ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ : Ο Μυροβλύτης Αγιος Δημήτριος, η Παράκληση του κι η Θεσσαλονίκη – Γιορτάζει η Θεσσαλονίκη.
Ο Ι. Ναός του Αγίου Δημητρίου του Μυροβλύτου κτίσθηκε στα μέσα του 5ου αι. από τον έπαρχο του Ιλλυρικού Λεόντιο πάνω στον τάφου του Αγίου, ο οποίος μαρτύρησε ως χριστιανός με το στρατιωτικό αξίωμα του ανθυπάτου επί του αυτοκράτορος Μαξιμιανού (292-311), που διέταξε «λόγχαις ἀναιρεθῆναι τὸν μάρτυρα» μετά την ήττα του Δανδήλου παλαιστού Λυαίου από τον μαθητή του Δημητρίου Νέστορα στον χώρο του Σταδίου της πόλεως.
Μεγάλη πυρκαγιά μεταξύ των ετών 629 και 639 κατέστρεψε μεγάλο μέρος αυτού του κτηρίου. Η ευσέβεια του λαού της Θεσσαλονίκης με επικεφαλής τον Επίσκοπο Ιωάννη τον ξανακτίζει διευρύνοντάς τον. Το 904 ο Ναός λεηλατήθηκε από τους Σαρακηνούς και αρπάχτηκε σε κομμάτια το ιερό «Κιβώριο». Άλλη διαρπαγή νέου «Κιβωρίου» σημειώνεται από τους Νορμανδούς 281 χρόνια αργότερα, όταν καταλήφθηκε η πόλη από αυτούς το 1181.
Το 1493 ο Ναός μετατρέπεται σε τζαμί από τους Τούρκους. Στο βορειοδυτικό μέρος του Ναού μεταφέρεται το κενοτάφιο του Αγίου και απομονώνεται από το Τζαμί. Με την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912 ο Ναός επαναλειτουργεί ως χώρος λατρείας – τιμής του Αγίου Δημητρίου. Η πυρκαγιά της 5ης και 6ης Αυγούστου του 1917 αποτεφρώνοντας τα δύο τρίτα της Θεσσαλονίκης μετέβαλε σε ερείπια και τον ιστορικό Ναό, ο οποίος επί χίλια πεντακόσια συνεχή έτη αποτελούσε το κόσμημα και το καύχημα της δεύτερης πρωτεύουσας του ελληνικού Γένους.Αναστηλωτικές εργασίες αποκατέστησαν την αρχική του μορφή.
Για το ιστορικό του Ναού του Αγίου Δημητρίου και για την τιμή του Μυροβλήτου Μάρτυρος υπάρχουν πλούσιες πηγές, από τις οποίες μπορεί να σχηματιστεί όχι απλά μια ιστορική εικόνα, αλλά και να κατανοηθεί η ιδιαιτερότητα της ιστορίας της Θεσσαλονίκης, που έζησε παράλληλα και άρρηκτα συνδεδεμένη με την τιμή του Μυροβλήτη και προστάτης της Αγίου.
Με το διάταγμα των Μεδιολάνων, που υπέγραψε ο Μ. Κωνσταντίνος το 313 μ.Χ., οι Θεσσαλονικείς Χριστιανοί ελεύθερα πλέον έσπευσαν αμέσως να τιμήσουν τον συμπολίτη τους μάρτυρα Δημήτριο, χτίζοντας έναν μικρό Ναό «οικίσκο» στο χώρο όπου είχε μαρτυρήσει και ταφεί, κοντά στο υπόγειο ερειπωμένου ρωμαϊκού λουτρού δίπλα στο Στάδιο της πόλεως: «…οἰκία φορητοῖς ἐπικεχωσμένη καὶ στενουμένη ὑπὸ τῶν περιβόλων τοῦ δημοσίου λουτροῦ και τοῦ σταδίου».
Ο χώρος αυτός του Ναΐσκου του Αγίου Δημητρίου γρήγορα έγινε κέντρο της λατρείας – τιμής του. Απ’ όλα τα μέρη συνέρρεαν οι πιστοί, άλλοι για να προσευχηθούν στον τάφο του Μεγαλομάρτυρος και άλλοι για να θεραπευθούν από βαριές ασθένειες με το μύρο που ανέβλυζε από τον τάφο του Αγίου. Μεταξύ των προσκυνητών ήταν και ο έπαρχος του Ιλλυρικού Λεόντιος από το Σίρμιο, ο οποίος θεραπεύθηκε τελείως από ασθένεια που έπασχε. Ο Λεόντιος από ευγνωμοσύνη προς τον Άγιο Δημήτριο έκτισε στα 413 στην ίδια θέση του μικρού Ναού νέο επιβλητικό Ναό που με διάφορες προσθήκες, επισκευές και διαρρυθμίσεις σώθηκε μέχρι τη μεγάλη πυρκαγιά του 1917, οπότε και καταστράφηκε, για να αναστηλωθεί στη συνέχεια «ἐκ βάθρων».
Ο Ναός του Αγίου Δημητρίου ως μνημείο τέχνης αποτελεί ένα από τα πλέον υπέροχα χριστιανικά μνημεία της ελληνικής Ανατολής. Η αρχιτεκτονική του μας διέσωσε τον γνησιότερο τύπο της ελληνιστικής βασιλικής ή των δρομικών Ναών, με ξύλινη αμφικλινή στέγη. Φέρει εγκάρσιο κλίτος έμπροσθεν του Ιερού Βήματος και υπερώα επάνω από όλα τα κλίτη και τον νάρθηκα. Η σημερινή της μορφή είναι του 7ου αι. και αποτελεί μία από τις σημαντικότερες εκκλησίες – μαρτύρια.
