Σοβαρές οικονομικές δυσκολίες φαίνεται πως αντιμετωπίζει το Ισλαμικό Κράτος στην προσπάθεια διατήρησης της κυριαρχίας του στις περιοχές της Συρίας και του Ιράκ που ελέγχει.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις του CNN.com, το 2015 η τρομοκρατική οργάνωση έχασε περίπου το 40% των περιοχών της στο Ιράκ όπως και περιοχές στη βορειανατολική Συρία ενώ οι αεροπορικοί βομβαρδισμοί σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις που ήλεγχε έχουν συμπιέσει ακόμα περισσότερο τον προϋπολογισμό.
Την ίδια ώρα μερικοί από τους ανώτατους αξιωματούχοι της έχουν χάσει τη ζωή τους από τους βομβαρδισμούς ενώ το εμπόριο με την Τουρκία έχει γίνει πολύ πιο δύσκολη και αποθέματα μετρητών έχουν γίνει σε πολλές περιπτώσεις παρανάλωμα του πυρός.
Πώς έγινε πλούσιο το Ισλαμικό Κράτος;
Όταν ένα τρομοκρατικό δίκτυο φιλοδοξεί να γίνει χαλιφάτο χρειάζεται πολύ ρευστό ειδικά όταν κάτω από τον έλεγχό του διαβιούν 4-5 εκατομμύρια άνθρωποι.
Εκτιμάται ότι ακόμα και πριν αρχίσει να κατακτά χιλιάδες εκτάρια γης το 2014, πιθανότατα κατείχε περιουσιακά στοιχεία αξίας 875 εκατομμυρίων δολαρίων, μεγάλο μέρος των οποίων ήταν απόρροια εκβιασμού.
Ένα ποσό μεταξύ των 500 εκατομμυρίων δολαρίων και 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων εξασφαλίστηκε από τα θησαυροφυλάκια ιρακινών τραπεζών. Μόνο το παράρτημα της Κεντρικής Τράπεζας στη Μοσούλη λέγεται ότι περιείχε περισσότερα από 400 εκατομμύρια ευρώ.
Η οργάνωση απέσπασε παράλληλα χιλιάδες τόνους στρατιωτικού εξοπλισμού που άφησαν πίσω τους οι ιρακινές δυνάμεις ασφαλείας ενώ τρέπονταν σε φυγή.
Σύμφωνα με συντηρητικούς υπολογισμούς το ISIS είχε περί το 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι και πριν από ένα χρόνο. Ωστόσο, η οργάνωση την ίδια ώρα είχε αρχίσει να ξοδεύει ακατάπαυστα…
Τα ποσά που προβλέπονταν στον προϋπολογισμό για τις περιοχές του Ιράκ που ήλεγχε το Ισλαμικό Κράτος ανέρχονταν σε 2 δισεκατομμύρια δολάρια, ωστόσο θεωρείται απίθανο το ISIS να ξοδεύει τόσα για τους πολίτες.
Παρόλα αυτά εξακολουθεί να πρέπει να παρέχει σε αυτούς βασικές υπηρεσίες όπως υγειονομική περίθαλψη, νερό και ρεύμα αλλά και να διατηρούν δρόμους και συστήματα καθαρισμού λυμάτων.
Απαιτείται επιπρόσθετα να πληρώνει μισθούς, ειδικά από την στιγμή που η ιρακινή κυβέρνηση αποφάσισε τον περασμένο Σεπτέμβριο να δίνει μισθούς στους δημόσιους υπαλλήλους που εργάζονται σε περιοχές κατεχόμενες από το ISIS.
Τί συμβαίνει με το πετρέλαιο;
Στα τέλη του 2014 τα διυλιστήρια πετρελαίου υπό την κατοχή του ISIS παρήγαγαν περίπου 50.000 βαρέλια την ημέρα, με αξία που σε ετήσιο επίπεδο έφθανε στα 500 εκατομμύρια δολάρια.
Μάλιστα, αντί να διαχειρίζεται το ίδιο τις πωλήσεις αυτές, το τρομοκρατικό δίκτυο απέκτησε πρόσβαση σε υπάρχουσες δομές διακινητών που πούλησαν ένα μέρος της παραγωγής στην Τουρκία.
Εν τω μεταξύ, οι τιμές του πετρελαίου μειώθηκαν παγκοσμίως, ωστόσο, αυτό δεν ήταν το μεγαλύτερο πρόβλημα του ISIS.
