Της Κατερίνας Κοσμά
Νέα σελίδα στην πρόσφατη οικονομική της ιστορία γυρίζει η Κύπρος που αναδεικνύεται στο τέταρτο success story της Ευρωζώνης μετά την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία.
Όπως επίσημα ανακοίνωσε ο υπουργός Οικονομικών, Χάρης Γεωργιάδης, μετά από τρία χρόνια σκληρής λιτότητας με εννέα αξιολογήσεις της οικονομίας από την τρόικα η Μεγαλόνησος βγαίνει οριστικά από το μνημόνιο τον Μάρτιο, καθώς έχει αποκαταστήσει την πρόσβασή της στις αγορές, έχει εξυγιάνει τα δημόσια οικονομικά της και έχει σταθεροποιήσει το τραπεζικό της σύστημα.
Ο ίδιος, ενημερώνοντας την Επιτροπή Οικονομικών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την πορεία της οικονομίας, χτύπησε ταυτόχρονα «καμπανάκι» προς πάσα κατεύθυνση λέγοντας ότι δεν θα πρέπει να υπάρξει καμία απόκλιση από την πορεία της δημοσιονομικής σοβαρότητας και των μεταρρυθμίσεων για τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος.
Με άλλα λόγια εξήγησε πως το «νοικοκύρεμα» πρέπει να συνεχιστεί, η εικόνα δεν είναι ακόμη «ρόδινη» και πρέπει να γίνει κατανοητό, ότι η Κύπρος ξεκίνησε από μεγάλες δημοσιονομικές και μακροοικονομικές ανισορροπίες και έφτασε να αποτελεί μια ιστορία επιτυχίας, με σοβαρές οικονομικές προοπτικές.
Οι Βρυξέλλες υποδέχτηκαν θετικά την ολοκλήρωση του κυπριακού προγράμματος με τον επικεφαλής του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ να επισημαίνει ότι η κυβέρνηση Αναστασιάδη ολοκλήρωσε το πρόγραμμα με μεγάλο βαθμό ιδιοποίησης των μεταρρυθμίσεων και να συμπληρώνει ότι απομένει η ολοκλήρωση, «τριών ή κατά άλλους δύο, προαπαιτούμενων», ώστε να έχει εξαντληθεί το σύνολο των συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων.
Ο Επίτροπος Οικονομικών, Πιερ Μοσκοβισί, επεσήμανε από την πλευρά του ότι η δουλειά συνεχίζεται ώστε να ολοκληρωθούν τα τελευταία προαπαιτούμενα, ενώ ο επικεφαλής του μηχανισμού στήριξης ESM Κλάους Ρέγκλινγκ υπενθύμισε ότι με την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, η Κύπρος έχει λαμβάνειν 275 εκατ. από το πρόγραμμα του ESM και 125 εκατ. από το ΔΝΤ. Σημείωσε δε πως το γεγονός ότι η Κύπρος πήρε μόνο 6,6 από τα 9 δισ. ευρώ του προγράμματος και δεν χρειάστηκε άλλα κεφάλαια, «είναι ενδεικτικό της κατάστασης της οικονομίας και του ότι η Κύπρος είναι μια ιστορία επιτυχίας». Κάτι που σύμφωνα με τον κ. Γεωργιάδη οφείλεται στο ότι πολίτες έδειξαν κατανόηση για τα μέτρα που έπρεπε να ληφθούν με αποτέλεσμα να μην υπάρξουν απεργίες ή αντιδράσεις που θα καθυστερούσαν το πρόγραμμα, το οποίο εφαρμόστηκε όπως συμφωνήθηκε. Δεν παρέλειψε να υπογραμμίσει ότι η κυπριακή κυβέρνηση λάμβανε τέτοια μέτρα, που δεν επέτρεψε στο ΔΝΤ να κάνει υποδείξεις και να ζητήσει μέτρα που ενδεχομένως δεν ταίριαζαν με τα κυπριακά δεδομένα.
«Η σταθεροποίηση της οικονομίας, η έξοδος στις αγορές ήταν οι βασικοί στόχοι της οικονομικής πολιτικής» συμπλήρωσε ο Κύπριος ΥΠΟΙΚ για να προσθέσει ότι «σήμερα οι καταθέσεις επιστρέφουν, όπως και τα ξένα επενδυτικά κεφάλαια». Και ανέφερε ότι με όλα τα παραπάνω «διαλύεται και το ψεύτικο δίλημμα μεταξύ ανάπτυξης και λιτότητας».
Το εκτελεστικό συμβούλιο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου αν και χαιρέτισε τα επιτεύγματα της Κύπρου στην εφαρμογή του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής, τα οποία ήταν καλύτερα από τα αναμενόμενα, έσπευσε να επισημάνει ότι είναι κρίσιμης σημασίας η ταχεία αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων για την αναζωογόνηση του δανεισμού και τη βελτίωση των προοπτικών ανάπτυξης.
Σε ανακοίνωσή του ανακοίνωσε επίσης την ολοκλήρωση της ένατης αξιολόγησης που επιτρέπει την εκταμίευση δόσης ύψους περίπου 126,30 εκατ., αυξάνοντας έτσι το συνολικό ποσό που έλαβε η Κύπρος από το ΔΝΤ στο πλαίσιο του προγράμματος σε περίπου 1 δισ. ευρώ.