Χωροταξικά τοποθετείται στο κέντρο της παλαιάς πόλεως, βορειοανατολικά της αρχαίας αγοράς. Έχει διαστάσεις κάτοψης 43,58 μ. (μήκος) και 33 μ. (πλάτος). Με τέσσερεις κιονοστοιχίες η Βασιλική χωρίζεται σε πέντε κλίτη ή στοές. Το μεσαίο κλίτος είναι ευρύτερο από τα υπόλοιπα τέσσερα, χωρίζεται από αυτά με οκτώ πράσινους, δώδεκα λευκούς κίονες και τέσσερεις πεσσούς, που κοσμούνται με κιονόκρανα, τα οποία στέφονται με επιθέματα. Η επένδυση των τοίχων και των πεσσών με πολύχρωμες πλάκες συνιστούν την ορθομαρμάρωση του υπερυψωμένου κεντρικού κλίτους. Τα πλάγια κλίτη στεγάζονται με κλιμακωτές στέγες, ώστε να δημιουργούνται μονόλοβα, δίλοβα και τρίλοβα παράθυρα, δια των οποίων εισέρχεται άπλετο φως στον μεγαλόπρεπο εσωτερικό χώρο της Βασιλικής. Άνωθεν των πλαγίων κλιτών οικοδομήθηκαν ευρύχωροι Γυναικωνίτες.
Οι δεκαπέντε περίπου παραλλαγές των κιονοκράνων, όπως οι διακοσμήσεις ακανθώδους σχήματος, οι κεφαλές κριών, λοιποί φυτικοί διάκοσμοι, αετοί με ανοικτές τις πτέρυγές του κ.ά, μας διασώζουν μια χριστιανική τέχνη απαράμιλλης ποιοτικής αξίας και αισθητικής. Ένα έκτο κλίτος διαμορφώνεται κάθετα στα προηγούμενα, φέρει τέσσερεις ερυθρούς και οκτώ λευκούς κίονες και τέσσερεις πεσσούς με κορινθιακά κιονόκρανα και επίκρανα και φιλοξενεί το Ιερό Βήμα του Ναού, μετά των πτερυγίων αυτού και της ημικυκλικής αψίδος. Ας σημειωθεί εδώ ότι το υλικό κατασκευής των κιόνων είναι αιγυπτιακός πορφυρίτης, προκονησιακό μάρμαρο και θεσσαλικός ή ατράκιος λίθος.
Η είσοδος στον Ναό παλαιά γινόταν από τη δυτική πλευρά, διά της μεγάλης ορθογωνίου αυλής, στην οποία ανηγέρθη κυκλικό περιστύλιο (αίθριο ή atrium) έχοντας εν τω μέσω τοποθετημένη την φιάλη αγιασμού, μαρμάρινη στεγασμένη λεκάνη, περιστοιχισμένη από οκτώ μαρμάρινους κίονες, στολισμένη εξωτερικά με ραβδώσεις. Σήμερα σώζεται μόνο η λεκάνη, ενώ το υπόλοιπο της φιάλης έχει καταστραφεί. Διά της εισόδου εισερχόμαστε στον μεγαλοπρεπή Νάρθηκα, ο οποίος φέροντας εν τῳ μέσῳ αυτού δύο πράσινους κίονες, σχηματίζει το Τρίβηλον του Ναού, που οδηγεί στον κυρίως Ναό.
Με την ανέγερση της Βασιλικής από τον Λεόντιο αναπτύσσεται ιδιαίτερα η τιμή του Αγίου Δημητρίου διά της κατασκευής εξαγωνικού Κιβωρίου «πρὸς τοῖς λαοῖς πλευροῖς», κοντά στην αριστερή κιονοστοιχία του μεσαίου κλίτους, όπου κατόπιν οραμάτων και ενυπνίων δημιουργήθηκε η πίστις ότι «ὑπὸ γῆν κεῖται τὸ πανάγιον λείψανον». Γύρω στα 1481 στο εσωτερικό του Ναού, στην αριστερή κιονοστοιχία αμέσως μετά τον νάρθηκα, τοποθετήθηκε ο μαρμάρινος, αναγεννησιακού ρυθμού, τάφος του Λουκά Σπαντούνη, κάτωθεν του οποίου σώζεται μέχρι και σήμερα δεκατριάστιχη επιγραφή που συνιστά εγκώμιο στον Θεσσαλονικέα πρόκριτο.
Από τότε που κυριεύτηκε η πόλη από τους Τούρκους πλήρωνε βαρύτατο φόρο στους κατακτητές, ώστε να παραμείνει ο Ναός στη διάθεση των ευσεβών Θεσσαλονικέων. Το 1490 ή 1491 ο Ναός επί σουλτάνου Βαγιαζίτ Β’ (1481-1512) μετατράπηκε σε τζαμί με το όνομα «Κασημιέ – Τζαμί», για να παραδοθεί και πάλι στη θεία λατρεία των ευσεβών ορθοδόξων χριστιανών το 1912, αμέσως μετά την απελευθέρωση της συμπρωτεύουσας.
