Θανάσης Κ.
Επειδή η Ελλάδα επισήμως επικαλείται συνεχώς ότι ασκεί “Διεθνή Πολιτική Αρχών”, να ξεκαθαρίσουμε μερικά πράγματα:
* Πρώτον, στην Διεθνή Πολιτική δεν υπάρχουν αφηρημένες ιδεολογικές “αρχές” – υπάρχουν κυρίως συμφέροντα.
Υπάρχουν κάποιες διακηρύξεις όπως ο σεβασμός του Διεθνούς Δικαίου και των Συνθηκών, η αποφυγή χρήσης βίας για την επίλυση διαφορών, ο σεβασμός των συνόρων και της κυριαρχίας των άλλων κρατών κλπ.
Όλα αυτά, η Τουρκία για παράδειγμα, τα παραβιάζει συνεχώς και απροσχημάτιστα. Και δεν τιμωρείται γι’ αυτό…
* Δεύτερον, πέρα από τις αφηρημένες αρχές και τα ευχολόγια, υπάρχουν και αληθινοί κανόνες που θεωρούνται “ιεροί” στις Διεθνείς Σχέσεις.
–‘Όπως για παράδειγμα, ο κανόνας της κυριαρχίας, ο κανόνας τη ΜΗ επέμβασης (των Ηνωμένων Εθνών ή οποιουδήποτε κράτους) στα εσωτερικά ζητήματα των κρατών-μελών.
–Όπως για παράδειγμα, ότι τα Ηνωμένα Έθνη ΔΕΝ δικαιούνται να απαιτήσουν μια χώρα να υποβάλει σε διεθνή διαιτησία ένα διμερές πρόβλημα με άλλη χώρα.
–Όπως για παράδειγμα, το δικαίωμα κάθε κυρίαρχου κράτους να υπερασπίζεται με κάθε μέσο την ασφάλεια του, αλλά και τα κυριαρχικά του δικαιώματα (που θεωρούνται “επέκταση” της εθνικής κυριαρχίας του).
Όταν καταρρίπτεται ένα πολεμικό αεροσκάφος εχθρικής χώρας, την ώρα που κάνει παράνομη υπέρπτηση μέσα στον εναέριο χώρο κυρίαρχου κράτους, αυτό ΔΕΝ θεωρείται παραβίαση της Χάρτας του ΟΗΕ. Θεωρείται νόμιμη άμυνα εκ μέρους αυτού που το καταρρίπτει…
Γενικά ο σεβασμός κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων είναι απαράβατη αρχή των Ηνωμένων Εθνών. Και η χρήση ένοπλης βίας, απολύτως “νομιμοποιημένη” στις περιπτώσεις αυτές…
* Τρίτον, άλλος απαράβατος κανόνας Διεθνούς Πολιτικής, είναι οι συμμαχίες. Που δημιουργούνται όχι για να υπερασπιστούν αφηρημένες “αρχές”, αλλά για να αντιμετωπίσουν κοινούς εχθρούς.
Μπορεί στα επίσημα ιδρυτικά κείμενα των συμμαχιών να μπαίνουν “προοίμια” που αναφέρονται σε “κοινές αρχές” (Δημοκρατία, Ελευθερία, Ανθρώπινα Δικαιώματα, Κοινωνική Δικαιοσύνη, τώρα και… “Κλιματική Αλλαγή”), αλλά στην πραγματικότητα εκείνο που δίνει υπόσταση και αξιοπιστία στις συμμαχίες είναι η αντιμετώπιση “κοινού εχθρού”…
Κλασικό παράδειγμα το ΝΑΤΟ. Το οποίο μετά το 1992, δηλαδή μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και του “αντιπάλου Συμφώνου της Βαρσοβίας, περιέπεσε σε παρακμή. Παρά τη συνεχή διεύρυνσή του.
Και έφτασαν να το θεωρούν “κλινικά νεκρό”.
Γιατί; Γιατί δεν είχε “κοινό εχθρό” απέναντι του.
Και ξαφνικά το 2022 απέκτησε ξανά υπόσταση – υποτίθεται – γιατί βρήκε και πάλι “κοινό εχθρό”: τη Ρωσία.
