Ρήγμα της Ανατολίας: Μέχρι πόσα Ρίχτερ μπορεί να δώσει και γιατί υπάρχει ανησυχία;
Ειδήσεις: Ο φόβος για το ρήγμα της Βόρειας Ανατολίας επέστρεψε και ξυπνά μνήμες από το παρελθόν.
Διαβάστε όλες τις ειδήσεις από το tilegrafimanews.gr
Στους κόλπους των σεισμολόγων επικρατεί έντονος προβληματισμός μετά τον χθεσινό ισχυρό σεισμό στον υποθαλάσσιο χώρο 20 χιλιόμετρα νότια του Αγίου Όρους, μεγέθους 5,4 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ. Πόσο ισχυρούς σεισμούς μπορεί να δώσει η τάφρος του Αιγαίου;
Οι σεισμολόγοι αναμένουν τις επόμενες ώρες για να επιβεβαιώσουν ότι πρόκειται για τον κύριο σεισμό στην περιοχή, που παρά το μέγεθός του δεν προκάλεσε σοβαρές ζημιές στις περιοχές που έγινε αισθητός. Όμως όπως αναφέρουν οι περισσότεροι επιστήμονες ο σεισμός συνδέεται άμεσα με το ρήγμα της Βόρειας Ανατολίας και την επέκτασή του που αποκαλείται τάφρος του Βορείου Αιγαίου.
Κατά κοινή ομολογία το συγκεκριμένο ρήγμα μπορεί να δώσει πολύ ισχυρούς σεισμούς κάτι που έχει επισημανθεί πολλές φορές στο παρελθόν. Η ισχυρή σεισμική δόνηση έγινε αισθητή ακόμα και στην Αττική, ενώ όπως αναφέρει και ο σεισμολόγος και μέλος της Επιτροπής Εκτίμησης Σεισμικού Κινδύνου, κ. Γεράσιμος Παπαδόπουλος, η περιοχή στην οποία κατεγράφη ο σεισμός, γνωστή ως η Τάφρος του Βορείου Αιγαίου, είναι ένα ρήγμα που στο παρελθόν έχει δώσει πολύ ισχυρές δονήσεις.
«Το 1982 κατεγράφη σεισμός μεγέθους 6,7 της κλίμακας Ρίχτερ, ενώ ακόμα πιο παλιά, το 1905, το ίδιο ρήγμα είχε δώσει σεισμό μεγέθους 7,2 ρίχτερ. Το επίκεντρο του σεισμού που σημειώθηκε την Κυριακή βρίσκεται πιο κοντά στο σημείο που κατεγράφη ο σεισμός του 1982. Η μετασεισμική δραστηριότητα είναι έντονη στην περιοχή και ακόμα δεν μπορούμε να αξιολογήσουμε αν πρόκειται για τον κύριο σεισμό, όμως τα πρώτα δείγματα μας κάνουν να είμαστε αισιόδοξοι», εξηγεί ο κ. Παπαδόπουλος.
Λεπτομερή μελέτη – όπως αναφέρει σε ανάρτησή του στο Facebook ο κ. Παπαδόπουλος – δημοσιεύσαμε για πρώτη φορά προ 2ετίας, με πρώτη συγγραφέα την Ιωάννα Τριανταφύλλου (εργασία από τη διδακτορική της διατριβή). Ακόμη πιο ΒΑ έγινε στις 6.8.1983 Μ6,7. Η σεισμική ζώνη της τάφρου του Β.Αιγαίου αποτελεί συνέχεια του μεγάλου ρήγματος της Βόρειας Ανατολίας και δίνει μεγάλα μεγέθη.
Στην μελέτη της κυρίας Τριανταφύλλου όπως μπορείτε να δείτε εξετάζεται εξονυχιστικά ο σεισμός του 1905 στο Άγιο Όρος ο οποίος έδωσε και ισχυρό τσουνάμι, αλλά άφησε πίσω του και 11 νεκρούς.
Στην συγκεκριμένη προ διετίας μελέτη φαίνεται ξεκάθαρα η μεγάλη σεισμικότητα της περιοχής, αλλά και το γεγονός ότι η δημιουργία τσουνάμι είναι πολύ πιθανή.
Ιδιαίτερη περίπτωση χαρακτήρισε το συγκεκριμένο ρήγμα σε δηλώσεις του ο καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής, Εφαρμοσμένης Γεωλογίας & Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών, Ευθύμιος Λέκκας, προειδοποιώντας για το ενδεχόμενο αρκετών μετασεισμών, σημειώνοντας ότι χρειάζεται προσοχή.
