Του Θανάση Κ.
Απ’ όλα τα κείμενα και τις ομιλίες του Αντώνη Σαμαρά για το Σκοπιανό που έψαξα, αναδημοσιεύω σήμερα ένα εμβληματικό του άρθρο στην «Καθημερινή» το Μάρτιο του 2008 λιγο πριν τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι (16/3).
Τα λέει όλα, τα εξηγεί όλα, προδιαγράφει πλήρως και τις προοπτικές.
Αξίζει να το διαβάσετε – ιδιαίτερα σήμερα.
Γιατί είναι ακόμα πιο επίκαιρο…
Έγραφε, λοιπόν, Σαμαράς το 2008, με τίτλο: «Τότε και έκτοτε…»
«Την εποχή που διαλύθηκε η Γιουγκοσλαβία και ανέκυψε το πρόβλημα των Σκοπίων, το 1991-92, στην Ελλάδα επικράτησε η άποψη ότι δεν μπορούσαμε να αναγνωρίσουμε κράτος με όνομα «Μακεδονία» δίπλα στα σύνορά μας.
Την άποψη αυτή, ασφαλώς τη στήριζε η συντριπτική πλειονότητα της ελληνικής κοινής γνώμης. Αλλά δεν την επέβαλε το «πεζοδρόμιο», ούτε τα συλλαλητήρια, ούτε οι «Μακεδονομάχοι», ούτε, ασφαλώς ο… Αντώνης Σαμαράς!
Τη διαμόρφωσαν οι δύο κορυφαίοι πολιτικοί της εποχής εκείνης, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Ανδρέας Παπανδρέου.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε αναφέρει ρητά τότε: «Σε ό,τι αφορά την ονομασία,… για μένα δεν υπάρχει καμιά δυνατότητα να δεχθώ τον όρο «Μακεδονία», υπό οιανδήποτε μορφή αυτός περιέχεται στην ονομασία των Σκοπίων».
Κι αυτό διότι, όπως εξηγούσε, το θεωρούσε «όχημα αλυτρωτισμού».
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής όχι μόνο συμφωνούσε με αυτή την άποψη, αλλά την πήγαινε κι ένα βήμα παραπέρα: «Το επιχείρημα ότι η Ελλάδα υπερβάλλει, διότι τα μικρά Σκόπια δεν αποτελούν απειλή για την Ελλάδα είναι αντιφατικό και επικίνδυνο, για να μην πούμε παράλογο.… Αν τα Σκόπια δεν αποτελούν απειλή, αυτή τη στιγμή, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει και να εγγυηθεί… ποιοι συνδυασμοί δυνάμεων θα προκύψουν, στο εγγύς ή στο απώτερο μέλλον, στα Βαλκάνια και στην ευρύτερη περιοχή. Τα κράτη δεν ζουν μόνο με το σήμερα. Πρέπει να θυμούνται και το χθες για να μη το ξαναζήσουν αύριο»
Αυτές τις απόψεις υιοθέτησε ομόφωνα η κοινοβουλευτική ομάδα της ΝΔ, που τότε βρισκόταν στην κυβέρνηση. Αυτές τις απόψεις υιοθέτησε με συντριπτική πλειοψηφία η τότε Ελληνική Βουλή. Αυτές τις απόψεις είχε υιοθετήσει ομόφωνα το τότε υπουργικό Συμβούλιο. Κι αυτές της απόψεις υπερασπίστηκα εγώ, τότε, ως υπουργός Εξωτερικών. Ασφαλώς συμφωνούσα με τις απόψεις αυτές. Ακόμα συμφωνώ. Αλλά δεν τις «επέβαλα» εγώ. Απλώς εξέφρασα και υλοποίησα την εθνική γραμμή, όπως είχα καθήκον, ως υπουργός Εξωτερικών.