Μένει να δούμε πόσο θα αντέξει αυτό μετά το τέλος του Πολέμου στην Ουκρανία, όταν οι Ανατολικοευρωπαίοι θα βιάζονται να εξοπλιστούν κατά της “ρωσικής απειλής”, ενώ οι δυτικοευρωπαίοι θα βιάζονται να άρουν τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας…
* Τέταρτον, ένας “ανταγωνιστικός” – πολυκεντρικός – κόσμος, δεν σηκώνει τα κενά. Αν κάποια χώρα πατά σε δύο βάρκες και εξυπηρετεί αντίθετες προτεραιότητες, στο τέλος θα βρεθεί στο νερό. Είτε θα υποχρεωθεί να διαλέξει πλευρά, ή κάποιοι άλλοι θα καλύψουν το κενό που η ίδια δημιουργεί.
Η Γερμανία υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει την “ανατολική πολιτική” της προς τη Ρωσία. Και να επιστρέψει στο ΝΑΤΟϊκό “μαντρί”. Επί του παρόντος, τουλάχιστον…
Η Τουρκία, που κι αυτή πατά σε δύο βάρκες, δεν είναι βέβαιο ότι θα κάνει το ίδιο. Είναι πολύ πιο εξαρτημένη από τη Ρωσία (ενεργειακά και οικονομικά) και πολύ πιο διχασμένη εσωτερικά. Η κοινωνία της είναι πια βαθιά αντιδυτική. Κι όχι μόνο λόγω Ερντογάν. Οι επίδοξοι διάδοχοί του είναι συχνά “χειρότεροι” από αυτόν…
Στην Τουρκία δεν μπορεί να στηριχθεί πλέον ούτε το “παραδοσιακό ΝΑΤΟ” που όλοι γνωρίζαμε (και που δεν είναι πιθανό να “αναστηθεί” πια), ούτε η νέα Δυτική Συμμαχία στην οποία θα μετεξελιχθεί το ΝΑΤΟ και θα πάρει τη θέση του.
Το “κενό” της Τουρκίας για τη Δύση κάπως πρέπει να καλυφθεί. Η Τουρκία κάνει ό,τι μπορεί για να μας το δείξει. Κι εμείς απλώς δεν το βλέπουμε…
* Πέμπτον, στην Πολιτική, όπως και σε κάθε “ανταγωνιστικό παίγνιο”, υπάρχει το timing. Μια από τις πιο δύσκολες έννοιες να τις καταλάβουν οι υπεύθυνοι της εφαρμοσμένης Πολιτικής.
Timing σημαίνει, ότι δεν αρκεί να ξέρεις τι πρέπει να κάνεις. Οφείλεις και να αξιοποιείς τις “ευκαιρίες” όταν παρουσιάζονται ή να ελαχιστοποιείς τους κινδύνους όταν εμφανίζονται…
Αυτό ξεχωρίζει τη σωστή Πολιτική (γενικά), από την Επιχειρησιακή επάρκεια (συγκεκριμένα)…
–Όταν η Ελλάδα, μετά το επεισόδιο του Mavi Marmara στη Γάζα είδε την ευκαιρία και έστησε τον άξονα Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ, το 2013, έπιασε την ευκαιρία από τα μαλλιά. Και της βγήκε. Παρά το γεγονός ότι ολόκληρο το ΥΠΕΞ τότε ήταν μάλλον αντίθετο…
–Κι όταν, ένα χρόνο αργότερα, μετά την άνοδο του Σίσι στην εξουσία είδε την ευκαιρία κι έστησε τον άξονα Ελλάδα-Κύπρος-Αίγυπτος, και πάλι οι περισσότερες πρεσβείες των εταίρων μας ήταν αντίθετες. Αλλά τότε το τολμήσαμε. Και μας βγήκε…
Γιατί πιάσαμε το σωστό timing.
Timing σημαίνει, μεταξύ άλλων, πως αν δεν κάνεις αυτό που πρέπει, τη στιγμή που πρέπει, στο βαθμό που πρέπει, λίγο αργότερα θα χρειαστεί να κάνεις πολύ περισσότερα – για να επιτύχεις πολύ λιγότερα…
Και καταβάλλοντας, πιθανότατα, πολύ υψηλότερο “τίμημα”.