Οι ισορροπίες άλλαξαν όταν το φθινόπωρο του 2015 η διεθνής συμμαχία υπό τις ΗΠΑ για την αντιμετώπιση των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους αποφάσισε να βάλει κατά των πετρελαϊκών υποδομών του, στοχεύοντας φορτηγά με πετρέλαιο, αντιδραστήρες διαχωρισμού του πετρελαίου από τη βενζίνη αλλά και σημεία συγκέντρωσης του πετρελαίου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο μια μέρα τον Νοέμβριο, σύμφωνα με στοιχεία της συμμαχίας, 283 φορτηγά χτυπήθηκαν κοντά στην πόλη Ντέιρ Εζούρ στη Συρία, στην οποία βρίσκονται τα 2/3 περίπου της συνολικής διαθέσιμης στο ISIS ποσότητας πετρελαίου.
Κατόπιν αυτής της εξέλιξης ο στρατηγός Στιβ Ουόρεν, εκπρόσωπος των δυνάμεων ασφαλείας της Βαγδάτης υπολογίζει ότι η παραγωγή πετρελαίου αγγίζει πλέον τα 34.000 βαρέλια την ημέρα, ωστόσο σύμφωνα με άλλη πηγή που μίλησε στο CNN, η ποσότητα φθάνει μερικές φορές ακόμα και στα μόλις 20.000 βαρέλια, καταγράφονταν πτώση 60%.
Παράλληλα, η τιμή πώληση του βαρελιού είναι 20 δολάρια για τις περιοχές εκτός ISIS ενώ για τις περιοχές που ελέγχει η οργάνωση αυτή τουλάχιστον διπλασιάζεται, αποτυπώνοντας ωστόσο ενδεχομένως ανεπάρκεια.
Ποιος αγοράζει πετρέλαιο από το ISIS;
Και όμως ένας από τους βασικούς αγοραστές πετρελαίου από το ISIS δεν είναι άλλος από το ίδιο το συριακό καθεστώς. Σύμφωνα με έναν αναλυτή, το καθεστώς ενδέχεται να αγοράζει μέχρι και 20.000 βαρέλια την ημέρα.
Μα, καλά, θα ρωτούσε κάποιος, το ISIS δεν πολεμάει το συριακό καθεστώς;
«Προσπαθεί ο καθένας να σφάξει τον άλλο, αλλά παρόλα αυτά είναι δεσμευμένοι σε εμπόριο εκατομμυρίων δολαρίων», απαντά ανώτατο στέλεχος του αμερικανικού υπουργείου των Οικονομικών.
Το πετρελαϊκό πάρε δώσε ξεκίνησε πέρυσι το Μάιο όταν το ISIS κατέκτησε την πόλη της Παλμύρας μαζί και τις πολύτιμες πετρελαϊκές της πηγές και εγκαταστάσεις, εξέλιξη που εξώθησε το συριακό καθεστώς σε… παζάρι με την οργάνωση.
Η συμφωνία –με βάση εκτιμήσεις αναλυτών- προέβλεπε την διοχέτευση πετρελαίου στα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας της Συρίας με αντάλλαγμα είτε χρήματα είτε ρευματοδότηση.
Τί γίνεται με τα έσοδα από φόρους;
Κατά την υλοποίηση της επεκτατικής του πολιτικής στο Ιράκ και στη βόρεια Συρία το 2014, το ISIS κατέλαβε τεράστια ποσά προσωπικής περιουσίας.
Στη Μοσούλη απλά έκανε κατασχέσεις και εκ νέου πωλήσεις σπιτιών όσων δραπέτευσαν και άρπαξε και τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς ενώ από πωλήσεις αρχαιοτήτων υπολογίζεται ότι εισέπραξε άλλα 100 εκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με εκτιμήσεις Ιρακινών αξιωματούχων.
Παράλληλα, το 2014 εισέπραξε 20 εκατομμύρια από λύτρα που πληρώθηκαν, υπολογίζει το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών.
Από λεηλασίες και ληστείες φαίνεται ότι το Ισλαμικό Κράτος αποκόμιζε – με βάση αρκετές έρευνες- έως και το 40% των εσόδων του. Ωστόσο, μπορεί κανείς να κατασχέσει μια περιουσία, να ληστέψει μια τράπεζα και να πουλήσει έναν όμηρο μια μόνο φορά.
Το ISIS επέβαλλε εξαρχής βαρείς και διάφορους φόρους στους πληθυσμούς που ζουν υπό την κατοχή του. Ο φόρος που λέγεται zakat αποσπά το 10% του εισοδήματος κάποιου πολίτη αλλά και το 10% του πόσου κάθε φορά που κάποιος αποσύρει μετρητά από λογαριασμό τράπεζας.
Παράλληλα, υπάρχει χρέωση για την χρησιμοποίηση νερού, ρεύματος και υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας. Ο φόρος αυτός φέρεται ότι ανέρχεται στο 20%.
Το ISIS εισπράττει μάλιστα χρήματα από χριστιανούς μέσω ενός ισλαμικού φόρου που ονομάζεται jizya. Εφόσον αρνηθούν να τον πληρώσουν, θα βρεθούν αντιμέτωποι με τον θάνατο, όπως ανακοίνωσε η οργάνωση το 2014.
