Μπορούμε να βγούμε από την ενεργειακή φτώχεια; ΝΑΙ!
Του Θανάση Κ.
Όταν μιλάμε για Ακρίβεια, μιλάμε γι’ αυτό που ταλαιπωρεί τους πάντες, αλλά δεν ασχολείται κανείς μαζί του.
(Και μάλιστα σε μια περίοδο με πληθωρισμό κάτω από 3%…)
Βέβαια πληθωρισμός είναι ο ρυθμός αύξησης των τιμών.
Ενώ “ακρίβεια” είναι το επίπεδο των τιμών σε σχέση με τα εισοδήματα…
Και η ακρίβεια γίνεται πρόβλημα όταν επιμένει – σε σύγκριση με τα εισοδήματα που δεν μπορούν να την φτάσουν…
Και γιατί δεν μιλάει κανείς για την ακρίβεια ενώ απασχολεί τους πάντες;
Γιατί σήμερα η ακρίβεια είναι αποτέλεσμα αυτού που ονομάζουμε Ενεργειακή φτώχεια.
— Δεν υπήρχε παλαιότερα, τώρα προέκυψε.
— Και δεν υπάρχει παντού. Στην Ευρώπη γενικά πλησιάζει, αλλά εδώ ήδη έφτασε κι έχει εγκατασταθεί.
— Και δεν αφορά μόνο τους πολύ φτωχούς, αφορά τους πάντες, γιατί μειώνει συνεχώς την ανταγωνιστικότητα της παραγωγής συνθλίβει τις επιχειρήσεις και συμπιέζει τις θέσεις εργασίας.
Κι επειδή η τιμή της ενέργειας μπαίνει παντού – και στο κόστος παραγωγής και στις διανομή/μεταφορές και στην κατανάλωση – αν δεν μειωθεί το κόστος της ενέργειας δεν παλεύεται ΑΥΤΗ η ακρίβεια.
* Κυριολεκτικά η Ελλάδα είναι βρίσκεται σε “παγίδα φτώχειας” λόγω της ακριβής τιμής ενέργειας.
Που δεν μας ήλθε απ’ έξω. Εμείς την επιβάλλαμε στον εαυτό μας, με την επιλογή της “βεβιασμένης απανθρακοποίησης” και την “πράσινης μετάβασης”.
Αν αναζητήσει κανείς ποια είναι σήμερα η μεγαλύτερη “παγίδα αυτοχειρίας” για την ελληνική Οικονομία, η απάντηση είναι απλή:
Η ενεργειακή πολιτική που έχει επιβληθεί την τελευταία πενταετία.
Για την ακρίβεια, η ατελέσφορη εμμονή μας, να ευθυγραμμιζόμαστε πλήρως με τις πιο παράλογες επιλογές των Βρυξελλών — την ώρα που όλο και περισσότεροι Ευρωπαίοι εταίροι τις εγκαταλείπουν σιωπηλά ή και ανοιχτά…
(Τώρα πια και οι ίδιες οι Βρυξέλλες τις αναθεωρούν…!)
* Πράγματι, υπάρχουν δύο μεγάλοι παραλογισμοί στην ενεργειακή πολιτική της Ελλάδας σήμερα:
— Ο πρώτος, ότι φορολογούμε ακριβά την παραγωγή ρεύματος — και μετά επιδοτούμε ακριβά την κατανάλωση!
— Και ο δεύτερος, ότι τιμολογούμε το ρεύμα όχι με βάση το κόστος, αλλά με βάση το “χρηματιστήριο ενέργειας” και τις… παρανοϊκές ιδεοληψίες μας.
Δηλαδή πρώτα φουσκώνουμε τεχνητά την τιμή – και μετά τη μειώνουμε τεχνητά, μοιράζοντας λεφτά που δεν έχουμε.
Πληρώνει ο καταναλωτής, πληρώνει ο φορολογούμενος, πληρώνει και η εθνική οικονομία στο τέλος.
* Η τιμή που εκτοξεύτηκε
–Το 2014, η τελική τιμή ρεύματος στην Ελλάδα ήταν περίπου 0,17 €/kWh.
–Το 2020 ανέβηκε στα 0,20.
–Το 2024, παρά τις γενναίες επιδοτήσεις, φτάνει στα 0,231 €/kWh.
Να φανταστείτε το 2014 η διεθνής τιμή ενέργειας τότε ήταν γύρω στα 100 δολάρια το βαρέλι. Σήμερα είναι γύρω στα 60 δολάρια.
Παρά το ότι η τιμή του πετρελαίου σήμερα είναι 40% χαμηλότερη από το 2014, η τιμή του ρεύματος στην Ελλάδα έχει εκτοξευθεί κατά 33% — κι όλα αυτά ενώ οι επιδοτήσεις βαραίνουν τον κρατικό προϋπολογισμό.
