Του Θανάση Κ.
Υπάρχουν τις τελευταίες δεκαετίες δύο μεγάλες επιθέσεις κατά του εθνικού κράτους!
Η μία από την πλευρά των αριστερών (μαρξιστών και μη), και η άλλη από την πλευρά των φιλελέδων.
Όπως θα δούμε και οι δύο αποτυγχάνουν πλέον διεθνώς.
Και όσοι επιμένουν να πολεμάνε τα έθνη, δεν βρίσκονται «στις εμπροσθοφυλακές του μέλλοντος», αλλά στην «οπισθοφυλακές» της Ιστορίας.
* Από τη μία πλευρά, λοιπόν, υπάρχουν οι «μαρξιστές», οι οποίοι υποστηρίζουν, ότι τα σύγχρονα έθνη είναι «τεχνητά κατασκευάσματα» που επιβλήθηκαν άνωθεν…
Δηλαδή τα αστικά στρώματα δημιούργησαν τα κράτη και αυτά με τη σειρά τους εμπέδωσαν τεχνητά «εθνική συνείδηση» στους πληθυσμούς όπου επί-κυριαρχούσαν.
–Άρα τα έθνη, κατά την άποψη αυτή, δεν είναι ιστορικά συλλογικά υποκείμενα. Είναι τεχνητά προπαγανδιστικά κατασκευάσματα.
–Άρα, αν αλλάξει η εξουσία – δηλαδή περάσει στα χέρια των κομμουνιστών – μπορεί να αλλάξει και η (εθνική) «συνείδηση των μαζών»…
Η άποψη αυτή διαψεύστηκε πολλαπλά:
–Πρώτον, διαψεύστηκε αφού πολλά έθνη αναδείχθηκαν ιστορικά ΠΡΙΝ υπάρξει κράτος να τα… επιβάλει «άνωθεν»! Αναδείχθηκαν ως «ιστορικά υποκείμενα» και πολύ αργότερα απέκτησαν νομικό πρόσωπο και πολιτική-κρατική συγκρότηση…
–Δεύτερον, διαψεύστηκαν ακόμα περισσότερο, και εκ των υστέρων: όταν μετά από δεκαετίες μαρξιστικής διακυβέρνησης και «διαπαιδαγώγησης των μαζών» με «διεθνιστικά» πρότυπα, όταν κατέρρευσαν τα κομμουνιστικά καθεστώτα, οι λαοί που τα υπέστησαν στράφηκαν με πείσμα προς τον εθνικισμό!
Δημιούργησαν εθνικά κράτη και ακολούθησαν παραδοσιακές εθνικές πολιτικές.
(Όπως μετά από επτά δεκαετίες κυρίαρχης «αθεϊκής» προπαγάνδας αναδείχθηκαν από κάτω λαοί ιδιαίτερα θρησκευόμενοι – ούτε και η θρησκευτική συνείδηση ξεριζώνεται από πάνω, όπως δεν ξεριζώνεται και η εθνική συνείδηση)
Η μαρξιστική άποψη, λοιπόν, έχει ήδη χρεοκοπήσει.
* Υπάρχει όμως μια άλλη αριστερή άποψη που πήρε τη θέση της. Αυτή του «νομικισμού».
Την εκφράζουν περισσότερο οι Σοσιαλδημοκράτες και οι γραφειοκρατίες των διεθνών οργανισμών.
Σύμφωνα με αυτήν, τα κράτη δεν είναι «υποκείμενα» του διεθνούς δικαίου, είναι «προϊόντα» (ή «κατασκευάσματα») του Διεθνούς Δικαίου.
Δηλαδή μπορεί το Διεθνές Δίκαιο να «δημιουργήσει» νέα κράτη, ανεξαρτήτως της ιστορικής συνείδησης και ταυτότητας των λαών τους.
(Όπως πήγαν να κατασκευάσουν κράτος στην Κύπρο με το Σχέδιο Ανάν)
Κι ύστερα μπορεί το Διεθνές Δίκαιο να καθορίσει τη λειτουργία τους και τις σχέσεις τους πάντα «από τα πάνω».
Σύμφωνα με αυτή τη «νομικίστικη» λογική, τα πάντα υποβιβάζονται και υποβαθμίζονται σε νομικές έννοιες, και νομικές σχέσεις.
–Τα «έθνη» ουσιαστικά δεν υπάρχουν. Μαζί καταργείται και το ιστορικό φορτίο τους και οι συναισθηματικές φορτίσεις των συμβόλων τους και όλα αυτά που σηματοδοτούν την ιστορικά διαμορφωμένη ταυτότητά τους.
–Η έννοια «λαός» επίσης υποβαθμίζεται στον εκάστοτε «πληθυσμό» που ζει μέσα στα όρια κυριαρχίας ενός κράτους.
