ΤΟΥΡΚΙΑ ΤΩΡΑ: Οι νευρικές αντιδράσεις της Τουρκίας τις τελευταίες ημέρες έχουν μία και μοναδική πηγή, την ανησυχία για την προώθηση των ενεργειακών σχεδιασμών όλων των γειτονικών χωρών της, περιλαμβανομένων της Ελλάδας, της Αιγύπτου και της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Το ιστορικό σύνδρομο περικύκλωσης που χαρακτηρίζει την τουρκική συμπεριφορά στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά και οι κάκιστες σχέσεις που διατηρεί αυτή τη στιγμή ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με τον Αιγύπτιο ομόλογό του Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι μετέτρεψαν την τριμερή (Ελλάδα, Κύπρος, Αίγυπτος) που πραγματοποιήθηκε στην Κρήτη πριν από λίγες ημέρες σε απόδειξη ότι οι τρεις χώρες βρίσκονται λίγο πριν από τη χάραξη μεταξύ τους ΑΟΖ.
Η ξαφνική επανάκαμψη της τακτικής των υπερπτήσεων σε ελληνικά νησιά στο Ανατολικό Αιγαίο, οι νέες εξαγγελίες για γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ και η διαρροή στον –απολύτως προσκείμενο στον κ. Ερντογάν– Τύπο χαρτών που παρουσιάζουν την Τουρκία ως πρακτικά αποκλεισμένη από την πρόσβαση στο σκέλος της Ανατολικής Μεσογείου που παραδοσιακά υπολογίζεται από την Αγκυρα ως στήλη ύδατος που βρίσκεται επί τουρκικής υφαλοκρηπίδας οφείλονται στην αίσθηση ότι η Ελλάδα και η Αίγυπτος βρίσκονται κοντά σε κάποιου είδους συμφωνία.
Στην πραγματικότητα, η Αγκυρα δεν κάνει τίποτε άλλο από το να υπενθυμίζει τις διεκδικήσεις της στην Ανατολική Μεσόγειο, οι οποίες εντοπίζονται από τον 28ο έως τον 32ο Μεσημβρινό, εν ολίγοις από τα νότια της Ρόδου, στα Δωδεκάνησα, έως τα ανοικτά της Πάφου, στην Κύπρο. Κατά την Αγκυρα, το Καστελλόριζο δεν υπολογίζεται καν ως νησί που διαθέτει κάποια επίδραση στη χάραξη της ελληνικής ΑΟΖ. Ωστόσο, για πρώτη φορά φαίνεται ότι υπάρχει ολοένα και βαθύτερη πολιτική διάσταση, η οποία πηγάζει από το διευρυνόμενο χάσμα συμφερόντων ανάμεσα στην Τουρκία (του Ερντογάν) και στην Αίγυπτο (του Σίσι). Φόβος των Τούρκων είναι ότι πιθανή τμηματική συμφωνία ΑΟΖ ανάμεσα σε Ελλάδα και Αίγυπτο θα δημιουργήσει προσκόμματα στον ευρύτερο σχεδιασμό τους, κυρίως όμως θα ξεφύγει από τα όρια της διμερούς διαφοράς Αθήνας – Αγκυρας και θα γίνει εξαιρετικά δύσκολη μια μελλοντική συνολική διευθέτηση. Οι Αιγύπτιοι, βεβαίως, φαίνεται να το γνωρίζουν και γι’ αυτό εμφανίζονται διστακτικοί να κλείσουν τη συμφωνία για τμηματική ΑΟΖ ανάμεσα στην Αίγυπτο και στην Ελλάδα στη γραμμή Κρήτη – Κάσος – Κάρπαθος. Αν και οι κ. Τσίπρας και Σίσι συμφώνησαν για ολοκλήρωση των τεχνικών διαπραγματεύσεων έως το τέλος του χρόνου, η πραγματικότητα ίσως αποδειχθεί λίγο διαφορετική, και αυτό δεν συνδέεται κατ’ ανάγκην με την επίδραση που θα έχει η Κρήτη στον υπολογισμό της ΑΟΖ όσο με την τουρκική αντίδραση έναντι και της Αιγύπτου, η οποία μοιάζει να είναι επαναπαυμένη στο κολοσσιαίων διαστάσεων κοίτασμα Ζορ.