Αυτό, όπως φαίνεται, κάποιοι δεν μου το «συγχώρεσαν» ποτέ. Τις μείζονες αποφάσεις εκείνης της εποχής τις περιέβαλε με το κύρος του το Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών. Την απόφαση να απορρίψει το λεγόμενο «Πακέτο Πινέϊρο» την έλαβε το δεύτερο Συμβούλιο Αρχηγών, στις 13 Απριλίου του 1992, αφού απομάκρυνε εμένα. Κάποιοι θεωρούν ότι τότε «χάσαμε την ευκαιρία να κλείσουμε το θέμα», ήδη από τότε και να τελειώνουμε – με το όνομα «Νέα Μακεδονία».
Όμως τέτοια «χαμένη ευκαιρία» δεν υπήρξε ποτέ! Άλλωστε, το Πακέτο Πινέϊρο το απέρριψαν τότε και τα Σκόπια. Μάλιστα ο τότε πρόεδρος των Σκοπίων Κίρο Γκλιγκόροφ, στο βιβλίο του υποβαθμίζει τελείως τις «ιδέες Πινέϊρο», ενώ ομολογεί ότι η χώρα του δεν μπορούσε να τις δεχθεί διότι προέβλεπαν αλλαγή του Συντάγματός της. Ο Γκλιγκόροφ έχει προ πολλού ομολογήσει ότι το απέρριψε. Κι όμως, πολλοί στην Αθήνα θρηνούν ακόμα για τη «χαμένη ευκαιρία»…
Μιλούν για μια «χαμένη ευκαιρία» που ποτέ δεν υπήρξε! Και το χειρότερο, θεωρούν εμένα «υπεύθυνο» για μιαν απόφαση που έλαβαν άλλοι αφού με απέπεμψαν!
Έκτοτε τα Σκόπια κερδίζουν τη μάχη της διεθνούς αναγνώρισής τους με το όνομα «Μακεδονία». Αλλά χάνουν, όπως χρόνια επιμένω, την πολύ σημαντικότερη μάχη για την επιβίωσή τους, για τη διατήρηση της ενότητάς τους.
Το πρώτο βήμα έγινε το 2001 όταν οι Αλβανοί της περιοχής του Τετόβου, στην ανατολική FYROM εξεγέρθηκαν. Απειλήθηκε εμφύλιος πόλεμος, που αποφεύχθηκε την τελευταία στιγμή με ένα επώδυνο για τα Σκόπια συμβιβασμό (συμφωνία της Αχρίδας). Η FYROM έπαψε ουσιαστικά να είναι «εθνική κοιτίδα Μακεδόνων» και μετατράπηκε σε πολυεθνικό κράτος με δύο ξεχωριστές συστατικές εθνότητες. Ο «ψευτο-μακεδονικός» αλυτρωτισμός άρχισε να αμφισβητείται στο εσωτερικό του κράτους.
Αυτό που εμείς αμφισβητούσαμε απ’ έξω – την ύπαρξη εθνικού κράτους «Μακεδόνων» – οι Αλβανοί του Τετόβου άρχισαν αποφασιστικά να το αμφισβητούν από μέσα.
Το δεύτερο βήμα γίνεται τώρα με την απόσχιση του γειτονικού Κοσόβου από τη Σερβία. Που καθιστά αναπόφευκτη και νέα κρίση με τους Αλβανούς του Τετόβου από τη FYROM. Η οποία έχει ήδη ξεσπάσει.
Για τα Σκόπια σήμερα το δίλημμα είναι αν θα διαλυθούν ή αν – όπως υποστηρίζουν κάποιοι – θα μετασχηματιστούν σε χαλαρή πολύ-εθνοτική ομοσπονδία (για να αποφύγουν τη διάλυση).
Σε κάθε περίπτωση το «μακεδονικό ιδεολόγημα» θα έχει ηττηθεί οριστικά. Χρειαζόμαστε, λοιπόν, χρόνο. Και προσοχή να μην πληρώσει η Ελλάδα κόστος, για τις κρίσιμες εξελίξεις που έρχονται.