* Και αλλού;
Ο μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει φτάσει τα 0,287 €/kWh. Ακριβότερα από εμάς.
Αλλά το μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα στην Ευρώπη είναι 70%-80% υψηλότερο από ό,τι στην Ελλάδα…
Άρα εκεί, η υψηλή τιμή είναι αναλογικά πιο “φθηνή”.
Με βάση το εισόδημά τους πληρώνουν αισθητά λιγότερο για ενέργεια…
— Στις ΗΠΑ, η μέση τιμή είναι γύρω στα 0,175 €/kWh — κι αυτό σε μια οικονομία με ακόμα υψηλότερα εισοδήματα.
Μ’ άλλα λόγια, ο μέσος Ευρωπαίος πληρώνει 24% ακριβότερο ρεύμα, αλλά με εισόδημα κατά 70-80% υψηλότερο από τον Έλληνα.
Ο Αμερικανός πληρώνει πολύ φθηνότερο ρεύμα — και ζει σε οικονομία με ακόμα μεγαλύτερο κατά κεφαλήν εισόδημα.
Άρα, το πρόβλημά μας δεν είναι απλώς το κόστος, αλλά το βάρος που πέφτει στην τσέπη των νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Αυτό είναι η ενεργειακή φτώχεια
Στην Ελλάδα λοιπόν, η ενέργεια δεν είναι απλώς “ακριβή”.
Είναι κοινωνικά δυσβάσταχτη. Και οικονομικά “μη βιώσιμη”…
* Παραλογισμός πρώτος: Φόροι και επιδοτήσεις
Ο φόρος διοξειδίου του άνθρακα (CO₂) φτάνει τα 80 ευρώ/τόνο. Αυτό εκτοξεύει τη χονδρική τιμή. (το 2014 ήταν 5 με 9 ευρώ/τόνο).
Ύστερα, το κράτος μοιράζει επιδοτήσεις ρεύματος για να “διορθώσει” το πρόβλημα που δημιούργησε!
Δηλαδή πυροβολούμε το πόδι μας — και μετά τρέχουμε στο νοσοκομείο με έξοδα δικά μας!
* Παραλογισμός δεύτερος: Margin pricing
Η τιμή καθορίζεται όχι από το μέσο κόστος, αλλά από την πιο ακριβή μονάδα που μπαίνει τελευταία στο σύστημα.
Αυτό είναι το λεγόμενο “margin pricing”, που εφαρμόζει το, λεγόμενο, “χρηματιστήριο ενέργειας”.
Έτσι, ακόμα κι αν το ρεύμα παραχθεί φθηνά (από λιγνίτη ή υδροηλεκτρικά), πληρώνεται στην τιμή του ακριβότερου εισαγόμενου φυσικού αερίου.
Ένα σύστημα που επιδοτεί την κερδοσκοπία.
* Υπάρχει εφικτή και άμεση λύση;
Ναι: Ρεύμα στα 0,15 €/kWh — σε 1,5 έως 2 χρόνια.
Μείωση της τιμής ρεύματος πάνω από 35% σε σχέση με σήμερα!
Γίνεται; Γίνεται. Με σχέδιο και πολιτική βούληση.
Πώς φτάνουμε εκεί:
Μείωση του φόρου CO₂ από 80 → 50 €/τόνο
Μείωση χονδρικής κατά 3 λεπτά/kWh
Μείωση ΕΦΚ και λοιπών τελών
Άλλα 5 λεπτά/kWh φεύγουν από την τελική τιμή
Κατάργηση επιδότησης κατανάλωσης
Εξοικονομούμε 1,3–1,4 δισ. €/χρόνο για το δημόσιο ταμείο. Όταν το ρεύμα γίνεται πολύ φθηνότερο δεν χρειάζεται επιδότηση…
Αποσύνδεση από το margin pricing
Και εφαρμογή σταθμισμένου κόστους παραγωγής
Άλλη μια μείωση 4 λεπτών/kWh στη λιανική.
Κάτι ανάλογο πέτυχε η Ισπανία με την “Ιβηρική εξαίρεση”…
Κι όλα αυτά μπορούν να γίνουν σταδιακά για να μην προκαλέσουν μεγάλες αναταράξεις…
[Τα ανωτέρω στοιχεία είναι μόνον ενδεικτικά. Μπορούν να υπάρξουν διάφοροι συνδυασμοί μειώσεων κόστους, που επιτυγχάνουν το ίδιο η μεγαλύτερο αποτέλεσμα στον ίδιο ή συντομότερο χρόνο. ]
Επιπροσθέτως για να ενισχυθούν τα αποτελέσματα της μεταρρύθμισης μακροπρόθεσμα:
Ανάπτυξη ιδιοπαραγωγής (φωτοβολταϊκά σε στέγες κλπ.) και ενεργοποίηση υδροηλεκτρικών, ταμειοσυλλεκτών, μπαταριών κλπ.