Προσέγγιση της Λιβύης
Κατά την τουρκική αντίληψη περί ΑΟΖ, η Τουρκία και ο ηπειρωτικός όγκος της Αφρικής έχουν κοινή ΑΟΖ, με νησιά όπως η Κύπρος, η Κρήτη ή τα Δωδεκάνησα να παρεμβάλλονται. Γι’ αυτό και τα τελευταία χρόνια έχουν καταβάλει σημαντική διπλωματική προσπάθεια να καλλιεργήσουν βαθύτερες σχέσεις με τη Λιβύη, η οποία λογίζεται μεν τυπικά ως κράτος, αποτελεί όμως πρακτικά συνομοσπονδία φυλών και πολεμάρχων.
Τα συγκεκριμένα ζητήματα αποκτούν για την Αθήνα ιδιαίτερα πιεστικό χαρακτήρα, ενώ παράλληλα δημιουργούν ευκαιρίες, με την αφορμή της πιο ενεργού συμμετοχής τρίτων χωρών. Εξ αυτών η Γαλλία και οι ΗΠΑ είναι οι πλέον προφανείς, με τη δεύτερη, βεβαίως, να προσδίδει στρατηγική σημασία όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην παρουσία της στην περιοχή. Τις επόμενες εβδομάδες θα συνεχιστεί ο στρατηγικός διάλογος Ελλάδας και ΗΠΑ σε υψηλό επίπεδο και οι Αμερικανοί φαίνεται πως είναι πεπεισμένοι ότι τα τριμερή σχήματα συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο αφενός μπορεί να εγγυηθούν την ασφαλή συνέχιση των ερευνών για υδρογονάνθρακες, αφετέρου να λειτουργήσουν εν καιρώ ως μαγνήτες και για την πρόσδεση της Τουρκίας στο άρμα της Δύσης. Αυτά τα ζητήματα αναμένεται να τεθούν σε λεπτομερέστερη βάση και κατά την επόμενη συνάντηση που θα έχει ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς στην Ουάσιγκτον με τον Αμερικανό ομόλογό του Μάικ Πομπέο στις 13 Δεκεμβρίου.
«Ειρηνευτική επιχείρηση»
Ένδειξη της ενόχλησης που προκάλεσε η τριμερής της Κρήτης στην Άγκυρα είναι η δήλωση που έκανε το βράδυ της Παρασκευής ο εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ Χαμί Ακσόι, ο οποίος έφτασε στο σημείο να περιγράψει την εισβολή του 1974 στην Κύπρο ως «ειρηνευτική επιχείρηση». Ο κ. Ακσόι άφησε έμμεσες αιχμές και κατά της Αιγύπτου, λέγοντας ότι όσοι λειτουργούν «στην περιοχή εις βάρος των νόμιμων δικαιωμάτων και συμφερόντων της Δημοκρατίας της Τουρκίας και της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου, καθώς και εκείνοι που αγνοούν την Τουρκία στην περιοχή, δεν θα επιτύχουν ποτέ τους στόχους τους».
Το εξοπλιστικό
Η Αθήνα καταφανώς αναζητεί στρατηγικά αντίβαρα έναντι του τουρκικού αναθεωρητισμού. Ενα από αυτά είναι, βεβαίως, οι ΗΠΑ και η εκπεφρασμένη διάθεση των Αμερικανών να συνεργαστούν με την Ελλάδα. Αυτή την εβδομάδα στις ΗΠΑ θα βρεθεί και ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ Ευάγγελος Αποστολάκης, προκειμένου να συνεχίσει τις εντατικές επαφές που έχουν, πρακτικά, ξεκινήσει τους τελευταίους μήνες με επισκέψεις και από τους αρχηγούς των επιτελείων. Η Αθήνα επείγεται για ενίσχυση σε υλικό επίπεδο, λόγω της παλαιότητας του εξοπλισμού. Αυτή τη στιγμή, στα επιτελεία βρίσκονται λίστες για τους εξοπλισμούς που οι ΗΠΑ μπορούν να παραχωρήσουν μέσω FMF και FMS. Υπάρχουν ορισμένες λύσεις, όπως ακταιωροί 80 μέτρων της αμερικανικής ακτοφυλακής (στο μέγεθος της UMUT που στις αρχές του χρόνου εμβόλισε σκάφος του Λιμενικού), οι οποίες θα μπορούσαν να σηκώσουν βάρος περιπολιών από τις κύριες μονάδες κρούσης του Πολεμικού Ναυτικού στο Αιγαίο. Η Αθήνα έχει, επίσης, ζητήσει να βολιδοσκοπηθεί αν η Ελλάδα μπορεί να συμμετάσχει σε πρόγραμμα συμπαραγωγής φρεγατών τύπου F-100 με τις ΗΠΑ και την Ισπανία, γράφει η εφημερίδα Καθημερινή.
