Έντονη είναι η συγκινησιακή φόρτιση που πλανάται μέσα στην αιωρούμενη ολοκλήρωση του καλοκαιριού, με αφορμή τον εορτασμό της Κοίμησης της Θεοτόκου∙ της λαμπρότερης θεομητορικής γιορτής της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Ο λαός μας τιμά την μετάσταση της Παναγίας από την γη στον ουρανό∙ τον εναγκαλισμό της Μητέρας με τον αγαπημένο Υιό της.
Η λατρεία στο πρόσωπό της Παναγίας εκφράζεται μέσα από τα εκατοντάδες ονόματα που της έχουν προσδώσει:
Γιάτρισσα, Βρεφοκρατούσα, Γλυκοφιλούσα, Ελεούσα, Παντάνασσα, Κεχαριτωμένη, Μολυβδοσκέπαστη, Τουρλιανή, Αθηνιώτισσα… αλλά και από τους αμέτρητους ναούς και ξωκλήσια αφιερωμένα στη Χάρη της.
Στις 15 Αυγούστου χιλιάδες πιστών με την ψυχή γεμάτη ελπίδα και κατάνυξη προστρέχουν στα αναρίθμητα προσκυνήματα, όπου λιτανεύονται οι θαυματουργές εικόνες της Παναγίας. Τη γιορτινή αυτή ημέρα, οι πλατείες των χωριών «φοράνε τα καλά τους»∙ οι τοπικοί πολιτιστικοί σύλλογοι στήνουν παραδοσιακά γλέντια και χορούς για να τιμήσουν τη Μεγαλόχαρη∙
Το μεγαλύτερο προσκύνημα θεωρείται αυτό της Μεγαλόχαρης στην Τήνο. Στο κυκλαδίτικο νησί, που στη συνείδηση των Ελλήνων είναι απόλυτα ταυτισμένο με την Παναγιά του, ο εορτασμός του Δεκαπενταύγουστου αποτελεί τη λαμπρότερη γιορτή. Κάθε χρόνο χιλιάδες προσκυνητές συρρέουν εδώ, ανηφορίζοντας με κατάνυξη προς την εκκλησία για να εκπληρώσουν το τάμα τους στη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Οι πιστοί, που διανύουν την απόσταση από το λιμάνι μέχρι την είσοδο της εκκλησίας γονατιστοί, η περιφορά του επιταφίου και η μεγαλοπρεπής λιτάνευση της εικόνας σ’ ολόκληρη τη πόλη δημιουργούν κατανυκτική ατμόσφαιρα γεμάτη θρησκευτικό δέος και συγκίνηση.
Πόλος έλξης την ημέρα του Δεκαπενταύγουστου είναι και η Πάρος, χάρη σε μια από τις εντυπωσιακότερες εκκλησίες του Αιγαίου, τον παλαιοχριστιανικό ναό της Εκατονταπυλιανής. Στην Παροικιά, την πρωτεύουσα του νησιού, η θρησκευτική τελετή χαρακτηρίζεται από την περιφορά του επιταφίου της Παναγίας. Ακολουθεί παραδοσιακό γλέντι με νησιώτικους χορούς και με το παριανό κρασί να ρέει άφθονο… Στο κοντινό λιμανάκι της Νάουσας, η νύχτα γίνεται μέρα, όταν δεκάδες καΐκια με αναμμένες δάδες προσεγγίζουν την προβλήτα δίνοντας το σύνθημα για την έναρξη της γιορτής.
Θρησκευτικό έμβλημα του Ποντιακού Ελληνισμού, η Ιερά Μονή Παναγίας Σουμελά, σύμβολο των «χαμένων πατρίδων» και της ποντιακής πίστης, εορτάζεται με θρησκευτική μεγαλοπρέπεια. Η ιστορική εκκλησία, που είναι θεμελιωμένη στις πλαγιές του Βερμίου όρους, συγκεντρώνει χιλιάδες πιστών απ’ ολόκληρη την Ελλάδα. Η Θεία Λειτουργία και ο Μεγάλος Εσπερινός της Κοίμησης της Θεοτόκου τελούνται με μεγάλη ευλάβεια. Στο αποκορύφωμα της μεγάλης γιορτής, ποντιακά συγκροτήματα προσφέρουν μοναδικές στιγμές με παραδοσιακούς σκοπούς και πολύωρο γλέντι.
Το «Πάσχα του καλοκαιριού» σε κάθε γωνιά της Ελλάδας
Πάσχα του καλοκαιριού ονομάζει ο λαός μας τον Δεκαπενταύγουστο. Όπου κι αν σας βγάλει ο δρόμος σας ετούτη τη μέρα, σίγουρα θα βρείτε και μια εκκλησιά που θα γιορτάζει την Παναγιά της.
