Ο αριθμός των ειδών άγριων μελισσών στην Ευρώπη που κινδυνεύουν με εξαφάνιση υπερδιπλασιάστηκε την τελευταία δεκαετία, ενώ τα είδη πεταλούδων που απειλούνται, επίσης σχεδόν διπλασιάστηκαν.
Τα ανησυχητικά ευρήματα προέρχονται από επιστημονικές έρευνες για τον Κόκκινο Κατάλογο Απειλούμενων Ειδών της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN), οι οποίες έδειξαν ότι τουλάχιστον 172 είδη μελισσών από τα 1.928 που υπάρχουν στην Ευρώπη απειλούνται με εξαφάνιση.
Παράλληλα, οι πεταλούδες που βρίσκονται σε κίνδυνο αυξήθηκαν από 37 σε 65 είδη σε σχέση με την προηγούμενη καταγραφή, πριν από 14 χρόνια. Ένα από αυτά, η λευκή πεταλούδα της Μαδέρας (Pieris wollastoni), έχει πλέον θεωρηθεί εξαφανισμένο είδος.
«Πέρα από την ομορφιά και τη συμβολική τους αξία, οι επικονιαστές όπως οι μέλισσες και οι πεταλούδες είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία μας, τα συστήματα τροφίμων και τις οικονομίες μας, στηρίζουν τα φρούτα, τα λαχανικά και τους σπόρους που μας τρέφουν», δήλωσε η Γκρέθελ Αγκιλάρ, γενική διευθύντρια της IUCN. «Οι νέες ευρωπαϊκές αξιολογήσεις αποκαλύπτουν σοβαρές προκλήσεις, καθώς οι απειλές για τις πεταλούδες και τα άγρια είδη μελισσών εντείνονται».
Οι βασικές αιτίες της ταχείας αυτής μείωσης είναι η καταστροφή και η υποβάθμιση των οικότοπων, αποτέλεσμα της εντατικοποίησης της γεωργίας, της εγκατάλειψης γης, της αποξήρανσης υγροτόπων, της υπερβόσκησης και της χρήσης λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων (όπως τα νεονικοτινοειδή). Η κατακερματισμένη μορφή των φιλικών προς τους επικονιαστές οικότοπων αυξάνει ακόμη περισσότερο τον κίνδυνο τοπικών εξαφανίσεων.
Η κλιματική κρίση αποτελεί επίσης σημαντικό παράγοντα απειλής: το 52% όλων των απειλούμενων ειδών πεταλούδων στην Ευρώπη πλήττονται από την υπερθέρμανση του πλανήτη, διπλάσιος αριθμός σε σχέση με πριν από μία δεκαετία.
Σύμφωνα με τον Δρ Ντενίς Μισέζ, επικεφαλής της αξιολόγησης για τις άγριες μέλισσες, έως και το 90% των ανθοφόρων φυτών στην Ευρώπη εξαρτάται από την επικονίαση από ζώα. «Δυστυχώς, οι πληθυσμοί των άγριων μελισσών μειώνονται δραματικά και δεν μπορούν εύκολα να αντικατασταθούν από διαχειριζόμενες αποικίες. Αν εξαφανιστούν, πολλά άγρια φυτά κινδυνεύουν επίσης, ανάμεσά τους οι πολύχρωμοι λειμώνες και διάφορα είδη ορχιδέων».
Δεκαπέντε είδη βομβίνων (bumblebees), απαραίτητων για την επικονίαση αρακά, φασολιών, φυστικιών και τριφυλλιού, και δεκατέσσερα είδη μελισσών κυτταρίνης, που επικονιάζουν δέντρα όπως ιτιές και κόκκινους σφένδαμους, χαρακτηρίζονται πλέον απειλούμενα. Η Simpanurgus phyllopodus, ένα μοναδικό είδος μελισσών που ζει αποκλειστικά στην Ευρώπη, είναι ένα βήμα πριν την πλήρη εξαφάνιση.
Οι πεταλούδες που ζουν σε ορεινά οικοσυστήματα είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στην υπερθέρμανση, καθώς μετακινούνται ολοένα ψηλότερα μέχρι που εξαντλείται ο διαθέσιμος χώρος. Στη νότια Ισπανία, είδη όπως η Nevada grayling και η Andalusian anomalous blue ανήκουν στο 40% των ενδημικών ευρωπαϊκών ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση.
Στη Μεσόγειο, είδη όπως η Karpathos grayling, που ζει στα Δωδεκάνησα, πλήττονται από παρατεταμένες ξηρασίες και δασικές πυρκαγιές.
Αντίθετα, στον Αρκτικό Κύκλο, η υπερθέρμανση προκαλεί μετατόπιση της δενδρογραμμής προς τον βορρά, με αποτέλεσμα οι θάμνοι να καταλαμβάνουν τους τυρφώνες και την τούνδρα. Οι πιο ζεστές συνθήκες εμποδίζουν πλέον τους τάρανδους να διασχίζουν τον πάγο, αφήνοντας τα λιβάδια απροστάτευτα. Οκτώ είδη πεταλούδων απειλούνται με εξαφάνιση σε αυτή την περιοχή, ανάμεσά τους η Freyja’s fritillary και η Arctic ringlet.
«Ο κύριος βιότοπος όλων αυτών των επικονιαστών είναι οι ανθοφόροι λειμώνες, και αυτοί εξαφανίζονται με ταχείς ρυθμούς σε όλη την Ευρώπη», δήλωσε ο Μάρτιν Γουόρεν, εκ των συντονιστών της μελέτης για τις πεταλούδες. «Το θετικό είναι ότι πλέον υπάρχει μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση και πολιτική βούληση. Σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ για την αποκατάσταση της φύσης, όλα τα κράτη-μέλη πρέπει να αναστρέψουν την πτώση των επικονιαστών έως το 2030, και πρέπει να αρχίσουν να ενεργούν».
Ο Γουόρεν τόνισε ότι υπάρχουν και “εύκολες λύσεις” που δεν μειώνουν τη γεωργική παραγωγή, και ίσως την ενισχύσουν, όπως η δημιουργία ανθοφόρων ζωνών στα άκρα των αγρών.
Η επίτροπος της ΕΕ για το περιβάλλον, την ανθεκτικότητα των υδάτων και την κυκλική οικονομία, Τζέσικα Ρόσβαλ, περιέγραψε την κατάσταση των άγριων μελισσών και πεταλούδων ως δραματική.
«Απαιτείται άμεση και συλλογική δράση για την αντιμετώπιση αυτής της απειλής», είπε. «Μαζί με τα κράτη-μέλη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θεσπίσει πανευρωπαϊκό σύστημα παρακολούθησης επικονιαστών στο πλαίσιο του κανονισμού για την αποκατάσταση της φύσης. Τώρα πρέπει να επικεντρωθούμε στην εφαρμογή και στη συνεργασία με τα κράτη-μέλη για να προστατεύσουμε τους επικονιαστές μας».
Η δημοσίευση των νέων αξιολογήσεων για τις μέλισσες και τις πεταλούδες ακολουθεί την πρώτη πανευρωπαϊκή μελέτη για τις μύγες hoverflies, μια ακόμη κρίσιμη ομάδα επικονιαστών. Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε το 2022, αποκάλυψε ότι το 37% των ειδών hoverflies στην Ευρώπη κινδυνεύουν επίσης με εξαφάνιση.
Πηγή: skai.gr