Οι «αποστάτες» όπως ονομάζονται είναι υποχρεωμένοι να πληρώσουν χρέωση μεταμέλειας που φθάνει στα 2.500 δολάρια, σύμφωνα με επίσημα έγγραφα της οργάνωσης.
Βοηθητικά έχουν συμβάλλει δωρεές από τον Περσικό Κόλπο και αλλού, αν και όχι στο επίπεδο που γινόταν με την αλ Κάιντα. Ωστόσο, οι διεθνείς κυρώσεις έχουν δυσχεράνει πολύ τη διαδικασία αυτή τους δωρητές.
Από που χάνει λεφτά επομένως το ISIS;
Το μεγαλύτερο πρόβλημα αυτή τη στιγμή για τους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους είναι πολλοί είναι αυτοί που έχουν τραπεί σε φυγή από τις περιοχές τους.
Όταν μάλιστα πρόκειται για επιστήμονες όπως γιατροί και μηχανικοί, το πλήγμα είναι ακόμα ισχυρότερο. Όπως αποδεικνύουν έγγραφα της οργάνωσης έχουν υπάρξει μάλιστα και απειλές εναντίον κυρίως επαγγελματιών του χώρου της υγείας ότι θα κατασχεθούν τα σπίτια και οι περιουσίες τους εάν δεν αποφασίσουν να επιστρέψουν.
Το πρόβλημα για το χαλιφάτο έγκειται κυρίως στο γεγονός ότι η οικονομία του έχει εν πολλοίς απομονωθεί από τον έξω κόσμο καθιστώντας δύσκολη την ανάπτυξη και πώληση των πόρων που βρίσκονται υπό την κατοχή του, από υδροηλεκτρικό ρεύμα και πετρέλαιο σε τσιμέντο μέχρι και σιτάρι.
Το γεγονός αυτό αποδίδεται κατά κύριο λόγο στον τερματισμό από μέρους της Τουρκίας των παράνομων του παράνομου εμπορίου από το οποίο το ISIS επωφελείτο.
Η συμμαχία υπό τις ΗΠΑ έθεσε παράλληλα ως προτεραιότητα την εξολόθρευση των ειδικών περί τα δημοσιονομικά που ενεργούσαν για λογαριασμό του Ισλαμικού Κράτους. Ένας τέτοιος, ο Αμπού Σαλάχ, σκοτώθηκε τον περασμένο Νοέμβριο.
Εκτιμάται ότι μια τέτοια εξειδίκευση πολύ δύσκολα υποκαθίσταται ενώ και άλλοι αξιωματούχοι «κλειδιά» έχουν υποστεί κυρώσεις, συμπεριλαμβανομένων όσων ασχολούνται με το πετρέλαιο.
Επομένως τι κάνει για όλα αυτά το ISIS;
Έγγραφα προερχόμενα από τη Ράκα δείχνουν ότι «λόγω των έκτακτων συνθηκών που αντιμετωπίζει το Ισλαμικό Κράτος» έχει περικοπεί το μισθολογικό κόστος σε μαχητές και δημόσιους υπαλλήλους κατά 50%.
Τα έγγραφα δείχνουν ότι η περικοπή έχει επιβληθεί μόνο στη Ράκα, όμως η λιτότητα επιβάλλεται και σε άλλους τομείς. Είναι ενδεικτικό ότι πλέον η χρήση ποδηλάτου επιτρέπεται μόνο για αποστολές σχετιζόμενες με τον πόλεμο και όχι για ιδιωτική διαδρομή.
Σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους, η κατάσταση φέρεται να επιδεινώθηκε στις 11 Ιανουαρίου όταν αεροπορικός βομβαρδισμός ανατίναξε και κατέστρεψε «εκατομμύρια» σε χαρτονομίσματα, κάτι που φαίνεται ότι ανάγκασε το ISIS να αυξήσει τις προσπάθειες συλλογής φόρων.
Ατεκμηρίωτες πληροφορίες αναφέρουν μάλιστα ότι στη Μοσούλη και τη Φαλούτζα άρχισε να πωλείται για 1.000 – 2.000 δολάρια το κεφάλι το «δικαίωμα» στη φυγή. Όπως τονίζουν ιρακινές πηγές, το ISIS ξεκίνησε την ίδια στιγμή να διασπείρει τα μετρητά του σε διαφορετικές τοποθεσίες.
Με τις αλυσίδες προμηθειών να έχουν πλέον αποκοπεί, για παράδειγμα στο βόρειο Ιράκ, το ISIS απαιτείται να ξοδεύει περισσότερα χρήματα ώστε να μεταφέρει μαχητές, όπλα και προμήθειες δια μέσου πιο κυκλικών οδών κατά μήκος της ερήμου Τζαζίρα.