Όποιος αυτό δεν το καταλαβαίνει, δεν καταλαβαίνει από εφαρμοσμένη Πολιτική.
Η Πολιτική εμπεριέχει πάντα την έννοια του ρίσκου. Όπως και κάθε “ανταγωνιστικό παίγνιο”.
Δεν υπάρχει Πολιτική δίχως ρίσκο, όπως δεν υπάρχει κέρδος χωρίς κόστος (όπως δεν υπάρχουν “δωρεάν γεύματα” – free lunches – όπως λέγανε παλαιότερα).
Το 1996 αρνηθήκαμε να υπερασπιστούμε τα Ίμια. Δηλαδή αρνηθήκαμε να πάρουμε το ρίσκο για “θερμό επεισόδιο” διάρκειας μερικών ωρών. Το επιχείρημα τότε ήταν, ότι μια αμφισβητούμενη και ακατοίκητη βραχονησίδα δεν άλλαζε τίποτε στο Αιγαίο.
Στα επόμενα δύο χρόνια μετά τα Ίμια, η Τουρκία είχε γκριζάρει 100 βραχονησίδες! Και σήμερα έχει γκριζάρει το μισό Αιγαίο κι έχει καταπατήσει το θαλάσσιο χώρο νοτίως της Κρήτης!
Με το τουρκολυβικό μνημόνιο, που είναι, ασφαλώς, παράνομο, αλλά ήδη παράγει “αποτελέσματα”, καθώς πηγαίνει εκεί τουρκικό γεωτρύπανο να τρυπήσει.
Εκείνο που δεν κάναμε το 1996 ήταν “ελάχιστο” σε σύγκριση με αυτό που πρέπει να κάνουμε τώρα, για να σταματήσουμε τη “Γαλάζια Πατρίδα” του Ερντογάν. Που τότε δεν υπήρχε. Έκτοτε προέκυψε…
Και σήμερα, χρειάζεται να κάνουμε πολύ περισσότερα, προκειμένου σταματήσουμε τον επεκτατισμό της Τουρκίας. Μόνο που αν δεν το κάνουμε – ούτε τώρα – αύριο θα κληθούμε να τα παραχωρήσουμε όλα!
* Έκτον, στην Πολιτική, όπως και σε κάθε “ανταγωνιστικό παίγνιο” υπάρχουν τα “σημεία ασυνέχειας”. Μια κανάτα γεμίζει αργά νερό που πέφτει από τη βρύση, στάλα-στάλα. Γύρω από την κανάτα ο χώρος παραμένει στεγνός. Κάποια στιγμή όμως η κανάτα γεμίζει ως πάνω – κι αμέσως μετά όλα γύρω γίνονται μούσκεμα. Η τελευταία σταλαγματιά ξεχειλίζει την κανάτα, αλλά όλες οι προηγούμενες την έχουν γεμίσει…
Όποιος κοιτάει απ’ έξω και νομίζει ότι ως τώρα η κανάτα δεν ξεχείλιζε, άρα δεν θα ξεχειλίσει ποτέ, απλώς είναι ηλίθιος! Δεν καταλαβαίνει πως ό,τι γεμίζει, θα έλθει κάποια στιγμή να ξεχειλίσει. Ό,τι “φορτώνει” συνεχώς, θα έλθει κάποια στιγμή να “εκραγεί”. Αυτά είναι τα “σημεία ασυνέχειας”…
Ο κατευνασμός της Τουρκίας – κάθε κατευνασμός, εδώ που τα λέμε – είναι ολέθρια Πολιτική, ακριβώς γι’ αυτό: Γιατί ενθαρρύνει τον επεκτατιστή να δημιουργεί συνεχώς τετελεσμένα. Κι αφού δημιούργησε το πρώτο, ωθείται να δημιουργήσει και το δεύτερο και το τρίτο. Πάντα χωρίς καμία πραγματική αντίδραση…
Κι όταν επιβάλλει τα τετελεσμένα του, είτε πρέπει να κάνεις πολύ πιο αιματηρή σύγκρουση για να του τα ανατρέψεις, είτε πρέπει σιωπηλά να τα αποδεχθείς όλα.
Κάθε υποχωρητικότητα έχει τα δικά της “σημεία ασυνέχειας”. Κι έρχεται η στιγμή, που είτε μετατρέπεται σε πολύ πιο αιματηρή σύγκρουση είτε οδηγεί σε πολύ πιο οδυνηρή υποταγή.
