Του Θανάση Κ.
Η Ευρώπη αντιμετωπίζει σήμερα υπαρξιακή κρίση.
Το θέμα δεν είναι πώς τα πάει ο Πούτιν στον Πόλεμο της Ουκρανίας.
Το πραγματικό πρόβλημα είναι πώς τα πάει η Ευρώπη, στον οικονομικό πόλεμο που η ίδια επέλεξε να εμπλακεί εναντίον της Ρωσίας.
Από την αρχή του καλοκαιριού κατέστρωνε σχέδια για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης.
Ανάμεσα σε άλλα πρότεινε και συζητούσε την υποχρεωτική μείωση της κατανάλωσης ενέργειας στις χώρες μέλη, καθώς και το πλαφόν τιμής στο ρωσικό αέριο…
— Πώς ακριβώς μπορεί να μειωθεί δραστικά η κατανάλωση ενεργείας, σε οικονομίες που δεν είναι πρωτόγονες αγροτο-κτηνοτροφικές, αλλά φιλοδοξούν να μπούν στην… 4η Βιομηχανική Επανάσταση, η οποία είναι ιδιαίτερα ενεργειοβόρα;
— Πώς ακριβώς μπορεί να μειωθεί η κατανάλωση ενέργειας σε οικονομίες που οι ανταγωνιστικοί τους τομείς, όπως η βιομηχανία ή και ο τουρισμός ακόμα απορροφούν όλο και περισσότερη ενέργεια;
— Πώς ακριβώς μπορεί να μειωθεί η κατανάλωση κεντρικά παραγόμενης ενέργειας, σε χώρες που φιλοδοξούν να υποκαταστήσουν όλα τα συμβατικά αυτοκίνητα με ηλεκτρικά; Που έχουν την κακή συνήθεια να χρειάζονται φόρτιση από το κεντρικό δίκτυο κάθε τόσο;
* Μετά από μακρόσυρτες και έντονες συζητήσεις η ηγεσία της ΕΕ κατέληξε σε ένα σχέδιο πολύ λιγότερο «φιλόδοξο»:
Να εισηγηθεί τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας σε πολύ μικρότερο ποσοστό απ’ ό,τι αρχικά συζητούσε – όχι συνολικά αλλά μόνο στις «ώρες αιχμής»!
Και να επιβάλει «πλαφόν» όχι στην τιμή του αερίου, αλλά στα κέρδη των ευρωπαϊκών εταιριών που παράγουν ενέργεια από πηγές άλλες ΠΛΗΝ φυσικού αερίου. (δηλαδή από ΑΠΕ κλπ.)!
— Αυτά που αρχικά σχεδίαζε, ήταν απλώς «ανέφικτα». Σε αγορά όπου κυριαρχούν οι πωλητές (sellers market, όπως λένε οι αγγλοσάξονες) πήγαινε να επιβάλει ανώτατη τιμή! Καληνύχτα σας…
— Αυτά που τελικά κατέληξε, απλώς δεν λύνουν το πρόβλημα.
Είναι ανεπαρκή.
Ανακουφίζουν ίσως την πίεση προσωρινά, αλλά δεν αποτελούν «στρατηγική διεξόδου» από την ενεργειακή κρίση.
Η οποία δεν οφείλεται μόνο στην κρίση της Ουκρανίας και θα συνεχιστεί ακόμα κι αν ο Πόλεμος στην Ουκρανία τελείωνε αύριο.
Που ΔΕΝ πρόκειται να τελειώσει έτσι εύκολα…
Στη διαπίστωση αυτή συγκλίνουν άλλωστε, όλο και περισσότεροι στη Δύση. Από το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα μέχρι την ίδια την Αμερικανική Κυβέρνηση…
* Για να καταλάβετε, οι τιμές ενέργειας που παράγουν οι ΑΠΕ εμφανίζονται «φτηνότερες» γιατί επιδοτούνται οι ίδιες (έμμεσα είτε και άμεσα ακόμα), ενώ οι τιμές ενέργειας από τους υδρογονάνθρακες φορολογούνται (ως «ρύποι»).
Κι έτσι συγκρίνονται τιμές γενναιόδωρα επιδοτούμενες με τιμές σκληρά φορολογούμενες!
Αυτά πριν την κρίση της Ουκρανίας: Το στρεβλό σύστημα τιμολόγησης της ενέργειας στην Ευρώπη είχε στηθεί πριν από τη ρωσική εισβολή…
Μετά το Φεβρουάριο, και λόγω του εμπάργκο που επέβαλαν οι δυτικοί στη Ρωσία και τα αντίμετρα που πήραν οι Ρώσοι, απλώς οι τιμές του αερίου εκτοξεύθηκαν κι άλλο.