Η μεγαλοπρέπεια του Ι. Ναού του Αγίου Δημητρίου δεν συνίσταται μόνο στη λαμπρή πραγματικά αρχιτεκτονική του. Η πολύχρωμη ορθομαρμάρωση και ο πλούσιος γλυπτικός διάκοσμος προσδίδουν στο έργο της ανέγερσης και εξωραϊσμού του Ναού μοναδική, διαχρονική, μνημειακή αξία.Η ορθομαρμάρωση και η επένδυση με ποικίλες μαρμάρινες πλάκες των κιονοστοιχιών, του μεσαίου κλίτους, του Νάρθηκα και άλλων ιερών, ως επίσης τα γείσα, οι πεσσοί, τα κιονόκρανα, τα θωράκια, τα επιστύλια και τα επιθήματα που συνιστούν την προσφορά υψηλής γλυπτικής τέχνης στον ευπρεπισμό του Ναού και προσθέτουν μεγαλύτερη λαμπρότητα στην Βασιλική του Αγίου Δημητρίου. Στην τουρκοκρατία τα γλυπτά χρησιμοποιήθηκαν γιά την επίστρωση του δαπέδου του Ναού (που είχε ήδη μετατραπεί σε τζαμί), απομακρύνθηκαν ή χρησιμοποιήθηκαν ως οικοδομικό υλικό για την ανέγερση του μιναρέ.
Ό,τι υλικό βρέθηκε κατά τις εργασίες αναστήλωσης του Ι. Ναού μετεφέρθηκε στην Κρύπτη. Ο ζωγραφικός διάκοσμος της Βασιλικής, που συνίσταται από μωσαϊκά και τοιχογραφίες, καθιστά έτι επιβλητικότερο τον ναό, καθώς ο διάκοσμος αυτός αντιπροσωπεύεται από έργα διαφόρων περιόδων και φάσεων της βυζαντινής τέχνης. Τα μωσαϊκά του βορείου και νοτίου κλίτους, τα μωσαϊκά των κτητόρων, του Αγίου Σεργίου, της Θεοτόκου μετά του Αγίου Θεοδώρου του Στρατηλάτου, του Αγίου Δημητρίου, σε διάφορα σημεία και σε ποικιλία συνθέσεων καλύπτουν χρονική περίοδο από τον Στ’ μέχρι τον Θ’ αιώνα.
Το πλήθος των τοιχογραφιών με την υψηλή τεχνική, την ευρύτατη θεματολογία και την άριστη προσαρμογή τους στις δεδομένες επιφάνειες, προσθέτουν έντονη διδακτική τους αξία γραφικότητα και χάρη υψηλής καλαισθησίας. Καταλήγοντας θα μπορούσαμε να πούμε πως η βασιλική του Αγίου Δημητρίου, στολισμένη με τα πολύχρωμα δάπεδα και τις ορθομαρμαρώσεις και ακόμη με τα ψηφιδωτά στους τοίχους, στα τόξα και στους θόλους, με ψιλοδουλεμένα κιονόκρανα και ανάγλυφα θωράκια και τέμπλα και με άλλα γλυπτά, καθώς και με φορητές εικόνες, από τις οποίες αρκετές έχουν σημειωθεί στα κείμενα εποχής, συνιστά ένα μνημειακό πραγματικά κτίσμα θαυμαστής μορφολογίας.
Αν και έχουν περάσει τόσοι αιώνες από τον καιρό της κατασκευής της και έχει ταλαιπωρηθεί από τον χρόνο, σεισμούς, πυρκαγιές και αναστηλώσεις, διατηρεί τη γνησιότητα και το πνεύμα της μεγαλοφροσύνης που ξεχωρίζει την αρχιτεκτονική της εποχής, καθώς και την έξοχη και διαχρονική καλλιτεχνική αξία και αισθητική, όπως μπορούμε να κρίνουμε από όσα μέρη διασώθηκαν. Κατανοούμε λοιπόν τους λόγους διά τους οποίους η Βασιλική του Αγίου Δημητρίου κυριαρχεί λειτουργικά και οπτικά επί σειρά αιώνων στη Θεσσαλονίκη, μια και υπήρξε όχι μόνο το κέντρο της τιμής του Αγίου Δημητρίου, πολιούχου και προστάτη της πόλεως, αλλά και ο κατεξοχήν λατρευτικός χώρος της πρωτεύουσας της μακεδονικής γης, όπου η χριστιανική πίστη συνδέθηκε άμεσα και άρρηκτα με τις παραδόσεις και την ιστορία του Ορθόδοξου Ελληνικού Έθνους.
Παράκληση του Αγίου Δημητρίου
Ο Παρακλητικός Κανών Αγίου Δημητρίου του Μυροβλύτου διαβάσετε το απόγευμα στους Ιερούς Ναούς την ημέρα εορτής του Αγίου Δημητρίου του Μυροβλύτου ή σε κάθε άλλη περίσταση. Ο Άγιος Δημήτριος ο Μυροβλύτης εορτάζει 26 Οκτωβρίου.
Ο Ιερεύς: Ευλογητός ο Θεός ημών πάντοτε, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων.
Ο Αναγνώστης: Αμήν.
Ψαλμός ρμβ΄ (142)
Κύριε, εισάκουσον της προσευχής μου, ενώτισαι την δέησίν μου εν τη αληθεία σου, εισάκουσόν μου εν τη δικαιοσύνη σου• και μη εισέλθης εις κρίσιν μετά του δούλου σου, ότι ου δικαιωθήσεται ενώπιόν σου πας ζων. ότι κατεδίωξεν ο εχθρός την ψυχήν μου, εταπείνωσεν εις γην την ζωήν μου, εκάθισε με εν σκοτεινοίς ως νεκρούς αιώνος και ηκηδίασεν επ εμέ το πνεύμά μου, εν εμοί εταράχθη η καρδία μου. Εμνήσθην ημερών αρχαίων, εμελέτησα εν πάσι τοις έργοις σου, εν ποιήμασι των χειρών σου εμελέτων. Διεπέτασα προς σε τας χείράς μου, η ψυχή μου ως γη άνυδρος σοι.