Επενδύσεις ύψους 2 δισ. € που θα αποδώσουν σταθερά και φτηνά πρόσθετες TWh για δεκαετίες.
Εδώ το κόστος μπορεί να καλυφθεί εν μέρει από ΣΔΙΤ και ΕΣΠΑ. Και να καταμεριστεί σε δύο η τρία χρόνια. Ώστε τα οφέλη να είναι διαχρονικά – και η ετήσια επιβάρυνση μηδαμινή.
Συνολικά: Από 0,231 → 0,15 €/kWh. Με περιθώρια για ακόμα πιο κάτω τα επόμενα χρόνια.
Ποιό είναι το δημοσιονομικό κόστος αυτής της μεταρρύθμισης;
Απώλεια μόλις 0,1–0,2 δισ. €, η οποία αντισταθμίζεται από την ανάπτυξη που θα έρθει με φθηνή ενέργεια.
Ουσιαστικά μέσα στο χρόνο μπορεί να μηδενιστεί και αργότερα να γίνει θετικό.
Συγκριτικό πλαίσιο:
Χώρα
Μέση Τιμή Ρεύματος (€/kWh)
Ελλάδα (2024)
0,231
Ε.Ε. Μέσος Όρος
0,287
ΗΠΑ (2024)
0,175
Ελλάδα – στόχος
0,15
Γιατί έχει σημασία;
Επειδή δεν μιλάμε για στατιστικές και αριθμούς.
Μιλάμε για το μικρομάγαζο που κλείνει, για τις θέσεις εργασίας που συμπιέζονται, για τους μισθούς που δεν αυξάνονται, για το εργοστάσιο που δεν επεκτείνεται, για τον φοιτητή που δεν ανοίγει θέρμανση.
Η ενεργειακή φτώχεια είναι ήδη εδώ.
Και η λύση της δεν είναι άλλη μια “επιδότηση”.
Είναι να πάψει να είναι ακριβό το ρεύμα!
* Και ποιος θα το κάνει;
— Όχι βέβαια, όποιος θεωρεί… “προοδευτικό” να τριπλασιάσουμε τις ανεμογεννήτριες την ώρα που η Ουάσιγκτων τις καταγγέλλει και η Ευρώπη το ξανασκέφτεται ….
— Όχι βέβαια, όποιος κάνει επικοινωνιακή διαχείριση της ενεργειακής ακρίβειας, αντί για δομική λύση του προβλήματος.
Το ρεύμα στα 0,15 €/kWh είναι εφικτό!
Η τεχνολογία υπάρχει. Ο σχεδιασμός είναι απλός.
Το μόνο που λείπει είναι πολιτικό θάρρος.
Και να αποβάλουμε εμμονές και ιδεοληψίες. Καθώς και τους δεσμούς από τα συμφέροντα που κερδοσκοπούν πάνω στην ενεργειακή φτωχοποίηση της χώρας.
Και μην ξεχνάτε:
Ο Δον Κιχώτης “πολεμούσε” ανεμόμυλους.
Η σημερινή κυβέρνηση θέλει να μας “σώσει”… στήνοντας ανεμόμυλους παντού!
ΥΓ. Η Ισπανία και η Πορτογαλία – με την περιβόητη “Ιβηρική εξαίρεση” πέτυχαν δραστική μείωση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, σε σχέση με το υπόλοιπο της Ε.Ε., για πάνω από 12 μήνες! Σε πολλές περιπτώσεις, οι τιμές εκεί ήταν 30–50% χαμηλότερες από τις αντίστοιχες γερμανικές ή γαλλικές. Κι αυτά τα πέτυχαν κυρίως αποσυνδέοντας το κόστος από την παράνοια του λεγόμενου “Χρηματιστήριου Ενέργειας”…
Επομένως όσοι επιμένουν ότι τάχα “δεν γίνονται αυτά τα πράγματα” είτε είναι άσχετοι, είτε – ακόμα χειρότερα – δεν θέλουν να πέσει το κόστος της ενέργειας…
Στην καλύτερη περίπτωση οι “Άριστοι” αποδείχθηκαν “Δον Κιχώτες”.
Στη χειρότερη άχρηστοι ή επιτήδειοι.
Το πιθανότερο: όλα αυτά μαζί!