Σήμερα ο πρωθυπουργός [αναφέρεται στον Κώστα Καραμανλή] αποκλείει κάθε προοπτική διπλής ονομασίας. Αλλά αποδέχεται να συζητήσει για «σύνθετη». Εγώ εξακολουθώ να διαφωνώ με τη «σύνθετη ονομασία». Αλλά επικροτώ την αποφυγή διπλής ονομασίας. Θεωρώ απίθανο να έλθουν τα Σκόπια σε συμβιβασμό, αφού το περισσότερο που μπορούν να υποχωρήσουν είναι η διπλή ονομασία. Που εμείς την απορρίπτουμε! Μια τέτοια έκβαση μπορεί να αποδειχθεί ωφέλιμη για την Ελλάδα, αφού η κυβέρνηση Καραμανλή θα αφήσει τα Σκόπια εκτός ΝΑΤΟ με δική τους ευθύνη. Και θα κερδίσουμε χρόνο…
Ενώ το «μακεδονικό ιδεολόγημα» υπονομεύεται και αμφισβητείται πλέον από παντού, μέσα κι έξω.
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επισήμαινε το Φλεβάρη του 1992: «τα κράτη δεν ζουν μόνο με το σήμερα. Πρέπει να θυμούνται και το χθες για να μη το ξαναζήσουν αύριο».
Αυτό να το θυμούνται όσοι βιάζονται να «κλείσουν» τα μεγάλα εθνικά ζητήματα όπως-όπως, αδιαφορώντας για τα προβλήματα που δημιουργούν στο μέλλον. Τα μεγάλα προβλήματα απαιτούν να τα λύσουμε, όχι να τα «κλείσουμε»!
Εκείνη την άποψη Καραμανλή εγώ την ενστερνίστηκα τότε και έκτοτε. Κάποιοι δεν την πίστεψαν ποτέ»
Αυτά έγραφε ο Αντώνης Σαμαράς τον Μάρτιο του 2008, τρείς βδομάδες πριν από τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι. Άφηνε να εννοηθεί ότι δεν συμφωνει με «σύνθετη ονομασία», αλλά προεξοφλούσε ότι τα Σκόπια δεν θα το δέχονταν – πράγμα που αποδείχθηκε σωστό – και πάντως στήριξε απόλυτα τη θέση του Κώστας Καραμανλή για erga omnes που απέκλειε την «διπλή ονομασία».
Κι έτσι, λίγες μέρες αργότερα, μετά το Βουκουρέστι (Απρίλιος του 2008) δήλωνε και πάλι ο Σαμαράς:
«Η Ελλάδα έκανε το σωστό και μάλιστα με απόλυτη εθνική ομοψυχία. Από δω και μπρος πολλοί θα πουν πολλά, αλλά η Ελλάδα δεν έχει τίποτα να φοβηθεί».
Αλλά και πολύ πρόσφατα, πριν δύο μήνες περίπου (στις 15 Νοεμβρίου 2017), πριν ακόμα ξεκινήσει ο νέος θόρυβος για την επίλυση του Σκοπιανού, ο Σαμαράς ρωτήθηκε από το δημοσιογράφο Δημήτρη Απόκη, αν θα δεχόταν την ονομασία «Κεντρική Βαλκανική Δημοκρατία».
Και απάντησε με σαφήνεια:
«Το πρώτο που θέλω να πω, είναι να προσέχουμε με τον «αλυτρωτισμό»! Ιδιαίτερα στα Βαλκάνια. Το έχω τονίσει στους έξω. Το τονίζω πάντα και μέσα στη χώρα. Με τον αλυτρωτισμό δεν παίζουμε. Δεν τον νομιμοποιούμε σήμερα, γιατί θα το πληρώσουμε αύριο. Τώρα, η ονομασία που μου λες, «Κεντρική Βαλκανική Δημοκρατία», πράγματι δεν συντηρεί ούτε αναπαράγει τον αλυτρωτισμό. Και γι’ αυτό τη θεωρώ σωστή. Και κυρίως σταθεροποιητική για την περιοχή. Και για τα ίδια τα Σκόπια…»
[irp posts=”170205″ name=”Πάγκαλος για Σκοπιανό: Δόξα και τιμή μας να μας αντιγράφουν οι ξένοι”]
Συμπέρασμα:
Για να μη μπερδεύεστε και να μη σας μπερδεύουν, υπάρχουν δύο διαχρονικές σταθερές που συνοψίζουν σήμερα την εθνική γραμμή για το Σκοπιανό.