Ταχύ εισάκουσόν μου, Κύριε, εξέλιπε το πνεύμά μου μη αποστρέψης το πρόσωπόν σου απ εμού, και ομοιωθήσομαι τοις καταβαίνουσιν εις λάκκον. ακουστόν ποίησον μοί το πρωί το έλεός σου, ότι επί σοι ήλπισα• γνώρισον μοί, Κύριε, οδόν, εν ή πορεύσομαι, ότι προς σε ήρα την ψυχήν μου• εξελού με εκ των εχθρών μου, Κύριε, ότι προς σε κατέφυγον. δίδαξον με του ποιείν το θέλημά σου, ότι συ ει ο Θεός μου• το πνεύμά σου το αγαθόν οδηγήσει με εν γη ευθεία. Ένεκεν του ονόματός σου, Κύριε, ζήσεις με, εν τη δικαιοσύνη σου εξάξεις εκ θλίψεως την ψυχήν μου και εν τω ελέει σου εξολοθρεύσεις τους εχθρούς μου και απολείς πάντας τους θλίβοντας την ψυχήν μου, ότι εγώ δούλός σου ειμι.
Θεός Κύριος, και επέφανεν ημίν, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου.
Στίχος α΄. Εξομολογείσθε τω Κυρίω, και επικαλείσθε το όνομα το άγιον αυτού.
Θεός Κύριος, και επέφανεν ημίν, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου.
Στίχος β΄. Πάντα τα έθνη εκύκλωσαν με, και τω ονόματι Κυρίου ημυνάμην αυτούς.
Θεός Κύριος, και επέφανεν ημίν, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου.
Στίχος γ΄. Παρά Κυρίου εγένετο αύτη, και έστι θαυμαστή εν οφθαλμοίς ημών.
Θεός Κύριος, και επέφανεν ημίν, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου.
Ήχος δ’. Ο υψωθείς εν τω Σταυρώ
Ως του Σωτήρος ευκλεής Αθλοφόρος, και ευσεβούντων βοηθός και προστάτης, Μεγαλομάρτυς Άγιε Δημήτριε, λύτρωσαι την πόλιν σου, συμφορών και κινδύνων, δίδου δε τοις σπεύδουσι, τη πανσέπτω σορώ σου, αμαρτημάτων λύσιν και παθών, ταίς προς Θεόν, ευπροσδέκτοις πρεσβείαις σου.
Δόξα Πατρί και Υιώ και Αγίω Πνεύματι.
Και νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
Θεοτοκίον
Ου σιωπήσομεν ποτέ Θεοτόκε, τας δυναστείας σου λαλείν οι αναξιοι• ειμή γαρ συ προίστασο πρεσβεύουσα, τις ημας ερρύσατο, εκ τοσούτων κινδύνων; τις δε διεφύλαξεν έως νυν ελευθέρους• ουκ αποστώμεν Δέσποινα εκ σου• σούς γαρ δούλους σώζεις αεί, εκ παντοίων δεινών.
Ψαλμός ν΄ (50)
Ελέησον με, ο Θεός, κατά το μέγα έλεός σου και κατά το πλήθος των οικτιρμών σου εξάλειψον το ανόμημά μου•επί πλείον πλύνον με από της ανομίας μου και από της αμαρτίας μου καθάρισον με. Ότι την ανομίαν μου εγώ γινώσκω, και η αμαρτία μου ενώπιόν μου εστι διαπαντός. Σοι μόνω ήμαρτον και το πονηρόν ενώπιόν σου εποίησα, όπως αν δικαιωθής εν τοις λόγοις σου, και νικήσης εν τω κρίνεσθαι σε. Ιδού γαρ εν ανομίαις συνελήφθην, και εν αμαρτίαις εκίσσησε με η μήτηρ μου. Ιδού γαρ αλήθειαν ηγάπησας, τα άδηλα και τα κρύφια της σοφίας σου εδήλωσας μοί. Ραντιείς με υσσώπω, και καθαρισθήσομαι, πλυνείς με, και υπέρ χιόνα λευκανθήσομαι. Ακουτιείς μοί αγαλλίασιν και ευφροσύνην, αγαλλιάσονται οστέα τεταπεινωμένα. Αποστρεψον το πρόσωπόν σου από των αμαρτιών μου και πάσας τας ανομίας μου εξάλειψον. Καρδίαν καθαράν κτίσον εν εμοί, ο Θεός, και πνεύμα ευθές εγκαίνισον εν τοις εγκάτοις μου.
Μη απορρίψης με από του προσώπου σου και το πνεύμά σου το άγιον μη αντανέλης απ εμού. Απόδος μοί την αγαλλίασιν του σωτηρίου σου και πνεύματι ηγεμονικώ στήριξον με. Διδάξω ανόμους τας οδούς σου, και ασεβείς επί σε επιστρέψουσι. Ρύσαι με εξ αιμάτων ο Θεός, ο Θεός της σωτηρίας μου•αγαλλιάσεται η γλώσσά μου την δικαιοσύνην σου. Κύριε, τα χείλη μου ανοίξεις, και το στόμα μου αναγγελεί την αίνεσίν σου. Ότι ει ηθέλησας θυσίαν, έδωκα αν•ολοκαυτώματα ουκ ευδοκήσεις. Θυσία τω Θεώ πνεύμα συντετριμμένον, καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην ο Θεός ουκ εξουδενώσει. Αγάθυνον, Κύριε, εν τη ευδοκία σου την Σιών, και οικοδομηθήτω τα τείχη Ιερουσαλήμ• τότε ευδοκήσεις θυσίαν δικαιοσύνης, αναφοράν και ολοκαυτώματα• τότε ανοίσουσιν επί το θυσιαστήριόν σου μόσχους.
