ΟΣΔΕ – ΟΠΕΚΕΠΕ : Εχοντας ολοκληρώσει έναν βασικό κύκλο ενημερωτικών συναντήσεων και έχοντας σίγουρα αφιερώσει αρκετό χρόνο στο να ιεραρχήσει προβλήματα και προκλήσεις υπό το πρίσμα των πρόσφατων προγραμματικών δηλώσεων, η νέα πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΑΤ θα κληθεί σύντομα να πάρει κάποιες αποφάσεις και να προβεί στις αντίστοιχες ενέργειες σχετικά με τα ζητήματα που αφορούν τη δήλωση ΟΣΔΕ.
Η αλήθεια είναι ότι μοιάζει παράδοξο σήμερα σε μια χώρα που δείχνει να θέλει και να μπορεί να επανέλθει σε μια κανονικότητα, ένα κατά βάση διοικητικό – τεχνοκρατικό ζήτημα αρμοδιότητας του Οργανισμού Πληρωμών να αναχθεί σε πολιτικό διακύβευμα με κραυγές και ψιθύρους που θα έχει νικητές και ηττημένους. Μπορεί την προηγούμενη δεκαετία το εν λόγω ζήτημα να είχε χρησιμοποιηθεί ως όχημα στήριξης μέσω άμεσης ή έμμεσης χρηματοδότησης ενός παλαιολιθικού συνεταιριστικού συστήματος, σήμερα ωστόσο δεν προκύπτει από πουθενά και από καμία πολιτική απόχρωση η βούληση αναπαραγωγής αυτού του οχήματος.
Ας δούμε, λοιπόν, σε λευκό χαρτί τα στρατηγικά ερωτήματα και –ανάλογα με τις απαντήσεις– τις σχετικές επιλογές. Σημειώνεται εξαρχής ότι δεν αναλύεται ο τρόπος υλοποίησης αυτών των επιλογών, μια και επ’ αυτών προκύπτουν πολλά τεχνολογικά ζητήματα που ας θεωρήσουμε ότι εν γένει μπορούν να επιλυθούν (όχι τόσο εύκολα πάντως).
ΟΣΔΕ – ΟΠΕΚΕΠΕ – Δήλωση με υποβοήθηση ή απευθείας;
Το πρώτο στρατηγικό ερώτημα αφορά κατά πόσο απαιτείται ή όχι η υποβοήθηση του δικαιούχου επιδοτήσεων για την υποβολή της δήλωσης ΟΣΔΕ. Οι σχετικοί Κανονισμοί διαχρονικά απαιτούν να υπάρχει η δυνατότητα της υποβολής της δήλωσης ΟΣΔΕ απευθείας από τον δικαιούχο.
Επεκτείνοντας αυτή την απαίτηση καθολικά για τους περίπου 650.000 δικαιούχους, κάποιος θα μπορούσε να απαντήσει ότι πλέον υπάρχουν τα μέσα (το συμβατικό διαδίκτυο κατά βάση, αλλά και αυτό που έρχεται με την ευφυΐα των πραγμάτων), για να μην υπάρχει υποβοήθηση. Με πραγματικούς όρους, ωστόσο, σημειώνεται ότι σήμερα στη χώρα μας μόνο περίπου 6.000 – 7.000 δικαιούχοι επιλέγουν τη δυνατότητα της απευθείας υποβολής.
Η απευθείας υποβολή εγείρει πολλά ζητήματα κυρίως εκπαίδευσης και εξοικείωσης των δικαιούχων με προηγμένες τεχνολογίες γεωπληροφοριακών συστημάτων και γι’ αυτό υπάρχει έως τώρα πάρα πολύ μικρή διείσδυση αυτής της επιλογής. Συμπερασματικά, το κράτος οφείλει να επενδύει και συνεχώς να βελτιώνει αυτή την επιλογή, ωστόσο ρεαλιστικά τουλάχιστον για την επόμενη προγραμματική περίοδο, δεν μπορεί να βασιστεί σε αυτή την επιλογή.