–Ο αλυτρωτισμός που δεν μπορούμε να δεχθούμε…
–Και το erga omnes ή «ένα όνομα προς πάσα χρήση», εσωτερική και εξωτερική.
Δηλαδή με μία φράση:
Δεν μπορούμε να δεχθούμε ο,τιδήποτε νομιμοποιεί αλυτρωτισμό του γειτονικού κράτους σε βάρος μας. Και δεν μπορούμε να δεχθούμε διπλή ονομασία (τον αποκλεισμό της διπλής ονομασίας εξασφαλίζει η επιμονή μας στο: erga omnes)
Αυτή είναι η εθνική γραμμή…
Και τι θα γίνει με τον όρο «Μακεδονία»;
Μην μπερδευόμαστε…
Όντως συζητήθηκαν κατά καιρούς διάφορες σύνθετες ονομασίες με γεωγραφικό προσδιορισμό που περιείχαν τη λέξη «Μακεδονία»:
«Νέα Μακεδονία» (σε διάφορες εκδοχές περιλαμβανομένης της μίας λέξης με Κυριλλική γραφή),
«Άνω Μακεδονία», «Βόρεια Μακεδονία», «Δημοκρατία της Μακεδονίας – Σκόπια» κλπ.
Καμία δεν «φτούρησε»!
Για δύο λόγους:
–Πρώτον, διότι σε κάθε περίπτωση οι Σκοπιανοί μπορούσαν μετά από λίγο να απαλλαγούν από τον «προσδιορισμό» και να παραμείνει το σκέτο «Μακεδονία» για τη χώρα, «Μακεδόνες» για το λαό και «μακεδονική» για τη γλώσσα…
–Και δεύτερον, διότι όσο παραμένει το Προοίμιο του Συντάγματός τους με το οποίο διακηρύσσουν την ενότητα του «Μακεδονικού Έθνους» και τη «μεγάλη ιδέα» τους να ενωθούν με τις «Μακεδονίες» του Αιγαίου (στην Ελλάδα) και του Πιρίν (στη Βουλγαρία), ο αλυτρωτισμός παραμένει.
Θα μου πείτε: Μα πως μπορούμε να ζητάμε από μιαν άλλη χώρα να αλλάξει το Σύνταγμά της;
Η απάντηση είναι απλή: Μπορούμε – και έχουμε, όχι μόνο δικαίωμα, αλλά και υποχρέωση να επιμένουμε – όσο το Σύνταγμά τους διακηρύσσει αλυτρωτικές βλέψεις σε βάρος των εδαφών μας!
Αλλιώς είναι σαν να αναγνωρίζουμε – και να νομιμοποιούμε μόνοι μας – αλυτρωτικές βλέψεις σε βάρος μας!
Πράγμα αδιανόητο για οποιαδήποτε χώρα…
Κι εκεί είναι το πραγματικό πρόβλημα.
Ότι δεν βρέθηκε λύση στο μείζον πρόβλημα του διακηρυγμένου αλυτρωτισμού των Σκοπιανών! Όχι μόνο στο όνομά τους…
Και ούτε υπάρχει όνομα με τον όρο «Μακεδονία» που ακυρώνει τον αλυτρωτισμό τους – όσο παραμείνει το τωρινό Προοίμιο στο Σύνταγμά τους.
Δεν βρέθηκε μέχρι τώρα και δεν υπάρχει – γι’ αυτό δεν βρέθηκε «λύση»…
Στο μεταξύ στο εσωτερικό της χώρας τους αμφισβητείται η ίδια η υπόστασή τους ως «ενιαίο Έθνος Μακεδόνων».
Σήμερα οι Αλβανοί των Σκοπίων είναι αναγνωρισμένη «συστατική εθνότητα», χωρισμένη γεωγραφικά και διοικητικά με δική της πολιτοφυλακή.
Όσο περνάει ο χρόνος ενισχύεται και δημογραφικά.