Οι προβλέψεις της ΚΟΕ
Στο μεταξύ, σύμφωνα με το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών (ΚΟΕ) της χώρας η ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας θα επιταχυνθεί περαιτέρω το 2016 με το ΑΕΠ να «τρέχει» με ρυθμό 2,7%. Η πρόβλεψη του ΚΟΕ, όπως διατυπώνεται στο δελτίο Οικονομικές Προοπτικές για τον Ιανουάριο, υπερβαίνει τις προβλέψεις της τρόικας για ανάπτυξη 1,4%, αλλά και τις εκτιμήσεις του υπουργείου Οικονομικών για ανάπτυξη 1,8%. Από την πλευρά της η Κεντρική Τράπεζα εκτιμά ότι ο ρυθμός ανάπτυξης το 2016 θα κυμανθεί στο 2%.
Για το 2015, το ΚΟΕ εκτιμά ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας θα φτάσει το 1,5%, ενώ το τέταρτο τρίμηνο η μεταβολή του ΑΕΠ θα ανέλθει στο 2,8% σε ετήσια βάση και επικαλείται τους ακόλουθους παράγοντες. Ειδικότερα, επικαλείται την επιτάχυνση του ρυθμού αύξησης της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας και απασχόλησης το τρίτο τρίμηνο του 2015 και τη συνέχιση της βελτιωμένης πορείας εγχώριων δεικτών το τελευταίο τρίμηνο του προηγούμενου έτους, τις μειώσεις στα εγχώρια δανειστικά επιτόκια σε συνθήκες μειωμένης ζήτησης και υψηλής ανεργίας, καθώς και την περαιτέρω σταθεροποίηση του τραπεζικού συστήματος, που υποβοηθούν την ανάκαμψη της οικονομίας.
Επικαλείται, επίσης, την ενδυνάμωση της οικονομικής εμπιστοσύνης στην Κύπρο το 2015, παρά τη μικρή υποχώρηση που είχε σημειωθεί λόγω των εξελίξεων στην Ελλάδα, καθώς και τη βελτίωση όλων των εγχώριων δεικτών οικονομικού κλίματος το τέταρτο τρίμηνο του έτους, που οδηγούν σε βελτιωμένες προοπτικές, αλλά και τις μειωμένες διεθνείς τιμές του πετρελαίου.
ΤΟ ΝΕΟ «ΣΤΟΙΧΗΜΑ»
«Αγκάθι» τα κόκκινα δάνεια
Αναφορικά με τους κινδύνους για πραγματοποίηση χειρότερου από το προβλεπόμενο αποτελέσματος, το ΚΟΕ εστιάζει στα υψηλά επίπεδα των μη εξυπηρετούμενων δανείων, που εγκυμονούν κινδύνους για τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος και τις προοπτικές ανάκαμψης της οικονομίας. Τα «κόκκινα» δάνεια να αποτελούν τον μεγάλο «πονοκέφαλο» του οικονομικού επιτελείου.
Ειδικότερα εκφράζονται έντονες ανησυχίες ότι μετά το νόμο που ψηφίστηκε στην κυπριακή Βουλή κατ’ απαίτηση των δανειστών και αφορά στην πώληση των μη εξυπηρετούμενων δανείων στους «γύπες» των αγορών (distressed funds), θα ανοίξει ο δρόμος για το μαζικό ξεπούλημα σπιτιών.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής η Κύπρος έχει το μεγαλύτερο ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων μεταξύ 20 ευρωπαϊκών χωρών με το ποσοστό να φτάνει τον Ιούνιο του 2015 στο 49,6% από 50,8% τον Δεκέμβριο του 2014. Οι τραπεζίτες θεωρούν, από την πλευρά τους, πολύ σημαντική την αλλαγή της νομοθεσίας αναφορικά με τους πλειστηριασμούς και την πώληση δανείων σε ξένα επενδυτικά κεφάλαια (distressed funds), εκτιμώντας ότι αποτελεί το πρώτο βήμα για το τελικό ξεσκαρτάρισμα των «κόκκινων» δανείων.
Παράγοντες της αγοράς υποστηρίζουν ωστόσο ότι ως αποτέλεσμα του νόμου αυτού το επόμενο διάστημα αναμένεται να βγουν στο σφυρί χιλιάδες σπίτια Κυπρίων, ενώ απειλούνται ακόμη και πρώτες κατοικίες. Άλλος παράγοντας αποσταθεροποίησης της οικονομίας θα μπορούσε να είναι η καθυστέρηση στην εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που συμφωνήθηκαν στο πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής (π.χ. δημόσια υπηρεσία, ιδιωτικοποιήσεις, σύστημα υγείας), που πιθανό να έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στα δημόσια οικονομικά και στο κόστος δανεισμού της Κύπρου, ειδικότερα μετά τη λήξη του προγράμματος, και κατ’ επέκταση στην οικονομική δραστηριότητα.
Στους κινδύνους περιλαμβάνεται η επιδείνωση του εξωτερικού οικονομικού περιβάλλοντος στο οποίο λειτουργεί η Κύπρος λόγω ύφεσης στη Ρωσία, η επίτευξη χαμηλότερων ρυθμών ανάπτυξης από τους αναμενόμενους στην Ευρωζώνη και το Ηνωμένο Βασίλειο ως αποτέλεσμα της επιβράδυνσης σε αναδυόμενες αγορές, κυρίως στην Κίνα, και οι γεωπολιτικές εντάσεις στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Οι παράγοντες για καλύτερες οικονομικές προοπτικές από τις προβλεπόμενες σχετίζονται, σύμφωνα με το ΚΟΕ, με την παράταση της περιόδου χαμηλότερων διεθνών τιμών πετρελαίου, τις επενδυτικές αποφάσεις που συνδέονται με τους τομείς του τουρισμού και της ενέργειας, καθώς και δημόσιες επενδύσεις για βελτίωση/επέκταση υποδομών.