Αλλά και χωρίς αυτή τη δραματική εξέλιξη το σύστημα τιμολόγησης ήταν στρεβλό – έτσι κι αλλιώς! Τώρα, εξ αιτίας του Πολέμου στην Ουκρανία και το δυτικό εμπάργκο κατά της Ρωσίας φάνηκε δραματικά η στρέβλωσή του και το αδιέξοδο στο οποίο οδηγεί.
— Μέχρι πριν λίγα χρόνια προσπαθούσαν να πείσουν τον κόσμο να αλλάξει τον τρόπο θέρμανσης των κατοικιών εγκαταλείποντας το πετρέλαιο και προσχωρώντας στο φυσικό αέριο. Τώρα του λένε να κάνει το ακριβώς αντίθετο…
— Ύστερα (και μέχρι πριν λίγο) διακήρυσσαν ότι θα καταργήσουν και το φυσικό αέριο (το οποίο επιβαρύνει το περιβάλλον πολύ λιγότερο απ’ ό,τι το πετρέλαιο και το κάρβουνο). Καταργούσαν και τα λιγνιτικά εργοστάσια, ακόμα κι εκείνα σύγχρονης τεχνολογίας, που συγκρατούν το μεγαλύτερο μέρος των εκπομπών διοξειδίου και το σύνολο σχεδόν των λοιπών ρύπων. Τώρα σπεύδουν κι ανοίγουν ό,τι έχουν και δεν έχουν: πετρέλαιο, κάρβουνο, λιγνίτη.
— Μέχρι πριν λίγο έκλειναν τα πυρηνικά εργοστάσια, ακόμα και τα υδροηλεκτρικά. Τώρα ξαναβάζουν μπροστά και ηλεκτρικά και υδροηλεκτρικά.
Γιατί ξεμένουν από ενέργεια.
Γενικά δεν ήξεραν τι τους γινόταν τότε.
Κι εξακολουθούν να μην ξέρουν τι τους γίνεται τώρα…
Το σύστημα τιμολόγησης της ενεργείας, χονδρικά, λειτουργεί ως εξής:
Κάθε πάροχος δηλώνει από την παραμονή πόση ενέργεια μπορεί να παράγει την επομένη μέρα και σε ποια τιμή.
Ανάλογα με τη ζήτηση το δίκτυο αγοράζει την ενέργεια που χρειάζεται η οικονομία κάθε μέρα, αρχίζοντας από τους «φθηνότερους» πάροχους (σε ΑΠΕ) και ανεβαίνοντας σε πιο «ακριβούς» (από υδρογονάνθρακες).
Αλλά η τιμή στην οποία κοστολογείται το ρεύμα που αγοράζεται είναι αυτή που δίνει ο πιο ακριβός πάροχος, δηλαδή ο τελευταίος (ο οριακός). Όλοι οι υπόλοιποι (οι «υπο-οριακοί») βγάζουν υπερκέρδη. (Σε αυτά μπαίνει «πλαφόν» τώρα).
Όμως αυτό δεν είναι θεσμοθέτηση «ελεύθερης αγοράς».
Αυτό είναι θεσμοθέτηση ολιγοπωλιακής ισχύος.
Η οποία μάλιστα δεν οφείλεται στην πιο ανταγωνιστική παραγωγή του πιο φτηνού παραγωγού ενεργείας (ο οποίος αποκομίζει τα μεγαλύτερα «υπερκέρδη»), αλλά στο γεγονός ότι η παραγωγή του πολλαπλά επιδοτείται! Και αντίστοιχα το κόστος του ανταγωνιστή του (που παράγει ενέργεια από υδρογονάνθρακες) φορολογείται.
Κι ακόμα όταν οι φτηνοί παραγωγοί από ΑΠΕ, δεν μπορούν να παράγουν γιατί δεν έχει ήλιο ή δεν φυσάει ο αέρας (ή φυσάει πολύ), τότε μπαίνουν σε λειτουργία οι μονάδες από υδρογονάνθρακες – ας πούμε, φυσικού αερίου ή πετρελαίου, ή λιγνίτη – οι οποίες όμως, για να έχουν ετοιμότητα να μπουν εκείνη τη στιγμή, πρέπει να υπο-λειτουργούν ως τότε, έστω και στο «ριλαντί».
Αλλά το κόστος της «ετοιμότητάς» τους δεν το καταβάλουν οι ΑΠΕ (στη «διακοψιμότητα», δηλαδή στην αδυναμία των οποίων να παράγουν συνεχώς), οφείλεται στο γεγονός ότι το δίκτυο πρέπει να διατηρεί σε λειτουργία μονάδες που παράγουν με φυσικό αέριο, ακόμα κι όταν δεν δίνουν στο δίκτυο.