Απέναντι σε επεκτατιστή, το δίλημμα ΔΕΝ είναι ποτέ “Ειρήνη” ή “Πόλεμος”! Το δίλημμα είναι πάντα: “Αντίσταση” ή “Υποταγή”.
Κι όποιος απέναντι σε επεκτατιστή διαλέγει “Ειρήνη”, στην πραγματικότητα φέρνει τον Πόλεμο πιο κοντά (όπως σωστά προειδοποιούσε τους συμπατριώτες του ο Τσόρτσιλ, μετά το Μόναχο, το 1938) – ή τελικά διαλέγει την Υποταγή (όπως την έπαθαν οι Γάλλοι μετά το Μόναχο).
* Έβδομον, στην Πολιτική – και δη στην Εξωτερική Πολιτική – ισχύει πάντα ο κανόνας “Ποτέ μη λες Ποτέ”.
Ποτέ μη θεωρείς το μέλλον ως “γραμμική προέκταση” του παρελθόντος.
Ποτέ μην πιστεύεις ότι “αποκλείεται” να γίνει στο μέλλον, ό,τι δεν έχει συμβεί στο παρελθόν.
Ποτέ μην αποκλείεις να ανατραπούν οι σταθερές και οι ισορροπίες που καθόριζαν τον κόσμο μέχρι σήμερα.
–Κάποτε η “Ιερά Συμμαχία” ήταν πανίσχυρη. Μετά κατέρρευσε…
–Κάποτε η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν ο “Μεγάλος Ασθενής”. Που όλοι οι μεγάλοι φρόντιζαν να κρατήσουν ακέραιη και όρθια. Επί 230 χρόνια. Μέχρι που τη… διαμέλισαν!
–Κάποτε η Μεγάλη Βρετανία “κυβερνούσε τους ωκεανούς”. Τώρα δεν υπάρχει πια…
–Κάποτε η Σοβιετική Ένωση ήταν “κραταιά και ανερχόμενη”. Μετά διαλύθηκε και διαμελίστηκε.
–Κάποτε η Αμερικανική Παντοκρατορία θεωρούνταν “αδιαμφισβήτητη”. Τώρα;
–Κάποτε η Γερμανία θεωρούνται “ηγεμονική δύναμη” στην Ευρώπη. Τώρα;
* Όγδοον, στην Διεθνή Πολιτική ποτέ δεν συμμαχείς με ομοϊδεάτες. Συμμαχείς με όσους έχουν κοινά συμφέροντα μαζί σου. Κι είναι τόσο πιο στέρεες οι συμμαχίες, όσο τα κοινά συμφέροντα είναι πιο σταθερά κι όσο τα υπηρετείς με αξιοπιστία και συνέπεια.
— Οι Αμερικανοί Επαναστάτες του 18ου Αιώνα, όταν στράφηκαν κατά της Βρετανικής Αποικιοκρατίας δεν συμμάχησαν με… “αντι-αποικιακά κινήματα” (που τότε δεν υπήρχαν!). Συμμάχησαν με τις δύο άλλες αποικιοκρατίες της εποχής, τη Γαλλία και την Ισπανία. Και νίκησαν τους Βρετανούς χάρις στη βοήθεια που τους προσέφερε ο Ισπανικός στόλος και το Γαλλικό εκστρατευτικό σώμα.
— Οι Έλληνες Επαναστάτες του 19ου Αιώνα δεν πτοήθηκαν όταν τους καταδίκασε αρχικά η Ιερά Συμμαχία. Κατάφεραν να τη διασπάσουν και να φέρουν τρείς μεγάλες δυνάμεις της εποχής στο πλευρό τους.
— Οι ίδιες δυνάμεις (Γαλλία, Βρετανία, Ρωσία) που συμμάχησαν εναντίον των Οθωμανών και των Αιγυπτίων υπέρ των Ελλήνων στο Ναυαρίνο, το 1827, τα αμέσως επόμενα χρόνια παρενέβησαν και έσωσαν τους Οθωμανούς – δύο φορές μάλιστα – όταν τους επιτέθηκαν οι Αιγύπτιοι “σύμμαχοί” τους.