Η διαδικασία μεταφοράς μετρητών για την αγορά προϊόντων έχει δυσκολέψει ιδιαίτερα. Το αμερικανικό υπουργείο των Οικονομικών φέρεται να είναι σε στενή συνεργασία με 30 χώρες και οργανισμούς για την αποκοπή των τραπεζικών παραρτημάτων στις κατεχόμενες περιοχές από το διεθνές οικονομικό σύστημα.
Φαίνεται όμως ότι ακόμα το Ισλαμικό Κράτος μπορεί να έχει πρόσβαση σε ανταλλακτήρια συναλλάγματος σε Ιράκ, Τουρκία και Λίβανο, τα οποία και λειτουργούν εκτός επισήμου χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Πλέον, οι ενδείξεις συνηγορούν ότι στις υπό κατοχή ISIS περιοχές έχει εμφανιστεί αυξημένος πληθωρισμός, σημαντικές ελλείψεις και διογκωμένη τάση προσπάθειας ανάκτησης ελέγχου δια της ωμής βίας.
Η οικονομία πηγαίνει πολύ άσχημα, οι άνθρωποι δεν είναι μόνο φοβισμένοι αλλά και πολύ φτωχοί και στο τέλος αναμένω ότι αυτό θα καταρρεύσει, βλέποντας επίσης ότι μεγάλο μέρος των εδαφών που κέρδισε το Ιράκ το 2013 και το 2014 έχει χαθεί πλέον. Επομένως το τέλος τους θα έρθει, το πότε ακριβώς όμως δεν ξέρουμε. Μπορεί να πάρει ακόμα δυο χρόνια”, σημείωσε πριν λίγες εβδομάδες μιλώντας στο CNN Greece η Ολλανδή δημοσιογράφος, Τζούντιτ Νιούρικ που ζει εδώ και χρόνια στο βόρειο Ιράκ.
Στροφή σε Λιβύη – Σε εγρήγορση το Πεντάγωνο
Σύμφωνα με δημοσίευμα των New York Times, το Πεντάγωνο παρουσίασε ήδη στον Λευκό Οίκο και στο ανώτατο επίπεδο το πιο λεπτομερές πλέγμα επιλογών για να επιτεθεί κατά της αυξημένης απειλής του Ισλαμικού Κράτους στη Λιβύη, συμπεριλαμβανομένων πιθανών αεροπορικών βομβαρδισμών κατά στρατοπέδων εκπαίδευσης, αποθηκών οπλισμού και άλλων στρατιωτικών στόχων.
Όπως γράφει χαρακτηριστικά το δημοσίευμα, οι αεροπορικοί βομβαρδισμοί κατά 30-40 στόχων σε τέσσερις περιοχές της χώρας θα αποσκοπούν στο να επιφέρουν καίριο πλήγμα στην πιο επικίνδυνη «θυγατρική» του Ισλαμικού Κράτους εκτός του Ιράκ και της Συρίας αλλά και να ανοίξει τον δρόμο σε Λίβυους στρατιώτες να μονομαχήσουν με το ISIS στο έδαφος, έχοντας την στήριξη της Δύσης.
Η συγκεκριμένη επιλογή παρουσιάστηκε από τον υπουργό Άμυνας, Άστον Κάρτερ στον ίδιο τον Μπαράκ Ομπάμα στις 22 Φεβρουαρίου, ωστόσο όπως διασαφηνίζεται, το σχέδιο δεν εξετάζεται για άμεση εφαρμογή –τουλάχιστον προς το παρόν- δεδομένης της προσήλωσης της αμερικανικής κυβέρνησης στη διπλωματική πρωτοβουλία σχηματισμού κυβέρνησης εθνικής ενότητας με τη συμμετοχή διαφορετικών φατριών μέσα στη Λιβύη.
Ο ανανεωμένος σχεδιασμός του Πενταγώνου έρχεται στον απόηχο των πληροφοριών ότι βρετανικές, αμερικανικές, γαλλικές, ακόμα και ιταλικές ειδικές δυνάμεις βρίσκονται εδώ και μήνες στη Λιβύη, διεξάγοντας επιχειρήσεις αναγνώρισης, συλλογής μυστικών πληροφοριών, διασταύρωσης στοιχείων και επαφών με Λίβυους στρατιώτες.
Σύμφωνα μάλιστα με το ρεπορτάζ της Μαρίας Καρχιλάκη, η αντίστροφη μέτρηση για νέα στρατιωτική επέμβαση της Δύσης στη Λιβύη έχει ήδη αρχίσει, με τον πρέσβης επί τιμή, Αλέξανδρο Μαλλιά να προσδιορίζει μέσα στο επόμενο τρίμηνο την έναρξη των επιχειρήσεων.
