνούς Δικαίου!
Κι όποιος τολμούσε να φέρει αντιρρήσεις τότε, καταδικαζόταν ως παρωχημένος πολεμοκάπηλος από τις χρεοκοπημένες ευρωπαϊκές ελίτ της εποχής σε Ευρώπη και Αμερική τότε.
(Από τους «απομονωμένους διαφωνούντες» τότε αναδείχθηκαν οι ηγέτες της νίκης στον Πόλεμο που ακολούθησε: Ο Ουίνστον Τσώρτσιλ που καθυβρίστηκε τότε από το Κόμμα του και από το αντίπαλο Κόμμα και από το σύνολο του Βρετανικού Τύπου. Αλλά και ο Κάρολος Ντε Γκώλ που έπεσε σε «δυσμένεια» τότε στο Γαλλικό Επιτελείο…)
Πράγματι η Ειρήνη είναι πολύ σοβαρό πράγμα για να την αναθέτουμε σε διπλωμάτες.
Και το Διεθνές Δίκαιο είναι επίσης πολύ σοβαρό πράγμα, για να το αναθέτουμε σε… νομικούς συμβούλους.
Σήμερα ζούμε σε ιστορική καμπή όπου το διεθνές στάτους κβο φαίνεται να έχει καταρρεύσει – και πάλι!
Το Διεθνές Δίκαιο μοιάζει να μη δίνει λύσεις στα νέα προβλήματα – και πάλι…
Η νέα πρωτοφανής κρίση – λόγω κορονοϊού έχει συγκλονίσει την παγκόσμια οικονομία.
«Κράτη ταραξίες» αποθρασύνονται λόγω της αδυναμίας όλων των υπολοίπων να συγκρατήσουν τον αποσταθεροποιητικό επεκτατισμό τους.
Ιστορικές συγκλίσεις καταλύονται και νέες – πρωτοφανείς – ιστορικές συγκλίσεις αναδεικνύονται πέρα και έξω από τις παλαιές ισορροπίες. Δείτε μόνο τι συμβαίνει στη Μέση Ανατολή…
Οι διπλωμάτες μοιάζουν να παραπαίουν προτείνοντας μονίμως, διαπραγματεύσεις ως… «ψυχοθεραπεία»!
Οι παραδοσιακές ελίτ – τουλάχιστον σε Ευρώπη και Αμερική – μοιάζουν να μην καταλαβαίνουν τι γίνεται, να μη βλέπουν που πάνε τα πράγματα και να μην μπορούν να αντιδράσουν.
Ο Πόλεμος μας χτυπάει την πόρτα!
Κι όσοι τον ξορκίζουν κάνουν – και πάλι – ό,τι μπορούν για να τον φέρουν πιο κοντά, μιαν ώρα αρχύτερα…