— Και στην μεταπολεμική περίοδο, ήταν οι Αμερικανοί που τιμώρησαν τους ιδεολογικούς συμμάχους τους κατά της Σοβιετικής Ένωσης, δηλαδή τους Βρετανούς και τους Γάλλους στην Κρίση του Σουέζ το 1956. Ενώ ήταν οι Κινέζοι Κομμουνιστές του Μάο που στράφηκαν κατά των Σοβιετικών ομοϊδεατών τους και στράφηκαν υπέρ των Αμερικανών “εχθρών” τους το 1971.
Γενικά οι συμμαχίες γίνονται όταν συμπίπτουν (ή ευθυγραμμίζονται) τα εθνικά συμφέροντα των χωρών. Όχι οι ιδεολογικές συγγένειες των ηγεσιών τους.
* Ένατον, στη Διεθνή Πολιτική ισχύει το “όσα φέρνει η Ώρα δεν τα φέρνει ο Χρόνος”. Κι αυτό παράγει τις μεγάλες ανατροπές και τις μεγάλες “εκπλήξεις” της Ιστορίας.
— Όταν το Ισραήλ κέρδισε τον Πόλεμο των 6 ημερών, το 1967, κανείς δεν το περίμενε τότε (και πάντως δεν το περίμεναν οι Αμερικανοί).
–Όπως δεν περίμενε κανείς να επικρατήσουν οι Ταλιμπάν μέσα σε λίγα 24ωρα πέρσι, μετά από 19 χρόνια παρουσίας των Αμερικανών στο Αφγανιστάν.
–Όπως κανείς δεν περίμενε την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης (ο τότε Πρόεδρος Μπους πατήρ πήγε στο Κίεβο και καλούσε τους Ουκρανούς τότε να ΜΗΝ αποσχιστούν από την Σοβιετική Ένωση)!
–Κι όταν μπήκαν οι Ρώσοι στην Ουκρανία τον περασμένο Φεβρουάριο, κανείς δεν περίμενε ότι οι Ουκρανοί θα προέβαλαν τόσο αποτελεσματική αντίσταση.
Το ίδιο ισχύει και στα ελληνοτουρκικά σήμερα.
Αν η Ελλάδα αντιδράσει αποφασιστικά, θα προκαλέσει την “έκπληξη”. Γιατί δεν το έχει κάνει ποτέ ως τώρα.
Οι Τούρκοι από την πλευρά τους υπολογίζουν ότι σε μια νέα πρόκληση η Ελλάδα θα αντιδράσεις… ως συνήθως: Με διαμαρτυρίες και καταγγελίες. Αλλά τελικά θα αποδεχθεί και πάλι τα τουρκικά τετελεσμένα.
Η Ελλάδα όμως μπορεί να αντιδράσει αποφασιστικά τώρα. Κι όχι μόνο να αιφνιδιάσει τους Τούρκους, αλλά και να επιτύχει “νίκη στα σημεία”. Ακόμα το μπορεί.
Υπάρχουν σήμερα πολλοί εκτός Ελλάδος, εντός κι εκτός Ευρώπης, που πολύ το θέλουν και πολύ θα το χαρούν.
Γιατί η Τουρκία αποδείχθηκε πολύ “αναξιόπιστος σύμμαχος” για το ΝΑΤΟ και το ΝΑΤΟ με τέτοια Τουρκία δεν πάει πουθενά.
Αντίθετα, αν η Ελλάδα “βάλει στη θέση της” σήμερα την Τουρκία, θα αποδειχθεί πολύ αξιόπιστος σύμμαχος για το ΝΑΤΟ και πολύτιμος εταίρος για την ενεργειακή απεξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία.
Αν το αποτολμήσουμε σήμερα, θα έχουμε αλλάξει όλη τη “δυναμική των συμμαχιών” στην περιοχή μας.
Αν το τολμήσει η κυβέρνηση θα έχει όλους τους Έλληνες μαζί της.
Αν δεν το τολμήσει – και οδηγηθούμε στης χειρότερη συνθηκολόγηση, αμαχητί – τότε…ο Θεός να τη βοηθήσει!
Γιατί οι Έλληνες δεν θα της το συγχωρέσουν…
Μιλημένα-ξηγημένα…
