Παναγία η Υπαπαντή: Στις 2 Φεβρουαρίου η Καλαμάτα γιορτάζει την Υπαπαντή του Κυρίου και χιλιάδες προσκυνητές από όλη την Ελλάδα συρρέουν στον Μητροπολιτικό ιερό ναό για να προσκυνήσουν την εικόνα της Παναγίας της Υπαπαντής…

προστάτιδας και πολιούχου της Καλαμάτας, η οποία θαυματουργικώς έφτασε εδώ και από την στιγμή που βρέθηκε τοποθετήθηκε στον Μητροπολιτικό Ναό, στον θρόνο της, απ’ όπου εποπτεύει και προστατεύει την πόλη της Καλαμάτας.

Οι θρησκευτικές εορταστικές εκδηλώσεις για την μεγάλη εορτή της Υπαπαντής ξεκινούν από τις 27 Ιανουαρίου, όταν η Ιερή Εικόνα της Παναγίας της Υπαπαντής μεταφέρεται από την μόνιμη θέση της στο αριστερό μέρος του ναού , στο θρόνο που θα γίνεται η λιτάνευση της στα δεξιά του ναού.

Την παραμονή της μεγάλης εορτής τελείται Μέγας Εσπερινός και το βράδυ Ιερά Αγρυπνία σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση. Ανήμερα της εορτής τελείται ο Όρθρος και στη συνέχεια πολυαρχιερατικό συλλείτουργο παρουσία αρχιερέων, ιερέων , επιφανών ανδρών της πόλης και πλήθους κόσμου, ενώ στην συνέχεια η Ιερή Εικόνα λιτανεύεται στους δρόμους της πόλης παρουσία όλων των ιερέων, των αρχών του τόπου και των πιστών.

Τέλος οι θρησκευτικές εκδηλώσεις ολοκληρώνονται στις 9 Φεβρουαρίου με αρχιερατική Θεία Λειτουργία ιερουργούντος του σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Μεσσηνίας κατά την οποία τελείται η εναπόθεση της Ιεράς Εικόνας στο μόνιμο προσκυνητάρι της στην αριστερή πλευρά του ναού.

Πώς βρέθηκε η ιερή εικόνα της Υπαπαντής

Ποια όμως είναι η ιστορία της Παναγίας της Υπαπαντής; Η παράδοση λέει οτι κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας βρέθηκε σ’ έναν στάβλο, μετά από όραμα που είδε ένας σταβλίτης. Για την ακρίβεια στο σημεία που τώρα στέκει αγέρωχος ο ιερός ναός της Υπαπαντής, στην τουρκοκρατία υπήρχαν οι στάβλοι του Πασά της Καλαμάτας, το σπίτι του οποίου ήταν ακριβώς απένταντι, δίπλα από το σημείο , όπου σήμερα βρίσκεται η Μητροπολιτική κατοικία.

Ένας μικρός σταβλίτης κρυφοχριστιανός λοιπόν για τρεις μέρες έβλεπε στον ύπνο του μια νεαρή γυναίκα μαυροφορεμένη να περπατά μέσα στον στάβλο, να τον πλησιάζει και να του λέει να ακούσει αυτά που έχει να του πει το άλογο. Το πρωί που ξυπνούσε δεν καταλάβαινε τι σήμαινε το όνειρο. Μέχρι που την τρίτη μέρα παρατήρησε οτι το άλογο χτυπούσε το πόδι του επίμονα σε ένα σημείο. Ζήτησε λοιπόν άδεια από τον Πασά και μαζί με άλλους άνδρες έσκαψαν και ως εκ θαύματος εμφανίσθηκε η εικόνα της Παναγίας. Εικάζεται οτι είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά και οτι προέρχεται από την Κωνσταντινούπολή και έφτασε εδώ δια θαλάσσης την εποχή της Εικονομαχίας.

Αργότερα στο σημείο εκείνο χτίσθηκε ναός αφιερωμένος στην Υπαπαντή του Σωτήρος, στον οποίο τοποθετήθηκε η εικόνα. Το αξιοθαύμαστο ήταν πως ενώ στο πίσω μέρος της ήταν καμμένη το μπροστινό τμήμα, όπου είναι ζωγραφισμένη η Παναγία Βρεφοκρατούσα με τον μικρό Ιησού στην αγκαλιά της, ήταν ανέπαφο.

