ΟΠΕΚΕΠΕ: Το φετινό τρίμηνο μέχρι το καλοκαίρι προμηνύεται κρίσιμο για τους αγρότες και τους κτηνοτρόφους της χώρας.
Του Παντελή Χαριτάκη
Όχι όμως λόγω της καλλιεργητικής περιόδου ή των καιρικών συνθηκών – αλλά εξαιτίας της αβεβαιότητας και της αναξιοπιστίας δύο βασικών θεσμών που θα έπρεπε να στηρίζουν την αγροτική παραγωγή: του ΟΠΕΚΕΠΕ και του ΕΛΓΑ.
Παρά τις επανειλημμένες υποσχέσεις για «συνεπείς πληρωμές», χιλιάδες δικαιούχοι βρίσκονται για ακόμη μία φορά αντιμέτωποι με γραφειοκρατικά χάσματα, τεχνικά προβλήματα και ασάφειες που φτάνουν να γίνονται πολιτικό σκάνδαλο.
Καθυστερήσεις που «καίνε» την περιφέρεια
Μέχρι τα τέλη Ιουνίου 2025 αναμένονται οι εξής βασικές πληρωμές:
-
Εξόφληση Βασικής Ενίσχυσης 2024 – Το υπόλοιπο 30% που δεν καταβλήθηκε τον Δεκέμβριο, λόγω «τεχνικών εκκρεμοτήτων».
-
Οικολογικά σχήματα (eco-schemes) – Πληρωμές για πρασινίσματα και δεσμεύσεις της ΕΑΕ 2024.
-
Εξισωτική Αποζημίωση 2024 – Πληρωμή σε ορεινές και μειονεκτικές περιοχές.
-
Επιδοτήσεις Βιολογικής Γεωργίας και Κτηνοτροφίας – Καθυστέρηση μεγαλύτερη των 6 μηνών για το 2023.
Ο ΕΛΓΑ, από την άλλη πλευρά, οφείλει να καταβάλει αποζημιώσεις για τους παγετούς Φεβρουαρίου–Μαρτίου 2024, με ιδιαίτερη έμφαση στις δενδροκαλλιέργειες της Κεντρικής Μακεδονίας, της Θεσσαλίας και της Αρκαδίας. Ωστόσο, σύμφωνα με στοιχεία παραγωγών, λιγότερο από το 25% των πορισμάτων έχει οριστικοποιηθεί.
Ένα σύστημα που «μπάζει» από παντού
Η πραγματική κρίση όμως δεν είναι μόνο οικονομική – είναι συστημική. Ο Πληροφοριακός Μηχανισμός του ΟΠΕΚΕΠΕ για τις αιτήσεις ΕΑΕ 2024 έχει υποστεί αλλεπάλληλες βελτιώσεις, αλλά οι αγρότες μιλούν για ασταθές περιβάλλον, με ελλιπή ενημέρωση και συχνές διακοπές λειτουργίας. Ο ΕΛΓΑ παραμένει προσκολλημένος σε παρωχημένα μοντέλα εκτιμήσεων, με καθυστερημένες αυτοψίες, έλλειψη τεχνικών και συστηματική υποτίμηση των ζημιών.
Η αδυναμία των δύο φορέων να διαχειριστούν έγκαιρα και διαφανώς τις οικονομικές ροές δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο: οι παραγωγοί χάνουν ρευστότητα, χάνουν αξιοπιστία στις τράπεζες, χάνουν πρόσβαση σε ζωτικής σημασίας χρηματοδοτήσεις. Το πρόβλημα είναι γνωστό. Η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων το έχει αναγνωρίσει σε δηλώσεις, χωρίς όμως να εφαρμόσει ουσιαστικά μέτρα.
Στον πάγο οι ενισχύσεις για παγετούς και χαλαζοπτώσεις
Ο παγετός του Μαρτίου 2024 προκάλεσε καταστροφές σε ροδακινιές, βερικοκιές, μηλιές και ακτινίδια. Ενώ αρχικά ο ΕΛΓΑ έκανε λόγο για «προτεραιότητα στις αποζημιώσεις», η πραγματικότητα είναι ότι λιγότεροι από τους μισούς πληγέντες έχουν δει ενέργεια στον προσωπικό τους φάκελο. Το ίδιο ισχύει για ζημιές από χαλάζι στην Ήπειρο και τα νησιά του Αιγαίου.