–Τα «ανοικτά σύνορα» και τα κύματα λαθρομεταναστών λειτουργούν αλλοιώνοντας τους παλαιότερα ομοιογενείς «λαούς», αλλοτριώνοντάς τους και «ενοποιώντας» τους μέσα στην κοινή αλλοτρίωσή τους.
Είναι προφανές όμως, ότι αυτό το «νομικίστικο» μοντέλο το απορρίπτουν πλέον οι δημοκρατικές κοινωνίες της Δύσης. Θέλουν την Ευρωπαϊκή ενοποίηση ως σύγκλιση ευρωπαϊκών συμφερόντων, όχι ως κατάργηση εθνών, κρατών, εθνικών ταυτοτήτων και συμφερόντων…
–Δεν είναι τυχαίο ότι λαοί με μακροχρόνια δημοκρατική παράδοση (Γάλλοι και Ολλανδοί) απέρριψαν το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα το 2005!
–Όπως απέρριψαν οι Κύπριοι το εκτρωματικό Σχέδιο Ανάν το 2004.
–Δεν είναι τυχαίο ότι σήμερα όλο και περισσότεροι Ερωπαίοι στρέφονται κατά της ευρωγραφειοκρατίας, που θέλει να επιβάλει «από πάνω» τα πάντα.
–Δεν είναι τυχαίο που το τσουνάμι της λαθρομετανάστευσης έστρεψε όλες τις κοινωνίες στα δεξιά, να διεκδικούν τον εθνικό έλεγχο πάνω στις τύχες των λαών τους και την προτεραιότητα στα εθνικά τους συμφέροντα, στην εθνική τους ταυτότητα και στην εθνική τους κυριαρχία.
* Από την άλλη έχουμε, βέβαια, τους φιλελέδες. Που ενώ έχουν εντελώς διαφορετική ιδεολογική αφετηρία, συμπίπτουν σε όλο και περισσότερα με τους αριστερούς.
Κι αυτοί χτυπάνε με μανία τα έθνη, τα εθνικά κράτη, τις εθνικές προτεραιότητες και τις εθνικές συνειδήσεις.
Στην καλύτερη περίπτωση μιλάνε για «νέο πατριωτισμό», δηλαδή για προτάγματα οικονομικής αποδοτικότητας και ανταγωνιστικότητας….
Που είναι σωστά! Αλλά που δεν μπορούν να εφαρμοστούν στις εθνικές οικονομίες με τον ίδιο τρόπο που εφαρμόζονται στο χώρο των επιχειρήσεων.
Αυτοί δεν έχουν καταλάβει ότι τα κράτη πρέπει, ασφαλώς, να λειτουργούν σε πολλές περιπτώσεις, με κριτήρια «αποδοτικότητας» (αλλιώς χρεοκοπούν, αργά ή γρήγορα), αλλά τα κράτη ΔΕΝ είναι επιχειρήσεις!.
Για να το καταλάβετε: Αφήστε προς στιγμήν τα κράτη και τις εθνικές οικονομίες. Ας κατέβουμε ένα σκαλοπάτι κι ας πάρουμε το παράδειγμα μιας οικογένειας, ενός «νοικοκυριού».
Και οι οικογένειες πρέπει να έχουν υγιή οικονομική λειτουργία και στέρεα οικονομική βάση. Να αποταμιεύουν, να επενδύουν, να περικόπτουν σπατάλες να χρησιμοποιούν με τον καλύτερο τρόπο τη διαθέσιμη περιουσία τους και να την «αυγαταίνουν».
Όλα αυτά είναι σωστά. Φτάνει να ΜΗΝ ξεχνάνε ότι οι οικογένειες – ΔΕΝ είναι επιχειρήσεις. Έχουν δεσμούς μεταξύ των μελών τους – υποχρεώσεις και καθήκοντα με έντονα συναισθηματικό υπόβαθρο – που δεν υπηρετούν καμία «οικονομική λογική» συσσώρευσης αποτελεσματικότητας, παραγωγικής μεγέθυνσης.
Όταν ο πατέρας έρχεται πτώμα από τη δουλειά του, κι αντί να πιεί ένα ποτό ή να χαζέψει στην τηλεόραση, ασχολείται με τα παιδιά του, τους διαβάζει παραμύθια πριν κοιμηθούν, ή τα βοηθά να μάθουν ποδήλατο όταν μεγαλώσουν λίγο,
όταν φροντίζει να πει ένα καλό λόγο στη γυναίκα του,
να θυμηθεί τη γιορτή της, ή την επέτειό τους,
ή να πάει με όλη την φαμίλια του να φάνε την Κυριακή στα πεθερικά του, να δουν τα παιδιά τους παππούδες τους, κι ας προτιμούσε χίλιες φορές εκείνη την ώρα να είναι με φίλους του, όταν ο πατέρας τα κάνει αυτά αγόγγυστα
– και η μητέρα κάνει χίλιες φορές περισσότερες θυσίες για την οικογένειά της καθημερινά–
όλα αυτά ΔΕΝ έχουν καμία «οικονομική λογική»!
