Κομποστοποίηση: Τι είναι και πως γίνεται – Οδηγός από τον Ανδρέα Μπαρμπούτση. Από τις λίγες φροντίδες του κήπου γι αυτή την εποχή είναι η λίπανση, οι προληπτικοί ψεκασμοί με χαλκούχα σκευάσματα και τα κλαδέματα όπου χρειάζονται. Στον βιολογικό κήπο όμως, όπου τίποτα δεν πάει χαμένο, η πιο σημαντική εργασία είναι η κομποστοποίηση!
Κομποστοποίηση: Τι είναι και πως γίνεται – Πλήρης Οδηγός
Να μαζέψουμε δηλαδή αυτά, τα φαινομενικά άχρηστα φύλλα και υπολείμματα από το κλάδεμα αλλά και τα υπολείμματα της κουζίνας και να τα κάνουμε πολύτιμη οργανική ουσία για τον κήπο.
Το Compost δεν είναι Ελληνική λέξη. Το βρήκε ο Άγγλος ALBERTHOWART, σ αρχές του 1800 στις Ινδίες, και είναι η ονομασία με την οποία είναι γνωστό σε όλο το κόσμο. Πιο κοντά είναι η λέξη φυτόχωμα, όμως το compost δεν είναι φυτόχωμα. Φυσικά οHOWARTτις δεν βρήκε κάτι καινούριο, απλά διατύπωσε αυτό που κάνει η φύση από καταβολής κόσμου… Την κομποστοποίηση!
Τι είναι κομποστοποίηση: είναι η φυσική διαδικασία αποδόμησης, (χωνέματος) υλικών φυτικής προέλευσης (φύλλα, κλαδιά κ.α.) τα οποία μετατρέπονται σε πλούσιο οργανικό μίγμα που βελτιώνει το χώμα και είναι άριστο λίπασμα στο κήπο μας.
Γιατί να κάνουμε κομποστοποίηση:
Για να περιορίσουμε τη χρήση χημικών λιπασμάτων, την ενέργεια που απαιτείται για τη παρασκευή τους και φυσικά τα κατάλοιπα από τη χρήση τους. Για να συμβάλλουμε κι εμείς, στο μέτρο του δυνατού, στη σωστή διαχείριση του περιβάλλοντος… για να ζήσουμε εμείς και τα παιδιά μας σε ένα κόσμο καλύτερο, αφελέστερο που θα σέβεται την ανθρώπινη υγεία και τη ζωή.
Πως γίνεται η κομποστοποίηση:
1. σε σωρούς
1. υπόγεια
2. επιφανειακά
3. σε κομποστοποιητές
Μπορείτε να επιλέξετε αυτόν που ταιριάζει στις ανάγκες ή ακόμη και να εφαρμόσετε και τους τρεις τρόπους.
Η κομποστοποίηση σε σωρούς
το υλικό συγκεντρώνεται σε σωρούς, οι οποίοι πρέπει να έχουν ελάχιστες διαστάσεις ενός μέτρου προς όλες τις πλευρές,έτσι ώστε να μπορέσει να αναπτυχθεί στο εσωτερικό η απαραίτητη θερμοκρασία δηλαδή 60 – 65 βαθμοί Κελσίου.
Υπόγεια κομποστοποίηση
Ένας άλλος τρόπος κομποστοποίησης, με λιγότερες δαπάνες και φροντίδες, είναι η χώνευση των υλικών σε λάκκους, δηλαδή υπόγεια. Είναι ότι καλύτερο μπορείτε να κάνετε για τη γρήγορη βελτίωση των φτωχών εδαφών και την κομποστοποίηση υλικών που μυρίζουν άσχημα. Ανοίγετε λάκκο βάθους 30 εκ, πλάτους μισού περίπου μέτρου και μήκους όσο χρειάζεται για το θάψιμο όλου του διαθέσιμου υλικού σας.
Γεμίστε το λάκκο με το υλικό, βρέξτε το υλικό με νερό και σκεπαστε με χώμα. Το κομπόστ πρέπει να «χωνέψει» για 6 μήνες. Στη συνέχεια μπορεί να διαμορφωθεί ένα σαμάρι φύτευσης ακριβώς από πάνω της όπου φυτεύονται καρότα ή άλλα βολβώδη λαχανικά. Όταν τα δοκιμάσετε θα καταλάβετε!
Επιφανειακή κομποστοποίηση
Στην επιφανειακή κομποστοποίηση το χώνεμα των φυτικών υλικών γίνεται στην επιφάνεια του εδάφους. Δηλαδή: το υλικό σκορπίζεται στην επιφάνεια του λαχανόκηπου σε στρώματα πάχους 10 εκατοστών.