Η απάντηση του οργανισμού ότι “οι διαδικασίες εκτιμήσεων και πληρωμών καθορίζονται από την επάρκεια πόρων και την ετοιμότητα των επιτροπών” είναι το πιο χαρακτηριστικό δείγμα μιας διοίκησης που δεν έχει στρατηγική. Επιπλέον, το αίτημα των αγροτών για ταχύτερες προκαταβολές αποζημιώσεων αντιμετωπίζεται με… σιωπή.
ΟΠΕΚΕΠΕ: Μεταρρυθμίσεις στο χαρτί, χάος στην πράξη
Η ΕΑΕ 2024 ξεκίνησε με προσδοκίες για βελτιωμένες υπηρεσίες, έπειτα από την ανάθεση της νέας ψηφιακής πλατφόρμας. Όμως χιλιάδες αιτήσεις παραμένουν σε εκκρεμότητα λόγω σφαλμάτων στους χάρτες, λανθασμένων διασταυρώσεων και απουσίας τεχνικής υποστήριξης. Στελέχη του ΟΠΕΚΕΠΕ παραδέχονται ότι «η μετάβαση στο νέο σύστημα έχει προκλήσεις», αλλά η αλήθεια είναι πως το προσωπικό είναι ελλιπές και η κεντρική διοίκηση χωρίς αντανακλαστικά.
Πολλοί συνεταιρισμοί καταγγέλλουν ότι δεν υπάρχουν επίσημα timetables για τις πληρωμές, ενώ οι παραγωγοί δεν γνωρίζουν καν πότε και πώς θα εισπράξουν τα δεδουλευμένα τους. Ο ΟΠΕΚΕΠΕ αδυνατεί να παίξει τον ρόλο της ρυθμιστικής αρχής, και αυτό αφήνει χώρο σε πολιτική αυθαιρεσία και τοπικά «ρουσφέτια» που διαιωνίζουν τη δυσπιστία.
Πώς θα διαμορφωθεί το επόμενο τρίμηνο
Το επόμενο τρίμηνο θα κρίνει τη βιωσιμότητα χιλιάδων μικρομεσαίων εκμεταλλεύσεων. Με τις τιμές των ζωοτροφών να κινούνται ξανά ανοδικά και τις τιμές παραγωγού να συμπιέζονται από τα σούπερ μάρκετ και τις εισαγωγές, το πρόβλημα ρευστότητας εντείνεται. Εάν δεν υπάρξει μια σαφής και δεσμευτική ανακοίνωση για το χρονοδιάγραμμα πληρωμών, τότε το Υπουργείο δεν θα αποφύγει την κοινωνική έκρηξη στην ύπαιθρο.
Ήδη έχουν ανακοινωθεί αγροτικές κινητοποιήσεις σε Δυτική Ελλάδα και Θεσσαλία, ενώ κτηνοτροφικοί σύλλογοι από την Ήπειρο και τη Θράκη προσανατολίζονται σε συμβολικούς αποκλεισμούς αγορών και διοδίων. Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά πρόεδρος Αγροτικού Συνεταιρισμού της Λάρισας: «Όταν σου λένε ότι θα πληρωθείς τον Μάρτιο και φτάνεις Ιούνιο χωρίς ευρώ, δεν είναι απλή καθυστέρηση. Είναι κοροϊδία».
Χρειάζονται λύσεις, όχι διαπιστώσεις
Ο αγροτικός κόσμος δεν χρειάζεται πια άλλες ανακοινώσεις – χρειάζεται θεσμική σοβαρότητα και οικονομική συνέχεια. Εάν ο ΟΠΕΚΕΠΕ και ο ΕΛΓΑ δεν μπορέσουν να εγγυηθούν τις πληρωμές και τις αποζημιώσεις με σαφήνεια, τότε ολόκληρο το σύστημα στήριξης της αγροτικής παραγωγής θα τεθεί υπό αμφισβήτηση.
Η αγροτική Ελλάδα απαιτεί λογοδοσία, όχι υποσχέσεις. Το κράτος οφείλει να προστατεύσει τους ανθρώπους που κρατούν την περιφέρεια όρθια – και όχι να τους αφήνει στα χέρια ενός συστήματος που καταρρέει αθόρυβα, αλλά με ολέθριες συνέπειες.