Κάποιες φορές είναι και αντίθετα σε ΚΑΘΕ οικονομική λογική…
Κι όμως, είναι αυτά που στηρίζουν και κρατάνε τις οικογένειες. Κι όταν δεν υπάρχουν, οι οικογένειες διαλύονται και τα παιδιά βιώνουν βαθύτερα «τραύματα» που θα φανούν χρόνια αργότερα.
Η οικογένεια λοιπόν, πρέπει να έχει στέρεες οικονομικές βάσεις.
Αλλά η οικογένεια ΔΕΝ είναι και ΔΕΝ λειτουργεί ως «επιχείρηση».
–Το ίδιο και το κράτος: Πρέπει να έχει στέρεες οικονομικές βάσεις, ασφαλώς. Αλλά ΔΕΝ είναι ούτε λειτουργεί ως «επιχείρηση».
Όταν διδάσκεις τα παιδιά τη γλώσσα τους, την Ιστορία τους, τα έθιμά τους, τους χορούς τους, την ποίηση και τη Λογοτεχνία τους, αυτά όλα δεν έχουν άμεση σχέση με τις «δεξιότητες» που θα χρειαστούν αύριο «στην παραγωγή».
Όταν τους διδάσκεις το Νόστο του Οδυσσέα, που είναι νόημα ζωής,
όταν τους διδάσκεις το ηθικό δίλημμα της Αντιγόνης, ανάμεσα στις επιταγές της προσωπικής συνείδησης και τους καταναγκασμούς των ανθρωπίνων νόμων,
όταν τους μαθαίνεις να διαβάζουν Πλούταρχο και τους εξηγείς τι εννοούσε ο Κάμιλλος όταν έλεγε πως «οι πόλεις δεν λευτερώνονται με χρυσό αλλά με σίδηρο»,
όταν τους εξηγείς γιατί ο καπεταν Κώττας το 1905 μπροστά στην αγχόνη όπου θα τον κρέμαγαν οι Τούρκοι φώναξε «Ζήτω η Ελλάδα», αλλά σε άλλη γλώσσα, γιατί Ελληνικά δεν ήξερε – κι όμως πέθαινε για την Ελλάδα,
όταν, σαν μεγαλώσουν λίγο, τους δίνεις να διαβάσουν Κωστή Παλαμά, Παπαδιαμάντη, Θεοτοκά, Σεφέρη, Ελύτη και Γκάτσο,
όταν τους εξηγείς τι θα πει αξιοπρέπεια και ακεραιότητα και γιατί πρέπει αταλάντευτα να την κερδίζουν και να την διαφυλάσσουν, ακόμα κι αν οι «πειρασμοί» είναι μεγάλοι,
όταν τα λες όλα αυτά στα παιδιά,
δεν εξυπηρετείς καμία «οικονομική λογική»!
Μάλλον πηγαίνεις κόντρα στην «οικονομική λογική»…
Δεν τους δίνεις «εμπορεύσιμες δεξιότητες», ως μελλοντικά «στελέχη επιχειρήσεων»…
Αλλά φτιάχνεις ανθρώπους με προσωπικότητα, με συνείδηση με εσωτερικό βάθος, με πνευματική δύναμη, με κριτική σκέψη και με ηθική υπόσταση.
Θα σου ερχόταν πιο φθηνά πλέον, να δημιουργήσεις… adroids τεχνικής νοημοσύνης.
Αλλά εσύ, ως κράτος, δεν προγραμματίζεις ρομπότ – εκπαιδεύεις ανθρώπους:
Τους πολίτες της επόμενης γενιάς!
Και διαιωνίζεις την κοινωνία και τον πολιτισμό και τη δημοκρατία.
(Για την ακρίβεια το κράτος οφείλει να τα κάνει όλα αυτά.
Άλλο που το δικό μας πια δεν τα κάνει…)
–Τόσο ο «εργαλειακός μαρξισμός» που θεωρεί τα πάντα κατασκευάσματα ταξικής επιβολής (ακόμα και τα ιστορικά έθνη),
–όσο και ο «νομικισμός» των Σοσιαλδημοκρατών, που υποβαθμίζει τα πάντα σε νομικής ρυθμίσεις (αγνοώντας το ιστορικό περιεχόμενο και το ιδεολογικό φορτίο που έχουν συσσωρεύσει τα έθνη),
–όσο και ο «οικονομισμός» των φιλελέδων (που υποτάσσει τα πάντα σε στενές οικονομικές σχέσεις και μονοσήμαντους «ισολογισμούς»),
όλα αυτά ήταν «όπλα» με τα οποία χτύπησαν τα εθνικά κράτη επί δεκαετίες.
