Αζερμπαϊτζάν: Η 20η Ιανουαρίου 1990 είναι ένα κρίσιμο ορόσημο στον δρόμο της ανεξαρτησίας του Αζερμπαϊτζάν. Επισήμως έχει κηρυχθεί ως Εθνική Ημέρα Πένθους, αλλά είναι και μια ημέρα εθνικής υπερηφάνειας για τη χώρα μας, που γίνεται το σύμβολο της αμετάβλητης βούλησης στο όνομα της εθνικής ανεξαρτησίας και της ελευθερίας του λαού του Αζερμπαϊτζάν.
του Anar Huseynov Πρέσβη του Αζερμπαϊτζάν στην Ελλάδα
Οι ρίζες της τραγωδίας του Ιανουαρίου χρονολογούνται από το 1988, όταν οι προσπάθειες για προσάρτηση της περιοχής Ναγκόρνο-Καραμπάχ του Αζερμπαϊτζάν στην Αρμενία και ένα άλλο κύμα απέλασης των Αζερμπαϊτζάνων από τα ιστορικά εδάφη τους, εντός της Αρμενίας, άρχισαν να γίνονται πιο δυναμικά. Λόγω της επιδείνωσης της σύγκρουσης Ναγκόρνο-Καραμπάχ, ένα εθνικό κίνημα αναπτύχθηκε στο Αζερμπαϊτζάν και η κατάσταση στη χώρα διαταράχθηκε. Ο λαός του Αζερμπαϊτζάν εξοργίστηκε από τις εδαφικές αξιώσεις και τις επιθετικές πράξεις της Αρμενίας, που υποστηρίχθηκαν από τους τότε Σοβιετικούς αξιωματούχους εναντίον του Αζερμπαϊτζάν. Από το 1988 αναπτύχθηκε το εθνικό κίνημα για την ελευθερία. Αυτή ήταν μια διαμαρτυρία ενάντια στην πολιτική της ΕΣΣΔ, και ως εκ τούτου υπέρ της ανεξαρτησίας του Αζερμπαϊτζάν.
Η σοβιετική ηγεσία, ωστόσο, διέπραξε ένα τρομερό έγκλημα εναντίον του λαού του Αζερμπαϊτζάν, αντί να αποτρέψει αυτές τις αυξανόμενες εντάσεις. Η πολιτική του σοβιετικού ηγέτη Γκορμπατσόφ λειτούργησε ως πυροκροτητής για την ενίσχυση του αρμενικού αυτονομισμού στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, ο οποίος υποστήριζε την προσάρτηση αυτής της περιοχής στην αρμενική ΣΣΔ.
Χιλιάδες άνθρωποι που διαμαρτύρονταν ενάντια στην πολιτική της ΕΣΣΔ πραγματοποίησαν ολοήμερες διαδηλώσεις στην κεντρική πλατεία και στους δρόμους του Μπακού.
Η βίαιη καταστολή εναντίον του άμαχου πληθυσμού του Μπακού στις 20 Ιανουαρίου 1990, διαπράχθηκε κατόπιν εντολής της σοβιετικής κυβέρνησης εκείνης της περιόδου για να καταστείλει την εύλογη διαμαρτυρία του λαού του Αζερμπαϊτζάν και να αποτρέψει το επεκτατικό απελευθερωτικό κίνημα στο Αζερμπαϊτζάν. 131 αθώοι άνθρωποι σκοτώθηκαν, 744 άνθρωποι τραυματίστηκαν σοβαρά, 4 αγνοούνταν και 400 συνελήφθησαν. Ο λαός του του Αζερμπαϊτζάν αποκαλεί αυτήν την τραγωδία «Μαύρο Ιανουάριο», που σηματοδοτεί τη σφαγή αμάχων που συνέβη κατά τη διάρκεια αυτών των ημερών. Δεδομένου ότι οι σοβιετικοί αξιωματούχοι έχουν δηλώσει δημοσίως ότι ο σκοπός της παρέμβασης των σοβιετικών στρατευμάτων ήταν να αποτρέψει το εθνικό κίνημα να εκδιώξει τη σοβιετική κυβέρνηση της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν, η τιμωρία που επιβλήθηκε στο Μπακού από σοβιετικούς στρατιώτες ενδέχεται να αποτελούσε προειδοποίηση και για άλλα απελευθερωτικά κινήματα, όχι μόνο στο Αζερμπαϊτζάν, αλλά και στις υπόλοιπες Δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης.
Η αιματηρή σφαγή που συνέβη στο Μπακού τον Ιανουάριο του 1990 έδειξε την αντι-ανθρωπιστική αιματηρή ουσία του ολοκληρωτικού σοβιετικού καθεστώτος, όταν οι ένοπλες
δυνάμεις της ΕΣΣΔ χρησιμοποιήθηκαν για ακόμα μια φορά ενάντια στο κίνημα της απελευθέρωσης και της ανεξαρτησίας των ανθρώπων. Αυτή ήταν η αξιόπιστη μέθοδος της Σοβιετικής Ένωσης για την καταστολή των απελευθερωτικών κινημάτων, που εφαρμόστηκε κατά της εξέγερσης της Ουγγαρίας το 1956 και της Άνοιξης της Πράγας το 1968. Η τιμωρητική δράση των σοβιετικών ενόπλων δυνάμεων που εξελίχθηκε στο Μπακού τον Ιανουάριο του 1990, η κλιμάκωση, η βαναυσότητα, ο αριθμός των ανθρώπινων θυμάτων ξεπέρασε τα γεγονότα στην Τιφλίδα, το Βίλνιους, τη Ρίγα και ούτω καθεξής. Αυτά ήταν οι τελικοί σπασμοί της παρωχημένης Σοβιετικής αυτοκρατορίας.