Στη Σκιάθο, το νησί του Παπαδιαμάντη, το βράδυ της παραμονής γίνεται η έξοδος του επιταφίου της Παναγίας υπό την συγκινητική μελωδία των εγκωμίων της Θεοτόκου που ψάλουν όλοι μαζί οι Σκιαθίτες.
Στην Πάτμο, το νησί της Ορθοδοξίας, όπου τα πάντα περιστρέφονται γύρω από το ιστορικό Μοναστήρι της Αποκάλυψης, ο χρυσοποίκιλτος επιτάφιος περιφέρεται από τους μοναχούς στα σοκάκια του νησιού, ενώ οι καμπάνες ηχούν ασταμάτητα.
Στα Ζαγοροχώρια, ξακουστά σε όλη την Ελλάδα για τα πανηγύρια του Δεκαπενταύγουστου, οι εκδηλώσεις στη μνήμη της Κοίμησης της Θεοτόκου είναι τριήμερες και δίνουν την ευκαιρία για τρικούβερτο γλέντι με παραδοσιακούς ηπειρώτικους σκοπούς.
Στη Θάσο, στο χωριό Παναγιά που πήρε το όνομά του από τη Θεοτόκο, μετά τη λιτάνευση της εικόνας, που συνοδεύεται από πολυμελή μπάντα, οι πιστοί μαζεύονται στο προαύλιο της εκκλησίας όπου παρακάθονται στο γιορτινό τραπέζι που περιλαμβάνει πατάτες, ρύζι και μοσχάρι στιφάδο.
Στην Κάσο και στο χωριό Παναγιά γίνεται το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού. Όλα τα πατροπαράδοτα έθιμα τηρούνται ευλαβικά και δεν είναι λίγοι οι ξενιτεμένοι Κασιώτες που επιλέγουν αυτή τη μέρα για να επισκεφθούν τον τόπο τους.
Στη Λέσβο, η Παναγιά η Αγιασώτισσα προσφέρει ένα από τα ωραιότερα πανηγύρια του ανατολικού Αιγαίου. Πολλοί προσκυνητές με αφετηρία την πόλη της Μυτιλήνης περπατούν 25 ολόκληρα χιλιόμετρα για να φτάσουν στον αυλόγυρο της εκκλησίας, όπου και διανυκτερεύουν. Στη γραφική κωμόπολη της Αγιάσου βιώνει κανείς όλη την ατμόσφαιρα ενός γνήσιου νησιώτικου πανηγυριού.
Στην Κάρπαθο, σ’ αυτό το ξεχωριστό νησί της Δωδεκανήσου, η Παναγιά στην Όλυμπο γιορτάζεται με τον πιο κατανυκτικό τρόπο. Εδώ, οι λειτουργίες είναι βαθιά συνδεδεμένες με το πένθος για τη Παναγία που «έφυγε». Αποκορύφωμα του εορτασμού είναι ο παραδοσιακός Κάτω Χορός που ξεκινά από τους άντρες σε σταθερό, αργόσυρτο βήμα και κατανυκτική διάθεση. Ακολουθούν οι γυναίκες ντυμένες με τις εκπληκτικής ομορφιάς παραδοσιακές γιορτινές στολές τους.
Στη Κεφαλονιά, κοντά στο χωριό Μαρκόπουλο, τα φιδάκια της Παναγιάς προσελκύουν κάθε χρόνο χιλιάδες προσκυνητές, που βεβαιώνουν με τα μάτια τους ένα μοναδικό φαινόμενο. Κάθε 15 Αυγούστου μικρά άκακα φιδάκια εμφανίζονται στον τρούλο της εκκλησίας. Σύμφωνα με τον μύθο, πρόκειται για τις καλόγριες ενός παλιού μοναστηριού που υπήρχε στη περιοχή, που προκειμένου να μην πέσουν στα χέρια των πειρατών παρακάλεσαν την Παναγιά να τις μεταμορφώσει σε φίδια.
Στην πόλη της Σιάτιστας, στο νομό Κοζάνης, η λειτουργία της Μεγαλόχαρης είναι μια ξεχωριστή εμπειρία. Τη λειτουργία παρακολουθούν προσκυνητές καβαλάρηδες πάνω σε στολισμένα άλογα. Με το πέρας της λειτουργίας επιστρέφουν έφιπποι στην πόλη όπου πλήθος κόσμου τους περιμένει για να δώσουν το έναυσμα της γιορτής. Το έθιμο χρονολογείται από την Τουρκοκρατία, ως μια ευκαιρία για τους σκλαβωμένους Έλληνες να δείξουν τη λεβεντιά και τον πόθο τους για λευτεριά.
Στα Κουφονήσια, γιορτάζει η Παναγιά στο Κάτω Κουφονήσι. Μετά τη λειτουργία προσφέρεται φαγητό από τους ντόπιους και κατόπιν όλοι μεταφέρονται με καΐκια στο Πάνω Κουφονήσι για γλέντι με θαλασσινούς μεζέδες μέχρι πρωίας.