Ωδή α’. Ήχος πλ. δ’. Υγράν διοδεύσας
Άγιέ του Θεού πρέσβευε υπέρ ημών.
Ισχύι αθλήσας τη θεική, Δημήτριε Μάρτυς, ισχύν δίδου κατά παθών, τη ση αντιλήψει Αθλοφόρε, τοις τη θερμή προσίουσι πρεσβεία σου.
Άγιέ του Θεού πρέσβευε υπέρ ημών.
Θαυμάτων παράδοξα ενεργών, λυτρούσαι κινδύνων, και παντοίων επιφορών, Δημήτριε Μάρτυς του Κυρίου, τους προσίοντας πιστώς τη πρεσβεία σου.
Δόξα Πατρί και Υιώ και Αγίω Πνεύματι.
Ιλέωσαι Μάρτυς ως συμπαθής, Χριστόν τον Σωτήρα, ως αν εύρωμεν ιλασμόν, και λύσιν παθών τε και πταισμάτων, οι σε προστάτην πλουτούντες Δημήτριε.
Και νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
Θεοτοκίον
Μαρία Παρθένε η εν σαρκί, Θεόν τετοκυία, της σαρκός μου τας χαλεπάς, ίασαι οδύνας και ψυχής μου, την σκοτομήνην φωτί σου διαλυσον.
Ωδή γ’. Ουρανίας αψίδος…
Άγιέ του Θεού πρέσβευε υπέρ ημών.
Υπέρ πάντων δυσώπει, τον ευμενή Κύριον, πάσης εκλυτρούσθαι ανάγκης, και περιστάσεως, Μάρτυς Δημήτριε, τους ακλινεί διανοία τω ναώ σου σπεύδοντας, και σε γεραίροντας.
Άγιέ του Θεού πρέσβευε υπέρ ημών.
Ρώσιν δίδου σωμάτων, και των ψυχών ίασιν, και πολυειδών συμπτώματων, την απολύτρωσιν, Μάρτυς Δημήτριε, ταίς προς Χριστόν ικεσίαις, τοις θερμώς προστρέχουσι τη προστασία σου.
Δόξα Πατρί και Υιώ και Αγίω Πνεύματι.
Οι τω θείω ναώ σου, μετά σπουδής σπεύδοντες, πάσης λυτρωθείημεν βλάβης, του πολεμήτορος, Μάρτυς Δημήτριε, και θεικής ευσπλαχνίας, τύχοιμεν πρεσβείαις σου, αξιοθαύμαστε.
Και νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
Θεοτοκίον
Χορηγόν του ελέους, και οικτιρμών πέλαγος, τον Δημιουργόν των απάντων, Παρθένε τέξασα, δι’ αγαθότητα, ημάς οικτείρησον πάντας, τους τον ανερμήνευτον, υμνούντας τόκον σου.
Διασωσον Μεγαλομάρτυς Δημήτριε σαίς πρεσβείαις, πάσης βλάβης και θλιβερών περιστάσεων, τους σε μεσίτην προν Κύριον κεκτημένους.
Επιβλεψον εν ευμενεία πανύμνητε Θεοτόκε επί την εμήν χαλεπήν του σώματος κάκωσιν, και ίασαι της ψυχής μου το άλγος.
Αίτησις και το Κάθισμα.
Ήχος β’. Πρεσβεία θερμή.
Προστάτης θερμός, Θεσσαλονίκης πέφηνας, εκ πάσης οργής, και θλίψεως ρυόμενος, Δημήτριε πανεύφημε, τους θερμώς εκβόωντας εκ πίστεως. Επερχομένων ημάς συμφορών, ατρώτους διάσωζε δεόμεθα.
Ωδή δ’. Εισακήκοα Κύριε.
Άγιέ του Θεού πρέσβευε υπέρ ημών.
Επιφάνηθι Άγιε, αοράτως ταύτη τη κληρουχία σου, και την λύπην διασκέδασον, την νυν κατασχούσαν τας ψυχάς ημών.
Άγιέ του Θεού πρέσβευε υπέρ ημών.
Υπερήφανον δράκοντα, καθ’ημών τα χείρονα τεκταινόμενον, κατασύντριψον Δημήτριε, τη κραταιοτάτη προστασία σου.
Δόξα Πατρί και Υιώ και Αγίω Πνεύματι.
Μη ελλείπης λυτρούμενος πάσης δυσχερείας ταύτην την πόλιν σου, ως ερρύσω ταύτην Άγιε, απειλής σεισμού και ολεθρεύσεως.
Και νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
Θεοτοκίον
Ως τεκούσα εν σώματι, τον Δημιουργόν Παρθένε της κτίσεως, καθικέτευε δεόμεθα, πάσης ημάς ρύεσθαι κακώσεως.
Ωδή ε’. Φώτισον ημάς.
Άγιέ του Θεού πρέσβευε υπέρ ημών
Νόσων και παθών, απολύτρωσαι Δημήτριε, τους προσπίπτοντας τη θεία σου σορώ, εξ ης ρέει Παρακλήτου χάρις άφθονος.
Άγιέ του Θεού πρέσβευε υπέρ ημών
Ήθλησας στερρώς, και ηγίασας την πόλιν σου, ταίς του αίματος και μύρου προχοαίς, ην και νυν εκ πάσης ρύου Μάρτυς θλίψεως.
Δόξα Πατρί και Υιώ και Αγίω Πνεύματι.