Που είναι το «ενιαίο Έθνος των Μακεδόνων», που ζητάει και επέκταση σε βάρος της Ελλάδος;
Εδώ αμφισβητείται πια και μέσα στα Σκόπια!
Κι όχι μόνο από τους Αλβανούς των Σκοπιων…
Και οι «Μακεδόνες» των Σκοπίων δεν συμφωνούν μεταξύ τους: άλλοι πιστεύουν πως είναι Βούλγαροι (αφού η γλώσσα τους είναι στην ουσία βουλγαρική) κι άλλοι πιστεύουν ότι είναι «Μακεδόνες» – ΜΗ Βούλγαροι!
Όταν θα είναι έτοιμοι να προχωρήσουν σε πολιτειακό αλλαγή και να μετατραπούν σε καντονιακό κράτος (όχι σε «ενιαίο εθνικό κράτος»), τότε ασφαλώς θα αλλάξει και το Σύνταγμά τους και το όνομά τους.
Και τότε θα μπορεί να βρεθεί όνομα αποδεκτό απ’ όλους.
Που πάντως τότε δεν θα θα περιέχει τον όρο «Μακεδονία», αφού δεν θα είναι πια «εθνικό κράτος Μακεδόνων»!
Κι από αυτή την άποψη ήταν εύστοχο αυτό που είπε ο Κώστας Καραμανλής προχθές: ότι «δεν υπάρχει Μακεδονικό έθνος»!
Μπορεί να υπάρχουν εσωτερικές υποδιαιρέσεις (κατόνια) και να τις ονομάζουν όπως θέλουν. Αλλά τα κράτη αναγνωρίζονται διεθνώς στο σύνολό τους. Δεν αναγνωρίζονται διεθνώς οι εσωτερικές υποδιαιρέσεις τους.
Κι έτσι θα μπορούσε να προκύψει κάποια στιγμή σύνθετο όνομα με γεωγραφικό προσδιορισμό που ΔΕΝ θα συμπεριλαμβάνει τον όρο Μακεδονία…
Όπως για παράδειγμα:
Κεντρική Βαλκανική Δημοκρατία!
Κι έτσι, ούτε οι ίδιοι θα έχουν κανένα λόγο να συγκρούονται μεταξύ τους, αφού θα έχουν χωρίσει τα «τσανάκια τους», ούτε κανεις άλλος θα έχει δυνατότητα να τους βάλει να τσακωθούν ή να εποφθαλμιά να απορροφήσει κάποιο μέρος τους. Αφού θα έχουν λύσει – θεσμικά και ειρηνικά – τα εσωτερικά τους προβλήματα…
Η «καντονιακή λύση» είναι η μόνη λύση που είναι συμβατή με τη Συμφωνία της Αχρίδας του 2002 (με την οποία αποφεύχθηκε ο εμφύλιος στα Σκόπια τότε)
Είναι σταθεροποιητική λύση και για τα ιδια τα Σκόπια και για την περιοχή.
Και λύνει και το πρόβλημα της ονομασίας.
Και του αλυτρωτισμού.
Και της διεθνούς σταθερότητας.
Στα πλαίσια και της «εθνικής γραμμής» του Συμβουλίου αρχηγών το 1982.
Αλλά και των «κόκκινων γραμμών» του Βουκουρεστίου το 2008.
Δύο είναι οι διαχρονικές «σταθερές» λοιπόν:
–Δεν δεχόμαστε το αλυτρωτισμό των Σκοπίων
–Και μια ονομασία για όλες τις χρήσεις (erga omnes)…
Αυτά δεν ανατρέπονται και δεν αλλάζουν.
Ο Σαμαράς τα είπε όλα, τα είπε εγκαίρως και τα υπηρέτησε με σταθερότητα. Και διαχρονικά…
Κι αυτή η γραμμή στηρίζεται στις υποθήκες και του Κωνσταντίνου Καραμανλή και του Ανδρέα Παπανδρέου και του Βουκουρεστίου,
Και γι’ αυτό σήμερα ενώνει τους πάντες.