Το ρήγμα της Ανατολίας είναι ένα από τα πιο ισχυρά και μεγάλα ρήγματα σε όλη την Ασία και στην Ευρώπη και έχει απασχολήσει πολλές φορές όχι μόνο τους Έλληνες επιστήμονες αλλά και τους κορυφαίους Ευρωπαίους σεισμολόγους. Το ρήγμα της βόρειας Ανατολίας (τουρκικά: Kuzey Anadolu Fay Hattı) είναι ενεργό ρήγμα οριζόντιας μετατόπισης το οποίο σχηματίζεται κατά μήκος των ορίων της πλάκας της Ανατολίας και της Ευρασιατικής πλάκας. Εκτείνεται από την Καρλίοβα, στην Επαρχία του Μπινγκιόλ της ανατολικής Τουρκίας, κατά μήκος της βόρειας Τουρκίας, περνώντας 20 χιλιόμετρα νότια από την Κωνσταντινούπολη, και φτάνει μέχρι το Αιγαίο, έχοντας συνολικό μήκος 1.500 χιλιόμετρα. Το ρήγμα της βόρειας Ανατολίας είναι όμοιο σε μεγάλο βαθμό με το ρήγμα του Αγίου Ανδρέα στην Καλιφόρνια.
Μετά τον καταστροφικό σεισμό του Ερζιντζάν το 1939, έχουν καταγραφεί εφτά σεισμοί με μέγεθος πάνω από 7,0 Ρίχτερ των οποίων το επίκεντρο μετακινείται σταδιακά όλο και δυτικότερα. Οι σεισμολόγοι που παρακολοθούν αυτό το μοτίβο πιστεύουν ότι ο ένας σεισμός μπορεί να προκαλεί τον επόμενο. Αναλύοντας τις τάσεις που προκάλεσε στο ρήγμα ο τελευταίος μεγάλος σεισμός, σεισμολόγοι προέβλεψαν τον σεισμό που χτύπησε την πόλη Ιζμίτ με καταστροφικά αποτελέσματα τον Αύγουστο του 1999. Θεωρείται ότι η αλυσίδα δεν έχει ολοκληρωθεί και ένας σεισμός θα εκδηλώσει δυτικότερα στο ρήγμα, ίσως κοντά στην πολυπληθή Κωνσταντινούπολη.
Η επιστημονική έρευνα στο Αιγαίο έχει εστιαστεί τα τελευταία χρόνια στη χαρτογράφηση του δυτικού κομματιού του ρήγματος της Ανατολίας, στην περιοχή ανάμεσα στη Σαντορίνη και στην Αμοργό, αλλά και στο κομμάτι του τόξου από τη Ρόδο έως την Κρήτη, ενώ οι γνώσεις μας για τα ρήγματα των νησιών που βρίσκονται κοντά στην τουρκική ακτογραμμή είναι πιο περιορισμένες, καθώς οι επιστήμονες τα αποφεύγουν λόγω των γνωστών προβλημάτων με την γείτονα.
Θυμίζουμε ότι πριν από λίγα χρόνια, το 2019 ερευνητές του γερμανικού Κέντρου Ωκεανογραφικών Ερευνών GEOMAR Helmholtz του Κιέλου, μαζί με συναδέλφους τους από τη Γαλλία και την Τουρκία, μπόρεσαν για πρώτη φορά να κάνουν αναλυτικές μετρήσεις στο βυθό της Θάλασσας του Μαρμαρά και να δείξουν έτσι ότι σταδιακά συσσωρεύεται τεκτονική πίεση ξανά στο μεγάλο ρήγμα της Βόρειας Ανατολίας, το οποίο περνά κάτω και από αυτή τη θάλασσα. Η συσσώρευση των τεκτονικών δυνάμεων «είναι αρκετή για να πυροδοτήσει ένα σεισμό με μέγεθος μεταξύ 7,1 και 7,4», δήλωσε ο Γερμανός γεωφυσικός δρ Ντίτριχ Λάνγκε του GEOMAR, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας που έκανε τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “Nature Communications”.