Η εικόνα αποκαταστάθηκε από τον αγιογράφο συγγραφέα της Βαβυλωνίας Δ. Κ. Βυζάντιο το 1839, ενώ νέες διορθωτικές επεμβάσεις έγιναν μετά από πυρκαγιά του 1914 από τον καθηγητή της Σχολής Καλών Τεχνών ζωγράφο Γεώργιο Ιακωβίδη.
Μετά από εύρεσή της, η εικόνα τοποθετήθηκε στο ναό του Αγίου Γεωργίου (μητροπολιτικό ναό τότε), το 1843 στο ναό Αγίων Κωνσταντίνου Ελένης (μονή Καλογραιών), το 1854 στον επισκευασμένο ναό της Υπαπαντής και από 1873 στο σημερινό.

Η λιτάνευση της εικόνας έγινε για πρώτη φορά 1841 για να σταματήσει την επιδημία πανώλης που είχε χτυπήσει την πόλη . Η καθιέρωση της ετήσιας λιτάνευσης έγινε το 1884. Από το 1889 και κάθε χρόνο. Μετά τους σεισμούς του 1986, μεταφέρθηκε πάλι στη μονή Καλογραιών (στο ναό της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού αυτή τη φορά), για να επιστρέψει στη θέση της το 1992.

Ο Ιερός Ναός της Υπαπαντής
Εντός του Ιστορικού Κέντρου και κάτω από το Φράγκικο κάστρο, στην ομώνυμη πλατεία, υψώνεται ο μεγαλοπρεπής ναός της Υπαπαντής και είναι ο Μητροπολιτικός Ναός της Καλαμάτας.
Χαρακτηριστικό κτίσμα της πόλης, θεμελιώθηκε την 25η Ιανουαρίου 1860 και εγκαινιάστηκε τη 19η Αυγούστουτο 1873 από τον τότε Αρχιεπίσκοπο Μεσσηνίας Προκόπιο Γεωργιάδη.

Η ιστορική επιγραφή στο θεμέλιο λίθο, πού κείται στη βάση του νοτιοδυτικού καμπαναριού πληροφορεί τα εξής:
ΕΠΙ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΟΘΩΝΟΣ Α΄, ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ, ΝΟΜΑΡΧΟΥ Ν. ΓΚΟΥΣΤΗ, ΔΗΜΑΡΧΟΥ Θ. ΙΩ. ΚΥΡΙΑΚΟΥ.

Ο ΑΚΡΟΓΩΝΙΑΙΟΣ ΟΥΤΟΣ ΛΙΘΟΣ ΤΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΤΩΝ ΚΑΛΑΜΩΝ ΝΑΟΥ ΤΗΣ ΥΠΑΠΑΝΤΗΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΕΤΕΘΗ ΕΝ ΕΤΕΙ ΑΩΞ ΤΗΝ ΚΕ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ

Ο ναός έχει διπλά κωδωνοστάσια και ευμεγέθεις τρούλους ενώ στα νοτιοανατολικά του ναού, στο προαύλιο, υπάρχει ένας πέτρινος σταυρός που θυμίζει ότι στο σημείο αυτό υπήρχε ο παλιός ναός που καταστράφηκε το 1770. Οι σεισμοί, τόσο και του 1886, όσο και του 1986, κατέστρεψαν τον κεντρικό τρούλο της εκκλησίας, ο οποίος αποκαταστάθηκε σύμφωνα με τα αρχικά σχέδια. Νοτιοανατολικά του σημερινού ναού, στον προαύλιο χώρο, βρίσκεται υψωμένος, μέσα σε κιγκλίδωμα, ένας πέτρινος σταυρός, που θυμίζει ότι στο σημείο αυτό υπήρχε πιθανότατα ο ναός της Υπαπαντής που καταστράφηκε 1770 στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε από τους κατακτητές ως στάβλος.

Από αυτό το σημείο λοιπόν στέκει η Κυρά της Καλαμάτας, η Παναγία η Υπαπαντή και προστατεύει σαν στοργική μάνα τον λαό της Καλαμάτας.