Μέγαν αρωγόν, και προστάτην συμπαθέστατον, κεκτημένοι σε οι Θεσσαλονικείς, κατά χρέος σε γεραίρουσι Δημήτριε.
Και νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
Θεοτοκίον
Άλυπον ημών, την ζωήν Παρθένε τήρησον, και εκ πάσης αθυμίας του εχθρού, τας ψυχάς ημών απάλλαξον δεόμεθα.
Ωδή στ’. Την δέησιν.
Άγιέ του Θεού πρέσβευε υπέρ ημών
Σορός σου, Μεγαλομάρτυς η θεία, ώσπερ άλλο ιλαστήριον θείον, Θεσσαλονίκη τη πόλει σου ώφθη, αγιασμόν και παθών απολύτρωσιν, και ιλασμόν αμαρτιών, τοις πιστοίς χορηγούσα Δημήτριε.
Άγιέ του Θεού πρέσβευε υπέρ ημών
Σκανδάλων, και νοσημάτων και πόνων, και σεισμού της ολεθρίου μανίας, ταίς προς Χριστόν ικεσίαις σου Μάρτυς, την κληρουχίαν σου άτρωτον φύλαττε, ότι τη ση διά παντός, προστασία προστρέχει Δημήτριε.
Δόξα Πατρί και Υιώ και Αγίω Πνεύματι.
Κινδύνου, ως ελυτρώσω παμμάκαρ, εκ σεισμού του βαρυτάτου λιταίς σου, Θεσσαλονίκην την πόλιν σου Μάρτυς, ούτως αυτήν αεί άτρωτον φύλαττε, επερχομένων συμφορών, παρρησίαν πλουτών προς τον Κύριον.
Και νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
Θεοτοκίον
Ετέχθη, εκ των αγνών σου αιμάτων, ο το είναι δεδωκώς πάσι Κόρη, εκ της φθοράς εξαιρούμενος πάντας, τους προσκυνούντας το μέγα μυστήριον, του τοκετού σου του φρικτού, Θεοτόκε Παρθένε Πανύμνητε.
Διασωσον Μεγαλομάρτυς Δημήτριε σαίς πρεσβείαις, πάσης βλάβης και θλιβερών περιστάσεων, τους σε μεσίτην προν Κύριον κεκτημένους.
Άχραντε, η διά λόγου τον Λόγον ανερμηνεύτως, επ’ εσχάτων των ημερών τεκούσα, δυσώπησον ως έχουσαν Μητρικήν παρρησίαν.
Αίτησις και το Κοντάκιον
Ήχος β’. Τοις των αιμάτων σου.
Πάλαι μεν μύρον ευώδες ανέβλυζεν, η ση σορός η αγία Δημήτριε• νυν δε παρέχει την χάριν του Πνεύματος, του εν αυτή ενοικούντος μακάριε, τοις πίστει και πόθω προστρέχουσι.
Προκείμενον.
Δίκαιος ως φοίνιξ ανθήσει, και ωσεί κέδρος η εν τω Λιβάνω πληθυμθήσεται
Στιχ. Θαυμαστός ο Θεός εν τοις Αγίοις αυτού.
Ευαγγέλιον κατά Λουκάν (κα΄ 12-19)
Είπεν ο Κύριος τοις εαυτού Μαθηταίς. Προσέχετε από των ανθρώπων• επιβαλούσι γαρ εφ’ υμάς τας χείρας αυτών, και διώξουσι, παραδίδοντες εις συναγωγάς και φυλακάς, αγομένους επί βασιλείς και ηγεμόνας, ένεκεν του ονόματός μου. Αποβήσεται δε υμίν εις μαρτύριον. Θέσθε ούν εις τας καρδίας υμών, μη προμελετάν απολογηθήναι• εγώ γαρ δώσω υμίν στόμα και σοφίαν, η ου δυνήσονται αντειπείν, ουδέ αντιστήναι πάντες οι αντικείμενοι υμίν. Παραδοθήσεσθε δε και υπό γονέων, και αδελφών, και συγγενών, και φίλων, και θανατώσουσιν εξ υμών. Και έσεσθε μισούμενοι υπό πάντων διά το όνομα μου• και θριξ εκ της κεφαλής υμών ου μη αποληται. Εν τη υπομονή υμών κτήσασθε τας ψυχάς υμών.
Δόξα Πατρί και Υιώ και Αγίω Πνεύματι.
Ταίς του Αθλοφόρου, πρεσβείαις Ελεήμον, εξάλειψον τα πλήθη των εμών εγκλημάτων.
Και νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
Ταίς της Θεοτόκου, πρεσβείαις Ελεήμον, εξάλειψον τα πλήθη των εμών εγκλημάτων.
Προσόμοιον.
Ήχος πλ. β’. Όλην αποθέμενοι.
Στιχ. Ελέησον με, ο Θεός, κατά το μέγα έλεός σου, και κατά το πλήθος των οικτιρμών σου, εξάλειψον το ανόμημά μου.
Όλη μετά πίστεως, τη ση θερμή προστασία, Άγιε Δημήτριε, σπεύδουσα η πόλις σου ανακράζει σοι. Ως ποτέ έσωσας, και πολλάκις Μάρτυς, χαλεπών με περιστάσεων, ούτω διάσωσε, και επερχομένων κακώσεων, λαόν σου τον θεοφρονα, τον ειλικρινώς πεποιθότα σοι, πταισμάτων την λύσιν, αιτούμενος ημίν παρά Χριστού, και νοσημάτων την ίασιν, και παθών εκλύτρωσιν.
Ο Ιερεύς.