Οι επιστήμονες σε εκείνη την μελέτη είχαν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η παρακολούθηση ενός ρήγματος είναι πιο δύσκολη, όταν αυτό βρίσκεται υποθαλάσσια, εκεί όπου δεν μπορεί να εισχωρήσει το σήμα του δορυφορικού GPS για να αποκαλύψει τις τεκτονικές μετακινήσεις. Οι ερευνητές του GEOMAR ανέπτυξαν ένα νέο σύστημα (GeoSEA), που επέτρεψε για πρώτη φορά να μετρηθούν ακουστικά με ακρίβεια χιλιοστών οι τεκτονικές παραμορφώσεις στο βυθό της Θάλασσας του Μαρμαρά. Στη διάρκεια δυόμισι ετών συνολικά δέκα τέτοια όργανα μέτρησης εγκαταστάθηκαν στο βυθό σε βάθος 800 μέτρων και στις δύο πλευρές του ρήγματος, κάνοντας πάνω από 650.000 μετρήσεις αποστάσεων. «Οι μετρήσεις μας δείχνουν ότι η ζώνη του ρήγματος στη Θάλασσα του Μαρμαρά είναι “κλειδωμένη”, συνεπώς συσσωρεύεται τεκτονική πίεση. Αυτή είναι η πρώτη άμεση απόδειξη για την τεκτονική συσσώρευση στο βυθό νότια της Κωνσταντινούπολης», δήλωνε ο Λάνγκε.
«Αν η συσσωρευμένη ένταση απελευθερωθεί στη διάρκεια ενός σεισμού, η ζώνη του ρήγματος θα μετακινηθεί πάνω από τέσσερα μέτρα. Αυτό αντιστοιχεί σε ένα σεισμό μεγέθους 7,1 ως 7,4», έλεγε το 2019 η καθηγήτρια Χάιντρουν Κοπ, επικεφαλής του προγράμματος GeoSEA. Όπως είπε, κάτι τέτοιο θα έχει πιθανότατα σοβαρές συνέπειες για την Κωνσταντινούπολη, όπως ο σεισμός του 1999, που είχε περισσότερα από 17.000 θύματα. Το 1766 ένας σεισμός στην περιοχή του Μαρμαρά, μεγέθους περίπου 7,5, είχε χιλιάδες θύματα και προκάλεσε εκτεταμένες υλικές καταστροφές στην Πόλη. Ήταν ο τελευταίος ισχυρός σεισμός που έχει πλήξει την Κωνσταντινούπολη και έκτοτε οι επιστήμονες αναρωτιούνται πότε θα «χτυπήσει» ο επόμενος. Αν και το ρήγμα της Βόρειας Ανατολίας στη Θάλασσα του Μαρμαρά παραμένει «σιωπηλό» εδώ και πολλά χρόνια, η νέα έρευνα αποκαλύπτει ότι ο κίνδυνος ενός μεγάλου σεισμού παραμένει μεγάλος.
Για να αντιληφθούμε τη σοβαρότητα της κατάστασης αξίζει να σημειώσουμε ότι ο κ. Λέκκας από το 2006 τόνιζε την επικινδυνότητα του συγκεκριμένου ρήγματος.
«Τόσο εμείς όσο και συνάδελφοι από το εξωτερικό έχουμε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το ρήγμα της Ανατολίας δραστηριοποιείται κατά τμήματα- “σπάει” όπως το λέμε στην ορολογία μας», υπογραμμίζει ο καθηγητής. «Κάθε ένα κομμάτι έχει δώσει, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους από το 1939 έως σήμερα, πολύ ισχυρούς σεισμούς- το 1942, το ΄43, το ΄44, το ΄57, το ΄66, το ΄92. Και βεβαίως το ρήγμα έδωσε και τον καταστροφικό σεισμό του 1999, που προκάλεσε μεγάλες καταστροφές. Το τελευταίο τμήμα του ρήγματος ωστόσο δεν έχει δώσει ακόμα σεισμό. Είναι αυτό που βρίσκεται πιο κοντά στην Ελλάδα και περνάει ουσιαστικά κάτω από την Κωνσταντινούπολη». Όπως έλεγε ο κ. Λέκκας από το 2006, «η ενέργεια που κρύβει το ρήγμα δεν έχει ακόμα εκτονωθεί. Λαμβάνοντας υπόψη και τα ιστορικά στοιχεία της περιοχής, όλοι καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι αυτό θα γίνει μέσα στα επόμενα επτά χρόνια. Η ισχυρότατη- σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων- δόνηση θα έχει επίκεντρο κοντά στην Κωνσταντινούπολη. Η τάφρος του Βορείου Αιγαίου, όμως, αποτελεί συνέχεια του ρήγματος της Ανατολίας. Αυτή καταλήγει στον Παγασητικό, και από εκεί διακλαδώνεται σε μικρότερα ρήγματα. Έχει παρατηρηθεί ότι κάθε φορά που γίνεται ένας σεισμός στην Ανατολία “ενεργοποιείται” η τάφρος… ».