Το κόστος της «διακοψιμότητας» των ΑΠΕ το καταβάλλουν οι μονάδες που παράγουν από υδρογονάνθρακες, οι οποίες έτσι κι αλλιώς δεν παράγουν στο βέλτιστο σημείο τους, χάνουν και σε «οικονομίες κλίμακος» κι έτσι το κόστος τους επιβαρύνεται πολλαπλά για «εξωτερικούς λόγους» (externalities)!
–Έχουμε λοιπόν, μια στρέβλωση (την επιδότηση των ΑΠΕ),
–έχουμε μια δεύτερη στρέβλωση (τη φορολόγηση των εκπομπών διοξειδίου, οι οποίες θεωρούνται πλέον «ρύποι»)
–κι έχουμε μια τρίτη στρέβλωση, την επιβολή αρνητικού «εξωτερικού κόστους» στις μονάδες από υδρογονάνθρακες (negative externalities).
— Kι έχουμε μια επί πλέον στρέβλωση, να μην κοστολογεί ο κάθε παραγωγός το προϊόν του στο «οριακό του κόστος» (όπως προβλέπει η βασική συνθήκη της ελεύθερης αγοράς), αλλά να βγάζουν «υπερκέρδη» οι παραγωγοί των ΑΠΕ.
— Κι έχουμε μια ακόμα στρέβλωση: ότι οι παραγωγοί των ΑΠΕ δηλώνουν λιγότερη ενέργεια απ’ ό,τι μπορούν να συνεισφέρουν κάθε μέρα, ώστε αναγκαστικά να μπουν και οι «ακριβότεροι παραγωγοί» από φυσικό αέριο, λιγνίτη κλπ. να ανεβάσουν την τιμή όλων και να αυξήσουν τα υπερκέρδη των (επιδοτούμενων) «φθηνότερων» παραγωγών.
— Και τώρα έχουμε ακόμα μια στρέβλωση πάνω σε όλες τις προηγούμενες:
Βάζουν προσωρινό «πλαφόν» στα υπερκέρδη των εταιριών που παράγουν με ΑΠΕ.
Αντί να αλλάξουν τον τρόπο τιμολόγησης και να αφήσουν τους παραγωγούς να παίρνουν την οριακή τιμή του προϊόντος τους κι όχι τα «υπερκέρδη», αυτοί φορολογούν ΠΡΟΣΩΡΙΝΑ τα υπερκέρδη.
Αντί να μειώσουν την τιμή της ενέργειας συνολικά, καταργώντας τα προστατευόμενα υπερκέρδη, αυτοί διατηρούν τα υπερκέρδη ατόφια, τα φορολογούν προσωρινά και κλείνουν το μάτι στους (επιδοτούμενους ή εν πάση περιπτώσει «προστατευμένους») παραγωγούς ενέργειας από ΑΠΕ, ότι το πλαφόν στα υπερκέρδη τους είναι μόνο προσωρινό! Κι όταν παρέλθει η κρίση τα υπερκέρδη θα επανέλθουν κανονικά όπως πριν…
Μόνον που δεν θα επανέλθουν! Και πάντως οι παραγωγοί από ΑΠΕ δεν πρόκειται να παραμείνουν, αν δεν προστατεύονται τα υπερκέρδη τους.
Γιατί το «προνομιακά φθηνό» κόστος τους, είναι αποτέλεσμα πολλαπλών στρεβλώσεων, όχι ανταγωνιστικότητας.
* Για αντίστοιχο λόγο φορολογούν εκτάκτως και τα κέρδη (όχι τα «υπερκέρδη» πλέον) των παραγωγών ενέργειας από υδρογονάνθρακες (αέριο κλπ.).
Είναι οι μόνοι που έχουν αξιόπιστη και συνεχή (μη διακόψιμη) προσφορά ενέργειας! Κι αν βγάλουν συγκυριακά κέρδη, μπορεί να τους μπει η ιδέα να επενδύσουν και να διευρύνουν την παραγωγή τους (παρά τη σκληρή φορολόγηση των «ρύπων»). Ακόμα να επενδύσουν και σε υποδομές μεταφοράς φυσικού αερίου (αγωγούς κλπ.)
Πράγμα που θα απελευθέρωνε την Ευρώπη από το μακροχρόνιο βραχνά των ενεργειακής φτώχειας, στον οποίο τον έχει καθηλώσει η πράσινη μετάβαση.
Όμως το ενεργειακό λόμπι των Βρυξελλών δεν θέλει κάτι τέτοιο.
Δεν θέλει περισσότερο φυσικό αέριο, έστω και από άλλες πηγές ΠΕΡΑΝ της Ρωσίας!
Δεν θέλει περισσότερα πυρηνικά, δεν θέλει περισσότερα υδροηλεκτρικά.
Θέλει μόνον ΑΠΕ!