Σώσον ο Θεός τον λαόν σου και ευλόγησον την κληρονομίαν σου• επισκεψαι τον κόσμον σου εν ελέει και οικτιρμοίς. Υψωσον κέρας Χριστιανών ορθοδόξων και καταπεμψον εφ’ ημάς τα ελέη σου τα πλούσια• πρεσβείαις της παναχράντου Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας• δυνάμει του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού• προστασίαις των τιμίων επουρανίων Δυνάμεων Ασωμάτων• ικεσίαις του Τιμίου και Ενδόξου Προφήτου, Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου• των αγίων ενδόξων και πανευφήμων Αποστόλων• ων εν Αγίοις Πατέρων ημών, μεγάλων ιεραρχών και οικουμενικών διδασκάλων Βασιλείου του Μεγάλου, Γρηγορίου του Θεολόγου και Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Αθανασίου και Κυρίλλου, Ιωάννου του Ελεήμμονος, πατριαρχών Αλεξανδρείας.
Νικολάου του εν Μύροις, Σπυρίδωνος επισκόπου Τριμυθούντος, των Θαυματουργών• των αγίων ενδόξων μεγαλομαρτύρων Γεωργίου του Τροπαιοφόρου, Δημητρίου του Μυροβλήτου, Θεοδώρων Τύρωνος και Στρατηλάτου, των ιερομαρτύρων Χαραλάμπους και Ελευθερίου, των αγίων ενδόξων και καλλινίκων Μαρτύρων. Των οσίων και θεοφόρων Πατέρων ημών. Των αγίων και δικαίων θεοπατόρων Ιωακείμ και ’Άννης. και πάντων σου των Αγίων. Ικετεύομεν σε, μόνε πολυέλεε Κύριε. Επάκουσον ημών των αμαρτωλών δεομένων σου και ελέησον ημάς.
Ωδή ζ’. Οι εκ της Ιουδαίας.
Άγιέ του Θεού πρέσβευε υπέρ ημών
Πειρασμών αδοκήτων, και σεισμών βαρυτάτων ημάς απάλλαξον, τη ση επιστασία, Δημήτριε τρισμάκαρ, τους εν πίστει κραυγάζοντας• ο των Πατέρων ημών, Θεός ευλογητός ει.
Άγιέ του Θεού πρέσβευε υπέρ ημών
Ως λειμών πανευώδης, η σορός των λειψάνων σου πνέει πάντοτε, οσμήν αθανασίας, ημών τας διανοίας, μυστικώς κατευφραίνουσιν, και το δυσώδες παθών, Δημήτριε σοβούσαν.
Δόξα Πατρί και Υιώ και Αγίω Πνεύματι.
Νεκρωθείς τη κακία, τη θερμή σου πρεσβεία σπεύδω Δημήτριε, και πίστει εκβοώ σοι. Νέκρωσον των παθών μου, τα σκιρτήματα άπαντα, και ζώωσόν μου τον νούν, τη χάριτί σου Μάρτυς.
Και νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
Θεοτοκίον
Γνώσει λάμπρυνον θεία, τον αγνώμονα νούν μου Παρθένε Άχραντε, ως αν της μετανοίας, πορεύσωμαι τας τρίβους, και ζωής τύχω κρείττονος, ο καταφεύγων Αγνή, τη κραταιά
σου σκέπη.
Ωδή η’. Τον Βασιλέα.
Άγιέ του Θεού πρέσβευε υπέρ ημών.
Έχει σε πόλις, Θεσσαλονίκη προστάτην, διά τούτο σου Δημήτριε κηρύττει, τας ευεργεσίας, και χάριτος τον πλούτον.
Άγιέ του Θεού πρέσβευε υπέρ ημών.
Ρύου απαύστως, επιφορών και κινδύνων, τους προστρέχοντας τοις θείοις σου Λειψάνοις, και την σην πρεσβείαν, Δημήτριε ζητούντας.
Δόξα Πατρί και Υιώ και Αγίω Πνεύματι.
Αύλου μύρου, τη μυστική ευωδία, των παθών ημών την δυσωδίαν λύσον, ίνα σε τιμώμεν, Δημήτριε παμμάκαρ.
Και νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
Θεοτοκίον
Συ ει Παρθένε, ως του Θεού ημών Μήτηρ, καταφύγιον και λύτρον εν αναγκαις, των υπερυψούντων, τον άφραστόν σου τόκον.
Ωδή θ’. Κυρίως Θεοτόκον.
Άγιέ του Θεού πρέσβευε υπέρ ημών.
Ιάσεις αναβλύζει, η σεπτή σορός σου, τη επομβρία του Πνεύματος Άγιε, τοις αδιστάκτω καρδία σε μεγαλύνουσι.
Άγιέ του Θεού πρέσβευε υπέρ ημών.
Μαστίγων ολεθρίων, και σεισμού μανίας, Θεσσαλονίκην την πόλιν σου φύλαττε, Μεγαλομάρτυς Δημήτριε ευφημούσαν σε.
Δόξα Πατρί και Υιώ και Αγίω Πνεύματι.
Οι πίστει προσιόντες, τη σεπτή σορώ σου, επηρειών χαλεπών απαλλάττονται, και κατά χρέος Δημήτριε ανυμνούσι σε.
Και νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
Θεοτοκίον
Υψίστου η καθέδρα, Κεχαριτωμένη, την πεπτωκυίαν ψυχήν μου τοις πάθεσι, προς πολιτείας αγίας ύψωσον έλλαμψιν.
Το Άξιόν εστι και τα Μεγαλυνάρια
Άξιον εστιν ως αληθώς, μακαρίζειν σε την Θεοτόκον, την αειμακάριστον και παναμώμητον, και Μητέρα του Θεού ημών.