Τα χτύπησαν, αλλά δεν τα διέλυσαν.
Και τα έθνη τώρα αντεπιτίθενται. Και διεκδικούν αυτά που τους ανήκουν.
Το μέλλον!
* Πριν τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο οι ισχυροί «συρμοί» της εποχής εκείνης ήταν οι Ολοκληρωτισμοί:
Ο Κομμουνιστικός Ολοκληρωτισμός και ο Εθνικοσοσιαλιστικός Ολοκληρωτισμός!
Και οι δύο κήρυξαν ότι οι φιλελεύθερες δημοκρατίες και οι φιλελεύθερες οικονομίες ήταν «τελειωμένες»…
Έτσι έμοιαζε τότε. Ότι τα Ολοκληρωτικά καθεστώτα πετύχαιναν εκεί που είχαν αποτύχει οι φιλελεύθεροι θεσμοί.
Κι όμως, τελικά οι Ολοκληρωτισμοί κατέρρευσαν.
Και θριάμβευσαν τα φιλελεύθερα ιδανικά, οι δημοκρατίες και οι ανοικτές οικονομίες, ανανεωμένες, μετά τις μεγάλες δοκιμασίες που υπέστησαν.
* Στο δεύτερο μισό του περασμένου αιώνα χτυπήθηκαν από παντού όχι οι κοινοβουλευτικές δημοκρατίες πια, αλλά οι ιστορικές κοιτίδες τους: τα εθνικά κράτη.
Προς στιγμήν φάνηκε ότι ήταν, πράγματι, «ξεπερασμένα»…
Αλλά σήμερα τα εθνικά κράτη και οι εθνικές ταυτότητες περνάνε στην αντεπίθεση και κερδίζουν τη μάχη.
Τα έθνη και οι δημοκρατίες που γεννήθηκαν μέσα από τα έθνη, χρειάζονται συνεχή ανανέωση.
Δεν είναι τοτέμ του παλιού που «πρέπει να αναστηλώσουμε…
Είναι διαβατήρια για το μέλλον.
Έθνη και δημοκρατίες είναι αυτά πάνω στα οποία στηρίχθηκε η Νεωτερικότητα.
Αντίθετα, οι «αυτοκρατορίες» που οραματίζονται κάποιοι, είναι αυτά που γκρέμισε η Νεωτερικότητα.
Μέλλον χωρίς πατρίδες και δημοκρατίες δεν υπάρχει.
Μόνο επιστροφή στο Μεσαίωνα…
Και δημοκρατίες χωρίς Πατρίδες δεν υπάρχουν.
–Από τον «Επιτάφιο του Περικλή», τον μεγαλύτερο πολιτικό μήνυμα όλων των εποχών.
–Μέχρι το Λόγου του FD Roosvelt το Δεκέμβριο του 1940, όταν ανακοίνωνε τη συμπαράσταση του στη Βρετανία κατά των Ναζί, και διακήρυσσε ότι οι ΗΠΑ θα γίνουν το «Οπλοστάσιο της Δημοκρατίας διεθνώς».
–Μέχρι το Ιch bin ein Berliner του JF Kennedy, τον Ιούνιο του 1963 μπροστά στο Τείχος του Βερολίνου.
Όλα αυτά ήταν μηνύματα για πατρίδες που πρέπει να σταθούν όρθιες και να πολεμήσουν μαζί για την Ελευθερία τους.
–Μέχρι το I have a dream του Martin Louther King το πιο συγκλονιστικό πολιτικό λόγο των τελευταίων αιώνων. Κι αυτός διακήρυσσε το όραμα για κοινή πατρίδα Ελευθερίας πέρα από φυλετικές διακρίσεις.
Όχι για… κατάργηση των πατρίδων.
Αυτά είναι τα παγκόσμια και διαχρονικά φιλελεύθερα ιδανικά.
Οι μαρξιστές τα αποστρέφονται.
Οι αριστεροί τα πολεμάνε.
Οι φιλελέδες απλώς δεν τα καταλαβαίνουν (και τα πολεμούν, επίσης…)
Όμως αυτά πάντα νικάνε στο τέλος!
Φτάνει να βρεθούν κοινωνίες να τα πιστέψουν.
Γιατί αλλιώς χάνονται οι κοινωνίες.
Όχι τα φιλελεύθερα ιδανικά.