Κομποστοποίηση σε κομποστοποιητή
Η διαδικασία είναι ακριβώς η ίδια, γίνεται όμως μέσα στους ειδικούς κάδους που θα βρείτε στο εμπόριο. Μπορεί να χρειαστεί να βοηθήσουμε τη μικροβιακή δραστηριότητα με βιοζυμωτή (επιταχύνει τη διαδικασία αποδόμησης οργανικών υλικών) και το pH με σταθεροποιητή (μεταβάλει το pH από όξινο ουδέτερο). Σημαντική είναι και η ανάδευση του σωρού στον κομποστοποιητή που εξασφαλίζει την οξυγόνωση. Όλα τα υλικά θα τα βρείτε εκεί που πουλάνε κάδους κομποστοποίησης.
Ποια υλικά είναι κατάλληλα για κομποστοποίηση
1. Υπολείμματα λαχανικών (φύλλα και κοτσάνια)
2. Διάφορα αγριόχορτα (να μην έχουν σπόρους)
3. Σάπια ή χαλασμένα φρούτα – Τσόφλια από αυγά
4. Λουλούδια από ανθοδοχεία (όχι ξυλώδη μέρη)
5. Φύλλα (ελιάς κ πεύκου σε μικρή αναλογία)
6. Ροκανίδια και πριονίδια ξύλου (σε μικρές ποσότητες)
7. Κλαδιά δένδρων και θάμνων (τεμαχισμένα)
8. Υπολείμματα καφέ (λιχουδιά για γαιοσκώληκες)
9. Κομμένο γκαζόν (ανακατεύεται με τεμαχισμένα κλαδιά ή σε λεπτές στρώσεις.
10. Υπολείμματα λαχανικών (πατατόφλουδες, βολβοί, φασόλια, αρακάς, κουκιά)
Ποια υλικά είναι ακατάλληλα για κομποστοποίηση
Στη κομποστοποίηση δεν χρησιμοποιούνται υλικά που δεν χωνεύουν και όσα υλικά σαπίζουν και δημιουργούν δυσάρεστες οσμές, δηλαδή:
1. πέτρες
2. πλαστικά, γυαλί, μεταλλικά αντικείμενα, τυπωμένο χαρτί (το μελάνι είναι δηλητήριο)
3. υπολείμματα φαγητών (κρέας, λίπη, κόκαλα, λάδι)
4. υλικά καθαρισμού και χημικά
5. φλούδες εσπεριδοειδών σε μεγάλες ποσότητες γιατί αυξάνουν την οξύτητα και εμποδίζουν την ανάπτυξη μικροοργανισμών της χώνευσης
Ο σωρός του κομπόστ θα πρέπει κατά διαστήματα να βρέχεται, ιδιαίτερα όταν έχει ζέστη. Καλό είναι να σκεπάζεται με ένα νάιλον για να μη στεγνώσει σε πολλή ζέστη και να μη μουσκέψει πολύ σε πολλή βροχή. Η χώνευση θα κρατήσει γύρω στους 3 – 6 μήνες ανάλογα με το υλικό και την εποχή. Σε κλειστά δοχεία, (κομποστοποιητές) είναι δυνατό να συντομεύσει ο χρόνος.
Τεστ ωρίμανσης
Πως θα καταλάβουμε αν το κομπόστ είναι έτοιμο: Βάζουμε λίγο από το κομπόστ σε μια γλάστρα, σπέρνουμε κάρδαμο και ποτίζουμε. Σε 3 – 5 μέρες πρέπει να βλαστήσει με ζωηρά πράσινα φύλλα. Αν η βλάστηση είναι αραιή με αραιά ή μισοκιτρινισμένα φύλλα, το κομπόστ δεν είναι έτοιμο. Φυσικά η μυρωδιά του φρεσκοβρεγμένου χώματος όπως στο δάσος είναι το ασφαλέστερο κριτήριο
Πώς να φτιάξετε τον σωρό σας
· Μαζέψτε τα οργανικά υπολείμματα της κουζίνας σε ένα μικρό κάδο. Τεμαχίσετε τα μεγάλα υλικά σε μικρά κομματάκια έτσι ώστε να αναπτυχθούν περισσότεροι μικροοργανισμοί και να επιταχυνθεί η διαδικασία.
