ΤΙ ΣΥΖΗΤΗΣΑΝ ΠΟΥΤΙΝ ΚΑΙ ΕΡΝΤΟΓΑΝ
Αναβίωση του Turkish Stream, άρση των περιορισμών που είχαν επιβληθεί σε τουρκικές εταιρίες στη Ρωσία προκειμένου να αποκατασταθούν οι εμπορικές σχέσεις, σταδιακή άρση των υπόλοιπων οικονομικών κυρώσεων που είχε επιβάλει η Μόσχα στην Άγκυρα, κατ’αρχήν συμφωνία για τη δημιουργία ενός κοινού επενδυτικού ταμείου, ενίσχυση της συνεργασίας στον τομέα της άμυνας και επαναφορά του στόχου για εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των δύο χωρών ύψους 100 δισ. ευρώ το χρόνο.
Αυτά είναι τα πρώτα και απτά αποτελέσματα της πολυαναμενόμενης αποκατάστασης των σχέσεων Ρωσίας-Τουρκίας, όπως τα ανακοίνωσαν σε κοινή συνέντευξη Τύπου Βλαντιμίρ Πούτιν και Ταγίπ Ερντογάν μετά την συνάντησή του στην Αγία Πετρούπολη.
Η «ολική επαναφορά» των διμερών σχέσεων αποτελεί ωστόσο και ένα σαφές μήνυμα προς την Ευρώπη αλλά και το ΝΑΤΟ. Μετά τις αποφάσεις της συνόδου του ΝΑΤΟ στη Βαρσοβία για ανάπτυξη πολυεθνικώνδυνάμεων στα κράτη της Βαλτικής και την Πολωνία, μια ανάσα από τα ρωσικά σύνορα, η προσέγγιση του Ερντογάν αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για τον Πούτιν να αναδείξει τις ρωγμές εντός της ευρωατλαντικής συμμαχίας. Αλλά και για την Τουρκία, η αναθέρμανση των σχέσεων με την Μόσχα πραγματοποιείται σε μια περίοδο που ο πρόεδρος Ερντογάν εξαπολύει ανοιχτά πλέον βολές προς την ΕΕ για το θέμα της βίζας και προς τις ΗΠΑ για το θέμα της έκδοσης του Φετουλάχ Γκιουλέν.
Ενδεικτικές του κλίματος «ρήξης με τη Δύση» είναι οι δηλώσεις του υπουργού Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της γείτονος Ομάρ Τσελίκ και του υπουργού Δικαιοσύνης Μπεκίρ Μποζντάγκ. Ο πρώτος απείλησε με άμεση αναστολή της εφαρμογής της συμφωνίας για το προσφυγικό στην περίπτωση που οι Βρυξέλλες δεν ορίσουν ημερομηνία για την άρση των ταξιδιωτικών βεβαιώσεων για τους τούρκους πολίτες στην ΕΕ. Ο δεύτερος κάλεσε τις ΗΠΑ να μην θυσιάσουν τις διμερείς σχέσεις με την Τουρκία για χάρη του «τρομοκράτη», όπως τον αποκάλεσε, Γκιουλέν.
Τι αποφάσισαν οι δύο ηγέτες
Την αναβίωση του πρότζεκτ του Turkish Stream για τη μεταφορά ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη μέσω Toυρκίας προανήγγειλε ο τούρκος πρόεδρος Ερντογάν σε δηλώσεις του μετά το πέρας της συνάντησης με το ρώσο ομόλογό του. Από τη μεριά του ο Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε πως η άρση των οικονομικών κυρώσεων που επέβαλε η Μόσχα προς την Άγκυρα, μετά την κατάρριψη του ρωσικού Σουχόι από τουρκικά μαχητικά τον περασμένο Νοέμβριο, θα γίνει βήμα-βήμα. Στη συνάντηση υπήρξε ακόμη κατ’αρχήν συμφωνία για τη δημιουργία ενός κοινού επενδυτικού ταμείου και επαναφορά του στόχου για εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των δύο χωρών ύψους 100 δισ. ευρώ το χρόνο. Ακόμη, σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε ρώσος υπουργός, μέχρι το τέλος του έτους θα έχει αρθεί και το ρωσικό εμπάργκο στα τουρκικά αγροτικά προϊόντα.
