Στις Θεσπιές Βοιωτίας, σε καταπληκτική τοποθεσία κοντά στο γραφικό Νεοχώρι, λίγο έξω από τη Θήβα, βρίσκεται η Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής.
Η ίδρυση της Μονής χάνεται στο διάβα του χρόνου και μόνο η ιστορικότητα της τοποθεσίας μας υποψιάζει για τη δόξα της στο μακρινό παρελθόν.
Ο ναός της είναι κτίσμα του 11ου αιώνος. Επί αυτοκράτορος Μανουήλ Κομνηνού (1143-1180) υψώθηκαν σε όλο το χώρο της Βοιωτίας εξαιρετικά μνημεία, που έμειναν μάρτυρες της πολιτιστικής πορείας των κατοίκων της. Σ’ αυτούς τους χρόνους θρυλείται πως χτίστηκε και το Μοναστήρι.
Δυστυχώς, οι κατά καιρούς σεισμοί, οι βαρβαρικές επιδρομές και οι ξενικές κατοχές επέφεραν πολλές καταστροφές. Το καθολικό της Μονής υπέστη ολοσχερή καταστροφή επί Τουρκοκρατίας. Το 1957 έγινε έναρξη των εργασιών αναστήλωσης του κατεστραμμένου ναού. Έχει ανακηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο.
Κατά τις ανασκαφές βρέθηκαν τρεις εικόνες μεγάλης ιστορικής κι αρχαιολογικής αξίας αγιογραφημένες επάνω σε μεμβράνη οι οποίες απεικόνιζαν την Παναγία ως Ζωοδόχο Πηγή, τον Άγιο Γεώργιο και τον Αρχάγγελο Μιχαήλ. Δυστυχώς, οι δύο εικόνες εκλάπησαν και σήμερα σώζεται μόνον η μικρή εικόνα του Αγίου Αρχαγγέλου.
Η εύρεση της εικόνας της Ζωοδόχου Πηγής οδήγησε τους ανασκαφείς στο συμπέρασμα ότι κάπου εκεί υπάρχει Αγίασμα, το οποίο βρέθηκε και σώζεται δίπλα στο ναό.
Το 2009 ήρθε στο μοναστήρι η Γερόντισσα Αρσενία και με την ολόθερμη στήριξη των πιστών, έγιναν σημαντικά έργα υποδομής, όπου το κατέστησαν καύχημα σε όλη την περιοχή. Στη μονή φυλάσσονται ιερά λείψανα και τεμάχιο Τιμίου Ξύλου.
Τηλ. μονής: (+30) 2262065441