Η προσφορά των οποίων, έτσι κι αλλιώς, ΔΕΝ φτάνει για να καλύψει της ανάγκες της Ευρώπης, ούτε πρόκειται να επαρκέσει στο ορατό μέλλον και η τιμή των οποίων δεν θα ήταν «χαμηλή», αν δεν λειτουργούσαν όλες οι στρεβλώσεις υπέρ της. (Στρεβλώσεις που επιβαρύνουν την συνολική οικονομία, ωστόσο…)
Με άλλα λόγια κάνουν ό,τι μπορούν, όχι για να αλλάξουν την ολέθρια ενεργειακή στρατηγική της «πράσινης μετάβασης», αλλά για να τη διασώσουν μέσα στη σημερινή συγκυρία.
Οδηγώντας στην πλήρη αποβιομηχάνιση της Ευρώπης, για την οποία προειδοποιούν, ανοικτά πλέον ολόκληροι βιομηχανικοί κλάδοι, εργοδοτικές ενώσεις, εργατικές συνομοσπονδίες και επί μέρους χώρες (η μία μετά την άλλη).
Πήραν μέτρα για να αναδιανείμουν προσωρινά «υπερκέρδη» και να μοιράσουν επιδόματα το χειμώνα.
Όχι για να αλλάξουν την πολλαπλή ενεργειακή στρέβλωση που διαλύει την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα και περιθωριοποιεί την Ευρώπη.
ΥΓ. Ύστερα διαπιστώνουν πανικόβλητοι ότι «κέρδισαν την εξουσία οι ακροδεξιοί στη Σουηδία»!
Την πατρίδα της σύγχρονης Σοσιαλδημοκρατίας (και της… Γκρέτας!).
Πού; στη Σουηδία!
Όπου τη Δεξιά συνολικά (και την ακροδεξιά πιο συγκεκριμένα) την υπερψήφισαν μαζικά και οι μικρομεσαίοι και οι επιχειρηματίες και οι εργάτες – ακόμα και οι νόμιμοι μετανάστες. Αυτοί οι τελευταίοι με πολύ εντυπωσιακά ποσοστά σε κάποιες περιπτώσεις…
Στην Σουηδία ήλθαν, στην Ιταλία έρχονται σε λίγες μέρες.
Εδώ τα προγνωστικά δεν είναι «δύσκολα» (όπως ήταν στη Σουηδία). Στην Ιταλία η άνοδος της Δεξιάς (με μπροστά την «ακροδεξιά» κα Μελόνι) μοιάζει πια «αναπόφευκτη».
Πού; Στην Ιταλία, στη χώρα που αποτελεί μια από τις πιο ώριμες δημοκρατίες στον κόσμο.
Ενώ στη Γαλλία η ακροδεξιά της κας Λεπέν ήδη συγκυβερνά με τον «Κεντρώο» Μακρόν. (Ο οποίος ανοίγει όλα τα πυρηνικά εργοστάσια τα οποία ο ίδιος έκλεινε προηγουμένως…)
Για να μη μιλήσουμε και για τη Βρετανία, η οποία δεν ανήκει πλέον στην ΕΕ, αλλά η κα Λίζ Τράς που εξελέγη εκεί μοιάζει κι αυτή πολύ «ακροδεξιά» για τα γούστα των Βρυξελλών.
Πού; στη Βρετανία, που αποτελεί την πατρίδα του σύγχρονου Κοινοβουλευτισμού!
Τι κοινό έχουν όλοι αυτοί;
Ότι την ανάγκη φιλοτιμία ποιούμενοι, γυρίζουν στο φυσικό αέριο, τους υδρογονάνθρακες γενικότερα, και τα πυρηνικά – όπου μπορεί ο καθένας – εγκαταλείποντας σιωπηλά ή διακηρυγμένα την «κατεπείγουσα πράσινη μετάβαση» που αποκαλύφθηκε ότι οδηγεί, όχι στη… «σωτηρία του πλανήτη», άλλα στην καταστροφή της Ευρώπης!
Όπως κάνουν κι όλες οι υπόλοιπες χώρες ΕΚΤΟΣ Ευρώπης!
Τελικά αυτά τα… «ανθρωπάκια του Γαϊτη» που διοικούν ακόμα στις Βρυξέλλες πρέπει να αποφασίσουν:
Είτε όλοι ξαφνικά έγιναν «ακροδεξιοί», «ρατσιστές» κλπ. γύρω τους,
είτε οι ίδιοι τα έχουν κάνει μαντάρα.
Είτε ο γιαλός είναι στραβός είτε, οι ίδιοι, στραβά αρμενίζουνε…
(Οι ίδιοι βέβαια πιστεύουν ακράδαντα, πως ο γιαλός είναι «στραβός»…)