«Χρειάζεται αρκετή δουλειά για να αποκατασταθούν οι οικονομικοί δεσμοί, έχουμε την πρόθεση να άρουμε σταδιακά τους περιορισμούς που είχαμε επιβάλει σε τουρκικές εταιρίες», σημείωσε κατά τη διάρκεια της κοινής συνέντευξης Τύπου ο Βλαντιμίρ Πούτιν και πρόσθεσε: «Η ενέργεια είναι επίσης ένα στοιχεία κλειδί της συνεργασίας μας, για αυτό πρέπει να λυθούν τα πολιτικά θέματα. Λάβαμε διαβεβαιώσεις για την ασφάλεια των ρώσων τουριστών στην Τουρκία, είναι θέμα χρόνου να επανέλθουν οι αριθμοί των τουριστών στο προ κρίσης επίπεδα».
Όπως σημείωσε χαρακτηριστικά ο ρώσος πρόεδρος, τα βήματα για την αποκατάσταση των σχέσεων των δύο χωρών θα πραγματοποιηθούν τις επόμενες εβδομάδες, ενώ έκανε λόγο για ένα ένα μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα οικονομικής συνεργασίας με την Τουρκία.
«Οι ρωσο-τουρκικές σχέσεις έχουν ενδυναμωθεί και έχουν γίνει πιο ανθεκτικές στην κρίση. Οι σχέσεις με τη Μόσχα δεν αφορούν μόνο την οικονομία, αλλά φέρνουν σταθερότητα» δήλωσε από τη μεριά του ο Ταγίπ Ερντογάν, τονίζοντας πως η φιλία μεταξύ των δύο χωρών έχει αποκατασταθεί. Ο τούρκος πρόεδρος αποκάλυψε πως έχει επέλθει συμφωνία για την κατασκευή του εργοστασίου πυρηνικής ενέργειας στο Ακούγιου, ενώ δήλωσε πως το πρότζεκτ του Turkish Stream θα ολοκληρωθεί. «Θα διευκολύνουμε τη μεταφορά αποθεμάτων φυσικού αερίου προς την ΕΕ μέσα από την οδό του Turkish Stream» σημείωσε.Υπενθυμίζεται ότι και τα δύο σχέδια είχαν «παγώσει» μετά την διάρρηξη των σχέσεων Μόσχας-Άγκυρας τον περασμένο Νοέμβριο. Ακόμη, γνωστοποίησε πως οι συζητήσεις για την επανεκκίνηση των πτήσεων τσάρτερ από τη Ρωσία προς την Τουρκία θα επιταχυνθούν.
Ο Ερντογάν ευχαρίστησε ακόμη τη Μόσχα για την ψυχολογική και ηθική υποστήριξη που αυτή παρείχε μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα, ενώ προσφώνησε τον Πούτιν «αγαπητέ μου φίλε».
Στις συνομιλίες συμμετείχαν εκτός από τους δύο ηγέτες, ο επικεφαλής της τουρκικής μυστικής υπηρεσίας Χακαν Φιντάν και o επικεφαλής της ρωσικής υπηρεσίας ασφάλειας Valeriy Gerasimov, ο επικεφαλής τηςGazprom Αλεξέι Μίλερ, οι υπουργοί ενέργειας και αγροτικής ανάπτυξης των δύο χωρών καθώς και αρμόδιοι οικονομικοί σύμβουλοι των δύο αρχηγών.
«Αγκάθι» παραμένει η Συρία
«Αγκάθι» στην επαναπροσέγγιση των δύο ηγετών παραμένει ωστόσο το θέμα της Συρίας. Τουρκία και Ρωσία έχουν τελείως διαφορετική προσέγγιση αναφορικά με το μέλλον του προέδρου της χώρας Μπασάρ Αλ-Άσαντ. Η μεν Ρωσία επιθυμεί αυτός να παραμείνει τουλάχιστον για κάποιο μεταβατικό διάστημα στην ηγεσία, η δε Άγκυρα επιμένει στην άμεση απομάκρυνσή του, υποστηρίζοντας δυνάμεις της αντιπολίτευσης.