· Αναμείξτε με ξερά φύλλα, κομμένα κλαδάκια σε αναλογία 2 «καφέ» (ξερά) προς 1«πράσινα» (χλωρά) τοποθετήστε το μίγμα στον χώρο που έχετε επιλέξει και ανακατέψτε καλά με ένα φτυάρι ή τσουγκράνα.
· Ελέγξτε την υγρασία του σωρού. Το μίγμα πρέπει να είναι τόσο υγρό ώστε να μην στάζει, όπως ένα καλά στυμμένο σφουγγάρι. Αν είναι πολύ υγρό προσθέστε «καφέ» υλικά ώστε να απορροφήσουν την υγρασία. Αν είναι πολύ ξηρό απλά ψεκάστε με νερό.
· Συνεχίστε να προσθέτετε υλικά μέχρι να φτιάξετε τον σωρό σας ο οποίος για να θερμανθεί δεν πρέπει να είναι μικρότερος από 1μ x 1μ x 1μ
· Κάθε 3 με 6 μέρες ανακατέψτε τον σωρό σας και ελέγξετε την υγρασία. Έτσι επιτυγχάνεται ο σωστός αερισμός και η ανάμειξη του υλικού από τις άκρες στο κέντρο όπου και η θερμοκρασία είναι υψηλότερη.
Πως θα καταλάβετε αν είναι έτοιμο το κομπόστ!
Για να ολοκληρωθεί η διαδικασία ωρίμανσης χρειάζονται 4-8 εβδομάδες. Το έτοιμο κομπόστ έχει σκούρο καφέ χρώμα, θρυμματίζεται εύκολα, έχει μία ευχάριστη μυρωδιά νωπού χώματος και δεν αναγνωρίζεται κανένα από τα αρχικά συστατικά.
Το ώριμο κομπόστ μπορεί να χρησιμοποιηθεί στον κήπο ή στις γλάστρες οποιαδήποτε εποχή του χρόνου. Δεν υπάρχει κίνδυνος η δόση να είναι υπερβολική γιατί τα θρεπτικά συστατικά απελευθερώνονται σιγά-σιγά στο έδαφος.
Αν το κομπόστ δεν έχει ωριμάσει μπορεί να χρησιμοποιηθεί για εδαφοκάλυψη στον κήπο ή στις γλάστρες. Προστατεύει τα φυτά από το κρύο το χειμώνα και τη ζέστη το καλοκαίρι, διατηρεί το χώμα υγρό και εμποδίζει την ανάπτυξη αγριόχορτων. Προσέξτε όμως να μην έρθει σε επαφή με ρίζες, σπόρους και νέα φυτά.
Μην το αφήνετε εκτεθειμένο αλλά προστατέψτε το από τον ήλιο και τη βροχή.
Το ώριμο κομπόστ μπορεί επίσης να χρησιμεύσει σαν μαγιά για τον σωρό που θα φτιάξετε την επόμενη χρονιά λόγω των μικροοργανισμών που περιέχει.
Μυστικά επιτυχίας
· Όσο πιο πολύ θρυμματισμένα είναι τα υλικά που στον σωρό, τόσο γρηγορότερα θα γίνει το κομπόστ. Για την σωστή αξιοποίηση των υπολειμμάτων κλάδευσης του κήπου είναι απαραίτητος ο κλαδοκαταστροφέας.
· Μην βάζετε στον σωρό υλικά που έχουν υποστεί χημική επεξεργασία όπως π.χ. στάχτη που έχει χημικά, πριονίδι από νοβοπάν ή MDF, εμποτισμένα ξύλα , έγχρωμο η γυαλιστερό χαρτί κλπ. Τα χημικά εμποδίζουν την φυσική διεργασία της κομποστοποίησης.
· Μην χρησιμοποιείτε εντομοκτόνα και ζιζανιοκτόνα στον κήπο σας. Είναι καταστροφή και για τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα για το χώμα και φυσικά για τους ωφέλιμους οργανισμούς. Υπάρχουν πολλές εναλλακτικές μέθοδοι καταπολέμησης που δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον.
· Όσο πιο πλούσια είναι τα υλικά που αποτελούν τον σωρό τόσο πλουσιότερο σε θρεπτικά συστατικά θα είναι και το κομπόστ σας. Το κομμένο γκαζόν επειδή έχει πολύ υψηλό ποσοστό υγρασίας μπορεί να δημιουργήσει δυσοσμία του σωρού. Είναι λοιπόν προτιμότερο πριν το ενσωματώσετε στον σωρό να το απλώσετε να ξεραθεί κάπως και μετά να το αναμείξετε με τα υπόλοιπα υλικά.