Η 20η Ιανουαρίου ήταν η πρώτη δοκιμασία και ηθική νίκη στο μονοπάτι που οδηγούσε το έθνος στην ανεξαρτησία, την αποκατάσταση των εθνικών-πνευματικών ιδεών.
Ο λαός του Αζερμπαϊτζάν, που υποβλήθηκε σε τιμωρητικά μέτρα στρατιωτικών στρατευμάτων πλήρως οπλισμένων, δεν λύγισε, δεν έχασε την αποφασιστικότητά του για ανεξαρτησία, αντιθέτως η δίκαιη φωνή του ακούστηκε ακόμα πιο δυνατά. Ο «Μαύρος Ιανουάριος» αποδείχθηκε η αρχή του τέλους της σοβιετικής κυριαρχίας στο Αζερμπαϊτζάν και άνοιξε το δρόμο για την αποδόμηση της Σοβιετικής Ένωσης. Παρά τα αιματηρά γεγονότα στο Μπακού, η ημέρα της 20ης Ιανουαρίου 1990 αποτέλεσε μια σελίδα ηρωισμού στην ιστορία του αγώνα για ανεξαρτησία και εδαφική ακεραιότητα του Αζερμπαϊτζάν. Στις 20 Ιανουαρίου 1990, παρόλο που ο λαός του Αζερμπαϊτζάν υπέστη στρατιωτική, ηθική και πολιτική επιθετικότητα, επέδειξε την ικανότητά του να διατηρεί τις παραδόσεις του ιστορικού ηρωισμού και να αντιστέκεται στις βάναυσες επιθέσεις για χάρη της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας της μητέρας πατρίδας, με το να γίνονται πραγματικοί μάρτυρες.
Σε αυτήν την πραγματικά κρίσιμη στιγμή για τη δημοκρατία, θέτοντας τη ζωή του σε κίνδυνο, ο εθνικός ηγέτης του Αζερμπαϊτζάν Χέινταρ Αλίεφ, πραγματοποίησε τη διάσημη ομιλία του στη Μόσχα, στην οποία αποκάλεσε την απόφαση της Ανώτατης Σοβιετικής ηγεσίας να στείλει στρατεύματα στο Μπακού ως «απάνθρωπη, αντι -δημοκρατική και αντι-συνταγματική» πράξη και απαίτησε να «τιμωρηθούν όλοι όσοι εμπλέκονται στην τραγωδία». Αργότερα, το Κοινοβούλιο του Αζερμπαϊτζάν εξέδωσε απόφαση σχετικά με την πρώτη πολιτική-νομική εκτίμηση της τραγωδίας στις 20 Ιανουαρίου, με δική του πρωτοβουλία.
Έχουν περάσει 31 χρόνια από την τραγωδία της 20ης Ιανουαρίου. Το Αζερμπαϊτζάν τιμά τη μνήμη των θυμάτων των εκδηλώσεων του Μαύρου Ιανουαρίου κάθε χρόνο.
Ο «Μαύρος Ιανουάριος» θα είναι για πάντα εγγεγραμμένος στην ιστορία της χώρας ως ημέρα ηρωικής πάλης στο όνομα της ελευθερίας και της εδαφικής ακεραιότητας του Αζερμπαϊτζάν. Η ημέρα που οδήγησε σε σοβαρές απώλειες και η δολοφονία αθώων ανθρώπων έδειξε την ετοιμότητα για αγώνα, την υπερηφάνεια των ανθρώπων που δεν μπορούσαν να αντέξουν την ύπουλη πολιτική της ηγεσίας της ΕΣΣΔ προς το Αζερμπαϊτζάν, ύψωσαν τη φωνή τους για να αποκτήσουν ελευθερία και ανεξαρτησία.
Αυτό το καθοριστικό γεγονός ενίσχυσε την εθνική ταυτότητα του Αζερμπαϊτζάν και σηματοδότησε ένα σημείο καμπής στην αποκατάσταση της εθνικής ανεξαρτησίας. Ήταν η
τραγωδία του Ιανουαρίου που μετέτρεψε ένα εθνικό απελευθερωτικό κίνημα σε πολιτική πραγματικότητα και έδωσε ισχυρή ώθηση στον αγώνα του Αζερμπαϊτζάν για την ανεξαρτησία. Το Αζερμπαϊτζάν κέρδισε την ανεξαρτησία του, αλλά το κόστος ήταν μεγάλο, το 20 τοις εκατό της επικράτειας μας καταλήφθηκε ως αποτέλεσμα της αρμενικής επιθετικότητας που μετατράπηκε σε ενεργές στρατιωτικές επιχειρήσεις.
Το Αζερμπαϊτζάν ανέκαθεν υποστήριζε την ειρηνική διευθέτηση αυτής της σύγκρουσης. Παρά τα 30 χρόνια διαπραγματεύσεων από τους συμπροέδρους της Ομάδας Μινσκ του ΟΑΣΕ, δεν επιτεύχθηκαν αποτελέσματα. Αντιθέτως, η Αρμενία εξαπέλυσε νέο πόλεμο για να αποκτήσει νέα εδάφη στις 27 Σεπτεμβρίου 2020.
Μετά από 44 ημέρες πολέμου τα εδάφη μας απελευθερώθηκαν από την αρμενική κατοχή και διασφαλίστηκε η εδαφική ακεραιότητα. Αυτή η εξέλιξη δεν είναι μόνο ένα κρίσιμο ορόσημο στην ιστορία του ανεξάρτητου Αζερμπαϊτζάν, αλλά και μια ζωτική προϋπόθεση για διαρκή ειρήνη, συνεργασία και σχέσεις καλής γειτνίασης στην περιοχή.