Το δεύτερο στρατηγικό ερώτημα είναι κατά πόσο η παρεχόμενη υποβοήθηση θα χρηματοδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό ή θα επιβαρύνει με κάποιον τρόπο τους δικαιούχους. Η επιλογή της κρατικής χρηματοδότησης οδηγεί είτε το ίδιο το κράτος να δημιουργήσει δημόσιες υποδομές υποβοήθησης, είτε να αναθέσει με διαγωνιστική διαδικασία σε κάποιον άλλο να ενεργήσει αντ’ αυτού με βάση ένα καθορισμένο τίμημα. Οι δημόσιες υποδομές υποβοήθησης εκφράστηκαν πέντε χρόνια πριν με το σύνθημα «το ΟΣΔΕ σπίτι του…» και δέκα χρόνια πριν με τη σύσταση της κρατικής εταιρείας της ΑΓΡΟΓΗ ΑΕ. Μάλιστα, σε αντίθεση με την προηγούμενη διακυβέρνηση, που δεν προχώρησε σε κάποιου είδους εφαρμογή αυτής της διακήρυξης, η ΑΓΡΟΓΗ ΑΕ προέβη σε ένα πρώτο κύμα μαζικών προσλήψεων και σχετικών επενδύσεων.
ΟΣΔΕ – ΟΠΕΚΕΠΕ – Η κρίση επέβαλε αλλαγές
Ακολούθως, ήρθαν τα μνημόνια και με την αλλαγή της τότε ηγεσίας το όλο εγχείρημα εγκαταλείφθηκε. Ωστόσο, πλέον οι προσλήψεις στο Δημόσιο επιτρέπονται και χρήματα δείχνουν να βρίσκονται, πάντως σοβαρά μιλώντας, μια τέτοια επιλογή δεν μπορεί να τεθεί και πάλι στο τραπέζι. Προχωράμε, λοιπόν, στην επιλογή ενός ανοιχτού δημόσιου διαγωνισμού, παρόμοιου με αυτού που είχε διενεργηθεί το 2011, με τριετή διάρκεια και με ετήσιο κόστος τότε περί των 35 εκατ. ευρώ. Αυτή την επιλογή έδειξε να εξετάζει σοβαρά η τελευταία φάση της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ.
Το βασικό πλεονέκτημά της είναι ότι (τουλάχιστον θεωρητικά, μια και τότε δεν υλοποιήθηκε ακριβώς έτσι, με πληθώρα καταγγελιών για παράνομες χρεώσεις επιπροσθέτως του τιμήματος του διαγωνισμού) δεν υπάρχει κόστος για τον δικαιούχο, ωστόσο ο ανάδοχος που προκύπτει καθορίζει κατά κάποιον τρόπο το δίκτυο της υποβοήθησης (π.χ. το 2011 το τότε δίκτυο του αναδόχου περιελάμβανε περίπου 100 δομές υποβοήθησης – αγροτικούς συνεταιρισμούς, ενώ σήμερα περιλαμβάνει πάνω από 450). Επίσης, πάντοτε θα τίθεται το ζήτημα κατά πόσο είναι δίκαιο να πληρώνει ο φορολογούμενος για την αγροτική επιδότηση που λαμβάνει κάποιος δικαιούχος. Τέλος πάντων, αυτή η επιλογή του διαγωνισμού μπορεί πάντοτε να είναι διαθέσιμη και η όποια δαπάνη του να μπει στον κρατικό προϋπολογισμό.
Ωστόσο, αν στο δεύτερο ερώτημα απαντήσουμε ότι δεν επιθυμούμε επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού, αλλά κάποιου είδους αυτοχρηματοδότηση, τότε προκύπτει το τρίτο στρατηγικό ερώτημα, που αφορά τον καθορισμό της αρχιτεκτονικής λειτουργίας αυτού του αυτοχρηματοδοτούμενου πλαισίου ιδιωτικών δομών υποβοήθησης, θεωρώντας δεδομένους κάποιους βασικούς κανόνες ισονομίας και διασφάλισης των συμμετεχουσών δομών έναντι αθέμιτων πρακτικών.
Η αρχιτεκτονική λειτουργίας μπορεί, λοιπόν, να είναι είτε κεντρικοποιημένη, είτε κατανεμημένη. Οι δε βασικοί κανόνες οφείλουν να περιλαμβάνουν τουλάχιστον θέματα που αφορούν: α) τη διαφανή τιμολόγηση με καθορισμένα κριτήρια και την απόδοση του αναλογούντος ΦΠΑ στο κράτος, β) την αδιάλειπτη και ποιοτική λειτουργία των δομών με ουσιαστική αξιολόγηση των παρεχόμενων υπηρεσιών τους και γ) τη συμμόρφωση των εμπλεκομένων με τους κοινοτικούς κανονισμούς ασφάλειας και προστασίας προσωπικών δεδομένων.