Χαρακτηριστική ωστόσο του καλού κλίματος που υπήρξε στη συνάντηση ήταν η δήλωση του ρώσου προέδρου για το θέμα. «Είναι δυνατό να επιλύσουμε τις διαφορές μας με την Τουρκία στο θέμα της Συρίας. Θα συζητήσουμε το θέμα μετά τη συνέντευξη Τύπου, επίσης θα υπάρξουν συναντήσεις με επικεφαλής εταιριών και από τις δύο χώρες. Έχουμε διαφορά απόψεων στο θέμα της Συρίας, αλλά θα προσπαθήσουμε να βρούμε κοινό έδαφος. Είναι αναγκαία μια δημοκρατική λύση», είπε χαρακτηριστικά.
Μηνύματα σε ΕΕ, ΗΠΑ και ΝΑΤΟ
Η επίσκεψη Ερντογάν στην Αγία Πετρούπολη πραγματοποιείται όμως σε μια περίοδο που οι σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ και με τις ΗΠΑ περνούν σοβαρή δοκιμασία, με την Άγκυρα να δείχνει σημάδια και προθέσεις απομάκρυνσης ή και ρήξης με τους δυτικούς της συμμάχους.
Την Δευτέρα, ο Ερντογάν εκτόξευσε και πάλι απειλές προς τις Βρυξέλλες για ακύρωση της συμφωνίας για το προσφυγικό εάν δεν διευθετηθεί άμεσα το θέμα της βίζας. Την ίδια στιγμή, εξαπέλυσε μύδρουςεναντίον της Ουάσινγκτον για το θέμα της έκδοσης του Φετουλάχ Γκιουλέν, τον οποίο κατονομάζει ως εμπνευστή του πραξικοπήματος.
Δίχως αμφιβολία, η επαναπροσέγγιση και αναθέρμανση των σχέσεων των δύο χωρών στέλνει ένα σαφές μήνυμα προς τη Δύση, πως η Τουρκία μπορεί να βρει και αλλού «φίλους». Δείχνει επίσης να εξυπηρετεί με τον καλύτερο τρόπο την πάγια στρατηγική του Βλαντιμίρ Πούτιν να εκμεταλλεύεται και να ενισχύει τα όποια ρήγματα διαπιστώνονται κατά καιρούς εντός του ΝΑΤΟ και εντός ΕΕ.
Ακόμη, πρέπει να σημειωθεί ότι εφόσον προχωρήσει το σχέδιο του Turkish Stream, η Άγκυρα μπαίνει και πάλι δυναμικά στο ενεργειακό παιχνίδι της Ανατολικής Μεσογείου και ανακτά έναν στρατηγικό ρόλο για την τροφοδοσία φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Όπως είναι επόμενο, αυτό θα ενισχύσει περαιτέρω τη διαπραγματευτική της θέση στις όποιες συνομιλίες με την ΕΕ.
Τη στιγμή που ο τούρκος πρόεδρος βρισκόταν στην Αγία Πετρούπολη, υπουργοί της τουρκικής κυβέρνησης επανέρχονταν στις αιτιάσεις τους στέλνοντας μηνύματα σε ΕΕ και ΝΑΤΟ. Ο υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Ομάρ Τσελίκ, μιλώντας στο τηλεοπτικό δίκτυο Haberturk, απείλησε με άμεση αναστολή της συμφωνίας για το προσφυγικό εφόσον η ΕΕ δεν ορίσει άμεσα ημερομηνία για την άρση της βίζας τούρκων υπηκόων στα ταξίδια τους προς την Ευρώπη. Νωρίτερα, ο υπουργός Δικαιοσύνης Μπεκίρ Μποζντάγ, δήλωνε ότι τα αντιαμερικανικά αισθήματα του τουρκικού λαού βρίσκονται στο αποκορύφωμά τους, λόγω του ζητήματος έκδοσης του μουσουλμάνου ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν. Προειδοποίησε δε την Ουάσιγκτον ότι αν δεν εκδώσει στον Γκιουλέν, θα έχει θυσιάσει την Τουρκία στον βωμό της τρομοκρατίας.