Την τιμιωτέραν των Χερουβείμ, και ενδοξοτέραν ασυγκρίτως των Σεραφείμ, την αδιαφθόρως Θεόν Λόγον τεκούσαν, την όντως Θεοτόκον, σε μεγαλύνομεν.
Χαίροις των Μαρτύρων η καλλονή, και Θεσσαλονίκης, πολιούχος ο ευκλεής• χαίροις Μυροβλύτα, Δημήτριε παμμάκαρ ημών προς τον Σωτήρα, πρέσβυς θερμοτατος.
Δέδεκται εν κόλποις την ιεράν, σορόν σου παμμάκαρ, ως ουράνιον θησαυρόν, η Θεσσαλονίκη, ης πάλαι εστερήθη, και πόθω ευφημεί σε Μάρτυς Δημήτριε.
Λύτρωσαι κινδύνων παντοδαπών, Δημήτριε Μάρτυς, και παντοίων δυσχερειών, τους την σην πρεσβείαν, από ψυχής αιτούντας, και τη σεπτή σορώ σου, πίστει προσπίπτοντας.
Ως ερρύσω Μάρτυς φθοράς σεισμού, την Θεσσαλονίκην, τη θερμή σου επισκοπή, ούτω ταύτην ρύου, και πάσαν την Ελλάδα, επερχομένων πόνων, και περιστάσεων.
Μύρου ευωδία του νοητού, Μυροβλύτα Μάρτυς, αποδίωξον αφ’ ημών, παθών ακαθάρτων, την δυσωδίαν θάττον, και των πταισμάτων αίτει, ημίν την άφεσιν.
Ίδε τους εστώτας πανευλαβώς, τη σεπτή σορώ σου, Μυροβλύτα Μάρτυς σοφέ και άπασι δίδου, τας σωτηρίους δόσεις, την καθ’ ημών μανίαν, λύων του δράκοντος.
Πάσαι των Αγγέλων αι στρατιαί, Πρόδρομε Κυρίου, Αποστόλων η δωδεκάς, οι Άγιοι Πάντες ποιήσατε πρεσβείαν εις το σωθήναι ημάς.
Το Τρισάγιον, τα συνήθη τροπάρια, εκτενής και απόλυσις, μεθ’ ην το εξής:
Άγιος ο Θεός, Άγιος Ισχυρός, Άγιος Αθάνατος ελέησον ημάς. (τρεις φορές)
Δόξα Πατρί και Υιώ και Αγίω Πνεύματι.
Και νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
Παναγία τριάς, ελέησον ημάς. Κύριε ιλάσθητι ταίς αμαρτίαις ημών. Δέσποτα, συγχώρισον τας ανομίας ημίν. Άγιε, επισκεψε και ίασαι τας ασθενείας ημών, ένεκεν του ονόματός σου.
Κύριε ελέησον, Κύριε ελέησον, Κύριε ελέησον.
Δόξα Πατρί και Υιώ και Αγίω Πνεύματι.
Και νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
Πάτερ ημών, ο εν τοις ουρανοίς, αγιασθήτω το όνομά Σου, ελθέτω η βασιλεία Σου, γεννηθήτω το θέλημά Σου ως εν ουρανό και επί της γης. Τον άρτον ημών τον επιούσιον δος ημίν σήμερον, και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών, ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών, και μη εισενέγκης ημάς εις πειρασμόν αλλά ρύσαι ημάς από του πονηρού.
Απολυτίκιον Ήχος γ’.
Μέγαν εύρατο εν τοις κινδύνοις, σε υπέρμαχον η οικουμένη, αθλοφόρε τα έθνη τροπούμενον. Ως ούν Λυαίου καθείλες την έπαρσιν, εν τω σταδίω θαρρύνας τον Νέστορα, ούτως άγιε Μεγαλομάρτυς Δημήτριε, Χριστόν τον Θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.
Η Αίτησις ιερέως…
Ήχος β’. Ότε εκ του ξύλου.
Πάντας τους προσπίπτοντας πιστώς, τοις σοίς μυριπνόοις λειψάνοις, και δυσωπούντες σε, Άγιε Δημήτριε, Μεγαλομάρτυς Χριστού, ρύσαι πάσης κακώσεως, σεισμού τε ανάγκης, και παντοίων θλίψεων, ψυχής και σώματος, έχων προς Χριστόν παρρησίαν, και πληρών αεί τας αιτήσεις, των ειλικρινώς μακαριζόντων σε.
Ήχος πλ. δ΄.
Δέσποινα προσδεξαι, τας δεήσεις των δούλων σου, και λύτρωσαι ημάς, από πάσης ανάγκης και θλίψεως.
Ήχος β΄.
Την πάσαν ελπίδα μου, εις σε ανατίθημι, Μήτερ του Θεού, φύλαξον με υπό την σκέπην σου.
Ο Ιερεύς: Δι’ ευχών των αγίων πατέρων ημών, Κύριε Ιησού Χριστέ ο Θεός, ελέησον και σώσον ημάς. Αμήν.
Απολυτίκιο
Μέγαν εὕρατο ἐv τοῖς κιvδύvοις, σὲ ὑπέρμαχοv, ἡ οἰκουμένη, Ἀθλοφόρε τὰ ἔθνη τροπούμενον. Ὡς οὖν Λυαίου καθεῖλες τὴν ἔπαρσιν, ἐν τῷ σταδίῳ θαῤῥύvας τὸν Νέστορα, οὕτως Ἅγιε, Μεγαλομάρτυς Δημήτριε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.