Επιστρέφοντας στα της αρχιτεκτονικής, η κεντρικοποιημένη επιλογή αναφέρεται στην ύπαρξη μιας κεντρικής οντότητας σε παραπάνω επίπεδο από το ιδιωτικό δίκτυο των δομών υποβοήθησης, η δε κατανεμημένη επιλογή αυτονόητα επιβάλλει το ιδιωτικό δίκτυο των δομών να αυτοοργανώνεται. Η επιλογή της κεντρικής οντότητας – Συντονιστή δημιούργησε ένα πλαίσιο λειτουργίας με εξαιρετικά αποτελέσματα στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο.
ΟΣΔΕ – ΟΠΕΚΕΠΕ – Εξορθολογίζοντας το σύστημα
Η GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ συνέβαλε με την ιδιότητα του Συντονιστή τα μέγιστα στον εξορθολογισμό της λειτουργίας του συστήματος όλων των εμπλεκόμενων ιδιωτικών δομών στις δηλώσεις ΟΣΔΕ, διασφαλίζοντας τεχνικά και κανονιστικά, την έγκαιρη και έγκυρη υποβολή τους, με άμεση συνέπεια σε πολύ μεγάλο ποσοστό να καταβάλλονται με αξιοπιστία οι επιδοτήσεις στους δικαιούχους. Αν και εφόσον επιλεχθεί να συνεχιστεί αυτό το μοντέλο λειτουργίας, είναι προφανές ότι η εμπειρία των προηγούμενων ετών μπορεί να αξιοποιηθεί και, σε συνδυασμό με τις απαιτήσεις της νέας ΚΑΠ, να οδηγήσει σε μια επανεκκίνηση του ιδιωτικού δικτύου των δομών στη βάση οριζόντιων κανόνων που θα ισχύουν για όλους. Είναι κοινά αποδεκτό ότι ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια κάποιοι κανόνες χαλάρωσαν με ανοχή της προηγούμενης πολιτικής ηγεσίας.
Προχωρώντας στην επιλογή της αυτοοργάνωσης, αυτή απαιτεί μεταφορά λειτουργικών δυνατοτήτων του Συντονιστή στις υποκείμενες δομές, με αποτέλεσμα οι «λεπτές» σημερινές δομές να οφείλουν να μετασχηματιστούν σε ισχυρότερες. Είναι μια επιλογή που δεν έχει δοκιμαστεί, αν και η προκήρυξη πιστοποίησης του 2014 εν γένει την προέβλεπε ως τάση εξέλιξης με τον καθορισμό ενός δεύτερου υψηλότερου επιπέδου ισχυρότερων δομών από αυτό του πρώτου. Εκ του αποτελέσματος φάνηκε ότι οι τότε δομές του δεύτερου επιπέδου δεν ήταν έτοιμες να υπηρετήσουν μια τέτοια αρχιτεκτονική.
Κλείνοντας, με κάτι που έχει ξαναγραφτεί και για να μην εγείρονται άστοχα ερωτήματα, όσον αφορά ενδεχόμενη εμπλοκή της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ στο ΟΣΔΕ για τη νέα προγραμματική περίοδο μετά το 2020. Είναι αυτονόητο ότι αυτή δεν μπορεί να αποκλειστεί και θα εξεταστεί στο πλαίσιο των στρατηγικών επιλογών που θα διαμορφώσει το ΥΠΑΑΤ απαντώντας κατά βάση στα παραπάνω στρατηγικά ερωτήματα, τις προϋποθέσεις που θα θέσει και συνεπακόλουθα τις επιχειρηματικές δεσμεύσεις που θα πρέπει να αναλάβει η GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ.
Η παρακαταθήκη της επιτυχημένης εμπλοκής της υπάρχει και αυτή η παρακαταθήκη μπορεί να αξιοποιηθεί. Επομένως, ακόμη ένα στρατηγικό ερώτημα που θα μπορούσε να τεθεί και να απαντηθεί αρμοδίως θα ήταν με ή χωρίς τη GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ για την υποβοήθηση της δήλωσης ΟΣΔΕ; Η συντριπτική πλειοψηφία των υπαρχουσών δομών υποβοήθησης εν τοις πράγμασι απαντά με τη GAIA, αναφέρει το ypaithros.gr.
